Дата: 2017-03-13
Дар илми диншинос? маданият – ин ма?мўаи ?астии инсон ва ?омеа дониста мешавад. ки дар раванди фаъолияти моддию маънавии инсон дар процессии исте?соли неъмат?ои модд? ва арзиш?ои маънав? ифодаи худро меёбад.
Маданият дар раванди фаъолияти ме?натии инсон ба ву?уд меояд, шакл?ои гуногунии шуури фард? ва ?амъиятиро дар бар мегирад ва дар и?тисодиёт, сиёсат, ахло? ва санъат та?ассуми худро ёфта, чун рамзи фаъолияти эъ?одии инсон баромад менамояд.
Маданият ?ам дар со?аи исте?соли модд? ва ?ам дар со?аи маънавиёт, ифодаи ашёии худро дорад. Агар ма?мўаи бино?о, ашё?ои гуногуни рўзгор, олоти ме?нат ва ?айра, ифодаи ашёии маданияти модд? бошад, забон, система?ои рамзии он (забони математика, забони илм), асар?ои баде?, илм?, асар?ои санъат ва ?айра ифодаи ашёии маданияти маънав? мебошанд.
Маданият?ои моддию маънав? ?исми таркибии якдигар буда яке бе дигаре ву?уд надорад, зеро ?ар як дастго?у мошина, ?асру иншоот?ои исте?соли, аввалан ма?сули фаъолияти маънав?, фикрию илмии одамон мебошанд, баъд ашёи модд? ва баръакс.
?исми му?ими маданияти инсонро зу?урот?ои ?амъиятие ташаккул меди?анд, ки муносибат?ои байни?амдигарии одамонро танзим менамоянд, - ин ахло?, ?у?у?, сиёсат ва дигар падида?ои иаданияти маънавии инсон мебошанд.
Агар оиди таносуби дину маданият сухан равад, маданият маф?уми васеътар буда, дин чун ?узъи маданияти маънав? ба он дохил мешавад. Дар теология (фи??) маф?уми маданият асос? нест, дин ин як шакли шуури ?амъият?, як шакли худого?ии инсон, воситаи ало?аи байни инсон ва офаридагор мебошад.
Мувофи?и ?а?онбинии насрониён чунин ?узъ?ои маданияти моддию маънав? монанди техника, иншоот?о, фалсафа, адабиёт, санъат ва ?айра ма?сули фаъолияти одамонн буда, бе мазмуни динию ахло??, маданияти ?а?и?? шуда, хизмати инсонро и?ро карда наметавонанд. Дин ?узъи маданият аст ва ба маданият бепарво буда наметавонад, ў барои бе?тар шудани инсон, ки гуна?кор ба олам меояд, барои комилшавии ў хизмат менамояд.
Дар ислом истило?и маданият аз калимаи арабии мадина гирифта шудааст, ки маънояш ша?р мебошад, яъне дар ислом мадан? ба маънои ша?р?, ша?ришав? фа?мида мешавад. Дар Аср?ои Миёна ша?р?о дар Шар?и ислом? ?ам маркази маъмур? – сиёс?, ?ам маркази ?унармандию савдо ва ?ам маркази мадан? буданд. Дар ислом маф?уми аврупоии «маданияти дин?» ву?уд надорад ва он аз тарафи файласуфон ё фа?е?он кор карда баромада нашудааст, зеро маданият дар ма?мўаи дин ву?уд дошт ва аз он ?удо набуд.
Аз рўз?ои аввалини пайдоишаш дини ислом, ?е? го?, монанди дини насрон?, тамоили зиддиилм? надошт, худро ба илм зид намегузошт. Араб?о таърихи худро бо пайдоиши дини ислом ба ду ?удо карданд. Он?о давраи тоисломиро ?о?илия номиданд, маънои он нодон?, бехабар?, бедониш? мебошад. Мамлакат?ои ислом? дар Аср?ои Миёна маданияти хеле баланди ?ам модд?, ?ам маънав? доштанд.
Таърихан аввалин со?аи маданияти маънавии одамон асотир?о буданд. Дар он?о дар шакли ?иссаю ривоят?о дар бораи Худоён, ?а?рамон?о ва табиат оварда шудаанд, ки дар худ ?а?онбинии дин? ва ?анин?ои дониши илмиро та?ассум мекунонданд.
Дар рафти инкишофи асотир?о со?а?ои гуногуни маданияти маънав? аз ?абили ахло?, дин, фалсафа, илм, санъат ва ?айра?о пайдо мешаванд.
Монанди дигар со?а?ои маданият, дин ?ам, ба со?а?ои гуногуни ?аёти ?амъияти инсон?, аз он ?умла ба ахло?, санъат, адабиёт ва ?айра таъсир расонда ба он маъною мазмун?ои нави маънав? медод.
Дар таърихи инсоният ?ар ва?т ин ё он со?аи маданияти маънав? бартарият пайдо мекарданд: фалсафа ва адабиёту санъат дар замрни анти?а; дин дар Аср?ои Миёна, Фалсафа дар Замони Нав ва илм дар замони мо аср?ои XX – XXI.
Дин чун ?исми му?имми маданияти маънав? зу?урот?ои ахло??, фалсаф?, санъат ва ?айраро дар худ фаро?ам оварда, гўё меросбари асотир?о гаштааст ва ин ?олат дар асотир?ои дин? та?ассуми худро ёфтааст. Дар давра?ое, ки дин сарвари ?омаеи инсон? буд (масалан дар Аср?ои Миёна), тамоми со?а?ои маданияти маънавиро дар бар мегирифт.
Дар рафти раванди ?айридиникунон?, ки ?ангоми гузариш аз феодализм ба капитализм ба ву?уд омада буд, со?а?ои гуногуни маданияти маънав? ахло?, фалсафа, сиёсат, санъат ва ?айра аз зери таъсири дин баромада муста?ил шуданд. Мувофи?и маълумоти овардаи сотсиологи амрико? П.А. Сорокин вазъият оиди таъсири дин чунин шуд: Агар дар давраи Аср?ои Миёна дин 100% маданияти маънавиро дар бар гирад, пас сол?ои бистуми асри ХХ он то 40,9% поён фаромад, ба истиснои Шар?и мусулмон?, дар мамолики ?арб ?оло таъсири дин хеле ва хеле паст шудааст.
Ба ин ниго? накарда таъсири дин дар мамлакт?ои мусулмон? хеле пурзўр аст. Намряндагони он мехо?анд бок адом ро?е, ки набошад мав?еи аздастдодаи худро бар?арор кунанд.
Просмотр: 2371
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved