Дата: 2016-04-11
На?ша:
1. Пайдоиши давлат.
2. Навъ?ои асосии давлат.
3. Аломат?ои давлат.
Давлат ?абл аз ?ама институти сиёсии идоракунии ?амъият, таъминкунандаи молияв?, муташаккил ва дар он ниго? доштани низоми муайян аст, ки дорои мухторияти комил аз кор?ои дохилию хори?? буда, ташкилоти ягонаи амалигардонидаи ?окимият дар кишвари хеш аст. Вай ?амчун ташкилоти бонизоми сиёс? дорои ?у?у??ои расман ?амъиятиро намояндаг? намудан, ?онун?ои и?рояш барои ?ама ?атм? баровардан, амал? намудани ?азои суд? ва ?имояи ша?рвандон дар мамлакат аст. Вай ташкилотест, ки аппарати касбии идоракунии ?окимият, ташкилот?ои ?удратиро ?ангоми зарурият ошкоро истифода мебарад. ?ама гуна давлат, аз ?умла ?ум?урии То?икистон низ дорои се шохаи ?окимияти давлат?: ?онунбарор, ки (аз Шўрои Ол?, Ма?лиси милл? ва ма?лиси намояндагон), ?окимияти и?роия, президент, Шўрои вазирон ва ?окимияти суд? (конститутсион?, Ол?, Олии и?тисод?, Адлия ва Прократураи генерал?) иборат аст.
Агар органи ?онунбарор? ?окимият (парламент) ?онун вa дигар ?у??ат?ои зарурии ?аёти ?амъиятро муайянкунанда ?абул кунад, ?окимияти и?роия амалинамоии он?оро таъмин месозад. ?окимияти суд? бошад ба?с?ои судиро ?ал менамояд.
Пайдоиши давлат. Доир ба пайдоиши давлат фикру андеша?ои зиёде ву?уд дорад, ки ?ар кадоми он андеша?о дар худ асоси муайян доранд. Мутафаккири Чини ?адим Конфутсий онро «хости Худо», дигаре нати?аи та?сими ме?нати ?амъият?, бархе ?алабаи як гурў? аз болои гурў?и дигар, як ?исм зарурати манъ намудани омехташавии хун дар муносибати байни хешу табор? наздик ва дигаре нати?а? шартномаи ?амъият донистаанд. Вобаста ба ?амин дар сиёсатшиносии муосир чунин андеша?о эътироф гаштаанд.
1. Назарияи теолог? (Аврелий, Августин, Имом ?аззол? (I058-IIII), Фомаи Аквин? (I225-I274). Ин?о асоси пайдоиши давлатро ба Худо нисбат меди?анд.
2. Патриархал?. Асосгузори ин назария Арасту (384 - 322 то милод) ва пайравонаш Николай Михайловский (842 - 1904). Тиб?и таълимоти вай ?оким падари ?ама.
3. Шартномав?. Намояндагонаш: Гуго Гротсий (1583 - 1646), ?он Локк (1632 - 1704), Томас Гоббс), Монтескье (1789 - 1855), Дени Дидро (1713 - 1784), Жан Жак Рycco (I7I2 - 1778).
4. Назарияи зур?. Асосгузораш Шан Ян (390 - 338 то мелод) пайравонаш Евгений Дюринг (1833 - 1921), Каутский(1854 - 1938).
5. Назарияи психолог?. Намояндагони ин назария. Лев Петражицкий (1867-1931), Габриэл Гард (1843 - 1931).
6. Назарияи синф?. Намояндагонаш К. Маркс(1818-1883), Ф. Энгельс (1820-1895), В.И. Ленин (1870-1924).
Назарияи марксист? бошад пайдоиши давлатро ?амчун зу?уроти оштинопазири зиддиятхои синф? маънидод намуда, чунин таъкид кардааст: барои он ки муборизаи ?амешагии синф?о сари худ ва ?омеаро нахўранд, давлат ба ву?уд омадааст.
Новобаста ба он ки мутафаккирони гуногуна?идаи давра?ои гуногуни таърих? дар ин бора ?аргуна фикр?о гуфтаанд, як чиз мусаллам аст, ки шакли инкишофёбандаи ?аёти ?амъият? нати?аи ?онунии кўшиши одамон барои ба таври мадан? ва осуда?олона дар ?омеа зиндаг? кардан аст. Тан?о давлат метавонад низоми муайяни муносибати судбахши одамонро дар ?омеа таъмин намуда, то андозае озод? ва манфиат?ои он?оро ?ифз намояд.
Бо ву?уди он ки давлат метавонад ?у?у?у озодии ша?рвандонашро ма?дуд созаду манфиати он?оро пурра ?ифз насозад ва барояшон ?ои кор ва шароити хуби зиндагиро ?ам му?айё насозад, аммо ?адафи аслии он пеш аз ?ама таъмини сул?у субот ва амният дар ?амъият ва дарёфти ро??о ва усул?ои таъмини бе?тари зиндагии одамон аст. Ч? хел сиёсатро пеш гирифтани давлат ба як ?атор омил?о вобаста аст. Аз чумла:
- ба ?увва?ои сиёсие, ки дар рафти мубориза (яро?нок, интихобот, гуфтушунид) ба сари ?окимият омадаанд ва ч? ?адаферо дар назди хеш гузоштаанд:
- ба дара?аи тайёрии сиёс? ва маърифатии сарварони сиёсие, ки ?окимияти сиёсиро идора менамоянд;
- ба ?увва?ои сиёсие, ки он?оро дастгир? менамоянд;
- ба таносуби ?увва?ои мухолифи мубориз.
Бояд ?увва?ои сиёсии дар рафти мубориза ба сари ?удрат омада, ?амчун ?увваи сиёсии милл? баромад намуда, ?ишр?ои гуногуни и?тимоии чамъиятиро барои пешрафти ?аёти и?тисодию сиёс? ?алб кардан хо?ад ва аз таассуби ?авм?, ма?алл? ва минта?ав? ор? бошанд, он го? ин давлат ?амчун хизматгори хал? баромад менамояд. Сарварони чунин давлат?о хуб мефа?манд, ки тан?о давлати аз ?и?ати и?тисод? тара?кикарда дар ?омеаи ?а?он? метавонад мав?еи муайян дошта бошад. Давлати аз ?и?ати и?тисод? камба?ал наметавонад, инкишофи илму фар?ангро таъмин намуда, дар эъмори ?омеаи башар? са?мгузор бошад. Дар он ?о ки чунин нест; а) ?и?ат?ои бади давлат боло гирифта, ?окимони дара?а?ои гуногун ба бюрократ ва аппараташон ба аппарати бюрократ? табдил ёфта, ?у?у? ва озоди?ои мардум поймол мешаванд; б) ба э?тиё?и омма касе эътибор надода, боварии хал? нисбат ба давлат ва ро?барони давлат? суст мешавад. Он ?о ки ро?бар дар байни мардум обрўю эътибор надорад, ?омеа устувор нест; в) чун манфиати гурў?и танги одамон ба эътибор гирифта мешавад, гузаронидани исло?оти пешбаранда бо мушкил? дучор мегардад, зеро сарварон тан?о дар паи бойшавии худ буда, ришвахўр?, мансабфурўш? меъёри ?аётии он?о мегардад: ?ама амал?ои сиёсии давлат танхо ба мустахкам намудани таъсири ?увва?ои дар сари ?удрат буда нигаронида мешавад.
Дар нати?а ба сари ?окимияти сиёс? ?увва?ое меоянд, ки тан?о дар сухан ифодагари манфиати оммаи хал? буда, дар асл ба ?увваи аз хал? бегона табдил меёбанд.
Аз ин ?ост, ки давлат, аз як тараф, чун воситаи таъмини сул?у субот ва пешрафти ?аёти и?тисодии ?амъият шинохта мешавад ва, аз тарафи дигар, ?амчун аппарати барои омма?о нодаркору истисморгар баромад менамояд.
Сиёсатшиносон вобаста ба тарзи ?окимияти ол?, ?айати милл?, режими сиёс?, вазифаг?, сохтори и?тимо?, сиёс? навъ?ои гуногуни давлатро номбар кардаанд, ки ?ар кадом бо ин ё он навъе во?еияти сиёсии ?омеаро инъикос менамоянд. Сиёсаташинос Л.М. Куликов дар дастури таълимии «Асосхои сотсиотогия ва сиёсатшинос?» (Москва - 2000с.), асосан ду шакли давлат,- монарх? ва ?ум?уриявиро hишоh додааст, ки ?ар кадом доро? шакл?ои гуногунанд.
Аз ?умла вай чунин схемаро пешкаш намудааст.
ДАВЛАТ |
Аз рўи тарзи ташкили ?окимияти ол? |
1. Монарх?: ма?дуд, нома?дуд |
Аз рўи ?айати милл? ва сохтори ?удуд? |
унитар?, федератив?, конфедератив? |
|
Аз рўи режими сиёс? |
тоталитар?, авторитар?, демократ? |
|
Аз рўи самти вазифагии давлат |
?арб?, милитсияг? |
|
Аз рўи устувории ?аёти и?тимо?-сиёс? |
Босубот ва бесубот |
?ум?ур? чунин шакли идоракуниест, ки ?окимияти олии давлат? ё аз тарафи тамоми а?ол? бевосита ё аз ?ониби муассисаи умумимилл? интихоб карда мешавад. масалан дар Амрико сарвари ?окимияти давлатиро 538 вакилони аз ?ониби хал? интихобшуда интихоб менамоянд.
Дар айни ?ол навъи аз ?ама па?ншудаи давлат ?ум?урияв? ма?суб мешавад, ки вай дорои чунин шакл?ост.
Дар идоракунии президент? президент ?ам сарвари давлат ва ?ам сарвари ?укумат ма?суб шуда, мансаби сарвазир? шаклан ву?уд надорад. Президент ?амчун сарвари давлат ва ?окимияти сиёс? барномаи фаъолияти давлатиро муайян намуда, дар ?абули ?арор?ои му?ими сиёсию и?тисод? сухани охирин ба ў тааллу? дорад.
Вай дар як ва?т сарфармонде?и олии ?увва?ои мусалла? буда, дар аксари давлат?о аз ?умла То?икистон ?ама вазирон, суди ол?, прокурори генерал?, мири ша?ру вилоят ва но?ия?оро таъину озод менамояд.
Як хусусияти фар?кунандаи ?омеаи то?ик дар он аст, ки ин?о ?ам президент ва ?ам мансаби Сарвазир? ву?уд дорад.
Дар давлати То?икистон тиб?и моддаи 64, президент ?омии Конститутсия ва ?онун?о, ?у?у?у озоди?ои инсон ва ша?рванд, кафили исти?лолияти милл?, ягонаг? ва томияти арз?, пойдориву бардавомии давлат, мураттабии фаъолияти ма?омоти давлат? ва ?амкории он?о, риояи ?арордод?ои байналмиллалии То?икистон мебошад. «Сар?онун, с. 24. раиси ?ум?урии То?икистон, тиб?и Сар?онун» тан?о дар баъзе масъала?о ба ма?лиси ол? ахборот меди?ад, вале дар назди он масъул нест.
Дар сар?онуни ?ум?урии то?икистон модда?ои «нобовар? из?ор намудан нисбат ба Раиси ?ум?ур ва ==== » дар назар дошта нашудааст.
Дар ?ум?урии парламет? идоракун? хусусияти ?изб? дошта, вай барои ?ум?урии президент? хос нест. Дар чунин давлат байни ?ама ташкилот?ои олии ?окимияти давлат? ва вазъияти во?еии ?у?у?ии он?о фар?ияти ?идд? ву?уд дорад. Як номувофи?ии тарзи идоракун? дар он аст, ки парламент, ?окимияти ол? эълон карда шавад ?ам вай ?амеша дар зери назорати ?окимияти сиёс? мемонад. Дар давлат?ои идоракунии парламет? ва президент? ?у?у?и хеле зиёде дода шуда бошад ?ам аммо о?о аз тарафи ?укумат амал? мегарданд. Намунаи шакли идоракунии парламетиро дар мисоли Германия, Туркия, Шветсария ва Ирландия димдан мумкин аст.
умум? ташаккул меёбад
?умхурияв? |
Парламент? |
Дар ?аёти ?амъият? - сиёс? президент на?ши асос? мебозад. |
Парламент дар ?аёти сиёсии ?амъият на?ши асос? дорад. |
Масалан |
Масалан |
Боливия, Мехико, Венусуэла, ИМА, Финландия, Россия, То?икистон, ?азо?истон. |
Австрия, ?инд, Исландия, Италия, ФРГ, Швеция. |
?аминро бояд донист, ки дар ?окимияти шакли ?ум?урияви президент? ва партамент? ваколат?о гуногунанд. Масалан: дар ?ум?урии президент? ваколати президент зиёдтар бошад, дар парламенти ваколати парламент? бештар аст.
АЛОМАТ?ОИ ДАВЛАТ
Давлат пеш аз ?ама ташкилоти сиёсии универсалиест, ки ба манфиати а?олии дар ?удуди муайян зиндагикунанда ?окимият ронда, муносибат?ои байни он?оро бо ёрии норма?ои ?онун ба танзим медарорад. Ба давлат ч? хел таъриферо муносиб надонанд ?ам, вай дорои чунин аломат?ост:
1.?обилияти ба ?ам як?оя карда тавонистани манфиат?ои гуногуни и?тимоии сиёс?.
2. Давлат ташкилоти ?окимият: на тан?о боварикунон?, балки ма?буркун? аст,.
3. Норма?ои фаъолияти давлатро ?онун муайян ва муста?кам менамояд.
4. Исти?лолият доштан яъне давлат нисбат ба субъект?ои дар ?удудаш буда чунон ?окимияти ол? ва нома?дуд дорад, ки дигар давлат?о онро э?тиром доранд.
5. ?ама одамони дар ?удудаш буда, аз ?умла ша?рвандони давлат?ои дигарро дар зери таъсир ниго? доштан.
Ба аломат?ои фар?кунанда инчунин ?удуди давлат, ки бо сар?ад ?удо карда шудааст, а?ол?, ки ба он?о ?окимият па?н мегардад ва аппарати давлат? дохил мешаванд.
Давлат дорои ду вазифа аст: дохил? ва хори??. Ба вазифа?ои хори?? ин?о дохил мешаванд: 1. ?имояи кишвар аз ?у?уми хори?? ва ро? надодан ба ?анги нав. 2. ?ифзи манфиат?ои давлат? дар арсаи байналмиллал?. З.Инкишоф додани ?амкор? бо тамоми мамалакат?о ва ташкилот?ои байналмиллал?. 4. Таъмини амнияти даст?амъ? дар муносибат?ои байналхал??.
Ба вазифаи дохил? пеш аз ?ама ин?о дохил мешавад:
I. Танзими и?тисодиёти далат?.
2. Давлат ба воситаи ?онун?о ва дигар санад?ои меъёрию ?у?у?? ба и?тисодиёту исте?солот таъсир мерасонад ва ро? нишон меди?ад.
3. Вай барои ?аёти мўътадил шароит му?айё месозад (вазифаи и?тимо?).
4. Тартиботи ?у?у?иро таъмин намуда, ба худсарии маъмурон ва орган?ои маъмур? ро? намеди?ад.
5. Вазифаи мадан? - тарбиявиро и?ро мекунад.
6. Сохти ?окимияти мав?ударо аз ?увва?ои носолим ?ифз менамояд.
Просмотр: 5166
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved