?ангоми му?аррар намудани андоз?о бояд ?амаи омил?ои андозбанд?, аз ?умла: андозсупорандагон; объекти андозбанд?; манбаи андоз; давраи андоз; тартиби ?исоб кардани андоз; тартиб ва мў?лати пардохти андоз; дар ?олат?ои пешбининамудаи Кодекси андози ?ум?урии То?икистон имтиёз?ои андоз ва асос?о барои ба даст овардани (истифодаи) он?о аз ?ониби андозсупоранда муайян карда шаванд (з.б.1.м.7 КА ?Т). Аз ин му?аррарот бармеояд, ки зерфунксияи ?авасмандгардонии ?онунгузори андоз пеш аз ?ама ин му?аррар кардани имтиёз?о дар мавриди андозбанд? аст, ки бо ро?и ба категорияи ало?идаи шахсони во?е? ва ташкилот?о фаро?ам овардани ре?аи хуби андозбанд? амали мегардад. Додани имтиёз яке аз усул?ои баамалбарории сиёсати андозбанд? буда, тиб?и  банди 9 ?исми 1 моддаи 37 КА ?Т истифодабарии имтиёз аз андоз ба ?айси яке аз ?у?у??ои андозсупоранда му?аррар шудааст.  Имтиёз?ои андоз афзалият?ое, ки мутоби?и Кодекси андози ?ум?урии То?икистон ё шартнома?ои байналмилалии эътирофнамудаи ?ум?урии То?икистон, ки  дорои му?аррароти вобаста ба андозбанд? мебошанд, ба гурў??ои ало?идаи андозсупорандагон нисбат ба дигар андозсупорандагон фаро?ам оварда шудаанд, аз ?умла бе ягон таъсири манф? ба андозсупорандаи имтиёздор додани имконияти напардохтан, ё дар ?а?ми камтар, ё дар мў?лати нисбатан дертар супоридани андоз, эътироф карда мешаванд(м. 14 КА ?Т)(Оиди шартнома?ои байналмилалии эътирофнамудаи ?ум?урии То?икистон ба мавзўи 12 «Андозбандии  байналмилал?» китоби мазкур нигаред).  Дар баробари маф?уми му?арарнамудаи КА ?Т дар адабиёти илм? чунин маф?ум ?ой дорад- имтиёз?о дар бахши андоз гуфта ин ба категорияи ало?идаи андозсупорандагон додани бартарияти бо ?онунгузори андоз пешбинишударо меноманд, ки дар пурра озод намудан аз андоз ва ё пардохти он дар ?а?ми кам ё инки дар мў?лати дертар ифода меёбад. Аз имтиёз истифода бурдан ва ё истифода накардани он тан?о ба иродаи андозсупоранда вобаста мебошад. Яъне ў метавонад аз имтиёз истифода барад, аз имтиёз пурра даст кашад ва ё истифодабарии имтиёзро дар як давра ё якчанд давраи ?исоботи боздорад. Аммо дар ?олати гузоштани ма?сади истифода аз имтиёз андозсупоранда ў?дадор мегардад, ки ?у?уки худро барои гирифтани имтиёз дар бахши андоз асоснок намояд ва онро исбот кунад. ?ангоми мукаррар кардани имтиёз?о дар бахши андоз субъекти андозситон (ма?омоти андоз) пеш аз ?ама бояд ба му?арарроти зайл тава?у? намояд:
-риояи принсипи адолат ?ангоми та?сими мабла??ои молияв?;
-бе?тар намудан ва устувор гардонидани  ?олати молиявии категория?ои ало?идаи шахсони во?е? ва ташкилот?о;
-банизомоварии намуд?ои ало?идаи фаъолияти истехсол?;
-ташкили му?ити хуби сармоягузор? дар давлат ва ё ?удуди ало?идаи он.
Намуд?ои имтиёз?о дар бахши андоз вобаста ба асос?ои гуногун тасниф мегардад:
1) Вобаста аз та?ийр ёфтани усул?ои андоз ва хислати он:
— ихтисор намудан (изъятие);
 -кам кардан;
— паст кардани меъёри андоз;
-та?ийр додани мў?лати супоридани андоз;
-реструктуризатсияи карзи андоз, ?арима ва фоз?о;
-озоднамои аз пардохти андоз.
Ихтисор намудан –як намуди имтиёз дар бахши андоз аст, ки ба андозсупоранда ?у?у? меди?ад, ки аз базаи андозбанд? объект?ои ало?идаи андозбанд? ва ё ?исми онро барорад.
Кам кардан- ин додани ?у?у? ба андозсупоранда оид ба камнамои манбаи андозситон? аз мабла?и муайяни вичот?о аст.
Паст кардани меъёри андоз – ин имконияти аз ?ониби андозсупоранда пардохти андоз аз рўи меъёри хурдтар нисбат ба ?оидаи умумии му?арраршуда аст.
 Та?ийр додани мў?лати супоридани андоз – имтиёзе, ки тиб?и он ба андозсупоранда имконият дода мешавад, ки андозро дар мў?лати дертар супорад. 
Реструктуризатсияи ?арзи андоз, ?арима ва фоиз?о –ин додани имконият ба андозсупоранда оиди ба таъхиргузор? (отсрочкаи) и?рои ўхдадори барои пардохти камомад, фоиз ва ?арима хангоми вайрон намудани конунгузории андоз аст.
 Озоднамои аз супоридани андоз – ин пурра ва ё ?исман даст кашидани субъекти андозситонанда аз талаби андозбанд? нисбати категорияи ало?идаи андозсупорандагон дар мў?лати муайян ва ё бемў?лат аст. Имконияти озоднамои аз андозро дар мисоли андоз аз аксиз дида мебароем: 
Аз супоридани аксиз ин?о озод мебошанд:
— нўшоки?ои спиртдор, ки шахсони во?е? дар доираи номгўй ва  меъёри  му?аррарнамудаи ?укумати ?ум?урии То?икистон барои истеъмоли худ? исте?сол мекунанд;
— ворид намудани як литр нўшокии спирт?, як баста (200 дона) сигор аз тарафи шахси во?е? барои истеъмоли худ?, инчунин сўзишвории автомобил мувофи?и ?ун?оиши зарфи сўзишвории автомобил барои шахсоне, ки ба ?ум?урии То?икистон тавассути автомобил ворид мешаванд;
— мол?ое, ки ба таври транзит тавассути ?аламрави ?ум?урии То?икистон кашонида мешаванд;
— воридоти мува??атии мол?о ба ?аламрави ?ум?урии То?икистон, ба истиснои мол?ое, ки барои реэкспорт таъин шудаанд;
— воридоти мол?ои барои реэкспорт пешбинишуда, дар ?олати таъминоти кафолати гарав тиб?и тартиби пешбиникардаи ?онунгузории гумрук?;
— мол?ои зераксиз?, ба ?айр аз маснуоти спиртдор ва тамоку, ки дар доираи кўмаки башардўстона ворид мешаванд, инчунин мол?ои воридшаванда барои беподош додан ба ташкилот?ои э?сонкор? ба ма?сади бартараф намудани о?ибат?ои офат?ои таби?, садама?о, фалокат?о ва барои беподош додан ба ма?омоти давлатии ?ум?урии То?икистон;
— содироти мол?ои зераксиз?, агар чунин содирот ?авобгўи талаботи му?аррарнамудаи моддаи 245 КА бошад.
 Озодкун? аз аксиз, ки дар банд?ои 3)-6) зикр шудааст, тан?о дар ?олат?ое татби? мешавад, ки шарт?ои озодкун? аз бо?и гумрук? ?ангоми низоми дахлдор мутоби?и ?онунгузории гумрукии ?ум?урии То?икистон и?ро шаванд. Дар ин ?олат?о, агар барои ма?сади ситонидани бо?и гумрук? воридот та?ти низоми баргардонидани бо?и гумрук? ?арор гирад ё супоридани бо?и гумрук? дар ?олати вайрон намудани шарти озодкун? талаб карда шавад, ?амин низом нисбати ситонидани аксиз татби? мегардад.
  Аз му?аррароти овардашудаи моддаи 244 КА ?Т ошкор гардид, ки во?еан имтиёз?о дар бахши андоз ин додани ?у?у? ба андозсупоранда бо шарти муайян аст.
2)вобаста ба муносибат ба манбаи анозбанд? чунин намуди имтиёз?о чой дорад:
-?арзи андоз;
-манбаи ми?дори камтарини андозбандинашаванда;
-аз ?амовари гирифтани унсур?ои муайяни объекти андоз;
-вычет аз аклади андоз (пардохти андоз барои мў?лати ?исобот?).
  3) Вобаста ба мў?лати додани имтиёз:
— ба мў?лати муайян;
— бемў?лат.
Мисоли имтиёзи  дар мў?лати муайян дода шаванда ин му?аррароти ?исми 6 моддаи 145 КА ?Т аст, Ки тиб?и он корхона?ои наве, ки дар со?аи исте?соли мол?о таъсис меёбанд, дар соли ба?айдгирии давлат? ва аз соле, ки баъди соли ба?айдгирии ибтидоии давлат? фаро мерасад, ?ангоми аз ?ониби муассиси он?о бо назардошти ?а?м?ои ?адди а?али инвеститсия?ои му?аррарнамудаи ?онунгузор? ба фонди оинномавии чунин корхона?о ворид намудани ?а?м?ои дар поён зикргардидаи инвеститсия?о ба мў?лати:
—     2 сол, агар ?а?ми инвеститсия?о баробари то 500 ?азор доллари ИМА бошад;
—     3 сол, агар ?а?ми инвеститсия?о баробари бештар аз 500 ?азор доллари ИМА то 2 миллион доллари ИМА бошад;
—     4 сол, агар ?а?ми инвеститсия?о баробари бештар аз 2 миллион то 5 миллион доллари ИМА бошад;
—     5 сол, агар ?а?ми инвеститсия?о баробари бештар аз 5 миллион доллари ИМА бошад аз андоз аз фоида шахсони ?у?у?? озод карда мешаванд.
Мисоли имтиёзи  бемў?лат ин му?аррароти зербанди 1, 2, 3, 4 ва 5 банди 1 моддаи 145 КА ?Т аст, ки тиб?и он аз андозбанд? аз фоидаи шахсони ?у?у?? ин?о озоданд:
— ташкилот?ои дин?, э?сонкор?, бу?ет?, созмон?ои байни?укумат? ва байнидавлатии (байналмилалии) ?айрити?орат?, ба истиснои фоидае, ки он?о аз фаъолияти со?ибкор? мегиранд. ?амзамон чунин ташкилот?о бояд ба?исобгирии ?удогонаи фаъолияти асос? (фаъолияте, ки аз андоз аз фоида озод аст) ва фаъолияти со?ибкориро пеш баранд;
— мабла?гузарони?ои ройгон ва амволи ройгон, аъзо?а??и?о, хайрия ва грант?ое, ки ташкилот?ои ?айрити?орат? мегиранд;
— Бонки миллии  То?икистон ва муассиса?ои он;
— суди са?мия?ое (дивиденд?ое), ки корхона?ои резидент? аз корхона?ои резидент? мегиранд;
— корхона?ое, ки дар он?о дар як ва?т дар соли ?исоботии андоз:
а) на камтар аз 50% шумораи кормандонро маъюбон ташкил меди?анд, ва
б) на камтар аз 50% мабла??ои музди ме?нат ва дигар таъминоти модд?, аз ?умла натурал?, барои э?тиё?оти маъюбон сарф карда шудааст.
Инчунин имтиёз?оро дар бахши андоз вобаста ба асосо?ои мазкур низ тасниф менамоянд:
-вобаста ба му?арароти ?онунгузор? оид ба андоз ва пардохт?о;
— вобаста ба ?арори ма?омоти босало?ият.
Барои гирифтани имтиёз нисбат ба таснифи аввал доштани асоси бо ?онунгузории андоз му?араршуда басанда аст. Барои гирифтани имтиёзи намуди дуюм ?айр аз асоси конунгузори инчунин ?арори ма?омоти босало?ият зарур мебошад.
Ма?омоте, ки дар асоси му?арароти ?онунгузории амалкунанда ?у?у?и додани имтиёз аз андозро доранд ин?о мебошанд:
1) оид ба андоз?ои умумидавлат? бо пешни?оди Вазорати молияи ?ум?урии То?икистон, ки бо ма?оми ваколатдори давлат? ва Вазорати рушди и?тисод ва савдои ?ум?урии То?икистон мувофи?а шудааст,  ?укумати ?ум?урии То?икистон;
2)  оид ба андоз?ои ма?алл? бо пешни?оди ма?омоти дахлдори молия ва андози ша?р (но?ия) аз ?ониби раиси ша?ри (но?ияи) дахлдор.
 Аз му?аррароте, ки дар боло зикр намудем бармеояд, ки шахси манфиатдор барои гирифтани имтиёз аз андоз?о умумидавлат? ба Вазорати молияи ?Т ва барои гирифтани имтиёз аз андоз?ои ма?ал? ба ма?омоти дахлдори молия ва андози ша?р (но?ия)-шўъбаи молия ва шўъбаи нозироти андоз боа риза муро?иат менамояд. Ин ма?омот?о аризаро омухта ба ?укумати ?Т(оиди андоз?ои умумидавлат?) ва ё раиси ша?р (но?ия) пешни?од менамоянд.
 Дар баробари имтиёз?ое, ки дар ?онунгузори андоз бевосита пешбин? шудааст ма?омоти босалохияти давлат? метавонанд дар ?удуди давлат ва ё ?исмати он ре?аи имтиёзнок барои андозсупорандагон му?аррар намоянд. Ингуна минта?а ?амчун минта?аи имтиёзнок ва ё оффшор? номида мешавад.     
  Доираи шахсоне, ки нисбати он?о му?аррароти амалкунандаи ?онунгузор? оиди асос?о, тартиб ва шарт?ои тадби? намудани имтиёз?о аз андоз па?н мегардад ин ша?рвандон ва ташкилот?ои мушахас набуда, балки катигорияи андозсупорандагоне, ки дорои нишонаи умум? барои гурў?и мушахас мебошанд (мисол, корхонахое, ки дар он?о дар як ва?т дар соли хисобот? андоз накамтар аз 50% шумораи кормандонаш маъюб мебошанд). Пешни?оди имтиёз набояд дорои хислати истисмор? бошад. Ба андозсупоранда ?ангоми пардохти андози зиёдтар  аз меъёри бо ?онун му?арраршуда ма?омоти андоз набояд монеъ шавад. Гарчанде, ки дар моддаи 37 КА ?Т тартиби дасткашидан аз имтиёз пешбини нагардидида бошад ?ам ингуна дасткаш? бояд дар шакли аризаи хатт? ба ма?омоти андоз ирсол шавад. Дасткашидан аз имтиёз дар ?олате бан?ом мерасад, ки ариза аз ?ониби ма?омоти андоз ?абул карда мешавад.
Барии истифодаи имиёз аз андоз анозсупорандаи манфиатдор ў?дадор аст, ки чунин расмиёти ?у?у?иро риоя намояд. Шахсони ?у?у??, аз ?умла во?ид?ои махсуси таъсиснамудаи он?о (филиал?о, намояндаги?о, муассиса?ои доим? ва ?айра) ва ша?рвандон (минбаъд дар ?амин модда — “андозсупоранда”, “андозсупорандагон”) бояд ба ма?омоти андози мутаносибан дар ма?али ?ойгиршавии шахси ?у?у??, ма?али ?ойгиршавии во?ид?ои махсуси он, ма?али зисти шахси во?е?, инчунин ма?али ?ойгиршавии амволи ?айриман?ул ва восита?ои на?лиёти андозбандишавандаи ба он?о тааллу?дошта тиб?и тартиби му?аррарнамудаи КА ?Т ариза пешни?од намояд. ?ангоми пешни?оди ариза шахси ?у?у?? ?амзамон бо ариза нусхаи мувофи?и тартиби му?арраргардида тасди?шудаи: ша?одатномаи ба?айдгирии давлат?, ?у??ат?ои таъсис? ва дигар ?у??ат?оеро, ки мувофи?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон таъсис шудани шахси ?у?у?иро тасди? мекунанд, пешни?од менамояд. ?ангоми пешни?оди ариза шахси во?е? ?амзамон бо ариза шиносномаи ша?рванди ?ум?урии То?икистонро (минбаъд – «шиноснома»), ки шахсияти андозсупорандаро тасди? мекунад, пешни?од менамояд. Ариза бояд дорои чунин маълумот бошад:
1) насаб, ном, номи падар;
2) санаи таваллуд;
3) ?инс;
4) суро?аи ма?али зист;
5) маълумоти шиноснома (ра?ам, серия, рўзи супоридан, к? супоридааст);
6) ша?рванд?.
 Ма?оми андоз ў?дадор аст дар мў?лати 10 рўзи та?вим? баъди пешни?оди тамоми ?у??ат?ои зарур? аризаро омўзад ва дар ?амин мў?лат ба андозсупоранда ?авоб гардонад. Баъд аз омўзиши ариза ма?омоти онро омўхта ?арор дар бораи додани имитиёз аз андоз ва ё рад кардани он мебарорад.
 Бояд ?айд кард, ки бо ?онунгузории андоз ?олат?ои истиснокунандаи додани имтиёз аз андоз му?аррар шудааст. Агар яке аз ин асос?о ?ой дошта бошад ба шахси манфиатдор додани имтиёз аз андоз рад карда мешавад:
1) о?оз намудани парвандаи ?иноят? нисбати шахси манфиатдор оид ба вайрон кардани ?онунгузории андоз;
2) гузаронидани исте?солот аз рўи парванда оид ба ?у?у?вайронкунии андоз ва ё аз рўи парванда оид ба ?у?у?вайронкунии маъмур? дар со?аи андоз ва пардохт?о, парвандаи гумрук? вобаста ба супоридани аноз ва пардохт?о ?ангоми инти?оли мол ва воситаи на?лиёт аз сар?ади гумрукии ?Т;
3) мав?уд будани асос?ои коф?, Ки шахси манфиатдор, имтиёз аз андозро бо ма?сади пўшонидани восита?ои пул? ва ё дигар амволи андозбандишаванда истифода мебарад  ё ин ки ин шахс барои исти?омати доим? берун аз ?удуди ?Т рафтан? аст;
Дар мавриди ?ой доштани асос?ои зикршуда ?арор дар бораи рад кардан аз додани имтиёз бароварда мешавад. Агар ?арор дар бораи додани имтиёз бароварда шуда бошад он бекор карда мешавад.  Оид ба бекор кардани ?арор дар мў?лати се рўз шахси манфиатдор ва ма?омоти  андози ?ои ба?айдгирии ў ого? карда мешаванд. Дар ?олате, ки додани имтиёз рад карда мешавад шахси ба ин имтиёз манфиатдор ?у?у? дорад бо тартиби му?аррар намудаи бобби 11, модда?ои 100-102 КА ?Т аз болои ин ?арор шикоят намояд( пурратар нигаред ба мавзўи 18 китоби мазкур-  ба?с?ои  андоз ва  танзими ?у?у?ии  он?о).

Просмотр: 1464