Дата: 2017-02-01
На?ша:
1.Оид ба маф?уми бофта
2.Бофтаи меристем? ё ?у?айраовар (?осилкунанда).
3.Бофтаи пўшиш
4.Бофта?ои пўшиши танаи аввали растан?: эпидерма (эпидермис, пўстлох)
5.Бофта?ои пўшиши танаи дуюми растан?: перидерма
1.Оид ба маф?уми бофта. Ма?мўи ?у?айра?ое, ки аз ?и?ати пайдоиш ва сохт ба ?амдигар монанданд ва ба и?рои як ё чанд вазифа мутоби? гардидаанд бофта меноманд (лот. Тектус, юн. Гистос-бофта). ?у?айра?ои танаи нашвии бисёри обсабз?о (пртотоктис?о) аз ?амдигар хеле кам аз ?и?ати сохт ва вазифа фар? мекунанд. Инро он тавр шар? додан мумкин аст, ки му?ити зисти он?о якхелаанд. Вале бештари растани?ои рўизамин? (хушк?) ?у?айра?ои тана бо вазифаи худ, сохт ва ?исман аз ?и?ати пайдоиш якхела нестанд. Ин гуна ?олат дар раванди мутоби?шавии растан? ба му?ити ?аво? ва хок? ба ву?уд муста?кам гардидааст.
Ма?мўи ?у?айра?ое, ки аз ?и?ати сохтор ва вазифанок? ба ?ам монанд ва пайдоиши умум?доранд бофта ном дорад. Бофта?о ?ариб дар ?амаи растани?о мав?уданд. Дар ?исме аз ушнашаклон (бештар дар печеночников).
Дар фар?ият аз ?айвонот растани?о сабзиш ва ?у?айра?ои навро бофта?о, узв?о дар давоми ?аёт ?осил мекунад, яъне ба организм?ои расиши кушод дошта дохил мешаванд. Инкишофи инфиродии растан? аз давраи ?анин сар мешавад. Бисёрии ?у?айра?ои ?анин меристемаи фаъол, яъне ?обилият ба та?симшав? доранд. ?исме аз он?о ин ?обилиятро дар тамоми ?аёт ниго? медоранд. Он?о номи ?у?айраи инисиал? (лот. Инитсиал- аввал, ибтидо?) меноманд. ?у?айрае, ки тафри?а нашудааст ва зо?иран якхела буда, ?обилияти ба ми?дори номуайян та?симшавиро ешав а хусусияти меристематикии худро ниго? медоранд. Дигар ?исме аз ?у?айра?о доимо дар раванди та?симшавии инитсиал? ба ву?уд меояд, ки онро ма?сул? меноманд. Ин ?у?айра?о одатан як ду маротиба та?сим гардида ба тафри?ашав? тахассусгардида сар мекунанд, ки он?о одатан ба типи ?у?айра?ое, ки та?сим намешаванд. Раванди тафри?ашав? – ин табдилёбии инитсиал? ва ма?сули он?о ба ?у?айра?ои тахассусгардида, вазифаи муайянро ?атъиян и?ро менамоянд. Тафри?ашав? беш аз ?ама хосият?ои сиратии ?у?айра, вале дар зери раванд?ои ми?дор? аз ?умла расиш ба амал меояд. Дар нати?а меристема?о ба бофта?ои доим? мегузаранд, ки он?о аз ?обилияти та?симшав? ма?руманд. Дар раванди тафри?ашав? байни ?у?айра?ои ибтидоии ба ?амдигар монанд фар?ияти ?идд? ба амал меояд (расм). Дар ин ?ангом на балки сохт, инчунин хосияти вазифанокии он?о низ та?йир меёбад. Одатан тафри?ашав? бебозгаштанд. Тан?о дар баъзе ?олат?о кадоме, ки тахассусгарди хеле чу?ур бошад, ?у?айра?ои бофтаи доим? аз нав мерстемаи фаъол мегардад. Ба рафти тафри?ашав? модда?ое таъсир мерасонанд, ки на?ши гармон?оро (фитогармон?о) и?ро менамоянд.
Таснифи гуногуни бофта?о мав?уд. ?амаи он?о шартан ва барои истифода бурдан ?улай ва бо ма?сади омўзиш осон аст.
Бофта?ои растаниро ба якчанд гурў? вобаста аз вазифаи асосиашон ?удо мекунанд:
2.Бофтаи меристем? ё ?у?айраовар (?осилкунанда).
Бофтаи меристем? (юн. Meristos-та?симшаванда) ё ?осилкунанда ?обилияти фаъолона та?симшав? ва ?осил кардани ?у?айра?ои навро дорад, ки он ?а?ми дар растан? (тахминан 0,1 % массаи умум?) ночизанд. Меристема?о ?амаи дигар бофта?оро ташаккул меди?анд ва расиши дурударози растаниро (дар тамоми ?аёт) муайян мекунад.
Меъмории ?ойгиршавии бофта?ои ?амаи растан? дар давраи аввали фаъолияти меристем? гузошта мешавад. Дар ?айвонот меристема?о ву?уд надоранд, онро чунин фа?мидан мумкин аст, ки он?о давраи ма?дуди расиш доранд. ?у?айра?ои инитсиалии мерстем? дар давраи эмбрионалии инкишоф ниго? дошта мешавад. Дар давоми ?амаи ?аёти растан? ва ба ?у?айра?ои гуногуни бофтаи доим? мегузарад. Танаи рўизаминии растани?о ба ма?сули нисбатан ками ?у?айра инитсиаланд.
Ду типи асосии меристема – апикал? ё нўг? ва латериал? ё па?лўи ?удо мекунанд. Меристемаи апикал? дар нўги навда?о ё реша ?ой мегиранд(расм.) расиши он?оро ба дароз? таъмин мекунад. Ин гуна расиш номи аввалин ва худи меристемаи ибтидоиро ном гирифтааст. Дар ин ?ангом ?исме аз растан?, ки аз бофта?ои ибтидо? ?осилшуда аз меристема?ои ибтидо? ба вучуд омаданд-ин танаи аввалини он мебошад.
Ба меристема?ои ибтидо? ба ?айр аз апикал? бевосита ?осилаи он?о аз узв?ои нўг? каме поёнанд. Дар ин ?осила?о ?обилияти ба та?симшав? то дара?аи муайян ниго? дошта шудааст. Сухан пеш аз ?ама оид ба протодерма прокамбий ва меристемаи асос? меравад. Дар танаи ибтидои растан? дар рафти эмбриогенез се системаи бофтаи растаниро меди?ад-рўйпўш (пўшиш) (аз протодерма?о) , гузаронанда (аз пркамбий) ва ма?мўи асосии бофта (аз меристема?ои асос?) .
Меристема?ои латериал? ё па?лўи –параллел? сат?и па?лўи ме?вари узв?о ?ойгиранд, кам нест, ки силиндр ?осил мекунанд, дар буриши кўндаланг? намуди ?ал?а дорад. Меристема?ои му?имтарини латериал?- камбий ва феллоген аст. Ин меристема?о сабзиши навда пояро ба ?афсшав? таъмин менамояд бофта?ои дуюмин ва танаи дуюминро ташаккул меди?анд. Камбий ба бофтаи дуюмини гузаранда ибтидо мегузорад ба ксилема ва флоэмаи дуюмин филлоген бошад- перидерма.
Ба ?айр аз бофта?ои апикал? ва латериал? кам нест меристема?ои ду тип вомехўрад.
Интерколяр? ё замимав? пеш аз ?ама ибтидоиро дар ?итъа?ои ало?ида дар минта?аи расиши фаъол, масалан, дар асоси байни бу??о ва дар асоси барг?ои ?алладонаги?о (расм.).
Инчунин меристема?ои захм? низ мав?уданд. Он?о дар ?ой?ои бофта?о ва узв?ои захмигашта ба каллус ибтидо мегузорад. Бофтаи махсус аз ?у?айра?ои паренхим? якхела иборат, ки ?ои захмшударо руст мекунад. ?обилияти каллус ?осилкунии растани?оро дар амалияи бо?дор? ?ангоми афзоиши он?о бо ?аламча ва пайвандкун? истифода мебаранд. Чи ?адаре, ки каллус?осилшав? шиддатноканд, ?амон ?адар кафолати расиши пайванд ва токпайванд ва решагирии ?аламча?о зиёданд.
?у?айра?ои меристемаи апикал? кам беш изо?утрианд бо андоза ва дар шакл сер?ирраанд. Байни он?о байни?у?айраг? ву?уд надорад, парда борик, селлюлозаи кам дорад. Ковокии ?у?айра?о бо ситоплазмаи ?ализ пуркарда шудаанд, ядрои калон, ки ?олати марказиро иш?ол мекунад. Вакуола сершуморанд, майда ва дар зери рўшноии заррабин ноайёнанд. Модда?ои эргастик? мувофи?и ?оида ву?уд надоранд. Пластид?о ва митохондрия?о хурд ва он?о майдаанд.
?у?айра?ои бофта?ои па?лўи дар андоза ва шакл гуногунанд. Он?о тахминан ба ?у?айра?ои ?амон бофта?ои доим? мувофи?анд, ки аз он?о оянда ба ву?уд меоянд. ?ам ин тавр дар камбий ?ам инисиал? паренхим? ва прозенхим? вомехўрад. Аз инитсиал?ои паренхим? ?узъ?ои паренхимии бофта?ои гузаронанда, аз прозенхим? бошад- ?узъ?ои гузаронанда ?осил мегардад.
Умуман ?ойгиршавии ?у?айра?о ва характери та?симшавии он?о дар меристема?о гуногунанд.
Агар девори байни?у?айрас?дар кун?и рост ба узв гузошта шавад, ингуна та?симшавиро антиклинал?меноманд.Бо ро?и та?симшавии антиклинали типии меристемаи са?фаг?шакл мегирад, ки сохторе ?осил мекунанд, ки шаклаш ба са?фа монанданд.
?амин тарз са?фаи васеи барги пўшидатухмон ташаккул меёбанд.Та?имшавие, ки дар он байни ?у?айри?о девораи параллел?назда сат?и узв?о ?осил мегарданд- периклиналианд. Он?о ба хусус барои меристемаи натерал? хос аст. Аз ?исоби чунин та?симот пеш аз ме?вари узв?о ?афс сар мекунад. Та?имшавие, ешав гузоштани девораи расанда и?отакунанда (тангентал?) ?амчун тангенентсиал? муайян мекунанд. Та?симшавии ?у?айра аз ин ли?оз дар асл, дар ?амаи сат? мегузарад ва дар нати?а меристемаи бузург (як?ояшавии ) ?осил мегардад, ки он сфероидро (курраро) ба хотир меорад. Ин гуна меристемаи ?уншуда аз ?умла эндоспермаи тухмро ?осил мекунад.
Дар раванди тафри?ашавии ?у?айраи меристем? ба бофтаи доим? ду типи асосии расиш имконпазиранд.
Якум – симпластик?, дар он расиши ?илди ?у?айра?ои омехта ба мувофи? ?осил мегарданд ва ало?аи он?о бо плазмодесма вайрон намегарданд. Ин гуна тип одатан дар узв?ои дарозшаванда дар давраи расиши аввал хосанд.
Типи дуюми расиш – интрузив? аст.Вай аз он ?и?ат хос аст, ки набудани мувофи?ии дар расиш ?у?айра?ои ало?ида ва тадби? намудани як ?у?айра дар фазо , ки байни дигар ?у?айра?о ?осил гардиданд. ?амин тавр камбии инитсиал?, нах?ои склеренхим?, трахеид?о ва ?.
1.Бофта?ои пўшиш.Бофта?ои пўшиши дар сар?ади бо му?ити беруна ,яъне дар сат?и узв?ои растан??ой мегиранд. Бисёрии он?о аз ?у?айра?ои зинда кам мурдаи ба сахт зич иборатанд.Он?о на?ши монеъаг?ичро мекунанд, бофта?ои дохилиро аз хушкидан ва зарбхўрдан эмин ниго? медорад.Яке аз вазифа?ои бофта?ои пўшиши навдв –танзим мубодилаи газ ва бухоркун?аст.Баъзе аз он?о ?обилияти ба ?аббиш ва ихро? намудан , фаъолона суръат ва интихобкунии дохилшавии модда?оро танзим мекунанд.Бофта?ои пўшиши-монеъа барои дохилшавии микроорганизм?ои патогенианд.Ин ?осилаи ?адима буда, дар айни растан?аз му?ити об?ба хушк?гузаштан пайдо шудааст.
Ба ин монанд дигар бофта?ои доим?бофта?ои пўшиш дар раванди онтогенез аз меристема ба ву?уд меояд.Бе бофта?ои пўшиш мав?удияти растан?имконопазир буд.
Бофта?ои якумин ва дуюмин фар? карда мешавад.Аз бофта?ои пўшиши якумин дар нати?аи тафри?ашавии ?у?айра?ои меристемаи якумин эпидерма ва эпибелум; бофтаи пўшиши дуюм-перидерма –аз меристемаи дуюмин –феллоген ?осил мегардад.
2 .Бофта?ои якумин танаи растан? эпидерма (эпидермис,пўстлох).Барг?о, навда?ои ?авони сабз ва мева?о ?амчун ?илоф бо як?абата бофтаи пўшиши якумин эпидерма пўшида шудааст.Хеле кам эпидермис бисёр?абата бошад.Ин гуна бисёр?абата эпидермис дар барг?ои растании хонагии фикуси эластик?(Ficus ешав а) дарёфт шудааст.Эпидерма аз меристемаи якумин протодерма ба ву?уд меояд.Ин бофтаи мураккаб буда , ?у?айра?ои он бо шакл?о ва аз ?умла бо вазифа фар? доранд.Аз ?умла ?у?айра?ое, ки да?онча?оро ва ?у?айра?ои трихомаро ?осил мекунанд ба тамом фар? доранд. Дигар ?ама ?у?айра?ои камтахасус гардида номи эпидермаи асосиро гирифтааст.
Сат?и берунаи ?у?айра?ои эпидерма бештар бо ?абати кутикула ё хеле мумии тунуки ?афсии гуногун пўшидаанд.Кутикула ?афси бештар расиданаш мумкин аст, бахусус растани?ое, ки дар ?ои зисташ хушк аст; кутикула ва ?ам мум.Дар протопласти ?у?айра синтез мегардад.Кам нест сат?и кутикула бо ?абат?ои гуногун?инса ё ?ури?ои озах? пўшидаанд. Ба ?айр аз ро?а?ои да?онча ?у?айра?ои эпидермис сахту зич ?ойгиранд,яъне байни?у?айрав?ву?уд надорад.
Вазифаи асосии эпидерма –танзими мубодилаи газ?о ва бухоршав?, яъне обро бухоркунии растани?о мебошад.Мубодилаи газ?о ва бухоршав?бештар бо воситаи да?онча , вале ?исман бо кутикула низ амал?мегардад. ?айр аз ин аз сўрохи?о ва да?онча?ои моддаи пектин?дар девори берунаи ?у?айраи эпидерма об ва модда?ои ?айриорганикии ?изо?дохил мегардад, ки барои растани?ои об?хос аст.
Баъзан эпидерма барои ин бофта вазифаи ?айрианъанавиро ба монанди фотосинтез (?исме аз растани?ои об?) , ?амъ намудани об (дар баъзе растани?ои биёбон) ё секрессияи модда?ои метаболизм дуюм (як ?атор растани?ои рав?ани эфир дошта ) и?ро менамояд.
Характери ?у?айра?ои эпидерма гуногун , ки онро ?у?айра?ои асосии эпидерма меноманд, бо тар?ои гуногун фар? мекунанд.Девор?ои па?лўи мувофи?и ?оида ка?у килеб , ки зичиг?ба ?амдигар пайвастшавиро баланд мекунад, хеле кам растанд.?у?айра?ои эпидермал?ме?вари узв?о ва барг?ои якпаллаги?о сахт ?ад ?ади ме?вари узв?о кашида шудаанд(рас.) . Дар ?у?айра?ои асосии эпидерма ?абати деворигии тунуки протопласт бо лейкопласт?ои ками хурд ва ядро мушо?ида мегардад.
Бештар ?амаи ковоки?ои ?у?айра?ои эпидермалиро як вакуолаи калон иш?ол мекунад.Шираи ?у?айраи он беранг вале баъзан , бахусус дар эпидермаи гул?о ва мева?о, вай рангноканд.Девор?ои ?у?айра?ои эпидермал? ?афсиаш нобаробаранд. Одатан бештар девори беруна ?афсанд, па?лўи ва дохил?бошанд тунуканд.Баъзан ?у?айра?ои эпидерма кристалл?о вомехўранд, дар бештари ?алладонаги?о он?о бо кремнезом ?аббида шудаанд.?у?айра?ои эпидермаи бисёрии тухм?о полисахарид?о дар намуди ну?об?, ки ?ангоми он тар гаштан меварамад.Тухм дарп ин ?ангом ба предмети ?аракаткарда истода бо осони мечаспад ва ?амин тавр па?н мегардад.
Дар баъзе растани?ои дар зери эпидермис бофтаи махсус –гиподерма ?ойгир аст.Он?о ?исман вазифа?ои механикиро , ?исман растани?оро аз бухоршавии барзиёд? тниго? медорад.Инкишофи хуби гиподерма дар барг?ои бахудхоси сўзанбарг?о-сўзанбарг?ои санавбар ба назар мерасад.
Бевосита дар зери эпидерма ?ой гирифта новобаста аз он гиподерма ?осил мегардад.
Да?онча- ?осилаи баландтахасусгардидаи эпидерма аст, ешав ?у?айра?ои васлкунанда иборат аст, ки байни он?о ба худ хос байни?у?айрав?–ро?и да?онча дорад(рас.) он васеъ ва танг гашта , мубодилаи газ?о ва бухоршавиро танзим мекунад.Дар зери ро? зерда?онча ё ?аво? ковок бо ?у?айра?ои мулоими барг и?отаанд. ?у?айра?ои эпидермии ?амшафат ба пайвасткунандаро иловаг? ё назди да?ончаг? меноманд.Он?о дар ?аракати ?у?айра?ои пайвасткунанда иштирок мекунанд. ?у?айра?ои пайвасткунанда ва иловаг? аппарати да?ончаро ташкил меди?ад.Шумораи ?у?айра?ои иловаг? ва ?ойгиршавии он?о нисбат ба ро?аи да?онча як ?атор тип?ои да?онча фар? карда мешавад.Ба омўзиши он?о самти анатомияи растани?о , ки маш?ул аст, стоматография ном дорад. Маълумот?ои стоматограф? кам нест дар систематикаи растани?о барои ани? намудани ?олати систематикии таксон?о истифода мебаранд.
Дар дорусоз? тип?ои да?онча?о барои ташхиси растани?ои доруг? истифода мебаранд. Тип?ои бештар вомехўрад дар рас. Нишон дода шудааст.
Аппарати да?ончаи бетартиб ?у?айрадор (аномоситирц) барио ?амаи гурў??ои растани?о ?айр аз за?оза хос му?аррар?аст. ?у?айра?ои илоавг?дар ин ?олат аз ?у?айра?ои бо?имондаи эпидерма монанд? надорад.
Аппарати да?ончаи ду?у?айраг? (диасит?) тан?о барои ба ду ?у?айраи иловаг? хос буда , девори умумии он ба ро?аи да?онча перпендикуляранд.Ин тип дар баъзе растани?о гулдор аз ?умла дар бисёри лабгулон ва мехчагулон хос аст.
Аппарати да?ончаи муоиза?у?айрадор (параллел) ?у?айра?ои иловаг? параллел ба ?у?айра?ои васлкунанда ва ро?и да?онча ?ой мегиранд .Вай дар фарншаклон , за?оза?о в аяк ?атор растани?ои гулдор вомехўранд.Апарат?ои да?ончаи нобаробар?у?айрадор дар он ?у?айраи васлкунанда бо се иловаг?, яке аз он?о калон ва дигаре хурди заиф аст.Апарати да?ончаи чор?у?айрадор (тетраситц) ин типии да?онча дар растани?ои якпаллаг?бартар?дорад.Апарати да?ончае, ки дар он ?у?айра?ои пайвасткунанда бо чор ?у?айраи иловаг?и?ота карда шудааст ва аз он?о ду ?у?айраи латериал?ва 2 тоаш ?утб?мебошанд(мас, дар традескансия) .
Апарати да?ончаи ?ал?аг?(энсиклосиат?) дар ин типии да?онча ?у?айра?ои иловаг? ?ал?аи борик дар атрофи ?у?айра?ои пайвасткунанда ?осил мекунанд.Ин гунна сохтор дар фарн?о , лучтухмон ва як ?атор растани?ои гулдор дарёфт шудаанд.?ойгиршавии ?у?айра?ои пайвасткунанда нисбатан ба дигар ?у?айра?ои эпидермис дар гурў?и растани?о якхела нестанд. Дар як?олат ?у?айра?ои пайвасткунанда дар як сат? бо эпидермал? ?арор мегирад, баъзан аз он?о боло ё баръакс ба дарун дохил мегардад (да?ончаи ?ўтида) .Охирон дар растани?ое, ки дар шароити хушк мутоби? гардиданд мушо?ида мегардад. Баъзан ба дохил ?ойгиргаштаро крипта?ои да?ончаг? меноманд, дар он?о да?онча бо мўякча?о пўшидаанд..
Шумора ва та?симоти да?онча дар барг ва навда вобаста аз намуди растан? ва шароити ?аёт та?йир меёбад.Шумораи он?о одатан аз якчанд да? то чанд сад ва то ?атто ?азор дар 1мм2 сат? та?йир меёбад.
Механизми ?аракати ?у?айра?ои пайвасткунанда дар намуд?ои гуногун хеле мураккаб ва якхела нест. Дар бисёрии растани?о ?ангоми ба ?адри коф? таъмин нагардидани об дар соат?ои шабона ва баъзан дар рўз тургор дар ?у?айра?ои пайвасткунанда кам мегардад ва ро?а пайваст мегардад бо ин сат?и бухоршаиро кам мекунад.Бо баландшавии тургор да?онча кушода мешавад.На?ши асосиро дар ин дигаргуни?о ба мони калий ме?исобанд.А?амияти муайян дар танзими тургор мав?удияти дар ?у?айра?ои пайвасткунанда хлоропласт?о аст.?анди аввалини хлоропласт?о ба ?анд мубаддал гашта консентратсияи шираи ?у?айра?оро баланд мебардоранд.Ин тарзи дохилшавии об аз ?у?айра?ои ?амсоя ва ?у?айраи пайвасткунанда ба ?олати ?аиши (чандир?) мегузарад.
Масо?ати умумии сўрохи?ои да?онча тан?о 1-2 % масо?ати баргро ташкил меди?ад.Ба ин ниго? накарда бухоршав?дар кушода да?онча?ои ро?а 50-70% бухоршавии ба масо?ати сат?и об?ои кушод баробар аст.
Ба ?айр аз оне, ки тасвир додем боз апарати да?ончаи «дуошёна» вомехўрад..?амин гунна ?одиса бо бештар ба зисти растани?о дар но?ия?ои махсуси шароити хушк?ало?аманданд.
Дар ?атори да?онча?о барои мубодилаи газ?о ва бухоршав?му?аррар карда шуда да?онча?ои махсус , гидатод?оро (ниг.бофта?ои ихро?) ба охир мерасанд мав?уданд ва он?оро барои ?удо намудани об?ои моеъи ?атраг?му?аррар гардиданд.
Трихома дар растанц- ин шакли гуногун , сохт ва вазифа?ои ?урм?ои ?у?айра?ои эпидермис –мўяк?о, пулакча?о, ?адуд?о ша?д?о ва дигар ?осил ?осила?о мебошад.Андозаи трихома?о дар ?удуд?ои гуногун ?арор дорад..Бисёри мўяк?ои ало?ида , пулакча?о ё ?адуд?о бо ёрии лупа ё заррабии фар? кардан мумкин аст .Дарозии трихома?о(то 5-6 см) мешавад.Мас, тухми пахтаро рўйпўшкунандаро бо чашми одд?дидан мумкин аст.Девори ?у?айра?ои трихома?оро одатан селлюлоз?ва бо кутикула пўшида шудаанд.Агар ?абати кутикула нобаробар аст бар?астаи хурд намоён аст.Дар ин ?олат оид ба трихомаи озахдор сухан меравад.?илди дуюм дар трихома?о хеле кам вомехўранд (масс . мўяк?ои хмел).
Ма?мўи трихома?о дар навда мўянокро ном гирифтааст.Вобаста аз махсусияти трихома?о ва бармўякнок? пошхўрда , зич , мўякнок , намад?ва ?.
Трихома?о ба трихомаи пўшиш ва ?адуддор та?сим мешавад Трихомаи пўшиш – ин пеш аз ?ама мўяк?ои гуногун сода-як?у?айрадор ва бисёр?у?айрадор ; шохронда , ситорашакл ва ? .Он?о кам нест , ки боттез ?аз протоласти зинда ма?рум гардиданд ва мўяк?ои сафедчатоб пеш аз ?ама аз он ша?одат меди?анд , ки трихома?о ва ?осилаи он?о мурдаанд.Гуногуншаклии морфологии трихома?ои пўшида хеле гуногун буда , он имконият меди?ад, ин омилро ба ма?сади систематика (рас.) ва дар дорусоз?ташхиси заррабинии растани?ои доруг?истифода барем.
Трихома?ои мурда пеш аз ?ама вазифаи ?имоя аз ?умла (бо да?онча дар як ?атор ?ой гирифта) аз бухоршавии барзиёд ё кам ?олате , ки баръакс онро метезонад.Муайянокии зиёд дар бисёрии растани?ои биёбон барои инъикоси радиатсияи пур?уввати офтоб мувофи?ат мекунад.Бисёрии эпифит?ои тропик?трихомаро барои фурўбарии об ва намак?ои минерал?истифода мебарад.Трихома муддати дароз зинда монда (мас. Дар ?исме аз лўбиёги?о, соябонгул?о , ?алладонаги?о ва ?.) як ?атор мутахассисон ба он на?ши ?осилаи метабелитикиро бор мекунанд.
Дар ?ои афтидаи трихом?о (сухан оид ба бештар бисёр?у?айра меравад) ?осилаи гирда ба ву?уд меояд.Ба ?айр аз мўяк?о трихома?ои пулакча?ои гуногун дохил мешавад.Он?о лаълишаклиса?фаи бисёр?у?айрадор дар як ё ду ?у?айрадор «пояча» ё ба асоси эпидерма ма?кам гардида нишастаанд.
Трихома?ои ?адуддор одатан окомаи зиндаи ?у?айраро ниго? медорад.Амалан ?ама ва?т ?исме аз ?у?айра?о амчун сохтори ихро?кунанда ба му?ити атроф ё зери кутикула , мўяк?ои рўйпўш , ма?сули терпенов?(рав?ани эфирц, смола?о) ё полисахарид?оро ?амъ ва бевосита ихро? мекунанд.Таснифи трихома?ои ?адуддор гуногун аст.Бештар мўяк?ои дарози бисёр?у?айра бо як ё ?у?айра?ои ками ихро?кунанда ба охир мерасад, ки онро мўяк?ои ?адуддор меноманд, ба му?обили «пакана, ?адпаст»трихома?о дар пояи кўто? , кис араки секретории бисёр?у?айраро дорад ?адуддор меноманд. Ба трихома?ои ?адуддор ?адуд?ои намак?амъкунандаи як?атор галлорит?о дохил мешаванд.Вазифаи асосии трихома?ои ?адуддор : химияв?аз ?умла ?имояи механик?аз ?ашарот?о , баровардани намак?ои изофц, аз бодта?ои барг, ?имояи узв?о аз гарм?бо ихро? намудани рав?ан?ои эфирии паррон ва ?айра?о.
Ба ?айр аз мўяк?о , дар эпидерма як ?атор намуд?ои ?ури?о маълум , ки онро эмергентсия?о меноманд.Дар фар?ият аз мўяк?о дар ?осилшавии эмергентс?о на тан?о ?у?айра?ои эпидерма балки ?абат?ои ?у?айра?ои дар зери он хобида иштирок мекунанд.Эмергентс?о бештар маълум мўяк?ои ?амдиндори газнок?о мисол шуда метавонад.Ба эмергентс?о хори настарин?о , мармин?он , тамашк (малина ) ва ?. Дохил мешаванд.Хор?ои дар мева?ои бисёрии чатргулон , банги девона , кастона низ эмергентс?оанд.Эмергентс?о тан?о вазифаи ?имояро и?ро менамоянд.
Эпиблема. Эпиблемаро бештар риодерма – бофтаи пўшиши як?абатаи аввалин реша низ меноман?д.Вай аз ?у?айраи берунаи меристемаи апикалии меримтема?ои ин узв дар наздикии ?илофаки решав а охири решаи ?авонро мепўшонад ба ву?уд меояд.Эпиблема – яке аз бофта?ои му?ими растан?буда бо он фур-бари об ва нури?ои минерал?аз об фурў бурда мешавад. ?амин тавр бо ёрии эпиблема ?изои решагии растан?амал?карда мешавад.Дар минта?аи ?аббиши реша элемент?ои ?изои минерал?бо сарфшавии энергия пассив ё фаъол фурў бурда мешавад.Бо ин ало?аманд дар эпиблема митохондрия зиёд аст.Вай дарозумр нест баъди мурдан вазифаи худро ба ?итъа?ои нави эпиблемаи решаи сабзида истода меди?ад.Махсусияти ?у?айра?ои эпиблема ба вазифаи асосии бофта?о мувофи?ат мекунад.Он?о тунукдеворанд, аз кутикула ма?руманд ва бештар ситоплазмаи часпак доранд . Дар он?о да?онча нест.?ар як ?у?айраи эпиблема принсилаи ?обилияти ?осил намудани мўякча?ои решаро доранд, вале баъзан мўякча?ои реша ?исме аз ?у?айра?о , ки номи махсус гирифтаанд шакл мегиранд.Мўякча?ои реша одатан як?у?айрагианд, дар нати?аи дамидани девори берунаи трихопласт ва ба дарозии 1-2 мм меравад инкишоф меёбад. Он?о дар фосилаи чанд рўз (то 15-20 рўз) зиндаанд, баъд мемиранд.(рас.).
Тип?ои дигари ?аббидаи бофта?о ба шароити махсуси мав?удият ин ё он растан?вобаста аст.Ба он?о мисол валомон дар реша?ои ?авои орхидея?о .Дар баъзе растани?ои об?масс, кубашкаи зард, бо номи гидропод?о маълум аст, ки аз як ё чанд ?у?айра иборат аст, ?обилияти интихоби ?аббидани модда?ои ма?лул гардидаро дар об дорад.Ба бофта?ои ?аббида ризоид?ои ушнашаклон, инчунин то дара?ае микориз?ои эктотрофии пўшидатухмон маълум аст.
Бофта?ои пўшиши дуюмини танаи растани?о Перидерма-бофтаи пўшиши мураккаб , бисёр?иматаи навда ва решаи растани?ои бисёрсола (кам яксола) меноманд.Бештар перидермаро ?амчун бофтаи комплекс?ме?исобиданд.Перидерма бофта?ои пўшиши аввалини узв?ои ме?варро , ки о?иста – о?иста мемиранд иваз мекунанд.Дар бештари дупаллаги?о ва лучтхмон перидерма одатан дар давраи аввали нашв?дар ?амаи ?исми ешав а навдв , ки расиш ба дароз??атъ гардидааст , пайдо мешаванд.
Дар асоси перидермаи навда меристемаи дуюмин – феллоген меистад .Феллогени навда бештар аз ?у?айраи асосии паренхим?дар зери эпидерма мехобад ва меристемаи фаъоли заифро ниго? медорад ба ву?уд меояд.Дар решаи асос??осилшави феллоген перисикл шуда метавонад. Филлоген дар ?итъа?ои ало?ида гузшта шавад, баъдтар ё якбора дар атрофии ?ама узви ме?вар пайваст гардад.Пеш аз ?ама ?атор инисиалии зичгардида дар шакли ?у?айраи таблити ?осил мешавад.Баътар ?у?айра?ои инитсиал?та?сим шуда ду ?атор ?у?айра?ои меристема ?осил мекунад.?атоир дохилии ?амчун филлодерма (?у?айра?ои зиндаи паренхим?) тафри?а мегарданд ва минбаъд та?сим намешаванд.Беруна – дар рафти як ?атор та?симшавии периклнал?ми?дори гуногуни ?абати ?у?айра?ои пўк?, муддати зиёд фаъолнокии меристемаро нтго? медорад ташаккул меёбад.Феллоген инчунин ?обилияти антиклинал?та?сим шуданро дорад, ки таносуби дурусти бофта?оро дар узв?о расиш карда истода таъмин мекунад.Пўк , феллоген ва филлодерма перидермаро ?осил мекунад (рас.) .Бо андозаи шаклгирии перидерма ранги сабзи навда?о ба сиё?тоб мегузарад. «Пухтарасида» дар тирамо? навда?ои соли аввал ?обилияти сарди?ои зимистонро паси сар намудан ?обилият доранд.
Пўк аз ?у?айра?ои мурда аз байни ?у?айра?о ма?руманд.?илд?ои он?о аз суберин ?изо гирифтаанд.?у?айра?ои пўки ?аво – обнагузаронандаанд.Пўки бисёр?абата ?илофи ?имояв??осил мекунад, бофта?ои зиндаро аз нам?та?йирёбии якбораи ?арорат ва дохилшавии организм?ои касалиовар эмин ниго? медорад.Дар поя тана ва шоха?ои баъзе дарахтон (булути пўкин , бархати амурц) ?абати пур?уввати пўк ?афсиаш то чанд сантиметр шакл мегирад.?у?айра?ои зиндаи дар зери пўк хобида ба мубодилаи газ ва берун кардани нами изофа э?тиё? дорад.Аз ин ли?оз дар перидерма хеле барва?т наскча?о- сўрохи?о , «пургардида » бофтаи ковоки и?рокунанда , аз ?у?айра?ои гирдаи паренхимии заифпўкгашта бо байни?у?айравии сершумор иборатанд.Бо воситаи наск?о «шамолхўрии» поя амал?мегардад.Наск?о намуди наон?адар калони варамида?ои шакл?ои гуногун длшта иборат буда , дар сат?и навдв?ои ?авони дарахтон ва бутта?о хуб намоён аст. Наск?о дар намуди карпини майда ва дар баъзе мева?о масс, себ ва нок намоён аст.Бо андозаи ?афсшавии навда?о шакли наск?о иваз мешаванд. Дар танаи тўс ва бо?имондаи он?о ба намуди рахи кўндаланг ва хатча хос намоёнанд.
Перидерма дар растани?ои дупаллаги?о ва сўзанбаргон ?осил мешавад.Дар якпаллаги?о (палма?о, дратсен?о, алоэ) баъзан бо ро?и бисёр маротиба та?симшав?ва пўкшавии ?у?айра?ои канории пўстлохи аввалин бофтаи му?офизат?вазифанок?бо перидерма монанд ?осил мегардад.
Дар бисёрсола узв?ои ме?варии растани?ои дупаллаги?о ва сўзанбаргон чанд перидерма инкишоф меёбад.?ар як гузориш аз минбаъда чу?уртар аст. Бо гузашти ва?т ?у?айра?ои зиндаи перидермаи берун?ва дар байни он?о ?ойгиргашта бофта?о мемиранд, ма?мўи пур?уввати пўшиш – пўстлохро ?осил мекунад.(расм).
Вай дар тана?о, навда?ои бисёрсола ва реша?ои дарахтон ?осил мешавад .Дар фар?ият аз каму беш перидерма?ои суфта пўстлох кам нест тар?ишдор ва но?амворанд.(пўстлохи пулакчамонанд). Рост аст, ки суфтаи нисб?, кип ўстлохи ?ал?аг? меноманд.(мас, дар ангур) мав?уданд.Ин фар?ият бо хусусияти гузаштани перидемаи дохил?ало?аманданд.
Просмотр: 5423
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved