Дата: 2016-02-18
Фаъолияти таълим ва инкишофи ?обилияти фикрии хонандагони синни калони мактаб? аз р?и хислат, мазмун ва фаъолияти таълимии синни наврас? фар? мекунад. Чунки нисбат ба фаъолияти таълимии хонандагони синф?ои боло? талаб?ои мураккабтар гузошта мешавад ва табиист, ки он аз он?о фаъолияти а?л? ва муста?илона фикр карданро талаб мекунад. Аз ин р?, барои он ки хонандагон мавод?ои таълимиро азхуд кунанд, лозим аст, ки он?о со?иби дара?аи баланди инкишофи тафаккури а?л бошад. Бинобар ин, хонандагон ?амон ва?т со?иби тахассуси хуб мешаванд, ки ба таълим муносибати мусб? зо?ир кунанд ва донишу ма?орат ва малака?ои кори таълимиро сари ва?т аз бар намоянд. Аз ин ниго? бо ро?и та?йир додани муносибат ба таълим сазовори касбу ?унар шудан мумкин аст. бо та?йир ёфтани синну сол дониш ва та?рибаи ?авонон бою рангин гашта он?о мефа?манд, ки дар остонаи ?аёти муста?илона истодаанд. Ин хонандагонро ба он ворид мекунад, ки ба таълим муносибати мусбат зо?ир кунад.
?обили ?айд аст, ки хонандагони синф?ои боло? нисбат ба ашё?ои таълим? муносибати интихоб? зо?ир кунанд. Гарчанде ки муносибати интихоб? ба ашё?ои таълим? дар синни наврас? ба ву?уд ояд ?ам вале ин шакли муносибат бо баъзе хусусият?ои худ фар? мекунад. Масалан, муаллим дарсро фа?мою шав?овар гузаронад, шахсияти хонандагонро ?урмат кунад, худи ? намунаи ибрат бошад ва ?айра?о. Хонандагони синф?ои боло? ашё?ои таълимиеро аз худ кунанд, ки бисёртар аз он?о майлу ?аваси зиёд зо?ир мекунанд ва бинобар ин бештар фан?оеро интихоб мекунанд, ки ба касби ояндаашон мувофи? бошад. Чунин муносибат боиси он мегардад, ки хонандагон ба 2-3 фанни таълим? ?исси тава???? зо?ир намуда, нисбати дигар фан?ои таълим? бетафовут муносибат карда он?оро дуюминдара?а ме?исобанд.
Албатта, дар ?амин синнусол ?аваси ?авонписарон ва ?авондухтарон ба ин ё он со?аи илм ё фаъолият равшан ифода меёбад. ?амин ?аваси маърифатии хонандагон ба ташаккули равияи таълим?-касб? ва муайян намудани касб ба ?аёти ояндаи ?авонон таъсири мусбат мерасонад. Аз ин р?, зу?уроти сат?и инкишофи ?аматарафаи хонандагони синф?ои болоиро дар раф?ти иштироки он?о дар ма?фил?ои илм?, дар озмун?ои физик?, кимёв?, риёзиёт, биология, забон ва адабиёт, ки дарин ми?ёси но?ия?о ша?р?о вилоятию ?ум?ур? гузаронида мешавад, мушо?ида кардан мумкин аст. хонандагони синф?ои боло? дар конфронс?ои хонандагон, шаб?ои саволу ?авоб, викторина?о фаъолона иштирок карда, дар ин ё он со?аи илм бештар имконоту ?обилияти худро нишон меди?анд.
?амаи ин бо инкишофи ?обилият?ои махсус ва ало?идаи хонандагон имконият?ои васеъ ба ву?уд меорад. Инкишофи ?авас?ои маърифат?, муносибати шуурона ба таълим ба инкишофи минбаъдаи раванд?ои маърифат?, ди??ати ихтиёр?, идора карда тавонистани ма?орат ва шуурона онро назорат кардан мусоидат мекунад.
Дар охир?ои синни калони мактаб? раванди маърифатии хонандагон (идрок, хотира, ди??ат хаёл) инкишоф меёбад ва бештар пурмазмун ва ихтиёр? мешавад. аз ин ?и?ат дар нати?аи дуруст ташкил кардани фаъолияти таълим? ?обилияти фикрии хонандагони синф?ои боло ба таври кулл? та?йир меёбад. ?ар ч? бештар он?о ба дарс?ои хусусияти назарияв?, амал?, лабаратор?, фард? дошта маро? зо?ир мекунад ва тавассути он фан?ои тълимиро бештар азхуд мекунанд.
Хонандагони синф?ои боло? аз амал?ои фикрии тафаккур (му?оиса, та?лил, абстраксия, конкретизатсия ва ?амъбасткун?) ба таври васеъ истифода мебаранд. Хулоса?ои чу?ур ва ?аматарафа бароварда, мавод?ои хондаашонро ба ?аёт ало?аманд мекунанд.
Дар синни калони мактаб? барои инкишоф додани ?обилияти а?лии ?авонон имконияти зиёд мав?уд аст. равоншинос Н.С.Лейтес дар ин асоси мушо?ида?ои т?лон?, оростани с??бат?о, та?лили мавз?ъ?ои тар?умаи ?ол, ом?зиши фаъолияти ме?нат? ва инчунин, усули озмоиш тибб? хусусият?ои асосии фаъолияти а?лии хонандагони синф?ои 2, 6, 9-умро ом?хта бо ?ам му?оиса намудааст. Н.С.Лейтес дар асоси му?оисаи ?обилияти а?лии ?авонон ва наврасон ба хулосае омад, ки дар зинаи камолот тафаккури назарияв? нисбат ба дигар хел?ои он бештар инкишоф меёбад. Аз ин р?, хонандагон дар рафти фаъолияти таълим? нисбатан фаъол? ва муста?ил? нишон меди?ад ва дар он?о хислати ба муаллим аз ну?таи назари тан?ид? ба?о додан инкишоф меёбад.
Инкишофи раванд?ои маърифат? ва ?обилияти а?л? дар зинаи камолот та?йироти ми?дор? ва сифатиро аз сар мегузаронад. Та?йирот?ои ми?дорие, ки дар синнусоли наврас? ба амал меояд нисбат ба синни хурди мактаб? фар?и кулл? дошта, ?авонон комилан дар рафти ?алли масъала?ои таълим? муста?илона амал мекунанд. Лекин наврасон комилан муста?ил нестанд ва ба муаллим пайрав? мекунанд. Албатта, ?ама гунна пешравии фикр? дар он зо?ир мешавад, ки одам ин ё он масъаларо ч? тавр ва бок адом ро? ?ал мекунад. Равоншиноси намоёни швейсар?, ноиб-президенти равоншиносони ?авон ?.Пиа?е бо ?амро?ии шогирдонаш масъала?ои инкишофи тафаккур ва нут?и бачагонро тад?и? намудааст. Ба а?идаи ? дар синни 12-15-солаг? дар бачагон муло?изаи фарз? ва хулосабарории дедуктив? инкишоф меёбад ва он?о тавассути ин амал?ои абстракт?, мо?ияти назария?о ва масъала?оро дар зер ?ал мекунанд.
Боядгуфт, ки инкишофи ?обилияти а?л? ба ?обилияти э?од? ало?аманд буда, тавассути вай на тан?о ахборот?ои ?абулшуда аз худ карда мешавад, балки дар рафти ?алли масъала?ои фикр? ташаббус нишон дода чизи нав ба ву?уд оварда мешавад. ?ан Пиа?есе ?и?ати ом?зиши ?онуният?ои э?одиро аз якдигар ?удо карда буд;
Вобаста будани ма?сули фаъолияти фикр? бо синнусол. ?амин тавр, олими америко? Г.Леман ва У.Деннис ?аёти тай кардаи олимон, рассомон ва мутафаккирони дар давра?ои гуногун умр ба сар бурдаро Ом?хта, ?амъбаст карда, ба хулосае омаданд, ки серма?сулии фаъолияти э?одии шахс ба синни 20-40-солаг? рост меомадааст. ?уллаи баландтарини фаъолияти э?одии олимони со?аи риёзиёт то 23-солаг?, олимони со?аи кимиёв? то 29-30-солаг?, олимони со?аи физика то 32-33-солаг? ва муна??им?о то 40-42-солаг?рост меояд.
Инкишофи ?обилият ва фаъолияти фикр? бо хусусият?ои психологии шахс вобаста мебошад. Равоншиносон к?шиш карда истодаанд, ки хусусият?ои му?ими фаъолияти э?одии шахсро муайян намоянд.
?ангоми Ом?хтани масъала?ои фикр? хусусият?ои э?одии шахсро фар? кардан зарур аст. равоншинос Я.Л.Пономарев д?ар он а?ида аст, ки ?уллаи инкишофи одам аллакай дар синни 12-солаг? зо?ир мешавад. лекин онро ба ?уллаи махсуси фаъолияти э?од? омехта кардан чу?уру ?аматарафа, та?рибаи бои ?аёт?, ма?саднок? ва дигар сифат?ое, ки то ?ол наврасон ба он со?иб нашудаанд, вобаста мебошад.
Инкишофи ?обилияти а?лии хонандагони синф?ои боло? на тан?о аз ма?орат?ои ?осилшудаи он?о, балки аз тарзи ташкили фаъолияти а?л? вобаста мебошад. Тафаккури хонандагон ба тип?ои системаи асаб вобаста аст.
Чуноне ки нати?аи тад?и?от?ои Н.Е.Малков нишон меди?анд, хонандагоне, ки системаи асабашон нисбатан суст аст ва дар ?олати аз ?ад зиёд будани сарбории таълим? супориш?ои додашударо ба мисли хонандагонитипи системаи асаби сер?аракат дошта аз худ карда наметавонанд. ?атто ?ангоми аз тарафи муаллим бо суръати тез баён кардани мавз?и таълим? мазмуни онро дуруст дарк карда наметавонанд.
?амин тавр, дар синни 15-16-солаг? ?обилияти фикрии инсон ташаккул ёфта, ?ар ч? бештар ба фаъолияти калонсолон наздик мешавад. зу?уроти ?обилияти фикрии хонандагонродар сат?и инкишофи ?обтлияти махсуси он?о мушо?ида кардан мумкин аст. мушо?ида?о нишон меди?анд, ки ?обилияти махсус аввал дар писарон ва баъд дар духтарон ифода меёбад.
Просмотр: 4123
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved