Дата: 2016-01-30
Гузариши корхона?о ба и?тисоди бозоргон? ?усту?ўи шакл?ои гуногуни хо?агидориро ба миён овард. Яке аз чунин шакл?ои хо?агидор? – со?ибкории са??ом? ба ?исоб меравад.
?амъият?ои са??ом? – чунин шакли со?ибкор? мебошад, ки восита?ои пулии он (сармояи он) аз ?исоби мутта?идкунии сармоя, барориш ва ?ойгиркунонии са?мия ташаккул меёбад. Иштирокчиёни ?амъияти са??ом? (са?мдорон) аз рўи ў?дадори?ои он масъулият надоранд ва зиёни таваккал? марбут аз фаъолияти ?амъиятро ба андозаи арзиши са?мия?ои ба он?о тааллу?дошта ба зима мегиранд. Са?мдороне, ки арзиши са?мия?оро пурра напардохтаанд, аз рўи ў?дадори?ои ?амъияти са??ом? дар доираи ?исми пардохтанашудаи арзиши са?мия?ояшон масъулияти муштарак доранд. ?амъият?ои са??ом? дар асоси созишномаи ихтиёрии шахсони ?у?у?? ва во?е? (аз он ?умла хори??), ки сармояи худро мутта?ид месозанд, барпо карда мешавад ва ма?сади гирифтани фоидаро бо ро?и ?онеъ гардонидани талабот?ои ?амъият? бо ма?сулоти худ пеш мегузоранд.
Мазмуни и?тисодии ?амъият?ои са??ом?, пеш аз ?ама, дар он зо?ир мегардад, ки дар доираи ?амъият бархўрди манфиат?ои гуногуни са?миядорон мушо?ида мешавад, ки метавонанд ?атто мухолифи ?ам бошанд.
?амъият?ои са??омии дар ?араёни хусусигардон? ташкил карда шуда, барои и?тисодиёти То?икистон шакли нави ташкил?-?у?у?ии хо?агидор? ба ?исоб меравад.
Дар ?араёни ташкили ?амъият таъсисди?андагони он моликияти худро, ки дар ?у??ат?ои таъсисии ?амъият му?аррар карда шудаанд, мутта?ид мекунанд. Дар асоси чунин мутта?идкунии сармоя дар оянда фаъолияти хо?агидор? бо ма?сади гирифтани фоида пеш бурда мешавад.
Са?ми иштирокчиёни ?амъият дар сармояи мутта?идшуда восита?ои пул?, инчунин ?ар гуна арзиш?ои модд?, ?о?аз?ои ?имматнок, ?у?у?и истифодаи захира?ои таби? ва дигар ?у?у??ои амвол? шуда метавонанд.
Фаъолияти ?амъияти са??ом? бо ?атман риоя намудани шарт?ои фаъолияти хо?агидор?, ки мувофи?и ?онунгузор? му?аррар карда шудааст, ба амал бароварда мешавад.
?амъият?ои са??ом? дар муайянкунии шакли идоракун?, ?абули ?арор?ои хо?аг?, фурўши ма?сулот, му?арраркунии нарх?о, музди ме?нат ва та?симоти фоида дорои муста?илияти хо?агидории пурра мебошад.
Мў?лати фаъолияти ?амъият нома?дуд аст ва ё аз тарафи иштирокчиёни он му?аррар карда мешавад.
?амъият?ои са??ом? дар асоси оиннома – ?у??ате, ки дар он предмет ва ма?сади таъсисёбии ?амъият, сохтори он, тартиби идоракунии кор?о, ?у?у? ва ў?дадори?ои ?ар як са?миядорон муайян карда шудаанд ташкил ва фаъолият менамояд.
?амъият?ои са??ом? дорои хусусият?ои зерин мебошанд:
-?амъият?ои са??ом? шахс? ?у?у?? мебошанд;
-?амъият?ои са??ом? дар назди ?арзди?андагон ?авобгарии молу мулк? доранд;
-?амъият?ои са??ом? дорои амволе мебошанд, ки пурра аз амволи са?миядорони ало?ида обособленный;
-?амъият?ои са??ом? дорои сармояи са??ом? мебошад, ки он ба ?исса?о (са?мия?о) ?удо карда шудааст;
-дар ?амъият?ои са??ом? ?авобгарии иштирокчиён аз рўи ў?дадори?ои ?амъият тан?о аз рўи ?иссаи он?о дар сармояи ?амъият ма?дуд аст.
?амъият?ои са??ом? яке аз шакли асосии ташкили корхона?о ва итти?одия?ои калони муосир дар тамоми ?а?он ба ?исоб рафта? механизми ?у?у?ии муккамали ташкили и?тисодиётро дар асоси мутта?идкунии амволи шахсони ало?ида, намуд?ои гуногуни ширкат?о ва дигар ма?омот?о ифода мекунанд.
?амъият?ои са?ом? асосан дар ду шакл таъсис дода мешавад: кушода ва пўшида.
?амъият?ои са??омие, ки иштирокчиёнаш са?мия?ои худро бе ризояти са?мдорони дигар бегона карда метавонад, ?амъияти са??омии кушода эътироф мегардад. Чунин ?амъияти са??ом? ?у?у? дорад, ки мутоби?и шарт?ои му?аррарнамудаи ?онун ва асноди дигари ?у?у?? обунаи озоди са?мия?ои мебаровардааш ва фурўши озоди он?оро амал? гардонад. Шумораи са?миядорони ?амъият?ои са??омии шакли кушода нома?дуд мебошад. Хусусият?ои асосии чунин ?амъият?о ми?ёси (?а?ми) сармояи мутта?идкардашуда ва ми?дори зиёди со?ибон (са?миядорон) мебошад. А?идаи асосие, ки ?ангоми таъсиси чунин шакли корхона таъкиб карда мешавад, дар ?алб намудан ва консентратсияи восита?ои зиёди пулии (сармояи) шахсони ?у?у?? ва во?е? барои истифодаи он бо ма?сади гирифтани фоида зо?ир меёбад.
Минимальный уставный капитал открытого общества должен составлять не менее тысячекратной суммы минимального размера оплаты труда, установленного федеральным законом на дату регистрации общества, а закрытого общества - не менее стократной суммы минимального размера оплаты труда, установленного федеральным законом на дату государственной регистрации общества.
?амъият?ои са??омие, ки са?мия?ои он тан?о байни муассисонаш ё доираи ашхоси дигари пешак? муайян та?сим мешаванд, ?амъияти са??омии пўшида дониста мешавад. Чунин ?амъият барои обунаи озоди са?мия?ои мебаровардааш ва ё ба тари?и дигар ба доираи нома?дуди ашхос ?и?ати харид пешни?од кардани он?о ?у?у? надорад. Са?мдорони ?амъияти са??омии пўшида дар харидани са?мия?ои аз ?ониби са?мдорони дигари ин ?амъият фурўхташаванда ?у?у?и афзалиятнок доранд. Шумораи иштирокчиёни ?амъияти са??омии шакли пўшида набояд аз шумораи му?аррарнамудаи ?онун дар бораи ?амъият?ои са??ом? бештар бошад, дар акси ?ол он бояд дар давоми як сол ба ?амъияти са??омии кушода табдил дода шавад ва агар пас аз гузаштани ин мў?лат шумораи он?о то ?адди му?аррарнамудаи ?онун кам нашавад, бояд аз тари?и суд бар?ам дода шавад.
Моликияти са??ом? – ин нати?аи ?онунии (закономерный) ?араёни тара??иёт ва трансформатсияи моликияти шахс? мебошад, ва?те ки дар мар?илаи муайяни тара??иёт ми?ёси исте?солот, сат?и (дара?аи) технолог?, низоми ташкили молия барои шакли асосан нави ташкили исте?солот дар асоси иштироки ихтиёрии са?миядорон замина фаро?ам меоранд.
Дар шакли хо?агидории са??ом? афзалият?ои зерини ?амъият?оро ?айд кардан мумкин аст.
Шакли со?ибкории са??ом? имкон меди?ад, ки ба як корхона сармоя?ои шахсони зиёд, ?атто он?оеро, ки бо сабаб?ои гуногун бо фаъолияти со?ибкор? маш?ул шуда наметавонанд, ?алб карда шавад. ?айр аз ин, ма?дудияти ?авобгар? дар ?а?ми ?иссаи (са?ми) гузошташуда дар як?ояг? бо диверсификатсияи баланди он имкон меди?ад, ки восита?ои пул? ба лои?а?ои пешомад ва ?атто лои?а?ои таваккали баланддошта мабла?гузор? карда шуда, ?орикунонии комёби?ои прогресси илм?-техникиро нисбатан тезонанд (суръат бахшанд). Инчунин дигар тараф?ои мусбии шакли со?ибкории са??ом? мав?уд аст, ки онро ба шакли универсал? ва дар ?ама ?о истифодашаванда табдил меди?ад.
Афзалияти со?ибкории са??ом? пеш аз ?ама дар имконияти барпо кардани корхонаи нав ва васеъ кардани корхона?ои амалкунанда дар тамоми со?а?ои и?тисодиёт – саноат, сохтмон, на?лиёт, савдои яклухт, фаъолияти бонк? ва ?айра?о зо?ир меёбад. ?алб намудани сармояи са??ом? ба чунин корхона имкон меди?ад, ки дар асоси базаи баланди техник? исте?солоти ра?обаттобовар барпо (ташкил) карда шавад, зеро централизацияи сармояи са??ом? ба амал бароварда мешавад ва ?авасмандии са?мдорон барои сарфакорона истифода намудани захира?о, ?аматарафа баландбардории самаранокии исте?солот таъмин карда мешавад.
Дар шароити корхона?ои са??ом? ?амгироии манфиат?ои шахс? ва коллективи ме?наткашон ба ву?уд меояд. Аз як тараф дар ин ?о шакли коллективии моликият ба амал бароварда мешавад ва ?ар як коргар дар нати?а?ои ни?оии ме?нати худ ?авасманд аст. Аз дигар тараф, ?ар як са?миядор бо ?иссаи са?мияи худ дар сармояи ?амъият иштирок намуда, фаъолнокии э?одии худ-ташаббускориро ба ?адри имкон нишон меди?ад, ки ба баландбардории самаранокии исте?солот ва фурўши ма?сулот мусоидат менамояд, ба таври модд? ?ар як са?миядорро ?авасманд намудан имкон меди?ад.
Шакли хо?агидории са??ом? барои иштироки ?ар як коргар дар идораи корхона имконияти васеъ фаро?ам меорад. ?ар як коргар метавонад ба ма?омот?ои идоракун?, аз он ?умла шўрои са?миядорон интихоб карда шавад, бо пешни?од?ои худ оид ба бе?таркунии фаъолияти ?амъият баромад намояд, дар ?алли ?амаи масъала?о дар вохўрии ро?барият бо аъзоёни коллектив иштирок кунад. Дар шароити корхона?ои са??ом? имконияти тара??? кардани шакл?ои гуногуни худидоракун?, тарбияи ?исси со?иби исте?солот пайдо мешавад.
2. Са?мия ва дивиденд.
Са?мия – ин ?о?ази ?имматнокест, ки аз тарафи ?амъияти са??ом? бароварда мешавад ва ба со?иби он ?у?у?и дар идораи ?амъият иштирок кардан ва аз фоидаи он дивиденд гирифтанро меди?ад.
Са?мия аз тарафи ?амъияти са??ом? бо ма?сади ?алб намудани восита?ои пулии иловаг? барои фаъолияти худ бароварда мешавад, ки ба воситаи фурўши он?о ба шахсони ?у?у?? (корхона?о) ва во?е? (ша?рвандон) ба амал бароварда мешавад. Шароит?ои барориши са?мия?о, аз он ?умла ми?дори он?о, шакли барориш, инчунин ?у?у??ое, ки дорандагони ин са?мия?о ба даст меоранд, дар оинномаи ?амъияти са??ом? ва ?у??ати махсус – проспект эмиссии акций ?айд карда мешавад.
Са?мия ?у??ате ба ?исоб меравад, ки мў?лати муайяни муомилот надорад. Мў?лати муомилоти са?мия тан?о бо мў?лати фаъолияти ?амъият, ки онро баровардааст, ма?дуд аст. ?у?у??ои са?миядор бо дастурамал?о, ки дар санад?ои меъёр? ва ?у?у?? муста?кам карда шудаанд, кафолат дода мешавад. Дар ?олати умум? са?миядор дорои ?у?у??ои зерин шуда метавонад:
-?у?у?и иштирок кардан дар идоракунии ?амъият;
-?у?у?и гирифтани як ?исми фоидаи ?амъият дар намуди дивиденд;
- ?у?у?и гирифтани як ?исми амвол ?ангоми бар?амхўрии ?амъият;
-?у?у?и озодона ихтиёрдор? намудани са?мия?о;
-?у?у?и гирифтани ахборот оид ба фаъолияти ?амъият ва ?айра?о.
?а?ми ху?у??ои ба со?иби са?мия пешни?одшаванда, аз он вобаста аст, ки ба кадом намуд он тааллу? дорад, одд? ва ё имтиёзнок. Чун ?оида, ?амаи ?у?у??ои номбаршуда ба дорандагони са?мия?ои одд? дода мешавад.
Намуд?ои гуногуни са?мия?о ву?уд дорад ва он?о аз рўи хусусият?ои зерин фар? мекунанд:
-аз рўи хусусияти ихтиёрдор? намудан са?мия?о ба ном? ва ба пешни?одкунанда ?удо мешаванд:
• са?мияи ном? – са?ми?ое мебошанд, ки дар он ному насаби са?миядор навишта шуда, дар китоби махсуси ба?айдгир? сабт карда мешавад;
• са?мия ба пешни?одкунанда - са?мия?ое мебошанд, ки озодона хариду фурўш карда мешаванд, номи са?миядор сабт карда нашудааст ва шарти ба?айдгир? надорад;
-аз рўи хусусияти даромаднок? са?мия?о метавонанд одд? ва имтиёзнок бошанд:
• са?мия?ои одд? – чунин са?мия?о ба дорандаи он ?у?у?и иштирок намудан дар идоракун? ва овозди?? дар ма?лиси умумии са?миядорон, инчунин гирифтани даромадро вобаста ба нати?а?ои фаъолияти ?амъияти са??ом? меди?ад;
• са?мия?ои имтиёзнок – ин гуна са?мия?о ба со?иби он ?у?у?и овозди?? намеди?ад (ба ?айр аз ?олат?ои махсус), дар идораи ?амъият иштирок намекунад, аммо новобаста аз нати?а?ои фаъолияти ?амъияти са??ом? ?у?у?и гирифтани фоизи устувори дивидендро меди?ад. ?айр аз ин, ?ангоми муфлисшавии ?амъияти са??ом? талабот?ои со?ибони са?мия?ои имтиёзнок аввалиншуда ?онеъ гардонида мешавад.
Са?мия?ои имтиёзнок метавонанд са?мия?ои кумулятив? бошанд. Дар ин ?олат дивиденд аз рўи чунин са?мия?о ?амъ карда мешаванд ва дар оянда пардохта мешаванд.
Дар ?амъияти са??ом? муассисон метавонанд «са?мия?ои тилло?»-ро ?ор? намоянд, ки дар ташкили фонди оинномав? ва та?сими дивиденд иштирок намекунад. Дорандаи «са?мияи тилло?» тан?о ?у?у? дорад, ки ба ?абули ?арори ма?лиси умум?, раёсат ва шўрои нозирон доир ба масъала?ои дар оиннома муайяншуда розиг? нади?ад (вето гузорад).
Дар са?мия?о хусусият?ои и?тисодии ?о?аз?ои ?имматнок – ?обилияти пардохтпазир?, даромаднок?, эътимоднок?, ?урб (арзиши бозор?), арзиши исм?, ?обилияти муста?илона гардиш кардан зо?ир меёбанд.
Са?мия?о аз рўи арзиши он?о ба?о дода мешаванд: исм?, тароз? ва бозор?. Арзиши исмии са?мия – ин ?амон арзише мебошад, ки ?ангоми интишори (барориши) са?мия му?аррар карда мешавад. Арзиши исмии са?мия дар вара?аи са?мия нишон дода мешавад ва бо ро?и та?сим намудани мабла?и сармояи оинномавии ?амъияти са??ом? ба ми?дори са?мия?ои баровардашуда муайян карда мешавад. Арзиши тароз? – ин арзише мебошад, ки ?амчун частное от деления стоимости активов компании на количество выпущенных и размещённых акций ?исоб карда мешавад. Арзиши бозории са?мия – ин арзиши са?мия дар биржа ва ё берун аз гардиши биржав? мебошад, ки дар асоси талабот ва таклифот муайян карда мешавад. Арзиши бозории са?мия метавонад аз арзиши исмии са?мия зиёд ва ё паст бошад. Барои муайян кардани ?урби са?мия арзиши бозории са?мияро ба арзиши исмии он та?сим намуда, ?осили онро ба 100 зарб задан зарур аст. Арзиши бозории са?мия аз чунин омил?о вобаста аст: талаботу таклифот дар бозори ?о?аз?ои ?иматнок, вазъи молиявии ?амъияти са??ом?, ?а?ми дивиденд, нуфузу эътибори ?амъияти са??ом?, сат?и тавварум ва ?айра?о.
Дивиденд – гуфта даромадеро меноманд, ки байни са?миядорон аз ?исоби ?исми фоидаи софи ?амъияти са??ом? пардохта мешавад. Дивиденд ба са?миядорон вобаста ба намуди са?мияе, ки он?о дар ихтиёр доранд, дода мешавад.
Тартиби пардохти дивиденд вобаста ба намуди са?мия му?аррар карда мешавад. Дар ?олете, ки ?амъияти са??ом? фоида ба даст орад, дар навбати аввал дивиденди са?мия?ои имтиёзнок пардохта мешавад. Агар ?амъияти са??ом? фоида нагирад, дивиденди са?мия?ои имтиёзнок метавонад аз ?исоби фонди махсус, ки аз фоидаи соф ташкил карда мешаванд, пардохта шаванд.
Баъд аз пурра пардохт шудани дивиденд?ои са?мия?ои имтиёзнок дивиденди са?мия?ои одд? пардохт карда мешавад. Албатта дар ?олате, ки агар ?амъияти са??ом? фоидаи соф ба даст орад. Дар ?олати нагирифтани фоида аз рўи са?мия?ои одд? дивиденд пардохта намешавад.
?амъияти са??ом? дар ?олат?ои зерин ?у?у?и эълон кардану пардохтани дивидендро надорад:
-то пардохти пурраи тамоми сармояи оинномав?;
-агар арзиши дорои?ои (актив?ои) ?амъияти са??ом? аз сармояи оинномав? ва фонди э?тиётии он камтар бошад ё дар нати?аи пардохти дивиденд?о аз андозаи он?о камтар гардад.
3. Идоракунии ?амъият?ои са??ом?.
Низоми идоракунии ?амъияти са??ом? аз якчанд омили дохиливу берунаи ?амъият вобаста аст: сохтори са?миядорон, оинномаи ?амъияти са??ом?, асноди ?у?у?ию меъёр?, дара?аи зиддияти манфиат?ои гурў??о дар ?амъияти са??ом?.
Дар ?ум?урии То?икистон мувофи?и асноди ?у?у??-меъёр? низоми идоракунии зерини ?амъият?ои са??ом? истифода карда мешавад:
-ма?лиси умумии са?миядорон;
-шўрои нозирон;
-раёсат;
-комиссияи тафтишот?.
Ма?лиси умумии са?миядорон органи идоракунии ?амъияти са??ом? буда, тамоми масъала?ои инкишофи стратегии он, аз ?абили та?йири фонди оинномав?, интихоби аъзоёни шўрои нозирон ва комиссияи тафтишотии ?амъият ва пеш аз мў?лат ?атъ намудани ваколати он?о, тасди?и ?исоботи солона, баланс?ои му?осибав?, ?исоби фоидаю зиёни ?амъият ва та?сими фоидаю зиёни он, масъала?ои ?амгиро?, фурўбар?, азнав ташкилди?? ва бар?амди?ии ?амъияти са??ом? ба сало?ияти мустаснои он мансуб мебошад. Комиссияи тафтишот? ?амасола оиди нати?а?ои фаъолияти молияв?-хо?агидор? ба ан?умани умумии са?миядорон ?исобот меди?ад. Дар нати?аи ?исобот фаъолияти раёсат ва шўрои нозирон аз тарафи ан?уман ба?огузор? шуда, дар ?олати зарурат ба ?айати он?о та?йирот?о дароварда мешавад. Ма?лиси умумии са?миядорон баргузоргардида ?исоб мешавад, агар аз 3/2 ?иссаи са?миядорони со?иби овоз иштирок намоянд.
Раёсат – ин органи и?роияи ?амъияти са??ом? ба ?исоб меравад, ки фаъолияти ?ории молияв?-хо?агидории ?амъиятро идора мекунад. Раёсат низ аз зумраи са?миядорон ё намояндагони он?о дар ма?лиси умумии са?миядорон интихоб шуда, сало?ияти ба кор ?абул кардан ва аз кор озод кардани кормандон, бастани ?арордод?о бо шарикон, бана?шагирии ?ории дохилифирмав?, коркардаи чорабини?ои рушди стратег?.
Просмотр: 1907
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved