Дата: 2016-01-30
Гузариш ба и?тисоди бозор? бо ма?сади ба нати?а?ои баланди ми?дор? ва сифат? ноил шудан зарурати ?уту?ў ва амалигардонии шакл?ои нави хо?агидориро шарт ва зарур ме?исобад. Яке аз чунин шакл?ои пеш?адами хо?агидор? со?ибкории муштарак мебошад, ки дар тара??? додани робита?ои и?тисодии берун? на?ши му?имро мебозад. Та?рибаи ?а?он? нишон меди?ад, ки манфиат?ои ?амкор? байни давлат?о дар со?аи исте?солот бештар тавассути корхона?ои муштарак ба амал бароварда мешавад.
Дар адабиёт?ои и?тисод? ва ?у?у?? маф?уми ягонаи корхона?ои муштарак ву?уд надорад. Ин шакли со?ибкор? аз ибтидои пайдоиши худ бо чунин истило?, ба монанди «?амъият?ои омехта», «ширкат?ои омехта», «со?ибкории муштарак» ифода карда мешуд. Мо?ияти пурраи со?ибкории муштаракро бештар «корхона?ои муштарак» та?ассум менамоянд.
Со?ибкории муштарак чунин шакли со?ибкорие мебошад, ки аз са?мгузории ду ва ё зиёда давлат барои исте?соли муштарак, фурўши як?ояи ма?сулот, гузаронидани кор?ои илмию тад?и?от?, сохтмон, масли?ату машварат?ои техник?, ба амал баровардани хизмат?ои на?лиёт?, молияв?, су?уртав? таъсис дода мешаванд. Дар доираи чунин намуди со?ибкор? ?амкорон оиди мутта?ид кардани захира?ои молияв?, пеш аз ?ама дар шакли са?мпул? оиди фаъолияти ?ам?оя дар доираи исте?солу хизматрасон? ва дар бораи та?сими як?ояи фоида ва фаъолияти таваккал? шартнома мебанданд.
Ташкили со?ибкории муштарак ба талабот?ои умуми?а?он? ?авобгў буда, яке аз сарчашма?ои мусоидаткунандаи гузариш ба и?тисоди бозоргон мебошад. Исте?соли ма?сулоти саноати сабук ва мол?ои ниёзи мардум, амалиёт?ои содиротию воридот? ва ти?оратию харидкун?, коркарди ма?сулоти кишоварз?, телекоммуникатсия ва коркарди кандани?ои фоиданок – самт?ои асосии фаъолияти корхона?ои муштарак дар ?ум?урии То?икистон ба ?исоб мераванд.
Барпо кардан ва рушду равна?и корхона?ои муштарак дар ?ум?урии То?икистон ?одиранд, ки ба ?алли масъала?ои зерин, ба монанди, ?ан? гардонидани бозори дохил? бо молу хизмат?ои гуногун, васеъкунии нерўи содирот? азхудкунии техника ва технологияи нав, му?айёкунии ?ой?ои кори иловаг? ва ?айра?о мусоидат намоянд.
Корхона?ои муштарак як шакли ?амкории и?тисодии байналхал??, шакли самаранок ва тара??икарда ба ?исоб меравад. Дар корхона?ои муштарак ?амкорон барои ба нати?а?ои баланд ноил шудан ?авасманданд. Чунки аз нати?а?ои фаъолияти он?о ?а?ми фоидае, ки ?ар як ?амкор (шарик) вобаста ба сармояи гузошташуда ба даст меоранд, вобаста аст.
Истифода ба шароит?ои ?ум?урии То?икистон, ма?сад?ои зерини ташкили корхона?ои муштаракро тавсиф додан мумкин аст:
-азхуд намудани боигари?ои таби? (бо шарти ниго?дории му?ити таби?);
-ба хо?агии хал?и ?ум?ур? ?алб намудани техника ва технологияи пеш?адами хори??, та?рибаи идоракун?,
-бунёди ?ой?ои нави кор? барои а?олии бекор;
-ба хо?агии хал?и ?ум?ур? ?алб намудани захира?ои иловагии модд? ва молияв?,
-тара??? додани базаи содироти ?ум?ур? ва кам кардани воридот, азхуд кардани бозор?ои нав, васеъ кардани имконият?ои худии фурўши ма?сулот;
-истихро?, коркард ва содироти ашёи хоми босифат ва камарзиш (пахта, масоле?и сохтмон?, кандани?ои фоиданок ва ?айра?о);
-баланд бардоштани самаранокии исте?солот, махсусан дар со?а?ое, ки омили сарфакор? барои он?о му?им аст;
-ба даст овардани фоида аз сармоягузори?ои хори??.
Бартарият?ои со?ибкории муштарак дар он зо?ир меёбад, ки дар он техника ва технологияи нав ба исте?солот тез ?ор? карда мешавад, аз болои истифодаи захира?ои и?тисод? дара?аи назорат баланд аст, робитаи бевосита бо бозори дохил? ва берун? ву?уд дорад, ба сарчашма?ои ашёи хом наздик мебошанд, инчунин муста?илиятро дар ташкили исте?солот ва фурўши ма?сулот дороянд.
Хусусияти му?ими ?амкории шарикон дар он ифода меёбад, ки иштирокдорони со?ибкории муштарак технологияи навтаринро пешни?од менамоянд, сирри исте?солиро ошкор мекунанд, барои ташкили фаъолият кўмак мекунанд ва робита?ои ти?оратии худро истифода мебаранд.
Со?ибкории муштарак метавонад ба ташаккулёбии му?ити и?тисод? таъсири бевосита расонида, ба фаъолкунии муносибат?ои бозор? мусоидат кунад ва муста?илияти ?а?и?ии фаъолияти корхона?ои ду ва ё зиёда давлат?оро таъмин кунад.
2. Со?ибкории муштарак ?амчун шакли махсуси ?албкунии сармоягузори?ои хори??.
Ташкили со?ибкории муштарак ва ?алб намудани сармояи хори?? ба и?тисодиёти милл? ва самаранок истифода намудани он бо ма?сади баланд бардоштани и?тисодиёти ?ум?ур? яке аз масъала?ои му?ими давраи гузариш ба ?исоб меравад.
?оло имрўз дар ?ум?ур? барои бунёди корхона?ои муштарак шароит?ои мусоид фаро?ам оварда шудааст, ки ?аматарафа иштироки сармояи хори?иро дар дигаргунсозии ?амаи со?а?ои исте?солот ?авасманд мегардонад.
?онуни асосие, ки шароит?ои ?у?у??, и?тисод? ва и?тимоии фаъолияти сармоягузориро дар и?тисоди милл? муайян менамояд. ?онун «Дар бораи сармоягузори?ои хори?? дар ?ум?урии То?икистон» мебошад, ки ?аматарафа ?имояи ?у?у??о, манфиат?о ва амволи сармоягузорони хори?иро новобаста аз шакли моликият таъмин карда, барои ?амгироии и?тисодиёти ?ум?ур? ба и?тисоди ?а?он? асоси ?у?у?ии устуворро му?айё месозад.
Барои бе?тар гардонидани ?араёни сармоягузор? дар ?ум?урии То?икистон ба ?онуни зикршуда та?йироту илова?о ворид карданд. Масалан, корхона?ое, ки дар он ?а?ми сармояи хори?? аз 100 ?азор доллари ИМА то зиёда аз 5 млн доллари ИМА-ро ташкил ди?ад, аз супоридани андоз аз фоида аз 2 то 5 сол озод карда шуданд.
Мав?удияти кандани?ои фоиданок, наздикии сарчашма?ои ашё ба марказ?ои саноат? ва арзиши пасти ?увваи кори ма?алл?, бешуб?а, ?ум?уриро барои шарикони хори?? ди??ат?албкунанда месозад.
Ташкили корхона?ои муштарак дар ?ум?урии То?икистон метавонанд дар ?алб намудани технологияи пеш?адами хори??, та?рибаи пеш?адами идоракун? на?ши калон бозанд. Барои и?тисодиёти мо та?рибаи ?амкорони (шарикони) хори?? дар со?аи бозоршинос? ?ангоми ба бозор?ои ?а?он? баромадан а?амияти калон дорад. ?алб намудани сармояи хори?? ва та?рибаи хори?ии азхудкунии бозор?о метавонад ба тезонидани ?орисозии комёби?ои илм?-техник? дар исте?солот мусоидат намояд.
Корхона?ои муштарак метавонанд ба зиёдкунии исте?соли мол?ои камчин, аз он ?умла мол?ои ниёзи мардум мусоидат кунад. Дар баъзе маврид?о исте?соли мол?ои таъиноти исте?солидошта ва техникию коммуникатсион? дар корхона?ои муштарак ?атто дар асоси воридоти баъзе ?исм?ои э?тиётии он?о назар ба воридоти мол?ои тайёр муфидтар аст, зеро харо?от?ои асъор? камтар мешаванд. Ч? тавре, ки маълум аст, муаммои му?ими и?тисодиёт ин ин?исории корхона?о ва итти?одия?ои калон мебошад, ки ба он?о имконияти гузоштани шарт?оро ба истеъмолкунандагони ма?сулоти худ, меди?ад. Ташкили корхона?ои муштарак метавонад яке аз восита?ои мубориза бо ин ин?исор? гардад. Корхона?ои муштарак ба та?рибаи хори?? такя карда, метавонанд бомуваффа?ият дар бозори мо бо корхона?ои калон ра?обат намуда, он?оро ма?бур созанд, ки сифати мол?ояшонро баланд бардошта, харо?от?ои исте?солиро паст кунанд.
Дар ?оли ?озир дар ?ум?урии То?икистон ми?дори зиёди корхона?ои муштарак таъсис дода шудааст, ки муассисони ?исме аз он?о сармоягузорони хори?? мебошанд. Боз як чиз му?им аст, ки шакли ташкилии корхона?ои муштаракро аксар ?амъият?ои са??омии шакли пўшида ташкил меди?ад.
Со?ибкории муштарак аз ну?таи назари назарияв? ва амал? бисёр масъала?оро дида мебарояд. Имконият?ое, ки ин шакли нави ?амкор? ба и?тисодиёти мо меди?ад, бараъло маълум аст. Аммо ин шакли ?амкор?, ба монанди дигар со?а?ои фаъолияти хо?агидор? ба худ ди??ати ма?омот?ои танзими давлатиро талаб менамояд. Бинобар ?амин барои тара??иёти со?ибкории муштарак бояд пеш аз ?ама чора?ои фаъол нисбати ?алби сармояи хори?? андешида шаванд. ?ангоми амалигардонии ин чора?о ба ?амон со?а?о ва минта?а?ое ди??ат додан лозим аст, ки махсусан муфиданд. Дар ин самт барномаи муккамали ягонаеро дар сат?и давлат? коркард кардан зарур аст, ки тавонад ?амаи масъала?ои ?алби сармояи хори?? ва ташкили корхона?ои муштаракро дар бар гирад.
3. Зарурати таъсис додани корхона?ои муштарак дар ?ум?урии То?икистон.
Дар шароити муносибат?ои бозоргон? таъсис додани корхона?ои муштарак талаботи замон мебошад. Корхона?ои муштарак та?ассумгари шакл?ои нави бар?арор кардани робита?ои и?тисодии хори?? бо кишвар?ои хори?? ба шумор мераванд. А?амияти махсуси он?о пеш аз ?ама аз он иборат аст, ки дар байни гурў?и калони кормандони ду кишвар ё аз он бештар, манфиат?ои умум? ташаккул меёбад.
Зарурати таъсис додани корхона?ои муштаракро асосан ?амин чиз та?озо мекунад, ки он?о барои ?алли масъала?ои му?ими зерини хусусияти и?тимоиву и?тисод? дошта имконият?ои мусоидро фаро?ам месозанд .
1. Таъмини фаровонии бозор?ои дохилии кишвар?ои иштироккунанда бо тамоми мол?ои зарур?;
2. Суръат бахшидан ба рушди илмию техник?;
3. Баланд бардоштани сат?и ма?орати кадр?ои ро?барикунанда ва мутахассисон;
4. Ба и?тисодиёт ?алб намудани манбаъ?ои нави иловагии молиявию модд?;
5. Вусъат бахшидан ба имконият?ои содиротии кишвар ва дигаргунсозии таркиби и?тисодии ?омеа, аз байн бурдани ин?исории баъзе категори?ои исте?солкунандагон ва ?айра.
Корхона?ои муштарак дар асоси мутта?ид сохтани моликияти муассисон дар со?а?ои гуногуни и?тисодиёт – саноат, сохтмон, на?лиёт, ало?а, со?а?ои кишоварз?, хизматрасони?о ва ?айра, таъсис дода мешаванд. Корхонаи муштарак ?ангоме таъсис дода мешавад, ки вай пеш аз ?ама ?авобгўи манфиат?ои муассисон бошад. Та?рибаи ?а?он? нишон меди?ад, ки ?абл аз ?ама ма?сад?ои умумии со?ибкорони дар корхонаи муштарак иштироккунандаро муайян намудан зарур аст.
Чун ?оида, ?ангоми таъсис додани корхонаи муштарак тараф?о дар назди худ ма?сад мегузоранд, ки масъала?ои зерин ?ал карда шаванд .
1. Мутта?ид сохтани манбаъ?ои молияв?, илмию техник?, исте?сол? ва кадр? барои ба и?ро расонидани ?а?ми калони кор?о, ки як корхона ё ширкат имконияти дар тан?о? ба амал баровардани он?оро надорад;
2. Истифода бурдан аз технологияи ?озиразамон барои баланд бардоштани сат?и техникии исте?солот ва тавлиди ма?сулоти ра?обатпазир;
3. Ворид шудан ба бозор?ои нави фурўш;
4. Имконияти истифодаи самарабахши мабла??ои озод;
5. ?алли ?ар чи зудтари мушкилоти бе?урбшавии баъзе асъор;
6. Афзун гардонидани самарабахшии исте?солот олот;
7. Баланд бардоштани сат?и ма?орати мутахассисон ва ?алб сохтани та?рибаи пеш?адами бозоршинос? ва со?ибкор?.
Барои ?алли масъала?ои номбаршуда ?амаи иштирокдорони корхонаи муштарак баробар манфиатдоранд, ба ибораи дигар, он?о аз ну?таи назари и?тисод? манфиат мебинанд. Аз як тараф корманд барои манфиати шахсии худ кўшиш хо?ад кард, аз тарафи дигар манфиат?ои умумии и?тисод? иштироккунандаи корхонаи муштаракро бетараф намегузорад, сарфи назар аз он, ки вай кадом вазифаро иш?ол менамояд, намояндаи кадом хал? ё миллат мебошад, ё аз ку?о омадааст. Гап дар он аст, ки нати?а?ои ни?оие, ки дар корхона ба даст оварда мешаванд, ба манфиат?ои хусус? ва гурў?ии ?амаи иштирокдорони корхонаи муштарак таъсир мегузоранд. Аз ин ну?таи назар ?амаи кормандони корхонаи муштарак ва тамоми шахсони дар паси он?о ?арор дошта барои расидан ба нати?а?ои бе?тарин ?амрайъ мебошанд, яъне манфиат?ои умум? дар байни ?ам одамони дар корхонаи муштарак фаъолият дошта ва ?ам шахсони ба нати?а?ои фаъолияти корхонаи муштарак ало?аманд буда, мав?уд аст. Ба ибораи дигар, ва?те ки ?амаи аъзоёни коллектив манфиат?ои и?тисодии якхела доранд, бегонаг? ва бетафовут? дар муносибат?о ?ам дар раванди исте?сол? ва ?ам ?айриисте?сол? аз байн меравад. Манфиати ягонаи и?тисод? тамоми кормандонро дар саф?ои зич мутта?ид месозад, ба он ниго? накарда, ки фаъолияти он?о дар ша?р?о, но?ия?о ва ?атто кишвар?ои гуногун ?араён мегирад ва он?оро барои ноил шудан ба ма?сади олии и?тисод? – ба даст овардани фоидаи барои ?ама умум?, вобастаи ?амдигар мегардонад.
Дар шароите, ки итти?одия?ои бузурги хо?агидор? таъсис дода мешаванд, бозор?ои дохилии кишвар барои фаъолияти босамар танг? мекунанд. Аз ?амин рў, он?о ба бозор?ои ?а?он? такя менамоянд. Барои дар бозори ?а?он? бурд кардан, мол?ои босифату ба ра?обат тобовар ва дар айни замон арзон, исте?сол кардан зарур аст. Дар замони ?озира кишваре мав?уд нест, ки ма?сулоти ба ра?обат тобовари ба талаботи бозори ?а?он? ?авобгўро бе иштироки кишвар?ои хори?? ва корпоратсия?ои байналмиллал? исте?сол кунад. Барои он ки тан?о дар чунин шароит исте?сол намудани моли ба ра?обат тобовар имконпазир мегардад, зеро ки ин ё он ?исми ма?сулот дар исте?солоти муайяне тавлид мегардад, ки дар он та?рибаву малакаи зиёд андўхта шуда, дастовард?ои навтарини афкори муосири илмию техник?, ба кор бурда мешавад.
Кормандони ?ар кадом корхонаи ало?ида, ки дар ин ё он ширкат мутта?ид карда шудаанд, аз як тараф ба нати?а?ои ни?оии корхонаи худ манфиатдоранд ва аз тарафи дигар ба нати?а?ои ни?оии корпоратсияе, ки ширкат ба он дохил мешавад, ало?амандии зич доранд. Дар чунин корхона?о ?азорон кормандон, ки бо манфат?ои умумии и?тисод? ба ?амдигар вобастаанд, кор мекунанд.
Аз ?амин ну?таи назар, ки корхона?ои муштарак яке аз шакл?ои му?ими ?амкор? ба шумор рафта, ?ам барои корхона, ?ам барои шарикони хори?? ва ?ам барои ?умхур? хеле самаранок ва муфид аст, зарурияти ташкили корхона?ои муштарак ва дастгирии ?аматарафаи он?оро пеш меорад.
Дар ?ум?урии мо аз соли 1991 ин ?ониб корхона?ои муштарак ба фаъолият о?оз намудаанд. Аз ?ама бештар дар То?икистон соли 1996 ми?дори зиёди корхона?ои муштарак ба ?айд гирифта шуд, ки 283-ададро ташкил медод. Минбаъд ми?дори он?о кам шуданд ва соли 2002 ба 101 адад расид. Аз соли 2003 ми?дори корхона?ои муштарак афзоиш ёфта, 151 ададро ташкил доданд. Чунин тамоюли афзоиш дар соли 2004 низ мушо?ида мешавад, чунки ми?дори он?о ба 162 адад мерасад. Аксарияти корхона?ои муштараки нави ба ?айд гирифташуда дар ?аламрави ша?ри Душанбе фаъолият мекунанд, ки бештари он?о бо со?аи хизматрасон? ало?аманданд.
Дар таъсиси корхона?ои муштарак давлат?ои Русия, ИМА, Туркия, Британияи Кабир, Афщонистон, Эрон шарикони асос? ба ?исоб мераванд. Аз рўи сармоягузор? бошад, фаъолияти Швейсария, Австрия ва Ўзбекистон низ дар ?ум?урии То?икистон мушо?ида мешавад.
Просмотр: 3141
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved