Дата: 2016-02-22
Туризм падидаи мураккаби и?тимо?-фар?анг? ва и?тисодии замони муосир ма?суб ёфта, па?лу?ои гуногуни он зери назари илм?ои гуногун ?арор дорад.
Масъала?ои назария ва амалияи туризм тава??у?и и?тисодчиён, ?омеашиносон, тарбиятгарон, равоншиносон, муаррихон, фар?ангшиносон, санъатшиносон ва ?у?у?шиносонро ба худ ?алб намудааст ва ?ар кадоме аз мутахассисони зикргардида масоили туризмро мансуб ба со?а?ои худ медонанд. Ин боиси он мегардад, ки туризм таърифи ягона надошта, доираи ба?си па?лу?ои гуногуни ?аёти ?омеаро дар бар мегирад.
Дар адабиёт?ои илмии муосир маф?уми туризм бо тарз?ои гуногун маънидод гардидааст. Маф?уму мо?ияти туризм аз ?ониби олимони гуногун ба монанди Кварталнов В.Р., Зорин И.В., Здоров А.В., Чудновский А.Д., Жукова М.А., Кусков А.С., ?аладян И.А., Асташкина М.В., Сенин Л.П., Му?аббатов Х., Диловаров Р., Ёров ?. ва ?айра та??и? гардидааст.
Вожаи туризм (toorizm) аввалин маротиба аз ?ониби му?а??и?и фаронсав? Б. Жекмо дар соли 1830 истифода гардидааст. Ибораи туризм аз калимаи франсав? «tour», гирифта шуда, маънояш гардишгар?, сайр ё гаштугузор намудан аст. То замон?ои охир маф?уми «туризм» ва «турист» дар ?ар кишвар ба таври хос ба?о дода мешуд.
Дар кишвар?о туризм ва муассиса?ои осоишию фаро?ат? ба низом?ои гуногун идора мегардид. Маф?уми турист аз ?ониби ширкаткунандагони саё?ати турист?, гардишгар? аз маф?уми «истиро?аткунандагон» дар осоишго??о, фаро?атго??о ва хона?ои истиро?ат? ма?дуд мегардид. Дар дигар кишвар?о бошад, фаъолияти намуд?ои гуногуни рекреатсион? аксаран бо во?еа?ои гуногун ифода мегардад.
Дар Эъломияи Гаага (?оланд) оид ба туризм (1989) маф?уми мазкур чунин ифода гардидааст: «Туризм ?амчун ?ойивазкунии озоди одамон аз ?ои зисти асл? дар муддати муайян буда, инчунин со?аи хизматрасониест, ки барои таъмини ?онеъгардонии талабот?ои он?о равона гардидааст».
Аз ниго?и илми и?тисод? туризм ин низоми васеи и?тисод? бо рангорангии робита?ои байни?амдигар? дар чорчўбаи хо?агии хал?и кишвари ?удогона ба?о дода мешавад. ?айр аз ин туризм таъминкунанда ва пайвандгари и?тисоди милл? бо хо?агии ?а?он? буда, бо фаъолият?ои и?тисодии хеш истифода аз захира?ои турист? ва хизматрасон? ма?сули худ ва хадамоти ташкилот?ои гуногунро пешни?од менамояд.
Аслан аз ниго?и и?тисод? туризм дорои 5 хусусияти асос? мебошад:
- туризм ?амчун раванд ва нати?аи ?аракати одамон аз рўи хатсайр?ои гуногуни турист?;
- муайянкунандаи ду заминаи асосии туризм: саё?ат ба истиро?ат ва нати?агир? дар он ?о;
- саё?ат ифодагари хуру? аз мамлакат (минта?а)-е, ки ?ои зисти му?им? ма?суб меёбад;
- майлу хо?иши сафари туристон ба марказ?ои гуногуни турист? матлабгари ва?т аст ва ин муайянкунандаи он аст, ки пас аз му?лати муайян (рўз?о, ?афта, мо?) ба диёри аслии хеш баргарданд;
- саё?ат ин шакли фаъолиятест, ки бидуни ?ои исти?омати доим? дар марказ?ои турист? бо ма?сад?ои гуногун, табобат, солимгардонии бадан, кў?гард?, варзиш, дидго?и илм?, дин?, фар?анг?, симпозиум ва конфронс?о бе фаъолияти ба даст овардани мабла? ро?андоз? мегардад.
Туризм шакли фаъолиятест, ки рушди он аз дороии молияв? ва захира?ои мува??атии истемолкунандагони хадамоти турист? вобаста аст. Зикр кардан ?оиз аст, ки сабаби асосии сайри одамон ин фори? будан аз фаъолияти кор?, мушкилот ва проблемаи рўзмарраи ?аёт мебошад.
Яке аз омил?ои му?имтарин дар и?тисоди туризм ин далелест, ки як ?исми даромад аз туристон дар марказ?ои турист? сарф гардида, ?исми дигар ?ангоми сайр намудан туристон хар? мегардад ва шароит?ои мусоидро ?и?ати та?симоти даромад миёни кишвар?ою минта?а?о ба амал меорад.
Бо равна?и туризм дар ?а?они муосир, бахусус дар сат?и байналмилал? ва бо ташаккулёбии ташкилот?ои байналмилалии турист? зарурияти ягонагии ифодаи ?абулгардидаи маф?уми туризм ба миён омадааст.
Аз аввалин шахсият?ое, ки ба маф?уми туризм маънии ами? ва ягона додаанд, олимони Донишго?и Берн, профессорон Хунзикер В. ва Крапф К. мебошанд. Баъдан ифодаи истило?и туризм аз ?ониби олимони дар боло зикргардида баён шуда, аз ?ониби Асотсиатсияи байналмилал?, коршиносони илм? оид ба туризм ?абул гардид. Ин олимони муайян намуданд, ки туризм ?амчун падидаи мута?обила дар нати?аи сайри одамон ба ву?уд омадааст ва давраи то ба ша?рванд? ?абул гардиданро дар бар мегирад. Мо?ияти туризм дар он аст, ки сайри турист? ба хотири ба даст овардани даромад нест.
Мувофи?и ифодаи расмие, ки аз ?ониби СММ соли 1954 ?абул гардидааст «Туризм – ин истиро?ати фаъол, бар?ароркунии саломат?, ташаккули ?исмонии инсон, вобаста ба хори? будан аз макони аслии хеш аст».
Тавсифи нисбатан васеъро нисбати маф?уми туризм Академияи туризми Монте-Карло чунин овардааст: «Туризм»- ин сафари мува?атии одамон аз ?ои зисти асл? бо ма?сади бе?дошти солимгардон?, ?онеъгардонии ?адаф?ои ?а?онбин? ?ангоми фори? будан аз кор ё бо ма?сади шу?ли касб? бидуни ба даст овардани даромад дар ?ои будубоши мува??ат? мебошад.
Дар конфронси умуми?а?он? оид ба туризм (Мадрид соли 1981) туризм ?амчун намуди истиро?ати фаъол маънидод гардида, саё?ат бо ма?сади шиносо? бо ин ё он минта?а, кишвар?ои нав бо тобиши унсур?ои варзиш? та?ассум ёфтааст.
?айд кардан зарур аст, ки сафар?ои турист? бо риояи хусусият?ои мува??ат? (беш аз як шабонарўз) ва фазо? (иваз намудани макони зист) амал? мегардад.
Маф?ум?ои асосии зербунёдии туризм ин?о ба шумор мераванд:
A) турист- субъекти туризм, инсонест, ки бобати ?онеъгардонии талабот?ои рекреатсионии хеш вобаста ба интихоби макони истиро?ат ва шакли фаъолияте, ки ў дар он амал? мегардонад, талош менамояд.;
B) бизнеси турист?- ин шакли фаъолияти со?ибкор? оид ба ма?сулот ва хадамот дар бозори турист? бо ма?сади ба даст овардани даромад мебошад;
C) со?аи ме?мондор?- туризмро ?амчун омили и?тимо?-фар?анг? ва оин? (менталитет?) ба?о меди?ад. ?айр аз ин ба ташкили ?ой?ои нави кор? ва даромаднокии бу?аи ма?алл? сабаб мешавад.
D) Со?аи маъмур? ва идораи (мене?мент)-и туризм- туризм ?амчун омили рушд ва баландравии сат?и и?тисод? бидуни ?олат?ои номатлуб ?амчун хисороти муста?им ва ?айримуста?им мебошад.
Аз ниго?и и?тимо?-фар?анг? туризм фаъолияти хоси байнишахс? ба шумор рафта, дар шароити ?а?онишавии ?аёти ?омеа муносибат?ои миллат?оро муътадил мегардонад. Ин раванд дар робита?ои сиёс?, и?тисод? и?тимо? ва фар?анг? яке аз омил?ои му?ими муайянкунандаи сат?у сифати ?аёт ба шумор меравад.
?амчун шакли фаъолияти фаро?ат? туризм таъминкунандаи ниёз?ои маънав?, фар?анг?, маърифат?, этнограф? ва ?. ма?суб меёбад. Соли 1993 комиссияи омории СММ таърифи ТУТСММ (Ташкилоти умуми?а?онии туризми созмони миллали мутта?ид)-ро оид ба туризм тавсия намудааст. Мувофи?и он «Туризм» ин шакли фаъолияти ашхосест, ки дар му?ити муайяни географ? сайр намуда, дар давра?ои муайяни начандон тўлон? (на зиёда аз як сол) бо ма?сади и?рои талабот?ои гуногун сафар менамоянд.
Туризм ?амчун со?аи и?тисоди милл? буда, та?ассумгари шакл?ои гуногуни фаро?ат? ва фаъолияти и?тимо?-фар?ангии одамон ба шумор меравад, ки барои таъминоти талаботи ба ву?уд омадаи истеъмолкунандагон ма?сулоти турист? ва хадамоти онро пешни?од менамояд.
Ма?сади асосии туризм ин бе?буд? бахшидан ба саломатии ?исмонию рў?ии одамон буда, вазифа?ои и?тисодию и?тимо?, сиёс? ва фар?ангию иртиботиро и?ро менамояд. Туризм ?амчун ?узъи фаъолияти и?тисоди-хори?? буда, амалиёти содиротию воридотиро бо назардошти хадамот и?ро намуда, хусусияти содироти «ноайён»-ро доро мебошад.
Александров Ю.А. маф?ум?ои ифодагардидаи туризмро ба ду гурў? ?удо менамояд:
Дар раванди рушди туризм таълимоти гуногуни ин маф?ум новобаста ба чунин талабот?о ба ву?уд омадааст.
Та?йири макони зист. Дар ?олати мазкур сухан оид ба сайр меравад, ки хори? аз му?ити му?аррар? сурат мегирад, аммо ашхосе, ки ?амарўза миёни ма?алли зист ба ?ои кор ё та?сил сафар мекунанд, турист ?исоб намеёбанд, зеро ин сайр?о хори? аз му?ити зист ан?ом намегиранд.
Ташрифот ба ?ои дигар. Шарти асос? он аст, ки макони ташрифот? ба ?ои зисти доим? табдил нагардад. ?айр аз ин, он ба фаъолияти ме?натии музднок вобаста набошад. Масалан ша?рвандони ?ум?урии То?икистон, ки бо ма?сади ба даст овардани мабла? берун аз ?удуди кишвар сафар менамоянд, турист шумурда намешаванд. ?амзамон нафароне, ки бо ма?сади касбомўз? ва ё та?сил та?йири макони зист менамоянд, барои иштирок дар конфронс?о, симпозиум?о, семинар?о ва дигар чорабини?ои илм? ширкат меварзад, турист ?исобида мешавад.
Ин ба он вобаста аст, ки рафтори ашхосе, ки ба фаъолияти ме?нат? маш?уланд аз рафтори турист фар? менамоянд. Ин заруратро ?амчун таснифоти шу?ли туризм номидан мумкин нест.
Яке аз шарт?ои дигари туризм дар он аст, ки му?лати ташрифот дар як макон 12 мо? паи?ам ва беш аз онро ташкил нади?ад. Ашхосе, ки зиёда аз 12 мо? дар дигар макон бо?? мемонад, аз ну?таи назари туризм му?о?ир сокини доим? ма?суб ёфта, турист шумурда намешавад.
Пардохти музд аз сарчашма?ои макони ташриф. Мо?ияти ин талабот дар он аст, ки фаъолияти сайркунанда аз сарчашма?ои ма?алли ташриф? ба сифати музд пардохт нагардад. Дар акси ?ол он ?амчун му?о?ири ме?нат? шинохта мешавад. Ин талабот на тан?о ба туризми байналмилал?, инчунин ба туризми дохил? низ тааллу? дорад. Ин се талаботи дар боло зикргардида замина?ои ифодакунандаи туризм ба шумор меравад. Инчунин категория?ои махсусе ву?уд доранд, ки гарчанде фаъолияти музднок надошта бошанд ?ам, вале бо ма?сади туризм сафар нанамудаанд. Ба ин гурў? гуреза?о, кўчманчиён, ма?бусон ва мусофирони транзит? дохил мешаванд. Аксари коршиносони ватан? ва махсусан хори?? туризмро аз назари системав? та?лил менамоянд. (расми 1)
Просмотр: 2109
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved