Дата: 2016-02-23
На?ша:
Этикаи касб? фанни назарияв? ва амал? буда, масъала?ои тарбия, таълим ва маълумотро меомўзад. ?амъият мунтазам тара??? карда, ба тарбия ва маълумоти одамон талабот?ои нав пешни?од мекард, доираи тарбия васеъ мешуд, зарурати барои маълумот ва тарбияи ма?садноки одамон донишго??ои махсус пайдо мешуд.
Дар ибтидои ба ву?уд омадани ?амъияти инсон? одамон ма?сулоти тайёри табиатро аз худ мекарданд. Дар рафти ба даст овардани восита?ои мав?удот бачагон ?ам барва?т иштирок мекарданд. Тара??иёти чорводор?, зироаткор?, ?унар?ои гуногун ба васеъшавии та?рибаи ме?натии одамон бурда расонд. Фаъолияти ме?нат? минбаъд мураккаб шуда, ба ташаккулёбии одамон, ба инкишофи ?амъият ма?оми му?им бозид. Ме?нат тарбияро талаб кард. Аввалин ма?орат?ое, ки инсон дар ?араёни ме?нат аз худ мекард, ба насл?ои нав дода мешуданд. Ба андозаи мураккаб шудани фаъолияти ме?нат?, ?амъ шудани та?рибаи ме?нат? ва баъд дониш дар бораи ?аёти ?омеа худи тарбия ?ам та?йир меёбад. Дар давра?ои аввали ?аёти ?амъият? одамони калонсол бачагонро дар ме?нат тарбия кунанд, баъдтар баробари тара??иёти ?амъият чунин ро?и додани дониш ва та?риба ба талаботи ?аёт ?авоб дода натавонист. Бинобар он ба тарбияди?? шахсони донишманду та?рибанок маш?ул шуданд маш?улият?о шакли муташаккилона гирифт, ?амин тавр мактаб?о пайдо шуданд. Ба андозаи такмил ёфтани тарбия, хусусан баробари пайдоиши мактаб фаъолияти тарбияди??, шакли махсуси фаъолияти касб? шуд. Касби махсус-педагог-омўзгор пайдо шуда буд.
Маф?ум?ои (категория?ои) умум? ва асосии этикаи касбии педагоги: тарбия, таълим, маълумот мебошад.
Тарбия-таъсиррасонии ма?саднок ва муташаккилона ба инкишофи ?исмон?, ру??, ?а?онбин?, симои маънав?, идеалу зав?и эстетикии шахсият, бо ма?орату малака?о мусалла? гардонидан ва ба ?аёту ме?нат тайёр кардани он?о мебошад. Тарбия категорияи доим? аст, вале мазмун, шакл ва метод?ои он бо дигаргун шудани муносибат?ои ?амъият? та?йир меёбад.
Таълим-?араёни ма?саднок, муташаккил буда, дар рафти он талабагон бо ро?бар? ва ?амкории омўзгор дониш, ма?орат, малака ?осил менамоянд.
Маълумот-?араён ва нати?аи аз худ намудани ма?мўи дониш, ма?орат ва малака?ои ба система даровардашудаи шахс мебошад.
Нишона?ои дониш?ои педагог? баробари ба ву?уд омадани тарбия ба ташаккулёб? сар мекунанд ва о?иста-о?иста инкишофу такмил меёбанд. Он?о ?амъбаст карда шуда, дар шакли ?оида?ои ?аёт?, зарбулмасалу ма?ол ?аёт мебинанд. Бисёрии он?о то замони мо расида, аз авлод ба авлод гузашта, ган?инаи этикаи касбии педагогии хал?иро ташкил мекунанд.
Дар мамлакат?ои аввалини ?уломдории Шар?и ?адим фалсафа, ки дониш?ои одамонро дар бораи ?аёти атроф дар бар мегирифт, ба ташаккулёб? сар карда буд. Дониш?ои педагог? низ ?исми таркибии фалсафа буданд. Файласуфони Юнони ?адим ба монанди Су?рот, Афлотун, Арасту, Демокрит, ма?сади тарбияро бо вазифа?ои сиёсии давлати ?уломдор? ало?аманд менамуданд. Тарбия категорияи доим? бошад ?ам аз ?и?ати таърих? конкрет? аст. Тара??иёти ?унарманд? ва саноат дар назди ?аёт талаботи нав гузошт, ки бояд одамони бисёри саводнок тайёр карда шаванд. Дар аср?ои ХV- ХVI шав?у ?авас ба илму маърифат меафзояд. Масъалаи минбаъда инкишоф додани этикаи касбии педагоги ба миён меояд.
Дар ин давра этикаи касбии педагог? ?амчун илми муста?ил ба шаклгир? шурўъ мекунад. Дар ин бобат хизмати педагоги бузурги чех Ян Амос Коменский (1592-1670) калон аст. Вай дар бораи маълумоти умум? масъала гузошт, системаи тарбияро кор карда баромад, гузориши раванди таълимро дар мактаб ба таври чу?ур асоснок кард. Асари ў " Дидактикаи бузург" аз аввалин асар?о оид ба назарияи этикаи касбии педагоги буд.
Дар Осиёи Марказ? аз асри Х саркарда асар?ои махсус дар бораи таълиму тарбия ба ву?уд омада буданд. Ба монанди “Рўшноинома” ва " Саодатнома" -и Носири Хисрав, «?обуснома»-и Унсурулмаолии Кайковус, " Бўстон" ва «Гулистон»-и Саъд?, "Ахло?и Носири»-и Хо?а Насриддини Тўс?, «Футувватномаи султон?», «Ахло?и мў?син?» ва «Рисолаи хотамия»-и ?усайн Воизи Кошиф?, " Ба?ористон"-и Абдура?мони ?ом? аз ?амин ?абил асар?ои педагог? мебошанд.
Системаи педагогии омўзгор, олими бузурги рус К.Д. Ушинский (1824-1871) низ аз бисёр ?и?ат?о нав буд. Вай кўшиш мекард, ки этикаи касбии педагогиро дар асоси илм?ои дар бораи инсон дида барояд. + маълумот?ои анатомия, физиология ва психологиро васеъ истифода бурд. К.Д. Ушинский муаллифи асар?ои зерин аст: «Инсон ?амчун предмети тарбия», «Олами бачагон», «Забони модар?».
Дар бунёди этикаи касбии педагогии шўрав? В. И. Ленин, Н.К. Крупская, Л.В. Луначарский, А. С. Макаренко фаъолона иштирок кардаанд.
3. Системаи педагог? ва фаъолияти педагог? ?амчун мавзўи омўзиши фанни этикаи касбии педагоги ба ?исоб меравад. Системаи педагог? ин ма?мўи восита?о, метод?о ва раванд?о мебошад, ки ба?ри бунёди мавод?ои таъсирбахши педагог? ба ташаккули шахсияти дорои сифат?ои дилхо? нигаронида шудааст.
Имрўз илми муосир шаш ?узъи бо ?ам пайвасти сохти системаи педагогиро муайян кардааст: хонандагон, ма?сади тарбия (таълим), мазмуни тарбия (таълим), ва раванд?ои педагог?, омўзгор, шакл?ои ташкилии фаъолияти педагог?. ?амин тавр, та??и?, ба на?шагир? ва коркарди системаи педагог? мавзўи омўзиши фанни этикаи касбии педагоги мебошад. Фаъолияти педагог? ?узъ?ои зеринро дарбар дорад: ма?сад?ои ба на?шагир? коммуникатив? (муаллим-хонанда), ташкилотчиг? (?араён ва шакл?о) ихтироъкор?, донишди?? (омўзгор).
4. Фанни этикаи касбии педагог? вазифа?ои зерин дорад. Вазифаи тафсир?: вазифаи мазкур аз он иборат аст, ки далел?о, ?одиса?о, раванд?ои педагогиро тафсир менамояд, равшан менамояд, ки дар кадом вазъият?о, барои ч? ?араёни тарбия мегузарад. Нати?а?ои та??и?-?онун?о ва принсип?ои педагог?, назария?о, консепсия?о буда он?оро тад?и?от?ои фундаментал? меди?анд.
Вазифаи дуюм исло?от?, амал?, та?рибав? мебошад, дар асоси маълумот?ои (фундаментал?) асосии бунёд?, педагог? ташкил дода мешавад. Олимон чунин ме?исобанд, ки дастовард?ои па?ў?иш бояд система?о, технология?ои педагог? бошад.
Масалан, дар физика кашфиёт ба ихтирои мошин?о меоварад, дар этикаи касбии педагоги муайян намудани ?одисот?о, назария?о ба бунёди система?о, метод?о, технологияи педагог? меоварад.
Вазифаи дурнамо?, пешгў?, пешбин? намудани инкишофи минбаъдаи мактаб, маориф таълиму тарбия.
Дар зумраи вазифа?ои фанни этикаи касби педагоги, вазифа?ои тарбияв? маърифатии онро ?айд кардан мумкин аст.
Нати?а?ои та??и?и педагог? назария?о, система?о ва технология?ои педагог?, пешбин? намудани дурнамои педагог? мебошанд, ки дар шакл?ои маърўза?о, ма?ола?о, китоб?о дастурхои таълим?, барнома?ои таълим? ва ?айра пешни?од карда мешаванд.
5. Сохти илмии этикаи касбии педагог? ва ?исм?ои муста?или он: аз дидактика, назарияи тарбия, мактабшинос? иборат аст.
6. Фанни этикаи ксбии педагог? бо фан?ои философия, психология, физиология, гигиенаи мактаб?, таърих ва ?айра ало?аманд буда, ?оида ва ?онуният?ои назарияв?, метод?ои тад?и?оти илм? ва нати?а?ои дастовард?ои па?ў?иши он?оро истифода мебарад.
Этикаи касбии педагог? ба та??и?и ?онуният?ои таълим ва тарбия, принсип?ои фаъолияти мактаб?о, муайян кардани мазмуни таълим ва метод?ои фаъолонидани кори таълиму тарбия маш?ул аст. Тамоми таърихи инкишофи этикаи касбии педагог? бо ро?и ?усту?ўи шакл, ро? ва восита?ои таълиму тарбия саршор аст. Этикаи касбии педагог? аз ?исоби тасвироти педагог?, кашфиёт?ои педагог? ва тад?и?от?ои педагог? инкишоф меёфт ва инкишоф меёбад.
Метод?ои тад?и?от восита?оеанд, ки бо ёрии он?о тараф?ои гуногуни тарбия, маълумот ва таълим омўхта мешаванд.
Тад?и?от?ои имрўзаи педагог? бо чунин хусусият?ояш фар? мекунад:
а) Андозаи ани?и тараф?ои гуногуни раванди педагог?.
б) Сан?иши дастовард?о бо ёрии нишонди?анда?ои ани?.
в) Васеъ истифода намудани метод?ои гуногуни тад?и?от.
Дар тад?и?от?ои педагог? метод?ои зеринро истифода мебаранд:
Метод?ои назарияв?: та?лил, му?оиса, ?амъбаст, хулосабарор? ва ?айра.
Метод?ои эмпирик?: Мушо?идаи педагог?, омўхтани дастовард?ои фаъолият, омўхтани ?у??ат?о, анкета, сў?бат, мусо?иба (интервю) ва ?айра.
Метод?ои математик?, барои муайян намудани бо ?ам пайвастагии ми?дории ?одисот?о зарур аст. Дониш?ўи донишго? метод?ои тад?и?отии педагогиро хуб аз худ намуда, он?оро мо?ирона дар рафти та?рибаи омўзгор? дар мактаб, дар тад?и?от?ои кори курс? ва диплом? истифода намояд.
Просмотр: 6595
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved