Дата: 2016-05-24
И?тисоди сиёсии классик? ба назарияи и?тисод? ?а?и?атан ?ам хислати илмиро дод. Классик? — муайян намудани категория?ои и?тисод? ва барориши ?онун?оро аз во?еияти асл? ва та?рибаи ?аёт? дар назар дорад.
Мактаби классик? номи худро барои са?ми бузурги худ дар инкишофи назарияи и?тисод? ва пойдоршавии он ?амчун илми ?а?и?? гирифтааст. Дар ташаккулёбии и?тисоди сиёсии классик? дар т?ли та?рибан 200 сол бисёр и?тисодчиён аз мамлакат?ои гуногун иштирок варзидаанд, бо ву?уди ин хусусият?ои умумии онро ?удо кардан мумкин аст, ки он?оро ба як мактаби илм? мутта?ид месозад.
?амин тавр, мактаби классикии назарияи и?тисод? бо чунин мунсибат?о фар? мекунад:
Аввалин маротиба истилло?и «мактаби классик?» — ро К.Маркс истифода бурдааст. Ба классикон ? пеш аз ?ама тарафдорони назарияи ме?натии арзишро мансуб медид. Аз ин ли?оз К.Маркс ба мактаби классик? чунин олимонро дохил мекард: У.Петти, П.Буагилбер, А.Смит, Д.Рикардо. Ба а?идаи К.Маркс ба ?ои мактаби классики «и?тисоди сиёсии буржуазии вулгар?» омадааст, ки ?одиса?оро р?яки мушо?ида карда, ба сифати ?омии капитализм баромад мекунад ва мо?ияти истисмории даромади синф?ои ?укмронро пин?он менамояд.
Дар назарияи и?тисодии м?осир «и?тисоди сиёсии вулгар?» истифода намешавад, лекин нисбати истилло?и «классик?» маънидодкуни?ои васеъ истифода мешаванд.
Адам Смит (1722 – 1790) и?тисодии маш?ури ?ама давру замон ба ?исоб меравад. Дар асари безаволи худ «Тад?и?от оид ба табиат ва сабаб?ои боигарии хал??о» (1776) ? аввалин шуда аз ?алли муаммо?ои ало?идаи и?тисод? ба низоми дониш?ои и?тисод? р?й овард. Муносибати ? се ?исми асосиро дар бар мегирифт:
?амин тавр аз тарафи А.Смит «ташкили худсаронаи ?а?они и?тисод? зери таъсири манфиати шахс?» маънидод карда шуд.
Модели (тамсилаи) инсони и?тисодии А.Смит зери таъсири назарияи файласуфии ?у?у?и му?аррар? пайдо шуд, ки масъали ба?амтаъсиррасонии шахсият ва давлатро ба тарафи манифати шахсии инсон ?ал менамуд. ?ар як шахсият ба фикри А.Смит табиатан худпараст буда, к?шиш мекунад, ки доимо боигарии худро афзоиш ди?ад, лекин ин камбуд? набуда, балки баръакс ?амъиятро ба нек?а?вол? меоварад.
Принсипи «дасти ноаён» г?ё ?олати а?иби зеринро маънидод мекарда бошад. Ч? тавр ?амъияте, ки аз худпарастони ба зиёд намудани боигарии моддии худ майлдошта иборат буда, арзи ву?уд доранд ва инкишоф меёбанд? А.Смит нишон дод, ки бозор чунон сохта шудааст, ки, инсон манфиат?ои худро тан?о дар ?олати пешкаш намудани ме?нат ва ма?сулоти худ барои мубодила амал? гардонида метавонад. «На аз са?оватманди ?ассоб, пивопаз ва ё нонвой мо ба дастоаврдани нисфир?зии худро интизор ?астем, балки аз риоя намудани пешбарии манифат?ои худо он?о мо со?иби таоми нисфир?зи мешавем». Яъне шахси манфиат?ои худро пешбарикунанда бо воситаи «дасти ноаён» ба ма?сад?ои тамоми ?амъият равона карда шуда, ба тара??иёти он мусоидат менамояд.
Зери маф?уми тартиботи му?аррар? А.Смит шароит?оро дарк менамуд, ки дар он амали хайр?о?онаи манфиати шахс? ва «дасти ноаён» амал? карда мешавад. Му?ити ?амонва?таи ба ? муносиб буда, дар амал модели идеализатсияшудаи капиталзми ибтидоиро ифода мекард: бозори аз ?ама гуна ма?дудият?ои феодал? озод; кор?она?ои зиёди байни худ ра?обаткунанда; на?ши ?адди а?али давлат дар и?тисодиёт.
А.Смит ба ом?зиши арзиши мол са?ми босазое гузошт. Мувофи?и таълимоти А.Смит, арзиши мол тан?о бо ме?нат муайян карда мешавад. Ин консепсия номи «назарияи ме?натии арзиш»-ро гирифта, дар таърихи илми и?тисод? ни?оят на?ши бузургро бозидааст, зеро он ба масъала?ои сарчашмаи боигар? ?авоб медод. А.Смит навишта буд: «Аз ?ама ?ам ?у?у?и му?аддастарин ва дахлнопазири моликият ин ?у?у? ба ме?нати азони худ? мебошад, зеро ме?нат сарчашмаи ибтидоии ?амагуна моликият мебошад». Аз тарафи А.Смит назарияи пул?о, даромад?о, капитал, та?симоти ме?нат ва такрористе?сол тад?и? шуда буданд.
?амин тавр, схемаи манти?ии консепсия?ои и?тисодии А.Смитро дар намуди зерин тасвир кардан мумкин аст:
А.Смит ба таърихи назарияи и?тисод? ?амчун «офарандаи ?а?и??» — и и?тисоди сиёс? ворид шуд.
Давид Рикардо (1772 – 1823) анъанаи и?тисоди сиёсии классикиро давом дода, а?идаи А.Смитро инкишоф додааст. Д.Рикардо илми и?тисодиро аз бисёр хатоги?ои тад?и?отчиёни пешин исло? намуд ва назарияи ме?натии арзишро аз зиддият?ои дохил? озод намуд.
Назарияи и?тисод? дар таълимоти Д.Рикардо дар намуди консепсияи давомнокии манти?? инъикос ёфтааст. Д.Рикардо аввалин шуда маф?уми харо?оти зарурии ?амъиятии ме?натро ва тафовути онро аз харо?оти инфиродии ме?нат маънидод карда, исбот намуд, ки арзиш айнан бо ме?нати зарурии ?амъият? муайян карда мешавад.
Са?ми назарраси Д. Рикардо дар илми и?тисод? дар маънидодкунии ?араёни гузариши арзиши восита?ои исте?солот ба ма?сулоти тайёр ифода ёфтааст. ? нишон дод, ки дар ?араёни офаридани арзиш ме?нати зинда иштирок мекунад, лекин ба таркиби арзиши ма?сулоти тайёр арзиши дар восита?ои исте?солот та?ассумёфта низ дохил мешавад.
Ба ?айр аз ин Д.Рикардо бисёр муаммо?ои и?тисодиро ?ал намуд: аз самаранокии и?тисодии савдои байналхал?? ва назарияи афзалияти му?оисав? (нисб?) то муайян намудани «сат?и ?адди а?али музди ме?нат» ва ё ?адди а?али р?згузарон?.
Кори асосии Д.Рикардо «Ибтидои и?тисоди сиёс? ва андозбанд?» мебошад. Дар ин кор оид ба тад?и?и муносибат?ои и?тисод? аз мав?еъи назарияи ме?натии арзиш к?шиш карда шудааст.
Ба итмомрасии манти?ии анъана?ои идеализатсияи и?тисоди бозор?, тад?и?от?ои Жан Батист Сей (1767 – 1832) и?тисодч? ва со?ибкори франсуз мебошад. ? ?онуни бозорро, яъне «?онуни Сей»-ро тавсия додааст. Ин ?онун худтанзимшавии мукаммали низоми бозориро тасди? карда, то ?атто имконият?ои б??рон?ои и?тисодиро рад мекард. Мувофи?и ин ?онун, ?ангоми дастрас? ва риояи принсипи laissezfaire аз тарафи ?амъият, исте?солот (пешни?од) истеъмолоти мувофи?ро (талаботро) тавлид мекунад, яъне исте?соли мол ва хизмат?о ?атман даромад?оро ба ву?уд меоварад, ки аз сабаби нархгузории та?йирёбанда ва озод дар бозор ба ин даромад?о мол ва хизмат?о фур?хта мешаванд.
Просмотр: 3129
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved