Дата: 2015-04-28
Мавзўи 4. ?о?аз?ои ?иматнок ва ?о?аз?ои ?иматноки ?осилав?
На?ша:
Расмиёти эмиссияи ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?, давра?ои зеринро дар бар мегирад:
- ?абули ?арор дар бораи па?нкунии ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- тасди?и ?арор дар бораи барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- омода намудани тар?и барориш;
- ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- па?нкунии ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- тасди?и ?исобот дар бораи нати?а?ои барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?.
Эмитент барои барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? аз ла?заи ба?айдгирии барориши ко?аз?ои ?иматнок ва додани ра?ами ба?айдгирии давлат? дар ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок ?у?у? дорад.
Барориши ко?аз?ои ?иматноке, ки аз ?айди давлат? нагузаштаанд, ?айри?онун? мебошад. Мабла?е, ки аз фур?ши ?амин ко?аз?ои ?иматнок ба даст меояд, бояд мусодира гардида, ба сармоягузорон баргардонида шавад.
Эмитент вазифадор аст дар давоми с? р?зи та?вим? пас аз ба?айдгирии давлатии (азнавба?айдгирии) шахси ?у?у?? барои ба?айдгир? ба ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнокро пешни?од намояд.
Ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?
1. Ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссиониро ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок (минбаъд - ма?оми ба?айдгиранда), новобаста ба ?а?ми умумии эмиссия ва усули обунашав? (кушода ё п?шида будани фур?ши он) амал? менамояд.
2. Барои ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ?у??ат?ои зеринро пешни?од кардан зарур аст:
- ариза дар бораи ба?айдгирии давлатии ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- нусхаи тасди?кардаи нотариалии ?арор дар бораи барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?, ки мутоби?и ?онуни ?Т ба расмият дароварда шудааст;
- нусхаи тасди?кардаи нотариалии ?у??ат?ои таъсис?;
- намунаи бланки ко?аз?ои ?иматнок ва ё сертификати ко?аз?ои ?иматнок дар ?олати барориши шакли ?у??ат?;
- ду нусхаи тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок;
- ?у??ати тасди?кунандаи пардохти бо?и давлат? барои ба?айдгирии барориши ко?аз?ои ?иматнок.
3. Ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок вазифадор аст дар м??лати с? р?зи та?вим? аз санаи гирифтани ?у??ат?ои барои ба?айдгир? пешни?одшуда барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссиониро ба ?айди давлат? гирад ё дар бораи рад кардани ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ?арори асоснок ?абул намояд.
4. ?ангоми ба?айдгирии давлатии барориши ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ба он ра?ами мушаххаси ба?айдгирии давлат? дода мешавад.
5. ?ангоми ба?айдгирии давлатии ?ар як барориши иловагии ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ба он ?амон ра?ами мушаххаси ба?айдгирии давлат? бо коди иловагии ин барориши иловагии ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? дода мешавад.
6. Тартиби додани ра?ами ба?айдгирии давлат? ба барориш?ои ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? аз ?ониби ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок му?аррар карда мешавад.
7. Ма?оми ба?айдгиранда тан?о барои пуррагии маълумоте, ки дар ?у??ат?ои барои ба?айдгирии давлат? пешни?одшудаи барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? нишон дода шудааст, ?авобг? мебошад.
8. Барои ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки ?айридавлат? тиб?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон бо?и давлат? ситонида мешавад.
9. Барои ба?айдгирии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?, ки маълумотро тан?о дар бораи ко?аз?ои ?иматноки ба давлат тааллу?дошта дар бар мегирад, бо?и давлат? ситонида намешавад.
10. ?оида?ои барасмиятдарории ба?айдгирии барориш ва стандарт?ои сертификат?ои ко?аз?ои ?иматнокро ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок му?аррар менамояд.
Асос барои рад кардани ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?
1. Асос барои рад кардани ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ва ба?айдгирии тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок ин?о мебошанд:
- аз ?ониби эмитент вайрон кардани талаботи ?онунгузории ?ум?урии То?икистон дар бораи ко?аз?ои ?иматнок, аз ?умла дар ?у??ат?ои пешни?одшуда мав?уд будани маълумоте, ки боиси баровардани хулоса дар бораи зиддият доштани шарти эмиссия ва гардиши ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ба ?онунгузории ?ум?урии То?икистон ва мувофи?ат накардани шароити барориши ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ба ?онунгузории ?ум?урии То?икистон дар бораи ко?аз?ои ?иматнок мегарданд;
- мувофи?ат накардани ?у??ат?ои барои ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? пешни?одшуда ва таркиби маълумоти дар он?о мав?удбуда ба талаботи ?онуни ?Т ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?ии ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок;
- дар давоми с? р?зи та?вим? бо дархости ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок пешни?од накардани ?амаи ?у??ат?ои зарур? барои ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?;
- ба тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок ё ?арор дар бораи барориши ко?аз?ои ?иматнок (?у??ат?ои дигар, ки барои ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? асос мешаванд) дохил намудани маълумоти бардур?? ё маълумоте, ки ба ?а?и?ат мувофи? нест (маълумоти носа?е?).
2. Нисбат ба ?арор дар бораи рад кардани ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ва тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок ба суд шикоят кардан мумкин аст.
Талабот нисбат ба па?н кардани ко?аз?ои ?иматноки эмитенти хори??
1. Ко?аз?ои ?иматноки эмитенти хори?? метавонанд дар ?удуди ?ум?урии То?икистон пас аз ба?айдгирии тар?и барориши ко?аз?ои ?иматноки эмитенти хори?? аз ?ониби ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок па?н карда шаванд.
2. Ко?аз?ои ?иматноки эмитенти хори?? дар ?удуди ?ум?урии То?икистон метавонанд па?н карда шаванд, агар эмитенти хори?? шарт?ои зеринро ?онеъ гардонад:
- эмитент ?амчун шахси ?у?у?? дар давлате, ки резиденти он мебошад, ба ?айд гирифта шудааст ва мутоби?и ?онунгузории давлате, ки дар он ба ?айд гирифта шуда, дорои ма?оми ?у?у?ии мувофи?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон ба ?амъияти са?омии кушода баробар бошад;
- эмитент бо иштирокчии касбии бозори ко?аз?ои ?иматнок, ки фаъолияти брокер? ва ё дилериро барои муаррифии манфиат?ои он дар бозори ко?аз?ои ?иматноки ?ум?урии То?икистон амал? менамояд, шартнома бастааст;
- эмитент бо иштирокчии касбии бозори ко?аз?ои ?иматноке, ки фаъолияти пешбурди фе?ристи дорандагони ко?аз?ои ?иматнокро амал? менамояд, барои ба?исобгирии ?у?у??ои со?ибони ко?аз?ои ?иматнок, ки дар ?ум?урии То?икистон ко?аз?ои ?иматноки он пешни?од шудаанд, шартнома баста бошад.
Та?йиру илова?о ба тар?и барориш ?ангоми эмиссияи ко?аз?ои ?иматнок
1. Эмитент вазифадор аст ба ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок та?йиру илова?оро ба тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок бо маълумоти муфассали нав барои ба?айдгирии он дар м??лати на дертар аз пан? р?зи кор? аз ла?заи баву?удо? ё ошкор шудани та?йиру илова?о дар ?олат?ои зерин пешни?од намояд:
- агар дар маълумоте, ки дар тар?и барориш дар? гардидааст, та?йирот ба ву?уд ояд;
- агар маълумоти нави му?им ба ву?уд ояд, ки бояд дар тар?и барориш ошкор шавад, агар он то ла?заи пешни?од намудани тар?и барориш ба ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок ?ой дошта бошад;
- агар тар?и барориш маълумотеро дар бар гирад, ки он бардур?? бошад, ба иштибо? барад ё дар тар?и барориш оид ба ошкор кардани ахборот камбуди?о мав?уд бошанд.
2. Та?йиру илова?о ба тар?и барориш аз ?ониби ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок дар м??лати на зиёда аз да? р?зи кор? аз ла?заи пешни?од кардани та?йиру илова?о ба ?айд гирифта мешаванд.
3. Дар давраи ба?айдгирии та?йиру илова?о ба тар?и барориш бастани а?д?о бо ко?аз?ои ?иматноки барориши мазкур манъ карда мешавад.
4. Дар ?олати ба?айдгирии та?йиру илова?о ба тар?и барориш эмитенти ко?аз?ои ?иматнок бо тартиб ва усул?ои пешбининамудаи санад?ои меъёрии ?у?у?ии ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок, ки мутоби?и ?онуни ?Т ?абул гардидаанд, бояд оид ба та?йиру илова?ои ба тар?и барориш воридкардашуда ба обуначиёни ко?аз?ои ?иматнок ва ба дигар сармоягузорони ко?аз?ои ?иматноки ба таври кушода па?ншаванда ахбор ошкор намояд.
Боздоштани па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок ва бекор кардани тар?и барориши ба?айдгирифташуда
1. Ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок метавонад па?нкунии ко?аз?ои ?иматнокро ба м??лати на зиёдтар аз як мо? боздорад ва пас аз ба охир расидани ин м??лат метавонад ба?айдгирии тар?и бароришро дар ?олат?ои зерин бекор намояд:
- тар?и барориш дорои ?ама гуна маълумоте бошад, ки бардур?? аст ё ба иштибо? меандозад;
- дар раванди па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок шарт?ои пешни?оди ко?аз?ои ?иматнок вайрон карда шаванд;
- дар раванди па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок талаботи му?аррарнамудаи ?онуни ?Т ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?ие, ки дар асоси ?онуни ?Т ?абул гардидаанд, вайрон карда шаванд.
2. ?ангоми боздоштани па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок пешни?оди ко?аз?ои ?иматнок дар давоми м??лате, ки па?нкун? боздошта шудааст, манъ аст.
3. ?ангоми бекор кардани ба?айдгирии тар?и барориш, шахсони па?нкунандаи ко?аз?ои ?иматнок вазифадоранд па?нкунии минбаъдаи ко?аз?ои ?иматнокро ?атъ кунанд.
4. Агар ?ангоми эмиссияи ко?аз?ои ?иматнок ба?айдгирии тар?и барориш бекор карда шуда бошад, дар ин ?олат па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок доирнагардида ?исоб меёбад.
Маълумот дар бораи барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион?, ки аз ?ониби эмитент ошкор карда мешавад
1. Дар ?олати ба?айдгирии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? эмитент вазифадор аст дастрасии иттилоотро, ки дар тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок мав?уд аст ба ?ама гуна шахсони ба ин манфиатдор, новобаста ба ма?сад?ои гирифтани ин иттилоот, таъмин намояд.
2. Дар ?олати обунашавии кушода эмитент вазифадор аст дар бораи ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ахборот чоп кунад, ?амзамон тартиби ба ?ама гуна шахсони манфиатдор дастрас шудани маълумоти дар тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок бударо дар ма?оми нашриявии ахбори омма нишон ди?ад.
3. Дар ?олати обунашавии п?шида, ки бо ба?айдгирии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? сурат мегирад, эмитент вазифадор аст дар бораи ба?айдгирии давлатии барориши (барориши иловагии) ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ахборот чоп намуда, зимнан, тартиби ба со?ибони э?тимолии ко?аз?ои ?иматнок дастрас шудани иттилоотеро, ки дар тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок дар? мегардад, ишора намояд.
Шарт?ои па?нкунии ко?аз?ои ?иматноки эмиссионии баровардашуда
1. Эмитент ?у?у? дорад тан?о пас аз ба?айдгирии давлатии барориши ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? дар ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок ба па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок шур?ъ намояд.
2. Ми?дори ко?аз?ои ?иматноки эмиссионии па?ншаванда набояд аз ми?доре, ки дар тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок нишон дода шудааст, зиёд бошад.
3. Эмитент метавонад ми?дори камтари ко?аз?ои ?иматноки эмиссиониро нисбат ба ми?дори дар тар?и барориши ко?аз?ои ?иматнок нишондодашуда па?н кунад.
4. Ми?дори во?еии ко?аз?ои ?иматноки па?нкардашуда дар ?исобот оид ба нати?а?ои барориш, ки барои тасди? пешни?од мегардад, нишон дода мешавад.
5. Мабла??ои сармоягузорон ?ангоми баргузор нагардидани эмиссия бо тартиби му?аррарнамудаи ма?оми ваколатдори давлат? оид ба танзими бозори ко?аз?ои ?иматнок баргардонида мешаванд.
6. Эмитент вазифадор аст па?нкунии ко?аз?ои ?иматноки эмиссионии баровардашударо на дертар аз як сол аз р?зи ба?айдгирии (азнавба?айдгирии) давлатии барориши (барориши иловагии) чунин ?о?аз?ои ?иматнок ба охир расонад.
7. Дар мавриди па?нкунии кушод ё муомилоти ко?аз?ои ?иматноки эмиссион? ба яке аз со?ибони э?тимол? нисбат ба дигари он додани афзалият ?ангоми харидор? намудани ко?аз?ои ?иматнок манъ аст.
Му?аррароти мазкур дар ?олат?ои зерин татби? намегардад:
- ?ангоми ба са?мдорони ?амъияти са?ом? додани ?у?у?и афзалиятноки харидор? намудани барориши нави ко?аз?ои ?иматнок ба ми?доре, ки ба шумораи са?мия?ои ба он?о мансуббуда дар ла?заи ?абули ?арор дар бораи эмиссия мутаносиб аст;
- ?ангоми аз ?ониби эмитент ба ?айрирезидент?о ?ор? намудани ма?дудият?о барои харидор? намудани ко?аз?ои ?иматнок.
- мабла??ои пулие, ки аз па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок ба даст омадаанд, дар давоми се р?зи кор? пас аз р?зи баргузорнагардида эътироф шудани па?нкунии ко?аз?ои ?иматнок ба сармоягузорон баргардонида мешаванд;
- ко?аз?ои ?иматнок ба ?исоби эмитенте, ки ин ко?аз?ои ?иматнокро па?н кардааст, баргардонида мешаванд. ?амзамон ко?аз?ои ?иматноки эмиссияи мазкур, ки па?нкунии он?о баргузорнагардида эътироф шудааст, бекор карда мешаванд.
?о?аз?ои ?иматнок- як шакли сармояест, ки метавонад ба ивази пул ё мол фур?хта шавад, дар бозор ?амчун шакли мол ?аракат намояд ва ба со?ибаш даромад орад.
?о?аз?ои ?иматнок дорои чунин хусусият?о мебошанд, ки он?оро бо пул наздик менамояд:
- Бе муаммо ба пули на?д иваз мешавад.
- ?амчунин он дар сурат?исоб нишон дода мешавад.
- Онро ?амчун кафолат истифода бурда метавонанд. (залог)
-Дар давоми сол?ои т?лони ниго? дошта мешавад.
- Аз насл ба насл мерос гузошта мешавад, ё ки та?дим карда мешавад.
Намуд?ои ?о?аз?ои ?иматнок, ки мувофи?и ?онун «Дар бораи бозори ?о?аз?ои ?иматнок» дар ?ум?урии То?икистон муайян шудаанд:
1. Са?мия?о (ак?ия).
2. Вомбарг?о (облига?ия).
3. Васи?а?о (вексел?).
4. Сертификат?ои бонк?.
5. Чек.
6. Каносамент.
Са?мия – ?о?ази ?имматнокест, ки онро ?амъият?ои са?ом? ё корхонаю ширкат?ои дигар бо ма?сади ба кор андохтани мабла??ои озод истифодашаванда, ки ?амчун сарчашмаи иловагии мабла?гузории исте?солот ба ?исоб меравад, мебароранд.
Вомбарг- ?о?аз?ои ?иматнок, ки ??дадории ?арзии ноширро нишон меди?ад ва ноширро ??дадор мекунад, ки дар м??лати му?араршуда ба со?иби вомбарг арзиши исм? ва ё арзиши исмию фоизи онро баргардонад.
Баъд аз пардохти пурраи сармояи оинномав? ?амияти са?ом? ?а? дорад, вомбарг интишор намояд.
Тавсифи асосии вексел? (васи?а):
Калимаи «васи?а» ё ин ки «вексел» аз калимаи англисии Bill of excenger (мактуби ивазкуни?), аз калимаи немисии, wehsel braif (мактуб барои ивазкун?) аз калимаи франсузии letter de change (мактуб барои ивазкун?) гирифта шудааст.
Васи?а – ин ?о?ази ?иматнок ё шо?одатномаест, ки дорои гуво? ё дастури хатт? васи?ади?анда буда, дар хусус ба со?иби он дар му?лати дар васи?а му?араршуда додани як ми?дори муайяни пул ва ё аз р?и ??дадори пардохтани онро ша?одат меди?ад.
Васи?а навъ?ои зерин дорад:
Васи?аи бонк?, Васи?аи давлат?, Васи?аи ти?орат?, Васи?аи одд?, Васи?аи фоиз?, Васи?аи доро? камбудди расм?, Васи?а ба м??лати пешни?од, Васи?а то м??лати пардохт аз давраи супорида шудан, Васи?а бо му?лати муайяни пардохт аз давраи та?ия шуданаш, Васи?аи м??лати пардохташ дар р?зи муайян.
Ша?одатнома?ои бонк? (депозит?)
Ша?одатномаи депозит? ва амонати г?фта, ?о?аз?ои ?иматнокро меноманд, ки ?у?у?и баровардани онро фа?ат ба бонк?ои ти?орат? дода шудааст.
Ша?одатномаи депозит? (амонат?) – ?о?ази ?иматноке, ки ба дорандаи он ?у?у?и гирифтани мабла?и г?зошташуда дар бонк ва филиал?ои он бо г?зоштани м??лати муа?ян карда шуда ва фоизи дар ша?одатнома муайян кардашуда меди?ад.
?ангоми ?амчун амонатгузор баромад кардани шахси ?у?у?? ша?одатномаи депозит? ва ?ангоми ?амчун амонатгузор баромад кардани шахси во?е? ша?одатномаи амонат? дода мешавад.
Ша?одатнома?о инчунин мешаванд:
Вара?аи ша?одатнома чунин реквизит?ои асосиро дорад:
Набудани яке аз ин реквизит?о ша?одатнома бекор ?исобида мешавад.
Ша?одатномаи амонатиро фа?ат бонк?ое, ки ба чунин талабот?о ?авобг? мебошанд дода метавонанд:
Барориши ша?одатнома?о бо тартиби серия ва якбор амал мешавад. М?хлати гардиши ша?одатномаи депозит? то 1 сол буда, м??лати гардиши ша?одатнома?ои амонат? то 3 сол мебошад.
Чек ва намуд?ои он
Чек – супориши хаттии чекди?анда ба бонк барои ба со?иби он яъне пешни?одкунандаи чек додани ми?дори пули дар он сабтёфта мебошад.
Чек – ?о?ази ?иматнокест, ки ?амчун ?у?ати пардохтию ?исобу китоб хизмат мекунад. Аз р?и табиати и?тисодии худ чек воситаи инти?оли пардохти гайрина?д? дар симои бонк мебошад.
Нав?ои зерини чек мав?уданд:
Чек шакли стандартии ?о?ази ?иматнок буда реквизит?ои хатми дорад:
Борнома (коносамент) ва шарт?ои додани он.
Борнома (Коносамент) – ин шакли ?у?ати стандартие, ки дар та?рибаи байналхал?ии кашонидани бор ?абул шудааст ва он ша?одати бор кардан, баргардонидан, кашонидани борро ?у?у? дорад. Борнома (коносамент) барои кашонидани бор?о бо ало?аи байналхал?? ва идоракунандаи ?о?аз?ои ?иматнок ша?одати ?у?у?и со?иби бор бурданро дорад.
Шакл?ои борнома:
Просмотр: 2746
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved