Молия, вазифа ва низоми он. Молия ?амчун шакли зу?ури низоми муносибат?ои и?тисод?. Мо?ияти и?тисодии молия. Пул. Аломат?ои фар?кунандаи молия. Молия ифодакунандаи муносибат?ои пул?. Вазифаи молия, назорат, танзим, ?авасмандгардон? ва исти?рор. Асоси низоми молия. Муносибат?ои молияв?. Анб??и молияв? дар доираи низоми субъект?ои и?тисод?. Низом ва сиёсати молия. Бу?ети давлат?, мо?ият, шакл ва хусусият?ои ташкили он. Муносибат?ои бу?ет?. Мо?ияти и?тисодии бу?ет. Механизми бу?ет. ?исм?ои бу?ет - даромад ва харо?от. Даромад?ои андоз?. Харо?от?ои бу?ет. Харо?оти асос?. ?арзи давлат?. Андоз, вазифа, шакл ва хусусият?ои ташаккули он. Субъект ва объекти андоз. Тарз?ои андозбанд?. Вазифа?ои андоз: хазинадор?, назорат, та?сим, танзим ва и?тимо?. Тафри-?абандии меъёр?ои андоз. Намуд?ои андоз. Сиёсати хазинадории давлат ва хусусият?ои он дар шароити бозор.

Молия (аз во?аи франсав? – finance ва лотин? financia - даромад, (пардохт) дар шакли том дар шароити ами? гаштани муносибат?ои молию пул? ва бунёду муста?кам гардидани мав?еи давлат дар и?тисод ва марбут ба он пайдо шудани талабот ба захира (манобеъ)-?ои пул? ташкил ёфта минбаъда густариш ёфтааст.
Молия ?амчун шакли зу?ури низоми муносибат?ои и?тисод?, вобаста ба суръат ва сирати давра?ои рушди низоми и?тисод? (низоми суннат?, бозор?, амр?, мухталат) ва маркази та?ри?ади?андаи он – моликият ва ашколи он бунёд гардида, шакл ва намуд?ои гуногун гирифта, кунун ба яке аз фишанг ва механизми мураккабу бисёр?анбаи ?аракатди?андаи и?тисод (но?ияв?, минта?ав?, милл?, ?а?он?..) табдил ёфтааст.
Баъзе аз тад?и?отчиёни ин со?а а?ида ба он доранд, ки во?аи молия дар аср?ои XIII-XV дар ша?р?ои калонтарини Италия ?амчун ифодаку-нандаи муносибат?ои пулии байни давлат ва а?ол? пайдо шудааст.
Гур??и дигаре а?ида ба он доранд, ки молия яке аз вазифа?ои асосии давлат оиди азнавта?симкунии неъмат?о дар байни субъект?ои и?тисод? мебошанд.
Тиб?и а?идаи С.Витте молия ?амчун кулли амлоки дар ихтиёрдоштаи давлат, яъне сарвати умум? ё худ восита?ои моддии (?амъи даромад, харо?от, ?арз ва ?айра) дар доираи мамлакат мав?удбуда баромад мекунад.
Аксарият ба ин назария такя намуда, а?ида ба он доранд, ки молия дар ибтидо дар ?авзаи ташкилу ташаккул ва минбаъд доираи истифодаи фонди кулл? ба ву??ъ пайвастааст.
Пул ма?сули ме?нати а?лонии инсонист, ки бо хислати нодирию м?ъ?изанокии худ, ме?нати дар мол масраф гардидаи молисте?солкунандаро ба ?ам андоза ва ?иёс намуда, баробар?удратии ба ?ам мубодила шудани он?оро таъмин менамояд.
Бидуни пул молия ба ву?уд омада наметавонад. Молия ?амчун мабла? (?а?м)-и муайяни пул, восита?ои пул? ё худ захира?ои пулие, ки аз ?ониби субъект?ои и?тисод? ташкил шуда, ба ма?сади мушаххас истифода карда мешавад, баромад мекунад. Он ?амеша ма?саднок ва тиб?и таъиноти махсус истифода карда мешавад.
Молия, вобаста ба сат? ва дара?аи ташкил (корхона, со?а, но?ия, ?амъият...) ?амчун воситаи та?сим ва азнавта?симкун? (ма?сулоти умумии корхона, со?а, ма?сулоти умумии милл?, даромади корхонаю со?а?о, даро-мади милл?...), назорат ва истифодаи восита?ои пул? дар ?амъият баромад мекунад.
Молия на тан?о бо маф?ум?ои пулу муносибат?ои пул?, балки муноси-бат?ои ?арз?, бонк?, андоз, бу?ет, су?урта ва ?айра низ ало?аманд мебошад.
Мо?ияти молия ?амчун маф?уми и?тисод? бо воситаи вазифа?ояш бештар муайян мегардад. Одатан, чунин вазифа (функсия)-?ои му?имтарини молияро номбар мекунанд.
1.Вазифаи та?сим. Ибтидои амалиёт?ои молия аз пул ва захира?ои пул? ан?ом мепазирад. Пуле, ки дар нати?аи гардиш ё худ гирдгардиши сармоя (фонд?ои исте?сол?) ба со?ибкор (?амчун нати?аи махсуси ма?орат ва истеъдоди тадбиркор?) бармегардад ва дар доираи фирма номи даромад ё худ фоидаро дорад, он ?оло молия нест.
Молия ва муносибат?ои молияв? тадбир ё худ амалиёт?ои махсуси пулиеро дар назар дорад, ки охирон (пул ё худ захира (фонд)-?ои пул?) ба ягон ма?сади муайян, и?ро шудани ягон амалиёт (фаъолият, кор, шу?л) ?удо ё худ истифода шуда, он?о таъиноти махсус пайдо кунанд ва ?ар як ?узъи тиб?и таъинот тафри?а карда шуда, ба ма?сади дигар истифода карда нашавад.
2. Вазифаи назорат. Молия ?амчун фишанги азнавта?симкун?, муста?и-ман ба раванди тарз ва услуби ташкил ва истифодаи ма?сулоти умумии милл? (МУМ), ки мувофи?и низоми ?исоб?ои милл? ва усул?ои:
а) ?амъкунии даромад?о-даромад?ои шахсият?ои ?у?у?? ва во?е?, хо?аги?ои хонавода, даромади давлат аз фаъолияти со?ибкор?, даромади ташкилот?ои идоракунанда, андоз барои тавлидот ва воридот, пардохт?ои гумрук?;
б) ?амъкунии харо?от?о – харо?от?ои истеъмоли шахс? ва  давлат? (фармоиш?ои давлат?), сармоягузор? ва савдои берун? (фар?и байни арзиши содирот ва воридоти мамлакат);
в) ?амъкунии арзиш?ои илова - фар?ияти байни арзиши мол?ои тайёр карда шуда, адои хизматрасон? ва истеъмол (истифода)-и мутавассит (мо-байн?) сурат мегирад, назорат мебарад.
3.Вазифаи танзим. И?тисоди милл? организми нисбатан мураккаб ва бисёр?анба буда, со?а ва ?авза?ои гуногунро дарбар мегирад. Дар шароити бозор аксари во?ид?ои исте?сол? дар асоси услуби ?исоби ти?орат фаъолияти тавлидот?, и?тимо?, молияв?, ти?орат? ва бурунмарзии худро, бидуни дахолати давлат ан?ом меди?анд.
Сиёсати молиявии давлат бошад, тиб?и ?онуну ?онунгузори?ои маъму-рию ?у?у??, равия?ои асосии та?озои барнома?ои дигаргунсозии и?тисодию и?тимо?, исло?от?ои и?тисод?, махсусан исло?оти молияв? (андоз, бу?ет, таваррум), та?озои илму техникаи муосир, технологияи компютер?, идти-лоот ва хусусият?ои бозори молиявии умуми?а?он? сурат мегирад. Сиёсати молиявии давлат бошад, тиб?и хусусият?ои ?ар як низоми и?тисод? ташкил гардида, барои инкишоф ва густариши бозори молияв? шароит фаро?ам меоварад.

Просмотр: 2217