Дата: 2015-10-27
Робитаи зичи оилаи организм?о ва му?ити ?айриорганикиро аз мушо?идаи табиати атроф пай бурдан лнвор нест. Пештар ?айд кардем, ки мав?удияти раста-ни?о аз ?исоби истеъмоли доимии об, газ?ои карбону оксиген ва намак?ои минералист. ?айр аз ин ба амал омадани ютосинтез ба туфайли ?обилияти растани?ои сабз аст. 1ъне ху?айра?ои таркиби чунин растани?о ?обилияти аз (айвастаги?ои ?айриорганик? синтез кардани пайваста-г?ои органикиро доранд, ки барои афзоишу исте?соли гакрории худи он?о заруранд. Аз ин р? он?оро автотрофхо меноманд. Организм?ое, ки ба сифати ?изо модда?ои тайё-ри органикиро истеъмол менамоянд, гетеротрофхо ном ги-рифтаанд. Ху?айра?ои чунин организм?о ?обилияти синте-[зи модца?ои ?айриорганикиро надоранд. Барои ни-га?дошти табиии гардиши даврии модда?о (ниг.§ 9) захи-раи кифояи молекула?ои ?айриорганик? ва се гур??и ор-ганизм?ои фаъолияти гуногундошта заруранд, ки продут-сент, (исте?солкунанда), консумент (истеъмолкунанда) ва редутсент (бар?ароркунанда) ном гирифтаанд. Оилаи рас-тани?о ва организм?ои автотроф? продутсентанд. Консу-мент?о организм?ои гетеротрофианд, ки моддаи органикии продутсент?о (автотроф?о) ё консумент?ои дигарро чун ?изо истеъмол менамоянд. Аз ин р? консумент?о тартиби якум, дуюм ва ?айра мешаванд, ки ?ар кадоме ?изои тарти-би пасоянда аст. Масалан, консументи тартиби дуюм ?изои I консументи тартиби сеюм аст ва баъзаи он?оро сат?и тро-фикии дуюму сеюм ?ам мег?янд.
Редутсент?о (ё деструктор?о) категорияи дигари гете-ротроф?оянд, ки аз ?исоби моддаи органики ?айризинда фаъолият "доранд. Бактерия?о, замб?ру??о, микроорганизм?о аз ?амин ?абиланд, ки моддаи органикиро ба об, ангидриди карбон, намак?ои соддатарин ?удо намуда, ба-рои ?ангоми фотосинтез аз тарафи растани?ои автотрофй истифодашавии такрориашон мувофи? месозанд.
Ма?м?и ?амигуна и?отаи махсуси физик?, кимиёв? ва биолог? (биотоп) ва оилаи организм?ои зинда (биосеноз) экосистемаро ташкил меди?анд, ки дар он робита?ои ?изо? ва энергетикии байни гур???ои экологии номбурда ?амеша як?имата ва дар шакли зайланд:
автотроф?о —? консумент?о —? редутсент?о.
Дар табиат масштаби экоситсема?о ва дара?аи сарба-стагии гардиши даврии модда?о (яъне ?алби бисёркаратаи ?амон як гур??и атом?о) хеле гуногунанд. Масалан, пораи ушнаи танаи дарахт, кундаи п?сидаистодаву организм?ои дар он сукунатдошта, мар?зор, ?ангал, дашт, у?ёнус ва ?айраро чун экосистема муоина намудан мумкин аст, зеро дар ?ар яки он?о ?ама ?узъиёти экосистемаро дидан мум-кин аст. Дар як пораи ушна, ки экосистемаи мураккаб нест, обсабз?ои симбиоз? фотосинтезро ба амал оварда, чун продутсент?о хизмат мекунанд. Баъзе бу?умпой?ои хурд бофта?ои зиндаи ушнаро х?рда, вазифаи консумент?оро и?ро менамоянд. Замб?ру?у ?айвоноти микроскоп? (са-профаг?о) чун редутсент?о фаъолият мекунанд ва даври нави гардиш о?оз меёбад. Дар ?е? яке аз экосистема?о гар-диши даврии модда?о пурра сарбаст нест ва фаьолияти он?о аз ?исоби аз берун воридшавии навбатии ми?дори за-рурии модда мегузарад. Захираи элемент?ои биогении хе? экосистема беинти?о нест ва ба туфайли ?амин низоми гар-диши даврии модда ?аёт бефосила давом мекунад.
Ба ?амин тари? экосистема ?исми таркибии асосии биосфера буда, ягон ?исми хушк? ё у?ёнусро, ки дорои ша-роит?ои гомогенист, иш?ол менамояд. Масо?ати экосисте-ма?ои гуногун аз якчанд метри мураббаъ то ?азор?о кило-метри мураббаъ мерасад. ?афси он?о аз якчанд сантиметр
Дар аксари экосистема?ои р?изамин? коидаи а?роми биомасса?о низ амал мекунад. Яъне.дар экосистемаи дода-шуда массаи умумии наботот нисбат ба биомассаи ?амаи фитофаг?о4 ва алафх?рон бештар аст. Массаи ?амаи дар-рандагон боз хурдтар мешавад. Нисбати афзоиши солонаи наботот ба биомасаи он?о аз 2 то 76% шуда метавонад, ки ин нишонди?андаи баланд нест. Масалан, дар ?ангал?ои минта?а?ои гуногун ма?сули солона ба 2-6% -и массаи умумии растани?о баробар аст. ?атто дар ?ангал?ои тро-пшсй ин нишонди?анда аз 6,5 % зиёд нест. Бархилофи ин, дар дашт?о ма?сули солона ба 40-50 % ва дар ту?айзор?о ?атто то 76 % мерасад.
Нисбати ма?сули аввалин бар биомассаи растани?о он ?адди истеъмоли массаи набототиро муайян мекунад, ки ба махсулнокии он халал намерасад. Ин бузург? дар алаф-зор?ои дашт нисбат ба ?ангал?о зиёд аст. Сумдорон, хоян-дагон ва ?ашароти дашт? то 70%-и афзоиши солонаи растани?оро истеъмол менамоянд, ?ол он ки дар ?ангал?о камтар аз 10 % -и ин афзоиш истеъмол шуда, ба?имондааш хазон мешавад.
Бархилофи сат?и хушк?, дар у?ёнус?о ма?сули солонаи обсабз?ои як?у?айра нисбат ба захираи биомасса то сад?о бор зиёдтар аст. Бо ву?уди замшавии хеле ками биомассаи обсабз?о, аз ?исоби афзоиши босуръати чунин захираи хурд ?ам барои бета?йир ниго? доштани суръати аз нав ?осилкунии моддаи органик? кифояг? мекунад. Аз ин р? ?оидаи а?роми биомасса барои у?ёнус аз ?оида?ои дигари эколог? фар? дорад (чаппа аст).
Просмотр: 4132
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved