Дата: 2016-05-26
Туризм дар со?а?ои му?имтарини и?тисодиёт, ба монанди на?лиёт ва ало?а, кишоварз?, исте?соли ма?сулот?ои ниёзи мардум ва ?айра, ?амчун катализатори риво?ёбии и?тисодиёт баромад мекунад.
Индустрияи турист?, яке аз омил?ои му?имтарин ба ?исоб рафта, ба зиёдшавии даромад, риво?ёбии и?тисодии ?амон минта?а?ои кураи Замине, ки аз калонтарин марказ?ои саноат? дар масофаи дур ?ой гирифта, дорои захира?ои хо?агии на он ?адар калон мебошанд, таъсир мерасонад.
Дар як ?атор давлат?о туризм, яке аз со?а?ои калонтарини муста?ил ба шумор рафта, дар пешравии и?тисодиёт са?ми калон мегузорад. Ин чунин маъно дорад, ки саноати туристии муосир ?а?ми калони хизматрасониро пешни?од мекунад, ки аз он туристони берун аз ?удуди кишварашон сафар карда, бархўрдор мешаванд. Чунин хизматрасони?о, пеш аз ?ама аз нишонди?анда?ои зерин иборат аст:
?онеъ намудани талабот?о, ?и?ати ва?тхуш? (казино, аттраксион, клуб?ои шабонарўз? ва ?айра?о).
Ба индустрияи туризм хусусият?ои зерин хос аст:
1. ?ойгиршавии итти?одия?о ва корхона?ои турист? вобаста ба захира?о.
2. Доираи мавсимият дар исте?соли ма?сулоти турист?.
3. Талабот?ои дара?аи баланд ба риво?ёбии шабака?ои иттилоотии зерсохтор?ои и?тимо?.
Хизматрасон? хусусият?ои исте?сол?, функсионал? ва истеъмолро доро мебошад.
Ба хусусият?ои исте?сол? он хусусият?ое мансубанд, ки дар ?араёни исте?солот ба ву?уд омада хусусият?ои возе? ифодаёфтаи физикию техник? доранд. дар баробари ин, хусусият?ои исте?солии хизматрасон? тан?о сифати э?тимолиро дар худ дар бар мегиранд.
?ама гуна мол ё ма?сулоти хизматрасон? бояд барои коршоямии функсионал? аз сан?иш гузаронида шуда, вай одатан дар о?ози пайдоиши хизматрасонии нав дар бозор, ?ангоми сан?иши хизматрасонии пешни?одшаванда ба мизо? дар давраи озмоиш сан?ида мешавад.
?амзамон хусусият?ои функсионал? низ имкон намеди?анд, ки оид ба тавсифхои сифатнокии хизматрасон? ва ма?сулоти хизматрасон? хулосаи ни?о? дода шавад, ба инобат гирифтани хусусият?ои истеъмолии он?о зарур аст.
Хусусият?ои истеъмол? ?амчун ма?мўи нишонди?анда?ое ма?суб меёбанд, ки барои истеъмолкунанда му?им ?астанд. Ма?з, он?о сифати во?еии хизматрасониро инъикос менамоянд.
Туризм на тан?о сарчашмаи со?аи даромад, балки омили бе?тарин, баландшавии нуфузи мамлакат, а?амияти он дар ?омеаи ?а?он? ба ?исоб меравад.
Туризм аз рўи меъёр?ои ?абулшуда таснифот гардида, он ба намуд, хел, шакл?ою дара?а?о ?удо мешавад.
Ташкилоти умуми?а?онии турист? (ТУТ) таснифоти туризмро аз р?и чунин намуд?о пешни?од намудааст: дохил?, ворид? ( фаъол) ва содир? (?айрифаъол). Яке аз талабот?ои асосии таснифот убури (гузаштан) марз?ои давлат? мебошад.
Туризми дохил? – саё?ати ашхосон дар дохили кишвари зисти хеш; туризми содир? сайё?ати ашхоси му?им? дар То?икистон ба дигар мамлакат. Туризми ворид? (?айри фаъол) – сайё?ати ашхосон дар ?удуди То?икистон, ки аслан ма?алли сукунаташон дигар кишвар ма?суб меёбад. Ин хел?о дар ма?мўъ бо ?ам омезиш ёфта, дара?аи туризмро ташкил менамояд.
Туризм бо ма?сади истиро?ат. Истиро?ати к?то?муддат ё дарозм?ддат бо ма?сади бар?ароркунии ?исмонию р??ии организм мебошад. Ба ин намуди туризм истиро?ати курорт? низ дохил мешавад, ки дар баробари он бар?арорнамоии нер?и инсон? бо истифода аз хусусият?ои таби?-иулим?, хок об?ои ба?р?о, чашма?ои маъдан? ва гарму шифобахш амал? мегардад.
Туризм бо ма?сади ом?зиши фар?анг?ои бегона равона гардида, он ба маърифат? ва маросим? та?сим мешавад.
Туризми маърифат? ин боздид аз ?аззобият?ои таърих?, фар?анг? ё географ? мебошад. Туристоне, ки бо ин ма?сад сафар мекунанд, бештар ба муносибат?ои и?тисод? – и?тимоии кишвари ташрифот? (мизбон) мутава?е? мешаванд.
Ма?сади туризми маросим? ?ой?ое, ки а?амияти му?ими дин? доранд. Масалан, зиёрати оромго??ои бузургон, ?ой?ои му?аддас, Макка, Мадина, Байтулму?аддас, оромго?и ?азрати Амир?он ва ?айра.
Туризми ?амъият?. Сафар бо ма?сад? хешу таборон, наздикан, д?стон ва инчунин туризми ни?од?о. Хусусияти фар?кунандаи туризми ни?од?о дар он аст, ки иштирокдорони он ра?бати якхела доранд. Ин ?ол дар нати?аи ташкили барнома?ои гуногуни варзишию фаро?ат? ба амал меояд. Масалан, ни?од?ои ?амъияти мо?идорон, шикорчиён, мухлисони даста?ои гуногуни варзиш? ва ?айра.
Туризми варзиш?. Сафар борои иштироки фаъол ё ?айри фаъол дар чорабини?ои варзиш?.
Туризми и?тисод?. Сафар?о бо ма?сади манфиат?ои со?ибкор? ва ти?орат?. Ба монанди ширкат дар биржа?о ( ), намоишго??о, фур?шго??о ва ?айра. Туризми конгресс? (сиёс?). Ба туризми дипломат? (намояндаг?) барои ширкат дар конгрес?о, инчунин вобаста ба ?аводис?ои сиёс? ?удо мешавад.
Асоси таснифоти туризм аз р?и шакл ма?сад?ои туризро ифода менамоянд: рекреатсион?, табобат?, маърифат?, со?ибкор? , дин?, этник?, транзит?.
Туризми рекреатсион?. Ин намуди туризм (бо ма?сади истиро?ат) барои як ?атор давлат?о шакли нисбатан оммав? дорад. Сафари туристони хори?? ба мамлакат?ои Испания, Туркия, Италия, Фаронса ма?з, бо ?амин ма?сад амал? мешавад. Ба ин намуди туризм, бештар сафари давомнок, ми?дори ками ша?р?о, ки ба хатсайр дохил мешаванд ва давомнокии зиёди дар як ?ой истодан, одатан истиро?атго??о ва табобатго??о дар со?или ба?р?о дохил мешаванд.
Хусусияти дигари сайру сай?ати гурў?? барои истиро?ат намудан, ин истифодаи на?лиёти ?аво?, сафар?о бо ?авопаймои?ои чартер? (чартерный рейс) мебошад.
Сайё?ат кардан бо ма?сади табобат (туризми балнеолог?) аз дигар намуд?ои туризм бо он фар? мекунад, ки он ба як нафар одам хос буда, характери инфирод? дорад. Вале ?одиса?ое низ мав?уданд, ки сайё?он барои арзон шудани ро? ва хизматрасон? ро?хат?о гирифта, мутта?ид мешаванд.
Одатан, туризми табобат? 12 то 28 рўз ва аз ин зиёд идома меёбанд, ки ин намуди туризм нисбати дигар намуди туризм зиёдтар тўл мекашад.
Одатан, ташкили хатсайр?о бо ма?сади табобат? аз ?ониби он ширкат?о амал? мешаванд, ки дар ин намуди турист? тахассуси махсус доранд ва бо ташкилот?о ва муассиса?ои табобатии гуногуни тибб? ало?аманд ?астанд. Хатсайрро барои табобат духтур пешни?од мекунад, пас аз ин онро ширкати турист? ба расмият медарорад. Барои ба шакли муайян ба талаботи сайру саё?ат ?авобгў намудани ма?сади табобат? бояд намояндагони муассиса?ои тиббии кишвар оид ба шифого??о ва имконият?ои табобат дар дигар давлат?о маълумоти муфассал дошта бошанд.
Туризми маърифат?. Ма?сади асосии ин шакли туризм ?онеъгардонии талабот?ои ?а?онбин? ва маърифатии туристон мебошад. Ин ошнои пайдо намудан бо сарват?ои таби?, фар?ангию таърихии мамлакат ё минта?а, шиносо? бо осорхона?о, театр?о ва пайдо намудани тасаввурот оиди урфу одат ва анъана?ои миллии а?олии ма?алл? мебошад. Ин шакли туризм дар асоси пешни?оди барнома?ои гуногуни сайё?ат? бо назардошти омезиши туризми рекреатсион? амал? мегардад.
Туризми фаъолияти касб?. Ба ин шакли туризм рухсатии мува??ат? ва сафар?о бо ма?сад?ои хизмат? бо назардошти иштирок дар конфронсу симпозию?о бидуни да даст овардани даромад, шомил мебошад. Ба туристони фаъолияти касб?, инчунин ронандагони автомашина?ои вазнини боркаш, намояндагони ширкат?ои ти?орат?, ро?борони ширкат?ои тeрист?, ки вазифа?ои касбии худро дар ма?али берун аз зисти доим?, амал? менамоянд, дохиланд.
Туризми фаъолияти касб? аз р?и мазмун ба се самти асос? ?удо мешавад – сафар?ои ти?ор? ё бизнес – туризм, туризми конгресию намоиш? ва интенсив туризм. Ба ибораи дигар интевсивтуризмро туризми таклиф? низ меноманд, ки махсусан дар ширкат?ои калони хусус? риво? ёфтааст.
Ма?сад ?авасманднамудани кормандон ва ?амзамон гузаронидани чорабини?ои корпоратив?, конгрес?о, намоишго??о, ?аласа ва конфронс?о мебошад.
Туризми динн?. дар асоси танадот?ои ровия?ои дин? намояндагони хал??ои гуногун ро?андоз? гардида, ма?сади асосии он зиёрати ?оё?ои му?аддас, ?и?ати гирифтани иттилоот?ои маърифат?, амал? мегардад. Туризми диниро аз туризми айёдат? бояд фар? намуд, зеро дар туризми аёдат? нафароне иштирок менамоянд, ки эъти?одманд ва риояи ?амаи меъёр?ои диниро ба ?о меоранд.
Дар туризми дин? барои иштироккунандагон эъти?одманд будан чандон му?им нест, зеро он метаванад бо ма?сади дидани объект?ои меъмории хусусияти дин? дошта ва бад ин тарз васеъ намудани дара?аи маърифатнок?, амал? гардад.
Марказ?ои асосии ташкили маъмулии туризми динн? ва айёдат? дар ?а?он ин?оянд; Макка, Мадина, Байтулму?аддас (ийерусалим), Рим, Ватикан, Лхаса ва ?айра. Дар То?икистон бошад: ?азрати Амир?он (оромго?и Мир сайид Алии ?амадон?), оромго?и ?азрати Султон, чашмаи Носири Хусрав ва ?айра.
Туризми этник? дар ташрифи туристон ба зодго?и хеш, ма?али сукунати хешу табор ва наздикон асос ёфтааст. Туризми этникиро метавон бо тарзи зайл маънидод намуд;
-туризми милли фар?анг? (ташкили сафар ба ?ой?ое, ки хал?ият?ои а?алият, ки давлати миллии худро надоранд)
- туризми ?амватанон (масалан ташкили форуми то?икони ?а?он ва форсизабонон бо ма?сади мутта?ид намудан ва э?ёи фар?анг? миллию забони модар?)
- туризми таассурот? (сафар ба зодго?, ма?ал?ое, ки давраи к?дакию нав?авон? сипар? гардидааст)
-туризми транзит? ин сафари туристон бо ма?сад?ои гуногун тавассути ?удуди кишвар ё ша?ри мобайн? ва расидан ба ну?таи таингардида ё омадан ба манзил (масалан: бо ма?сади амал? намудани сафари турис?, ба кишвар?ои Аврупо аз ?ониби туристони то?икистон тавассути ?удуди Россия бо тава??уф дар фурудго?и ша?ри Москва ).
Туризми таълим? ин шакли туризм ифодагари сафари фардият?ои ?удогона ё як гур??и муайянро ба дигар минта?а ё мамлакат бо ма?сади гирифтани маълумонти муайян аз р?и барномаи мушаххас ва бо ма?сади забоном?з? мебошад. Дар замони ?озира туризми таълим? хусусияти перспектив? дошта, он ?узъ? зуд инкишофёбандаи бозори туристон мебошад.
Дар туризми таълим? се самти асос? мав?уд аст;
Дар ?а?он бо назардошти рушди туризми таълим? марказ?ои маъмул ташаккул ёфтаанд, ки ?исми зиёди он?о дар кишвар?ои аврупо? ?ойгир шудаанд. Масалан, барои ташкили сайр?ои забономўз?, колле??о ва марказ?ои таълим? дар ИМА, Ирландия, Туркия,Англия, Олмон, Малайзия ва Малта таъсис дода шудаанд. Мактаб?ои бузурги варзиш?, ки дар Фаронса ва Шведсария во?еанд, варзишгаронро омода менамоянд.
Ба ом?зши касб мактаб?о ва марказ?ои таълим? дар Шведсария, Австрия, Олмон мав?уд мебошад.
Шоп-туризм. ТУТ СММ ин шакли туризмро ба ?айси шакли ?удогонае маънидод намуда, он ?амчун сафар ба минта?а ва мамлакати муайян бо ма?сади хариди молу ма?сулот?ои гуногун ё барои истеъмоли хурд ё барои фур?хтан дар кишвари худ, ба шумор меравад.Масалан: Шоп-туризм ба Туркия ва АМА бо ма?сади хариди либосу пойафзол ва ма?сулоти косметикию атриёт, ба Шведсария бо ма?сади хариди соат?о, ба Чин бо ма?сади харидории ма?сулот?ои бул?р?, ба Италия бо ма?сади харидории ?андил?о ва ?айра.
Туризми варзиш?. Сафари туристии инфирод? ё гур???, бо ма?сади шу?ли варзиш? ё ширкат дар мусоби?а?ои варзиш? ба монанди пойга, чемпионат?о, олимпиада ва ?айра?о мебошад. Одатан туризми варзиш? нафаронеро фаро мегирад, ки варзишгарони касб? нестанд, яъне он?о ?аводорони (мухлисон) даста?ои махсуси варзиш? мебошанд.
Туризми варзиш? дар ду шакл амал? мегардад.
Шакли фаъоли туризми варзиш? иштироки бевоситаи туристонро дар чорабини?ои варзиш? ва озмун?о фарогир мебошад ва шакли ?айрифаъоли туризми варзиш? на ?амаи мутахассисон, балки мухлисони даста?ои варзиширо фаро мегирад.
Туризми эколог?. Яъне аз ?узъ?ои зудинкишофёфтаистодаи со?аи туризм ма?суб меёбад. Рушди солонаи он аз 10-20 то 30 фоиз ва даромад аз туризми байналмилал? то 10-15 фоизро ташкил меди?ад.
То кунун таърифи ягонаи туризми эколог? ву?уд надорад. Тиб?и ифодаи ТУТ СММ “Экотуризм як шакли сайё?атест, ки дар ба?али табиат сурат мегирад. Бо ибораи дигар ?амчун туризми табиатгард? номидан мумкин аст. ?айр аз ин, ма?сади он лаззат гирифтан аз манзара?ои таби? ва ?ифзи му?ити зист” мебошад.
Ма?сади асосии ташкили туризми эколог? ин дарки олами атроф ва маърифати эколог? мебошад. Туристон дар сайр?ои эколог? аз табиати дилангез лаззат мебаранд. Ба монанди о?анг?ои форами таби?, садои рудхонаю шаршара?о, хондани паррандагон, садои ларзидани дарахтон ва гиё??о, ниго? кардан ба тул?ъ ва ?уруби офтоб, фори? шудан аз мушкили?ои р?змарраи ша?р, нак?ати гул?ою гиё??о, гирифтани нафаси тозаи таби?, садои мав?и к?л?о, обанбор?о, шаршара?о , ба?р?о ва ?айра, ки ин ?узъиёт?ои таби? аз бемори?ои гуногун на?от мебахшанд ва солимии маънавии инсонро ?ав? мегардонад. Сайр?ои эколог? маърифати экологии туристонро ташаккул дода, дар ниго?дории минта?а?ои табиию рекреатсион? к?мак менамояд. Экологияи туризм ва риояи ?оида?ои махсус барои туристон дар ташкили зерин зо?ир мегардад:
-ташрифи гардишгарон дар ?удуди парваришго? тан?о бо и?озаи масъулин.
-маънии ташрифи парваришго? дар мавсими лонагузории паррандагон ва наслди?ии ?айвонот.
-манъи шустани восита?ои на?лиёт дар со?или рудхонаю к?л?о,
-манъи аз ?ад зиёд дуд баровардани восита?ои на?лиёт.
-манъи истифодаи маводи синтетикии шустуш?йи:
-шикори мо?? ва сайди ?онварон тиб?и и?озатнома ва талабот?о дар давраи , ки и?озат дода шудааст:
-пас аз фаъолияти худ нагузоштани партов:
- нагузоштани ?ар гуна на?шу навишта?от?о дар унсур?ои таби? ( санг?о, дарахтон, девор?ои ?ор ва ?айра).
-манъи гузоштани гулхани хомушнакарда, напартофтани г?гирди с?зон ва мавод?ои оташангез.
Таснифоти овардашудаи туризм дар ?адвали зер бешуб?а барои ташкили фаъолияти турист? му?им мебошад, аммо он ?амаи рангорангии шакл?о ва самт?ои туризмро дар бар мегирад. Да??о талабот?ои таснифотии туризм мав?уд мебошад, ки му?имтарини он?о дар ?адвали зерин оварда шудааст.
Хусусият?о ва талабот?ои туризм |
Намуд?ои туризм |
Теъдоди ширкаткунандагони сайё?ат |
Инфирод? , гур???, хонаводаг? |
Минта?аи истиро?ат |
Милл?, байналмилал? |
Бозор |
Дохилию хори?? |
Усули ташкил |
Ташкилнашуда, ташкилшуда, ?аваскор?(тахассус?) |
Ма?сад?о |
Истиро?ат, бар?арорнамоии саломат? (осоишго?), рекреатсион?. Агар густурда бошад: истиро?ат ва рекреатсия, табобат?, со?ибкор?, (сафорати ти?орат?, конгресс?, интенсив-туризм), таълимот?, дин? (маросим? ва маърифат?), этник?, транзит?, шоп-туризм, таассурот?. |
Синну сол |
Наврасон, ?авонон, миёнасолон, пиронсолон. |
Усул?ои воситаи ?аракат |
Автомобил?, автобус?, об? ( ?а?онгард?) , пиёда, дар ро?и о?ан, ?авопаймо?, дучархарон?, аспсавор? ва ?айра. |
Шакли фаолияти асас? |
Со?ибкор?, иаърифат?, варзиш?, эколог?, конгрес?, саргузашт?, экстемал?, кишоварз? (агро туризм) ва ?айра. |
Захира?ои асосии истифодабарандаи таби? |
К???, ба?р?, ?ангал?, дарё?, шиноварию со?ил?, табобат? |
Хусусияти ?удуд |
Контитент? (хушк?), наздиба?р?, ?азирав? |
Сарчашмаи молиякунон? |
Ти?орат?, и?тимо? |
Восита?ои ?ойгиркунонии туристон |
Шакли ме?монхонав? ва ?айриме?монхонав? |
Фосилаи сафар |
Наздик, дур |
Давомнокии сайё?ат |
К?то?муддат, миёнамуддат, дарозмуддат. |
Мавсимияти хуру?и туристон |
Мавсим?, тамоми сол ( доим?). |
?адвали 1. Таснифоти мар?илаи гузаронидани сафари турист?.
Вобаста ба усули ташкил туризмро ба муташаккилона ва ?айри муташаккилона ?удо мекунанд. Як ?атор коршиносон шакли сеюми он яъне ихтиёриро (худфаъолият) низ шомил менамоянд.
Туризми муташаккил - ин саё?ати инфирод? ё гур??? аз р?и барномарезии турист? ва хатсайр? мебошад, ки он таввасути ширкати турист? ё муассиса ташкил карда мешавад. Туристон сафарномаи туристиро аз р?и шароити ?аблан ?амо?ангшуда ва пардохт шуда ба даст меоранд.
Туризми ?айримуташаккил – саё?ати туристони ало?ида бидуни иштироки муста?ими муассиса – миёнарав, клуби турист? ё ни?оди турист? мебошад. Туристон сайрро худ ташкил намуда, хадамоти туристиро пардохт менамоянд. Ин намуди туризм ни?оят маъмул аст. Дар Аврупо ба ин шакли туризм ?атиб 75% ?амаи сайр?ои турист? рост меояд. Мутаносубан дар ?ум?урии То?икистон ин нишонди?анда ба 90% баробар аст, ки ин далели коста будани рушди туризми дохил? мебошад.
Туризми ихтиёр? (худфаолият?) – самти махсус ба ?исоб меравад. Ин шакли туризм истифода аз усули ?аракати фаъол буда, туристон ихтиёран ташкил менамоянд, зери ро?балад? ва дастури коршиноси бота?риба. Ма?з коршиноси бо та?риба ва хусусият?ои хоси ?аракати фаъол имкон меди?ад, туризми ?айри муташаккилу ихтиёриро аз ?амдигар ?удо намояд.
Ба туризми ихтиёри ё худфаолият? чунин самт?ои хусусиро ба монанди пиёдагард?, об?, к??навард?, лижарон?, автотуризм, дучархарон?, аспсавор?, мототуризм ва ?айра?о шомиланд. Туризми ихтиёр? ё худфаъолият? дар чанд шакли нисбатан маъмули он –саёр?ои турист?, экспедитсия?о ба но?ия?ои камтад?и?шуда ва ?азбкунанда, слет?ои турист? ва мусоби?а?ои туристию варзиш? ма?суб меёбад. Инчунин таснифоти туризм аз р?и манба?ои асосии мабла?гузор? му?им аст. Аз ин хотир, туризмро аз р?и талабот ба туризми назорат? ва и?тимо? ?удо менамоянд.
Мо?ияти туризи ти?орат? дар он аст, ки гирифтани даромад, тавассути муассиса?ои турист?, ки манбаи асосии он ти?орат мебошад ба ?исоб меравад. Ин намуди туризм бештар ба истеъмолкунандагоне шакл менамояд, ки даромади хоса доранд ва метавонанд, харо?от?ои туристиро пурра пардохт намоянд.
Туризми и?тимо? – ин шакли туризм дар асоси талаботи маънав?, р??? ё дигар намуди талабот бо монанди солимгардон?, баркарор намудани нер? аз ?исоби манба?ои гуногуне, ки давлат ё корхона?ои хусусию са?ом?, ба ниёз?ои и?тимо? ?удо нашудааст.
Дар ?ум?урии То?икистон ин шакли туризм айни ?ол дар самти риво? ?арор дорад, зеро ?амасола аз ?исоби бу?аи мамлакат ба бу?аи муассиса?ою корхона?о ва ба таба?а?ои ниёзманд, аз ?умла нафа?ах?рон, маъюбон, камбизоатон, соби?адорони ?ангу ме?нат ва ?айра мабла??ои муайян барои амал? гардонии талабот?ои он?о ?удо мегардад.
Рушди ояндаи со?аи туризм аз рушд додани хизматрасон? дар самт?ои гуногуни он вобастаг? дорад. Аз ин рў, барои ба ин муваффа?ият?о ноил гаштан лозим меояд, ки ба инфрасохтори со?аи туризм, ки ма?муи хизматрасони?оро дар бар мегирад ди??ати ?идд? ди?ем.
Маф?уми индустрияи туризм бори аввал соли 1971 дар конфронси СММ (Созмони миллали мута?ид)баён гардида буд. Дар асоси он маф?уми индустрияи турист? ?амчун ма?мўи намуд?ои фаъолияти исте?сол? ва ?айриисте?сол?, ки ба исте?соли мол ва хизматрасон? барои шахсони саё?аткунанда равона гардидааст, дониста мешавад.
Самти ти?оратии ширкат?ои турист? ба бизнеси турист? ва хадамот (сервис), инчунин ташкили со?а?ои тахассус? оид ба исте?соли арму?он?о ва мол?ои турист? оварда мерасонад. Ин имкон меди?ад, ки туризм ва хизматрасон? ?амчун комплекси муста?или муассисаи турист?-хизматрасон? шинохта шавад. Дар ма?мўъ он индустрияи туризм номида мешавад.
Мувофи?и а?идаи В.А.Кварталнов омил?ои асосии рушди индустрияи турист? дар замони муосир ин?оянд:
- афзуншавии даромади а?ол?, ки он?о метавонанд ?исми муайяни даромади хешро барои ?онеъ гардонидани талабот?ои рекреатсионии худ сарф менамоянд. Хара?от?ои сокинони кишвар?ои тара??икарда ба хизматрасонии турист?, баъд аз хара?от?ои барои манзил сарфшаванда дар ?ои дуюм ?арор доранд;
- урбанизатсия (ша?рнишин?) ва бадшавии вазъи эколог? дар ша?р?о;
- зиёдшавии ва?ти холиг?, яъне инсон ва?ти холигии худро озодона сипар? менамояд. Дар кулли кишвар?ои пешрафта давраи мураххас? барои саё?ат?ои турист? берун аз кишвар истифода мешавад;
- рушди восита?ои ташкил? ва инфрасохтор, ки имкон меди?анд захира?ои нотакрори турист? дастрас бошанд ва фаъолияти турист? дар сат?и баланд ?арор гиранд;
- рушди мубодилаи савдои байналмилал?, ки дар он туризм ба яке аз ?ой?ои баланд баромадааст;
- рушди восита?ои ахбори умум, паблик рилейшнз (робита ба ?омеа) дар туризм, система?ои телекомуникатсион? ва технологияи иттилоот?.
Системаи муосири туризм якчанд субъект?ои хо?агидориро дар бар мегирад:
?адвали 3. Сохтори индустрияи туризм мувофи?и ?онуни ?ум?урии
То?икистон «Оид ба туризм».
Дар со?аи туризм хизматрасони?о дар хатсайр?ои гуногуни турист? аз тарафи тураператор ва турагент?о пешни?од карда мешавад ва на?ши он?о дар ин ?ода зиёд аст.
Туроператор созмонест, ки ба ташаккули ма?мўи хизматрасони?о барои туристон ва бандубасти хатсайр?о маш?ул аст. Туроператор хатсайр?ои туристиро тар?рез? намуда, амалигардонии сайр ва пешни?оди хизматрасони?оро таъмин менамояд, инчунин та?ияи мавод?ои табли?от? – иттилоот? ва муайян намудани нархи хатсайрро ба у?да дорад ва хатсайр?оро ба турагент?о бо ма?сади ба туристон фурўхтан пешни?од менамояд.
Турагент?о ма?сулот?ои туристиро ба мизо? дар шакли комплекс? (инклюзивтур) ё интихоби озод? хизматрасон? (сайр?ои фармоиш?) пешкаш менамояд. На?шаи ?аракати хизматрасонии турист? дар расми поён оварда шудааст.
?адвали 4. На?шаи ?аракати хизматрасонии турист? ( - фурўши мол (хизматрасон?); ташкили фурўши ха??и хизматрасон?).
Туроператор якчанд вазифа?оро и?ро менамояд:
- вазифаи нархгузор? дар бозори турист?. Имконияти ?ар як туроператор дар бахши нархгузор? гуногун буда, аз рўи як ?атор омил?ои субъектив? ва объектив? муайян мегардад. Туроператор?ои бузург дар бозори турист? ба ?айси нархгузар баромад менамоянд. Омили дигаре, ки ба нархгузор? таъсир мерасонад, ин дороии шабакаи бузурги о?онс?, ?арордод бо содиркунандагони хизматрасон?, истифодаи технологияи навтарин ва ?айра мебошад;
- вазифаи ?аракатди?андаи ма?сулоти турист? – шакли му?имтарини фаъолии маркетинги туроператор ба шумор меравад. Ма?з, тавассути фаъолияти маркетинг? туроператор ба дигар субъект?ои бозори турист? (ба туристон, турагент?о, ра?ибон, сохтори ?окимият) оид ба динамикаи та?ироти конъюктураи бозори турист? (нарх, номгўи хатсайр?о, шакли ?амкори?о, усули навини фурўш) маълум мегардад. Дар баробари ин усул?ои бешумори маркетинг? ба монанди PR (робита бо ?омеа), табли?от, ?авасмандкунии фурўш, фаъолияти намоиш? истифода мешавад;
- вазифаи иттилоот?. Яке аз вазифа?ои му?ими туроператор ин дар бозор па?н намудани иттилоот оид ба хусусият?ои хоси хатсайр, и?тидори туристии курорт?о ва марказ?ои турист?, оид ба фар?анг ва анъана?ои мардуми ма?алл?, раванди ?у??атнигор? ва ?айра ма?суб меёбад;
- вазифаи навоварии туроператорон ин кўшиш ва амали ташкилоти ти?орат? ?и?ати устувор мондан дар дигаргуншавии шароити бозор мебошад. Барои ин кор назорати (мониторинг) конъюнктураи бозори турист? ва та?ияи ма?сулоти наве, ки ба таври максимал? ба талабот?ои туристон ?авобгў мебошад, лозим аст. ?айр аз ин ташкили фурўши бисёрсамтаи ма?сулоти туристие, ки э?тиё? ба сохтори дигаргунии кори шабакаи о?онс? надошта бошад. Ма?сулоти нав бояд имкони минбаъда ба шакли му?а??аз шуда омада бошад. Ин хусусият ё сифат имконият меди?ад, ки туроператор дар масъалаи фурўш пешо?анг (лидер) бошад ва дар ра?обат тоб оварда тавонад. Дар ?ар ?олат муборизаи туроператорон барои ба даст овардани мизо? ва манфиат?ои ти?оратии худ ба восеъгардии фаъолият (теъдоди самт?ои пешни?одшуда) ва пойдории (теъдоди намуд?ои сайр дар як самти турист?) номгу? хадомоти турист? боис мегардад.
Оператороне, ки дар бозори минта?авии турист? мав?еи устуворро иш?ол намудаанд ба воридшавии мабла?и зиёд ба бу?аи минта?а ё кишвар аз ?исоби пардохти андоз сабаб мешаванд. Гузашта аз ин туроператор?о, со?аи фаро?ат, ?амлу на?л ва ?айра мегарданд. Дар сол?ои охир туроператорон имконияти реал? барои фишори муста?им ва ?айри муста?им овардан ба муассиса?ои дигари бахши и?тисод? пайдо намуданд. Туроператорон самт?ои фаъолияти ме?монхона?о, ширкат?ои ?авопаймо?, муассиса?ои хўроки умум ва пешни?оди хадамати туристиро муайян месозанд.
?амин тавр, туроператорон дар ?а?они муосир кафили таъминкунандаи мизо?они зиёд барои як ?атор инфрасохтори индустрияи турист? гардидаанд ва ин имкон дод, ки он?о ба як нерўи асос? дар бахши и?тисод? табдил ёбанд.
Инак, дар бозори турист? туроператорон ва турагентхо фаъолият менамоянд, ки дар таъсири байни?амдигарии ?амо?ангшуда иштирок мекунанд. Нати?аи ин ?амо?анг? - ма?сулоти туристие, ки талаботи гурў??ои гуногуни мизо?онро таъмин менамояд, мебошад. Фар?ият?ои асосии туроператор аз турагент дар ?адвали зер оварда шудааст.
Туроператор |
Турагент |
Як ?исми ма?сулоти туристиро пешкаш менамояд. Даромади он аз ?исоби фар?и нархи харид ва нархи фурўш ташаккул меёбад. Дар бисёр маврид туроператор хадомоти ?удогонаро дастрас намуда, аз он?о ма?сулоти туристии комплекс? бо фишанг?ои нархгузор? ташкил меди?ад. |
?амчун фурўшандаи чакана амал менамояд, даромади он аз ?исоби ?а?и хизмат аз фурўши ма?сулоти туристии бегона сурат мегиранд. Турагент нархи во?еии туроператорон ё исте?солкунандагони хизматгузор арза менамояд. |
Доимо захираи ма?сулоти туристиро барои фурўш дорад. |
Дархости ма?сулоти муайян ё хизматрасониро дар холе, ки мизо? хо?иши харидор? намудан дорад, менамояд. |
?амзамон туроператорон метавонанд вазифаи турагент?оро и?ро намоянд, яъне фурўши сайр?ои дигар операторонро ба ро? монанд. |
?адвали 5. Вазифа?ои туроператор ва турагент.
Дар бозори турист? одатан чор типи туроператорон мав?уд мебошад, ки мав?еи он?о дар бозори номбурда муайян мегардад.
а) Туроператороне, ки пакети туристиро барои мизо?они муайян пешни?од менамоянд (масалан барои ?авонон, олимон, ?уфти хонавода (зав?айн), барои то?ирон ва ?айра);
б) Туроператороне, ки пакети туристиро ба самт?ои муайян пешкаш менамоянд (масалан ба Англия, Фаронса, Ма?ористон, Швейтсария, Австрия);
в) Туроператороне, ки сукунатро дар марказ?ои муайяни турист? пешни?од менамоянд (масалан, Малйорка, Пхукет, Хургада, со?ил?ои Костадел-Сал, Анталия ва ?айра);
г) Туроператороне, ки мизо?они худро дар намуди на?лиёти муайян инти?ол меди?анд (масалан, кишти?о, ?атора?о, ?авопаймо ва ?айра);
д) Туроператороне, ки хатсайр?ои хусусиятнокро пешни?од менамоянд (масалан, сайри бо?и милии Серенгет? дар Кения, туризми кў?навард? дар Непал, лижатозии кў?? дар Алп ва ?айра).
?амин, тавр туроператор дар бозори турист? мав?еро миёни истехсолкунандаи хизматрасон? ва истеъмолкунандагони он ?арор мегирад. Вазифаи асосиаш ба истеъмолкунанда дар шакли комплекс? ма?сулоти турист? пешни?од намудани хизматрасонии ало?идаи исте?солкунандагон мебошад.
Просмотр: 2566
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved