Дата: 2017-03-13
?индуия – системаи диниест, ки бо таърих ва сохтори ба худ хоси ?амъиятии хал??ои Осиёи ?ануб? ма?кам пайваст мебошад ва зиёда аз 700 миллон кас мўъта?иди он буда, ин дин дар ?индустон, Непал ва Шри Ланка па?н гаштааст.
Аз тамаддуни бостонии ?индувони бумии ?абл аз орё? ?е? гуна осори хаттие бо?и намондааст ва он навишта?оте, ки аз маданияти Мо?ен?о – Даро то ба мо омада расидаанд, ?анўз ?ам хонда нашудааст. Асли дину оини ?индувони бум? маълум нест. Он чие, ки ба мо маълум аст, ба тамаддуни ?инду – Ориёи таалу? дорад.
Та?рибан дар нимаи дуюми ?азосолаи дуввўми пеш аз мелод ?абила?ои ориё? ?исми шимолии ?индустонро тасхир мекунанд. Синтези якчанд маданият?ои этник? ба ву?уд меояд, ки асоси он дини ориёни ?адим буд.
Ма?мўаи тасаввурот?о дин?, ки та?рибан 3000 сол пеш пайдо шуда буданд ба давраи вайроншавии сохти авлод? ва пайдоиши ?амъияти синф? таалу? доранд. ?а?онбинии динии ?индувон дар Вед?о ?амъ оварда шудаанд. Маълум нест, ки Вед?о кай ва аз тарафи к? навишта шудаанд. Тиб?и баъзе тахмини олимон ин навишта?о дар ?удуди 2000 – 1500 сол пеш аз мелод ба ву?уд омадаанд. Дини ?индувони давраи Ведо? ?ам чун зардуштия, буддоия ва ислом пай?амбар ва асосгузори худро надорад. Вед?о аз чор китоб; Риг – Веда, Сама – Веда, Я?ур – Веда ва Атхар – Веда иборатанд.
Дар охири ?азорсолаи якуми то мелодии дини ?индуия (онро бара?манизм низ меноманд) ба бў?рон гирифтор шуд. Системаи дин? – фалсафии бара?манизм ба талаботи ?омеа ?авоб дода наметавонист, он ба зан?ири пои инкишофи ?омеа табдил ёфта буд, зеро ма?дудият?ои бара?манизми ба сохти авлод? асосёфта, ба талаботи сохти нави ?амъият?, ?омеаи ?амсоягии кишоварзон, ?авобгў набуд.
Бў?рони шадидро аз сар гузаронида бо ?айния ва буддоия барин дин?о, ра?обат намуда, бара?манизм та?йир ёфт ва ба талаботи замона мувофи? гардонида шуд. Ба ин кор ало?аи зич бо системаи кастав?, ки он аз худи мо?ияти бара?манизм бармеомад, ёр? дод.
Аз дини Ведо?, сохти ?амъият? – каставиро мерос гирифта, дар бораи воситачии (миёнарави) байни худо?о ва одамон будани бара?манон, мав?еи махсуси он?о дар ?омеа эъти?од ва тасаввуротро ба ву?уд оварда, Вед?оро чун китоби му?аддас интихоб карда, дини ?индуия дар ?омеаи ?индувон мав?еи худро бар?арор намуд.
Дини ?индуия эъти?одро ба таносух (абадияти рў? ва аз нав таваллудшав? дар ?исми дигар баъд аз марг. ?индувон сансара гўянд) ва карма да?и?она кор карда баромад.
Таносух ё азнавэ?ёшав?, азнавзиндашав? дар ?исми дигар, ду маъно дорад: аввалин, ма?сади асос?, яъне расидан ба дара?аи ол?, омехтан бо Бра?ма ва гузаронидани давоми ?аёт дар олами рў?он?; барои ин инсон бояд аз ?ама гуно??ои замин? пок шуда, дар ?аёт намунаи ибрати дигарон бошад. Дуюмин дар нати?аи гуно??ои зиёд одам ба мартабаи пасттарин дар ?аёт со?иб мешавад, пас ма?бур аст, ки барои расидан ба ма?сад таваллуди паёпайро аз сар гузаронад.
Карма (бо сарнавишт, та?дир, ?исмат айният меди?анд) маф?уми хеле мураккаб аст, зеро ?ар мактаби динию фалсаф? онро ба таври худ тафсир карда маънои гуногун меди?анд. Карма се давраи ?аётро дар бар мегирад:
1. ?аёти ?озираи инсон ин нати?аи ?аёти пештарааш мебошад.
2. Дар ?аёти ?озирааш одам бояд ?алиму хоксор бошад, бегуно? зиндаг? кунад ва кўшиш кунад, ки нати?аи гуно??ои дар ?аёти пештара содир кардаашро бартараф намояд.
3. Барои дар ?аёти оянда ба кармаи бе?тар со?иб шудан кўшиш намояд.
Каста?о муносибати байни одамонро дар ?омеаи ?идувон танзим менамоянд. Вайрон кардан, ба инобат нагирифтании муносибати байникаставию дохиликастав?, гуно?и азим буда, на тан?о ба ?аёти имрўзааи одам, инчунин ба ?аёти ояндааш низ таъсир мерасонад. Дар ?аёти ?индувон бара?ман?о на?ши калонеро мебозанд.
Дар ?индуия парастиши худоёни сегона (тримурти) на?ши калон дорад Ин се Худо:
1. Бра?ма, Худои холи?у офаридагори кулл;
2. Шива, Худои маргу фанои кулл; Зав?аи ў Кали (Привати) фармонде?и рў??ои бад, фиристонандаи бадбахт? ва бемори?о
3. Вишну, Худои ?аёт ва ?ифзи кулл.
Вишну нига?дорандаи тартиботу адолат дар олам мебошад. Дар рўи замин дар шакли аватар?о зу?ур мекунад. Яке аз ин аватар?о ?а?рамони динии ?индувон Рама мебошад. Дигар аватар, ки дар байни ?инду?о маш?ур асту мартабаи Худо-?имоятгарро дорад Кришна мебошад. Ма?з парастиши Кришна равияи Бхактиро ба ву?уд овард, ки он идеяи му?аббат ба худо ва инкори каста?оро тал?ин мекард. Оянда ин равия ба пайдоиши сикхизм асос шуд.
Тиб?и таълимоти бара?манон ву?уди мутла?, Худои кулл (Бра?ма - Атма) дар ин се маз?ар зу?ур намуда, дар ин се Худо та?алл? ёфтааст.
Дар ?аёти ?аррузаи ?идуён эъти?од ба аватар?о, - зу?урот?ои Вишну ё Шива, ба модар, - ки зери ?имояи оли?а Кали аст, ба писари филсари Шива, - Ганеш, ки ди?андаи бахту саодат аст ва ба Худо – маймун Хануман ахамияти калонтаринро дорост.
Мав?еи бара?ман?о дар дини ?индуия хеле калон аст. Бара?ман дар ?аёт ?амрутбаи худованди офаридагор – Бра?ма ?арор дорад. Бара?манон дар ?амиъият ?амчун рў?он? фаъолият намуда, гуру (устод, муаллим) номида мешаванд. Таълими дину оин, гузаронидани ?ашну и?рои анъана, таваллуду хонадоршавию марг, бе бара?ман гузаронида намешавад. Он?о баландтарин мартабаро дар ?омеа со?ибанд.
Дини ?индуия аз асри XIX то имрўз мунтазам та?аввул ёфта, худро ба талаботи замона мувофи? кардааст. Да ?араёни ин та?йирёб? якчанд ?аракат?ои маз?аб? ва фир?а?о ба ву?уд омаданд, ки му?имтарини он?о Бара?ма – Сама?, Ориё – Сама? ва Рама – Кришна мебошанд.
Бара?ма – Сама? соли 1828 аз тарафи Рам Мо?ан Рой дар Калкутта таъсис ёфтааст. У шахси бомаърифат донандаи чандин забон?ои аврупоию осиё?, таъсисди?андаи матбуот ва м?алла?ои ?инд?, мактаб?ои тарзи нави аврупо? мебошад. Ў ?индуияро исло? намуда, Эъти?одро ба Худои ягона ба миён гузошта , бисёрхудо?, бутпарастиро ширк номид, чунин суннат?оро аз ?абили бо шав?ари мурдааш сўзондани зан, нико? дар хурдсол?, бисёрзани ва ?айраро ?аром шуморид. Бобою падари нависандаи бузурги банголаг? Рабиндранат Тагор аз пешвоёни Бара?ма – Сама? буданд.
Ориё – Сама? фир?ае дар ?индуя мебошад, ки асоси онро даъват ба эъти?оди замони ведо? мебошад. Асосгузори ин фир?а Свами Дайананд аст, он соли 1875 таъсис ёфтааст. Ин фир?а низ зидди сохти кастав? дар ?омеа, бисёр худо? ва дигар оин?ое мебошад, ки ба замона мухолиф мебошанд.
Рама – Кришна Асосгузораш Рамакришна (Галадхар Чатер??) (1836 - 1886) мебошад, ки бо номи Даянанда Сарасвати, ў як ва?т масе?иятро ?абул намуда, баъд ба ислом мегаравад аз он ?о боз ба маз?аби худ бармегардад. А?идаи ў аз он иборат аст, ки Худо якто буда, ?ар маз?аб бо ро?у усули худ ба он наздик мешавад ва Ўро мешиносад. Шогирди ў Нарендра Натх Дата (1863 - 1902), ки бо номи Свами Вивекананда маш?ур аст, барои ба оламиён шинос намудани дини ?индуия хизмати бисёр кардааст.
Дар сиёсати давлати ?индустон аз сол?ои 80-и асри XX таъсири ?индуия хеле афзудааст. Дар ин давра мухолифат байни ?индувону мусулмонон (?инудувон 83% -и а?ол? мусулмонон 11%) ав? мегирад. Аз аввали сол?ои 80 – и асри ХХ ?увваи сиёсии дини ?индуия дар фир?аи Бхаратия ?аната Партии ифодаи худро меёбад. Ин фир?а дар интихоботи парлумони ?индустон соли 1991 ?алаба кард, вале минбаъд дар мубориза бо ?изби Конгресси миллии ?индустон шикаст хўрд. ?оло дар ?индустон 500 ?амоа?ои ?индуия ву?уд доранд, ки ба он?о якчанд миллион кас аъзо мебошанд ва он?о дар ?аёти сиёсии ?индустон на?ши бузурге доранд.
Просмотр: 6474
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved