Дата: 2016-02-23
На?ша:
Этикаи касб? яке аз шо?а?ои илми этика буда, таърихи дурру дароз дорад. Олим-табиби Юнони ?адим Гиппократ ?анўз дар асри 1У-Ш т.м. оиди этикаи касб? тад?и?оти илм? гузаронидааст ў сабаби пйдоиши касб?оро дар таксимоти ме?нат мебинад, яъне аз шикорчиг? ?удо шудани чорводор?, аз чорводор? ?удо шудани зироатчиг? ва зироатчиг? ?удо шудани ?унармандиро муайян кардааст. Гиппократро асосгузори «Этикаи касб?» номидан мумкин аст, зеро ў нахустин шахсест,ки дар бораи талабот?ои дакик, махф? ва ба ?уд хоси этикаи касб? а?ида?о баён кардааст. Вай ?оида?ои ахло?и омўзгор, табиб, зироаткор, олим, подшо? ва ?айраро ба тартиб даровардааст. Гиппократ талабот?ои этикаи табибро ба низом даровард, ки то имрўз дар дунё бо номи «?ассами Гиппократ»дар со?аи илм тиб амал мекунад.
?омеа тан?о он го? ву?уд дошта метаванад, ки неъмат?ои моддии ва маънав? исте?сол карда шавад. Аз ин ру, этикаи касб? муносибати инсонро ба у?дадории касби муайян менамояд, ки он бо ?омеа ва одамон ало?аманд мебошад.
Этикаи касб? ин ма?муи меъёр, принсип ва ?оида?ои рафтори мутахассисро дар фаъолияти ме?натии касб?оро дар бар гирифта меомўзад. Этикаи касб? ?исми ?удонашаванда ва таркибии фаъолияти ме?натии ?ар як мутахассис мебошад.
Этикаи касб? чунин масъала?оро меомўзад:
Яке аз талабот?ои асосии этикаи касб? ин бовичдони соф и?ро намудани у?дадори?ои касб? мебошад. Дар замони муосир меъёр ва принсип?ои этикаи касб? аз этикаи умумиинсон? сарчашма гирифта ба кодекси ахло?? табдил дода шудаанд. Меъёр?ои этикаи касб? ин ?оида?ое, ки дар асоси идеал?ои гуманистии ахло? ба тарбиб дароварда шуда, интизоми ме?натро риоя кардани шахсро ифода мекунад. Дар ?олати беэътибори нисбати ў?дадории касб? кормандон аз кор сабукдўш карда мешаванд. Барои он ки чунин ?олати ногувор руй нади?ад, меъер?ои касбии зеринро бояд дар ?отир дошт:
а) аз руи талабот ва бома?орат и?ро кардани ў?дадори?ои касб?;
б) ниго? доштани ?олати объективона ва нишон надодани
?арактер?ои шахс? дар ?араёни кор;
в) муносибати ?иддии ме?нат? кардан бо ?амкасбон ва зердастон;
г) дар рафти кор муносибати ?айри касб? накардан бо ?амкасбон, ро?барон ва зердастон;
д) риоя кардани принсипи ?амкор? ва му?окима накардани ?амкасбону зердастон дар назди мизо?они худ;
е) ро? надодан ба табъизи на?оти, синну соли, гендер?, миллатчиг? ва ма?алчиг? дар му?ити атроф;
Принсип?ои касб? ин талабот?ое, ки дар кодекси ахло?ии ин ё он ихтисос инъикос гардидаанд.
Принсип?ои этикаи касб? ин?оанд;
?амин тавр, асоси этикаи касб? ин талаб кардани муносибати э?тиромона ба табиат ва одамони атроф мебошад. Ин талаботи асоси буда ба ?аммаи ихтисос?о ва муассиса?о тааллук дорад.
И?тисос – ин намуди муайяни фаъолияти ме?нат?, ки дониш ва та?рибаи кориро талаб мекунад.
Этикаи касб? коида?ои этикии касб?оро муайян мекунад, яъне ?ар як ихтисос аз кормандни худ талабот?ои ахло?ии касбиро талаб менамояд. Со?а?ои маориф, тандуруст?, ?у?у? ва ?айра мута?ассисони боахло?ро талаб мекунанд. Дар мисоли барои табиб зарур аст, ки бо беморон ме?рубононаю ?ам?орона муносибат намоянд, зеро он?о ?ифзкунандаи саломатии инсон мебошад: барои омўзгор лозим аст, ки бо ме?ру му?аббат бо толибилмон муносибат намоянд, зеро омўзгор барои тарбияи насли наврас дар назди ?омеа ?авобгу мебошанд; ў?дадории касбии олим бошад, покви?донона ?а?и?атро ?усту?ў намуда, дастоварди илмиро ба нафъи инсоният равона созад, кормандони со?аи ?у?у? бошанд, вазифадоранд адолатро дар ?омеа пойдор созанд.
?ар як намуди этикаи касб? ма?муи принсип ва меъёр?ои махсуси этикии ?удро доранд, ки дар кодекс?ои ахло?и нъикос гардидаанд.
Кодекс?ои ахло?? – ин муносибати ахло?ии байни?амдигариро фаро мегирад. Кодекс?ои ахло?ии касб?о инчунин нисбати рафтори мутахассис мукофот ва ?азоро муайян менамояд. Кодекс?ои ахло?ии касб?о чунин пешни?од гардидаанд:
- аз ?ониби ширкат?о, муассиса?о, корхона?о;
- аз ?ониби со?а?ои ме?нат ва ихтисос?о;
- аз ?ониби коллектив?ои ме?нат? минтака?о, но?ия?о, ша?р?о ва гайра;
Донистани этикаи касб? барои ?ар як мутахассис зарур буда, он дар фаъолияти ме?нати а?амияти калон дорад, зеро ?ар як касб этикаи ?удро дошта, софдилона ва покви?донона и?ро намудани ў?дадори?ои касбиро талаб менамояд.
Этикаи муосир а?локи нав ва пеш?адами ?амъиятиро кашф карда онро тасди? намуд. ки он бар?ам додани зиддият байни шахс ва ?омеа, баркарор кардани муносибат?ои нав ва ?авасмандии ягона байни шахс ва ?омеа; инкишофи кувва?ои эчодкорнаи а?ли ме?натро дарбар мегирад.
Принсип?ои а?локии этикаи муосир ма?сули аср?ои зиёди ?амъият? мебошанд:
ГУММАНИЗМ – калимаи юнон? буда, маънояш « ?оман» - «инсон» мебошад. Мо?ияти ин принсип аз ?ама чизи ол? ва начиб дар рўи замин инсон буда,онро ?адр кардан аст. Гуманизм яке аз принсип?ои асосии этикаи муосир ба шумор меравад.
ИНТЕРНАСИОНАЛИЗМ – калимаи лотин? буда, маънояш «байни халк?о» мебошад. Интернатсионализм ин муносибати муътадил, дустию рафо?ат ва ?амкорию ?амдилии байни одамон, ?ав?о, миллат?о ва на?от?оро ифода карда ба он мусоидат менамояд. Ба принсипи интернатсионализм ?араён?ои сионизм, шовинизм, фашизм, натсизм мухолиф мебошад.
КОЛЛЕКТИВИЗМ аз ?и?ати ма?сад ва идеал мутта?ид шудани гуру?и муайянро дорад. Коллективизм ин ме?нати як?ояи одамон, ки ба манфиати ?омеа равона карда шудааст. Коллективзм ?анўз дар ?омеаи ибтидо? ба ву?уд омадааст. Дар замони муосир коллективизм мутта?идии тамоми одамонро фаро гирифта, ма?сади он ба даст даровардани некуа?вол? мебошад.
ПАРИОТИЗМ – калимаи юнони буда, маънояш «ватан», «ме?ан» мебошад. Принсипи патриотизм му?аббат ба Ватан, миллат, анъана?ои бе?тарини одами ва ?айра?оро ифода мекунад.
МЕ?НАТДЎСТ? - ма?з ме?нат инсонро офарида, боиси ташаккули он гардид. Ме?нат – ин амали бошууронаи инсон буда, ма?сади он исте?соли модд? ва маънав? мебошад. Навъ?ои ме?нат: ?исмон?, фикр? ва техникию технологи.
А?локи имрўза риояи принсип?ои номбурдаро аз ?ар як шахс та?озо менамояд. Этикаи муосир исбот кард, ки ахлоки нек боиси прогрессии пурраю умумии ?омеа ва давлат ?о?ад буд.
Просмотр: 10140
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved