Хусусият?ои синнусолии фаъолияти олии асаб
Дата: 2016-09-22
И.П. Павлов дар асоси тад?и?от?ои бисерсола ва маълумот?ои та?рибави тип?ои фаъолияти асабро пешкаш намуд.
Дар асоси назарияи ба ву?удорандаи таълимот дар бораи тип?ои фаъолияти олии асаб И.П. Павлов се протсес?ои асосии системаи асаб ба асос гирифта шудааст.
1. ?увваи протсеси ?ая?он ва монеият.
2. Баробарвазнии протсеси ?ая?он ва монеият
3. ?аракатнокии протсеси ?ая?он ва монеият
Кувваи протсеси асаб ба кобилияти кари ?у?айра?ои асаби вобаста мебошад. Протсеси сусти системаи асаб ин дошт надодани ?у?айра?ои асаби ба таъсирот?ои ?увааш зиёд, суст будани кобилияти кари ?у?айра мебошад. Кувваи зeри протсес?ои системаи асаби ба пуркувват будани ?у?айра?ои асаби вобаста аст.
Баробарвазнии протсес?ои асаб ба таносуби байни ?ая?он ва монеият мебошад. Баъзан ин ду протсес як хел инкишоф меёбад, лекин чунин ?ам мешавад, ки яке аз он бар дигаре афзалият дорад. Аксарон протсеси ?ая?он афзали мекунад.
?аракатнокии протсес?ои асаб – ин протсес ба он марбут аст, ки бо кадом сурат ?ая?он дар ?у?айра?ои кишр ?ои монеаро иш?ол карда метавонад ва баракс.
Дар одамон сурати гузариши ин протсес?ои асаб якхела намебошад, бинобар он мо одамони аз ?и?ати рафтор, гуфтор, кирдор гуногунро мушо?ида мекунем.
Ба ?увваи протсес?ои асаби ниго? карда ?айвонот ва аз он ?умла одам ба ду та?сим мешавад.
1. зeр
2. суст
Ба баробарваз? ниго? карда (ботамкини) ?айвонот ва аз он ?умла одам ба ду та?сим мешавад.
1. Баробарвазн (ботамкин)
2. Нобаробарвазн (?ардам хаёл)
Ба ?аракатнокии протсеси асаб ниго? карда ?айвонот ва аз он ?умла одам ба ду та?сим мешавад.
1. ?аракатнок
2. энерти
Дар асоси камбинатсияи ин се хусусият?ои системаи асаб 4 типи аз ?ам фар?кунандаи фаъолияти олии асабро фар? кунем.
1. Типии зeри нобаробарвазн
2. Типии зeри баробарвазн инерти
3. Типии зeри баробарвазни ?аракатнок.
4. Типии суст.
1. Типии зeри нобаробарвазн.
Бачагоне, ки ба ин тип дохил мешаванд дар он?о ?ая?он нисбат ба монеият бартари дорад. Рефлексии шарти ноустувор тез хомeш мешавад. Намояндагони ин тип дар шароит?ои номусоид фаъолияти олии асаби он?о тез вайрон мешавад ба э?сосот дода мешаванд, тез ?а?лашон меояд бо рафи?он тез дучора кокфликт мешаванд. Бо ингуна бачагон кор?ои зиёди тарбияв? бурдан зарур аст.
2. Типпи зeри баробарвазни инерти
Бачагоне, ки ба ин тип дохил мешаванд ?увваи ?ая?он ва монеият якхела мебошад, аз ?и?ати ?аракатноки суст мебошанд. Бачагоне, ки ба ин тип дохил мешаванд аз як намуди фаъолият бо дигараш суст мегузаранд. Он?о ба э?сосот дода намешаванд. Шахсоне, ки ба ин тип дохил мешаванд рефлекси шартии хомeшшуда суст бар?арор мешавад. Сухан?о бо тези аз худ карда мешавад, баёнот нисбатан суст мебошад. Дар и?рои вазифа?ои мушкил он?о ни?оят актив ва пурто?ат мебошанд.
3. Типпи зeри бароварвазни ?аракатнок.
Бачагоне, ки ба ин тип дохил мешаванд протсес?ои ?ая?он ва моликият тез ва ?аракатнок мебошанд. Ин хусусият ба он?о имконият меди?ад, ки ба шароит?ои номусоид тез мутоби? шаванд.
Бачагоне, ки ба ин тип дохил мешаванд ?осилшавии рефлексии шарти тез ва муста?кам мебошад. Нутки он?о буро, фа?мо ва захираи лу?атии бой доранд. Ингуна бачагон ни?оят боинтизом мебошанд.
?ар ду протсеси асаб (?ая?он ва монеият) суст мебошад. Шахсоне, ки ба ин тип дохил мешаванд ба шароити нав суст мутоб мешаванд. Ба таъсироти дароз тоб надоранд тез хаста мешаванд. ?осилшавии рефлекси шарти суст лекин тез хомeш мешаванд. Ингуна бачагон ба ёрдам зарурият доранд. Агар бо он?о ёрдам карда шавад, дарс?ои иловаги гузаронида шавад аз он?о одамони бузург ба воя мерасанд.
?аминро бояд ?айд кард, ки тип?ои фаъолияти олии асаб дар одамон ба намуди тоза во намехeранд, тип?ои фаъолияти олии асаб ба намуди омехта вомехeранд.
Тип?ои фаъолияти олии асаб гарчанде модарзод бошад ?ам лекин дар протсеси ?аёт ва тарбия та?ир меёбад.
Мувофики классификатсияи мав?удияти таълимот дар барораи темперамент, ки он аз тарафи Гиппократ пешни?од карда шудааст, ба тип?ои фаъолияти олии асаб мувофи?ат мекунад. Мувофи?и таълимоти Гиппократ чор темперамент ву?уд дорад.
1. Темпераменти хелерики
2. Темпераменти флегматики
3. Темпераменти сангвинити
4. Темпераменти меланхолики
Темпераменти холерики ба типпи зeри нобаробарвазн, темпераменти флегматики ба типпи зeри баробарвазни инерти, темпераменти сангвинитики ба типпи зeри баробарвазни ?аракатнок ва темпераменти меланхолики ба типпи суст мувофи?ат мекунад.
?ар як омeзгор бояд ин хусусият?ои типологии бачагонро донад ва дар протсеси таълим ва тарбия ба назар гирад. Донистани тип?ои фаъолияти олии асаби бачагон ба дуруст ба ро? мондани протсеси таълим ва тарбия зарур аст.
Просмотр: 2002