Дата: 2016-01-29
НИЗОМ ВА ШАКЛ?ОИ ?АРЗ ДАР ШАРОИТИ
?ОЗИРА
На?ша:
Мо?ият, зарурат ва таснифи ?арз?ои бонк? Ташкили додани ?арз?ои бонк?
Тартиби додани ?арз ба субъект?ои хо?агидор? ва а?ол? Захира?ои ?арз? ва ба на?ша гирифтани он?о ?арз?ои мушкилистон ва чора??? оид ба ситондани он?о Мо?ият ва зарурати ?арз
Олоти исте?солот ва восита?ои исте?солотро ба забони и?тисод? восита?ои гардон ва асос? мег?янд.
Восита?ои гардой дар ?араёни исте?солот якчанд дав- раро аз cap мегузаронанд, яъне:
а) дар аввал ба шакли захира?ои исте?сол? (ашёи хом, с?зишвор? ва дигар ашёи предмета ме?нат), ки ?араёни мунтазами исте?солотро таъмин менамоянд;
б) харо?оти исте?солот (исте?соли нотамом);
в) ма?сулоти тайёр.
Восита?ои гардони корхона ба ду ?исми асос? ?удо мешаванд:
а) восита?ои гардони хусус?
б) восита?ои гардони ?арз?.
Восита?ои гардони хусус? мабла??ои пулие ?астанд, ки барои ташкили фонди захира?ои исте?сол? ва фонди муомилот заруранд. Дар ?араёни исте?солот восита?ои гардони хусусии корхона аз як шакл ба шакли дигар гузашта, баъди сипар? шудан як мудцати муайян ба пул табдил мегарданд.
Молисте?солкунандагон дар ?олат?ои зарур? аз ?арз?ои к?то?мудцат ва дарозмуддата бонк? истифода намуда, талаботи худро ба мабла??ои иловаг? ?онеъ карда, ?араёни мунтазами исте?солотро таъмин менамоянд.
Бонк?о ба муштариёни худ дар шаклхои гуногун ?арз меди?анд ва ?арз?оро ба таври зерин нишон додан мумкин аст.
Аз р?и таъинот ?арз?о ба навъ?ои зерин ?удо мешаванд: исгеъмолй; саноат?; савдо; кишоварз?; мабла?гузор?.
Вобаста ба ?ои истифодаашон ?арз?ои бонк?, ки ба ?а- маи субъект?ои хо?агидор? дода мешаванд, аз ду шакл ибо- ратанд:
а) ?арз?ое, ки барои такрорисге?соли восита?ои асос? дода мешаванд;
б) ?арз?ое, ки барои ташкили восита?ои гардон дода мешаванд.
Аз р?и м??лати истифодаашон ?арз?о та?сим мешаванд ба:
к?то?мудцат (то 1 сол); миёнамудцат (аз 1 то 3 сол); дарозмуддат (зиёда аз 3 сол).
Аз р?и ?а?м, ?арз?о ба ?арз?ои калон, миёна ва хурд ?удо мешаванд.
Аз р?и таъминот ?арз?о ба бетаъмин, яъне ба корхонаи боваринок (аз р?и мактуби дархостии корхона) ва таъми- нотдошта та?сим мешаванд (?арз?ои гаравдор, кафолатдор ва бимашуда).
Аз р?и тартиби доданашон ?арз?о ба ?арз?ои ?уброни харо?от ва пардохт? ?удо мешаванд. Дар ?олати якум, мабла?и ?арзи додашуда ба ?исоби корхона равона шуда харо?оти ?ро ?уброн мекунад, дар ?олати дуюм бошад, барои пардохти пули моли гирифташуда истифода мегардад.
Аз р?и м??лати баргардонидан ?арз?о ба ?арз?ое, ки ?исм-?исм баргардонида мешаванд ва ?арзхое, ки якбора баргардонида мешаванд та?сим мегарданд.
Тиб?и ?онун «Дар бораи Бонки миллии То?икистон» бонк?ои са?омию ти?орат? аз мабла?и пасандоз, амонат ва дигар мабла??ои пулиашон як ?исмашро дар Бонки миллии То?икистон ба шакли захира ниго? медоранд. Ин захираи пул? дар ?олат?ои суст шудани фаъолияти молиявии бонк истифода мегардад. Илова бар ин, захира?ои пулие, ки дар Бонки миллии То?икистон ниго? дошта мешаванд, дар ва?ти муфлисшавии бонк барои таъмини талаботи со?ибони пасандоз ва амонат?о истифода мегарданд.
Ташкили додани ?арз?ои бонк?
Дар шароити и?тисоди бозор? шакли асосии ?арз, ?арзи бонкист, яъне ?арзест, ки бонк?ои са?омию, ти?орат? ба субъект?ои хо?агидор? меди?анд.
Субъекта муносибат?ои ?арз? хо?аги?о, сохибкорон, а?ол?, давлат ва худи бонк?о мебошанд. Одатан дар муо- милаи ?арз? байни субъекта муносибат?ои ?арз? истило?и ?арзди?анда ва
?арзгиранда истифода мегардад.
?арзди?анда шахсе (шахси ?у?у?й ва во?ей) номида мешавад, ки вай мабла?и пулии мува??атан озодмондаи худро дар як давраи муайян ба дигар субъекта хо?агидорй ё шахе ?арз медихад.
?арзгиранда субъекта хо?агидорй ё шахсеро меноманд, ки мабла?и пулиро ба сифати ?арз ба даст меорад ва ??дадор мешавад, ки ?арзи гирифтаашро дар м??лати муайяншуда ба со?ибаш бармегардонад.
?арзи бонкй барои ?онеъ гардонидани талаботи субъекта хо?агидорй барои харидани олот ва восита?ои исте?солот ва ё ?алли масъала?ои и?тамой аз р?и усул?ои муайян дода мешавад. Усул?ои додани ?арз ?узъи асосии системаи ?арзди?й буда, мо?ияти ?арзро ифода мекунад.
Ба усул?ои асосии ?арз м??латнок будан ва бозгардо- нидани он, таъминот доштан ва музднокй дохил мешаванд.
У сули бозгардонидан хусусияти хоси ?арз аст. М??лат- нокии ?арз шакли асосии бозгардонидани он аст.
Дар ?олати барнагаштани ?арз дар м??лати муайяншуда, бонк фоизи ?арзро зиёд мекунад. Дар м??лати муайяншуда барнагаштани ?арз о?ибати манфй дорад, зеро аз як тараф як андоза ?олати муомилоти пул та?йир меёбад ва аз тарафи дигар ба таркиби сармояи бонк таъсир мерасонад.
Дар мамалакат, агар ?арз?ои м??лати баргардонида- нашон батаъхирафтода зиёд шаванд, дара?аи таваррум (ин- флятсия) боло меравад.
Усули музднокии ?арз ин аст, ки ?арзгиранда барои истифодаи мува??атии мабла?и ?арзи гирифтааш ба бонк музд меди?ад. Музднокии ?арз дар та?риба ба шакли фоизи ?арз амалй мегардад. Фоизи ?арз ба ибораи дигар ин нархи ?арз аст, ки захира?ои ?арзии бонк бо ин нарх фур?хта мешаванд. Омил?ои асосие, ки бонк?ои ти?оратй нархи ?арзро муайян мекунанд гуногунанд:
Омили асосии системаи ?арзди?й ин усули ?арзди?й аст, зеро он омил?ои дигари ин системаро монанди: шакли ?исоби ?арзй, тарзи танзими ?арз?ои додашуда, шакл ва усули назорат аз р?и ба ма?сади муайян истифода кардан ва баргардонидани онро муайян мекунад.
Усули ?арзди?й гуфта аз р?и усул?ои мав?уда тарз?ои додан ва ситонидани ?арзро меноманд.
Хусусияти усули додани ?арз аз р?и гардиши восита?ои гардони корхона?о дар он зо?ир мегардид, ки ?аракати ?арз бо ворид ва содиршавии ашёи ?иматноки корхона вобастагй дорад.
Дар мамлакат?ои мутара???, ки низоми бонкии пеш- рафта доранд, ду усули ?арзди?иро истифода мекунанд.
Усули якум иборат аз он аст, ки масъалаи додани ?арз ?ар дафъа ба таври ?удогона баррас? шуда, ?алли худро меёбад. ?арз ба ягон ма?сади муайяни муштарй барои ?онеъ гардонидани талаботи он дода мешавад. Бо ин усул ?арз ба як м??лати муайян дода мешавад.
Бо усули дуюм, ?арз дар асоси гуфтуг?и пешак? бо муштар? дода мешавад. Ин усулро кушодани хатти (линияи) ?арз? меноманд.
Ду шакли хатти ?арз? ву?уд дорад, яъне хатти ?арзии бар?арорнашаванда ва хатти ?арзии баркароршаванда.
Дар ?олати истифода намудани хатти ?арзии бар?арорнашаванда баъди додану ситонидани як мабла?и ?арз? муносибати ?арзии байни бонк ва муштарй хотима меёбад.
Дар холати истифода намудани хатти ?арзии бар?арор- шаванда доду гирифти ?арз дар худуди ?арзи муайяншуда ба таври худкор (автоматй) сурат мегирад.
Дар муносибатхои ?арз? ?исоби асъор? низ мекушоянд.
?исоби махсуси ?арз? одатан ба муштариёне кушода мешавад, ки он?о аз ?арзи бонк? ба таври доим? истифода мекунанд.
?исоби ?арзии оддй ба муштариёне кушода мешавад, ки он?о аз ?арзи бонк? ба таври доим? истифода намекунанд.
Пеш аз додани ?арз ?обилияти ?арз адо кардани муштариро ?аматарафа месан?анд.
Ма?сад аз муайян кардани ?обилияти ?арз адо кардани муштарии ?арзгиранда аз он иборат аст, ки ?обилияти дар ва?таш баргардонидани ?арз, сат?и хатаре, ки бонк ба худаш мегирад ва ?а?ми ?арз ?аматарафа сан?ида мешавад.
Усул?ое, ки бонк?о бо ёрии он?о пардохтпазирии муш- тариёнро меом?занд гуногунанд ва дар мамлакат?ое, ки и?тисоди бозории пешрафта доранд, чунин зариб?оро (коэф- фитсиент?оро) истифода мекунанд:
Зариб?ои пардохтпазирй нишон меди?анд, ки корхона ?обилияти ба ??цадори?ои куто?мудцаташ ?авоб доданро дорад ё не.
Зариби самараноки (идорасозии активхо).
Зариби фоиданокИ.
Зариб?ои бозаргонИ.
Бонк дар вакти муайян кардани шароити додани ?арз метавонад дигар зариб?оро низ истифода кунад.
?онуният?ои бонк? дар ?ар мамлакат талаб менамоянд, ки ?арз?ои ба муштариён додашавандаи бонк?ои ти?орат? бояд таъминот дошта бошанд.
Шакл?ои асосии таъминнокии ?арзи бонк? аз гарав, кафолат, замонат ва дигар навъ?ои таъминнокии ?арз ибо- ратанд.
Гаравнома ?у??атест, ки дар вакти ба гарав мондани молу мулк истифода мегардад ва дорандаи гарав ?уку? пайдо мекунад, дар ?олати аз тарафи гаравди?анда риоя накардани шарт?ои гаравнома ва барнагардонидани ?арзи гирифтааш дар ва?ти муайяншуда, чизи ба гарав монда- шударо фур?шад.
Ду шакли гарав ву?уд дорад: Дар ?олати якум, гарав ба ихтиёри худи корхона мемонад; Дар ?олати дуюм, чизи ба гарав мондашуда ба ихтиёри ?арзди?анда дода мешавад.
Шакли якуми гаравмонй дар та?риба бештар истифода мегардад.
Замонатнома шакли махсуси кафолатнома буда, фа?ат дар байни шахсони ?у?у?? истифода мегардад. Замонат- номаро идораи болоии корхонаи ?арзгиранда, и?орагиранда ва дигар корхона?о, аз ?умла бонк?о низ дода метавонанд.
Дар муносибат?ои ?арз? байни бонк ва гирандаи ?арз шартнома тартиб дода, имзо карда мешавад. Дар шарт- номаи ?арз? ?хдадори?о ва ?авобгарии ?ар ду тараф дарч гардида, он?о бо м??р тасди? карда мешаванд.
Тартиби додани ?арз ба субъект?ои хо?агидор? ва
а?ол?
?арзгиранда барои гирифтани ?арз ба бонке, ки дар он сурат?исоб дорад ?у??ат?ои зеринро пешни?од менамояд:
Мактуби дархостй (ариза) барои гирифтани ?арз (дар он мабла?, ма?сади гирифтани ?арз ва м??лати баргардо- нидани ?арз нишон дода мешавад).
?у??ат дар бораи аз ?и?ати и?тисодй ва техник? асоснок кардани зарурият ба ?арз ё на?шаи со?ибкорй. Ин ?у??ат имкон меди?ад, ки бонк самаранокии ?арз, м??лати бозхариди объекти
?арз, инчунин м??лати баргардонидани онро бисан?ад.
Тавозуни солона ва тавозун дар мо?и ?орй (аз р?и он бонк пардохтпазирй ва ?олати ?арз адо кардани муштариро меом?зад).
Шартномаи гарав ё кафолат (замонат). Вобаста ба шакли таъминоти ?арз, дар ва?ти гирифтани ?арз кафолат ва ё замонат ?амро?и шартномаи ?арзй пешни?од карда мешавад.
Лои?аи шартномаи ?арзй.
У?дадории м??латнокии баргардонидани ?арз.
Маълумот дар бораи ?арз?ои аз дигар бонк?о гириф- ташуда (дар ин маълумот ?арзгиранда бонк ва мабла?и карзй гирифтаашро нишон меди?ад).
?ар бонк дар ва?ти додани ?арз бояд ?удуди хатари ба як муштар? додани ?арзро риоя намояд ва дар хотир дошта бошад, ?арзе ки ба як муштар? меди?ад бояд аз 5%-и сармояи хусусии бонк зиёд набошад. ?арзе, ки аз ин ?удуд зиёд дода мешавад, ?арзи «калон» ?исобида шуда ва ин хел ?арз тан?о бо и?озати Кумитаи ?арзии бонки боло? ва ё бо и?озати Ш?рои он дода мешавад.
Дар баъзе ?олат?о бо супориши ?укумат ва ё идораи дигар ?арз?ои имтиёзнок низ дода мешаванд.
Дар та?риба бонк?ои са?омию ти?орат? ба муштариён ?арз?ои кафолатдор низ меди?анд.
?арзи кафолатдор ба муштар? дар ?амон ?олат дода мешавад, ки корхонаи кафолатди?анда шахси ?у?у?ии пар- дохтпазир бошад. Пардохтпазирии корхонаи кафолатди?анда бояд аз тарафи бонке, ки ба вай хизмат мерасонад тасди? карда шавад. Худи бонк низ чун шахси ?у?у?й, метавонад ба дигар корхона?о барои аз дигар бонк гирифтани ?арз кафолатнома ди?ад
?арз барои додани музди кор ва мо?она шакли махсуси ?арз буда, ба субъект?ои хо?агидор? ?ангоми дар ?исоби корхона барои додани музди кор ва мо?она мав?уд набу- дани мабла?и пулии кофй дода мешавад. Ин ?арз ба м??лати то як мох дода шуда, аз муштар? ?хдадории м??латнок гирифта мешавад. Ин ??дадории м??латнок ба бонк ?у?у? меди?ад, ки дар вакти расидани м??лати баргардонидани ?арз, бе ого?ии муштарй, мабла?и ?арзро аз ?исоби вай ситонад.
?арз аз р?и ко?аз?ои ?иматнок низ дода мешавад. Дар ин ?олат ко?аз?ои ?иматнок чун гарави ?арз истифода мешаванд.
?арз барои харидани амволи давлат?. Барои гирифтани ?арз ба
ин ма?сад муштарй ба бонк дар баробари ?у??ат?ои му?аррарй ба таври илова ин ?у??ат?оро низ пешни?од менамояд: и?озатномаи Кумитаи амволи давлатй дар бораи ?айридавлатй кардани амвол, санади нархгузории амволи фур?хташуда, шартномаи хариду фур?ши ин амвол, ?у??ат дар бораи ба моликияти шахс? ё хусус? гузаштани амвол, ?исоби бозхариди он, ?исоби м??лати баргардонидани ?арз ва ?айра.
?арз барои харидани молу мулки давлат? одатан бо мабла?и дар ?у??ати пешни?одкардаи муштар? муайяншуда дода мешавад. Мабла?и ?арз аз ?исоби ?арзи одд? ба ?исоби Кумитаи амволи давлат? гузаронида мешавад ва баъдан аз ?исоби вай ба бу?ети давлат? инти?ол дода мешавад.
Фоизи ин шакли ?арз бо масли?ати тарафайн, яъне бонк ва муштарй бо назардошти вазъияти бозори ?арзй ва сат?и таваррум (инфлятсия) муайян карда мешавад.
Дар давраи истифода кардани ?арзи бонк, муштар? ?у?у? надорад амволи аз ?исоби ?арз харидаашро бифу- р?шад ё ба касе ?адя кунад.
?арз?ои боваринок умуман бе таъминоти модд? дода мешаванд, бинобар он ин шакли ?арз он ?адар инкишоф наёфтааст ва фа?ат ба муштарие дода мешавад, ки бонк вайро муштарии дара?аи аввал мешуморад ва пардохтпазирии хуб дорад. Ин ?арз?о одатан ба м??лати нисбатан кам дода мешаванд, бинобар он фоизи ин ?арз?о нисбат ба фоизи дигар шакл?ои ?арз зиёдтар муайян карда мешавад.
?арз ба хо?аги?ои де??он? (фермер?)
Дар шароити имр?за ?ариб ?амаи бонк?ои са?омию ти?орат? ба хо?агии ?мшло?, аз ?умла хо?аги?ои де??он? хизмати бонк? мерасонанд. Ба хо?аги?ои де??оние, ки барои харидани тухм?, с?зишвор?, техника ва дигар харо?от пулашон намерасад, бонк?ои са?омию ти?орат? ?арз?ои к?то?мудцат ва дарозмуддат меди?анд.
?арз?ои к?то?мудцат ба м??лати то як сол барои харо?оти ?ории хо?агии де?кон? (фермер?) дода мешаванд. ?арзхои дарозмудцат бошад, барои харидани техникаи коркарди замин, ?осил?ундор? ва ?айра ба м??лати зиёда аз як сол дода мешаванд.
Тартиби додани ?арзи дарозмуддат.
Ин ?арз?о аз ?исоби мабла??ои бу?ети давлат? дар шароити ?озира тан?о барои иншооти калони манфиати умумидавлатй дошта дода мешавад. Дигар субъект?ои хо?агидорй барои сохтмон, васеъ кардани исте?солот, азнавсозии та??изоти техникй аз ?арзи дарозмудцати бонк истифода мебаранд.
Тартиби додани карзи лизингй.
Амалиёти лизингй амалиётест, ки ба корхонаи исте?сол- кунандаи мол восита?ои исте?солот ё дигар амвол ба и?ора дода мешаванд. Аммо лизинг аз и?ора ба он фар? мекунад, ки дар шартномаи лизинг шароити харида гирифтани та??изоти ба и?ора додашуда пешбинй мешавад. Дар амалиёти лизинг одатан се тараф иштирок мекунанд: корхонаи исге?солкунандаи та??изот; корхона ё ширкати и?оради?анда, ки пули та??изотро меди?ад ва корхонаи и?орагир.
Шакл?ои зиёди лизинг ву?уд дорад, аммо ?амаи он?оро ба ду гур??и асосй ?удо кардан мумкин аст: Лизинги зудамал.
Лизинги молиявй.
Ба лизинги зудамал шартнома?ое дохил мешаванд, ки м??лати он?о аз м??лати хизмати та??изот кам аст ва баъд аз тамом шудани м??лати шартаома та??изот ба и?ора- ди?анда баргардонида мешавад ва ? ин та??изотро боз ба каси дигар ба и?ора меди?ад ё мефур?шад.
Дар лизинга молиявй бошад, баъди ба итмом расидани м??лати и?ора, и?орагир метавонад та??изотро бо нархи арзонтар, яъне бо арзиши бо?имо?даи он аз и?оради?анда харида гирад.
Шакли асосии амалиёти лизингие, ки бонкхои тичоратй мегузаронанд, лизинги молиявисг.
Дар ?олат?ое, ки мошин, та??изот ё дигар воситаро ба и?ора меди?анд, и?орагир ба и?оради?анда мувофики шарт- нома ичорапулй меди?ад.
Додани ?арзи истеъмолй ба а?олй
?арзи истеъмолй яке аз восита?ои ?онеъ гардонидани талаботи а?олй ба мабла??ои пулии иловагй ба шумор меравад. Дар доду ситади ?арзи истеъмолй, ?арзгиранда шахсони во?ей буда, ?арзди?анда муассиса?ои бонкй, корхона ва ё ташкилот?о мебошанд. ?арзи истеъмолй ?ам ба шакли пулй ва ?ам ба шакли
молй дода мешавад.
Дар ?олати вафот кардани ?арздор, бо?имондаи мабла?и ?арзро меросх?р, ки хона ба он (он?о) чун мерос мондааст бояд ба бонк пардозад. Барои ин бонк бо он меросх?ре. ки хона ба вай ба мерос мондааст, шартномаи иловаг? тартиб меди?ад ва ба расмият медарорад.
Тартиби додани ?арз бо асъори хори??
Ин ?арз дар ?амон ?олат дода мешавад, ки муштар? дар ?амин бонк ?исоби асъор? дошта бошад. ?арзи асъор? низ чун ?арз ба пули милл? бо риояи усул?ои асосии ?арз, яъне истифодаи ма?саднок, ба м??лати муайян, дар ва?ти му?арраршуда баргардонидан ва таъминнок? дода мешавад.
Таъминнокии ?арз бо ду усул сурат мегирад.
Якум бо усули ба гарав мондани молу мулк байни бонк ва муштар? шартномаи гарав ба имзо расонида ба расмият дароварда мешавад.
Дуюм бо усули пешни?од кардани кафолати бонки дигар ва ё ягон корхонаи пардохтпазир, яъне ва?ти додани ?арз аз сурат?исоб ё ?исоби ?ории корхонаи кафолатди?анда на камтар аз 30%-и мабла?и ?арз ба шакли захираи э?тиёт? ниго? дошта мешавад.
Ба муштар? дар ?олатхои зерин бо асъори хори?? ?арз дода намешавад, агар:
а) ?арзи пеш гирифтаашро баргардонида набошад;
б) фоизи ?арзи ?исобшуда ва нопардохта дошта бошад;
в) вазъи ?исоби му?осибав? ва ?исобот?ояш бонкро ?онеъ нагардонад ва ?айра.
Фоизи ?арз? бо асъори хорич? додашуда аз р?и сат?и фоизи амонат ва пасандоз?о бо асъори хори?? муайя карда мешавад.
Захира?ои ?арз? ва ба на?ша гирифтани он?о
Захира?ои ?арз? ва таснифи он?о
Сарчашмаи асосии ?арзи бонк? пеш аз ?ама мабла??ои пулии худи бонк аст.
Яке аз сарчашма?ои зиёд кардани сармояи бонк ин- тишор ва фур?ши ко?аз?ои ?иматнок аст. Бонк?ои са?омию ти?орат? ду шакли ко?аз?ои ?иматнокро (са?мия?оро) нашр карда мефур?шанд: са?мияи одц? ва са?мияи имтиёзнок.
Сарчашмаи дигар ва доимии ?арзи бонк? ин амонат ва пасандоз?ои муштариёни бонк ба шумор меравад. А?олй пули худро дар бонк ба ду шакл пасандоз менамояд:
а) ба м??лати муайян;
б) бе муайян кардани м??лат.
Бозори ?арзии байнибонкй низ сарчашмаи захира?ои ?арзй ба шумор меравад, зеро бонк?ое, ки захира?ои ?ар- зиашон зиёд аст дар ин бозор он?оро мефур?шанд ва дигар бонк?о ин захира?оро харида, талаботи муштариёнашонро ?онеъ мекунанд.
Сарчашмаи дигар ва му?ими захира?ои ?арзии бонк?ои са?омию ти?орат? ?арзи мутамаркизи Бонки милл? аст.
?арз?ои мушкилистон ва чора??и оид ба ситондани
он?о
?ангоми ?арз додан бонк дар шартномаи ?арз? ?ама шарту шароити додани ?арз, фоизи он ва м??лати баргардонидани ?арзро дар? менамояд. Муштар? - гирандаи ?арз онро бо фоизаш бояд дар ва?ти му?арраршуда баргардонад. Дар ?олати додани ?арз, бонк бояд эхтимолияти барнагаштани ?амаи ?арз ё ?исми онро дар назар бигирад
?арз?оеро, ки бо сабаб?ои объектив? ва ё субъектив? дар м??лати му?арраршуда барнамегарданд аз ?исоби ?арз ба ?исоби дигар, яъне ?исобе, ки дар он ?арз?ои муддати пардохташон ба таъхир афтодаанд ба ?исоб гирифта мешаванд ва бонк фоизи ?арзро зиёд мекунад. Ин гуна ?арз?оро ба ?арз?ои мушкилситон дохил мекунанд.
?арз?ое, ки бонк?о ба муштариён меди?анд ба гур???ои зерин ?удо карда мешаванд:
Ба гур??и 1-ум ?арз?ои «гайри?олаб?» ?арз?ои таъмин- будае, ки то 30 р?з м??латашон гузаштааст дохил мешаванд, аз ?умла ?арз?ое, ки м??латашон бо тартиби муайян на зиёда аз як маротиба тамдид карда шудааст.
Ба гур??и 2-юм ?арз?ои «шуб?анок» - ?арз?ои таъмин- будаи то 30 р?з ба таъхирафтода дохил мешаванд, инчунин ?арз?ои таъминбудаи аз 30 то 60 руз ба таъхирафтодаумла ?арз?ое, ки м??латашон бо тартиби муайян тамдид карда шудааст, низ ба ин гур?? дохил мешаванд. Фонди п?шидани талафоти имконпазир аз р?и ин ?арз?о ба андозаи 30% аз ба?ияи ??дадории ?арз? бо тар? намудани арзиши таъминнокии имконпазир ташкил карда мешавад,
Ба гур??и 3-юм ?арз?ои «хатарнок» - ?арз?ои таъминбудаи аз 30 то 60 руз ба тахирафтода, инчунин ?арз?ои таъминбудаи аз 60 то 180 руз ба таъхирафтода дохил мешаванд. Фонди п?шонидани талафоти имконпазир аз р?и ин ?арз?о ба андозаи 75% аз ба?ияи ??дадории ?арзй ба тар?
намудани арзиши таъминнокии имконпазир ташкил карда мешавад.
Ба гур??и 4-ум ?арз?ои «беэътимод» - ?арз?ои таъмин- набудаи аз 60 то 180 р?з ба таъхирафтода, инчунин тамоми ?арз?ое, ки ба муддати зиёда аз 180 р?з ?арз? бо тар? намудани арзиши таъминнокии имконпазир ташкил карда мешавад.
Дар шароити и?тисоди бозор? новобаста ба он, ки ?арз?о ба кадом гур?? дохил мешаванд, бонк бояд барои аз тавозун (баланс) хори? сохтани зарар?ои аз ?исоби додани ?арз мегирифтааш захираи пулии э?тиёт? ташкил ди?ад.
Ба?исобгирии ?арз?ои мушкилситон
Баъди додани ?арз корманди ш?ъбаи ?арзии бонк бояд аз болои гардиши мабла??о назорати доим? барад. Ин назорат бо ду ро? сурат мегирад. Кормандони ш?ъбаи ?арзии бонк бояд доимо р?йхати ?арз?ои додашударо дошта бошанд ва аз р?и баргаштани он?о назорат баранд.
?арз?ои додашударо бонк дар ?исоби ?удогона ба ?исоб мегирад. Дар ?олати ба таъхир афтодани м??лати баргардонидани ?арзи ба пули милл? додашуда онро дар ?исоби махсуси № 11117 «?арз?ое, ки м??лати пардохташон ба таъхир афтодааст», агар ?арз ба асъори хори?? дода шуда бошад дар ?исоби № 11119 ба ?исоб гирифта, аз он?о фоизи зиёд, яъне фоизи ?аримав? ситонида мешавад.
?арз?ое, ки бонк ба муштариён меди?ад бояд таъминоти модд? дошта бошанд. Аксаран ?арз ба гарави ягон чиз дода мешавад. Агар моли корхона ба гарав монда шавад, арзиши мол бояд баробари мабла?и ?арз ё аз он зиёд бошад.
?арзи таъминоти модд? надошта ?амон ?арзе ?исоб мешавад, ки умуман таъминоти модд? надорад ё таъминоти моддиаш аз 60 фоизи мабла?и ?арз камтар аст.
Чора??? оид ба ситонидаии ?арз?ои мушкилситон
?арз?ое, ки дар м??лати му?арраршуда бар намегарданд аз он ша?одат меди?анд, ки фаъолияти и?тисодию молиявии
корхона суст шудааст ва ?арзро дар м??лати му?арраршуда баргардонида наметавонад. Дар ин ?олат корманди ш?ъбаи ?арзии бонк тавозун ва дигар ?исоботи корхонаро ?амата- рафа та?лил намуда, сабаб?ои норасой дар фаъолияти корхонаро муайян менамояд. Агар зарур бошад ба корхона рафта фаъолияти онро дар ?ояш месан?ад.
Барой баргардонидани ?арз?ои мушкилситон бонк бояд чора?ои заруриро биандешад:
дигар кардани таркиби ?арз, яъне агар ило?аш бошад м??лати баргардонидани ?арзро тамдид намудан;
талаб намудани ?у??ат?ои иловаг? ва гарави иловагй; ?ангоми мав?удияти гарав онро фур?хта ?арзро бар- гардонидан;
бо ро?барияти корхона кор бурдан;
дар ?олати зарурй иваз кардани ро?барияти корхона;
интишор ва фур?ши са?мия?ои нав ва ?айра.
Агар дар нати?аи ин чора??ихо фаъолияти корхона бе?тар нагардад ва эхтимолияти баргаштани ?арз номуайян монад, пас бонк корхонаро муфлис эълон намуда, барои ситонидани ?арз ?у??ат?ои заруриро тартиб дода, ба суди и?тисод? муро?иат менамояд.
Ташкили захира?ои пул? барои аз ?исоб хори? намудани ?арз?ои
мушкилситон
Э?тимолияти хатари барнагаштани ?арз?ои додашуда доимо ву?уд дорад. Бинобар ин, бонк новобаста аз он ки ?арз?ои додааш бармегарданд ё не, бояд барои п?шонидани зарари э?тимолй аз додани ?арз захираи пул? ташкил ди?ад.
Бонк бояд ?ар р?з аз ?а?ми ?арз?ои додааш камаш 2% захираи пул? ташкил дода, дар ?исоби алохида № 13999 «Захира барои талафоти имконпазир аз ?арз» ба ?исоб гирад. Агар ?арз гур??и дуюм, яъне «?айристандарт?» бошад бояд 5% аз ?а?ми ин ?арз захира намояд.
Дар ?олати мав?уд набудани ?арз?ои «шуб?анок» баробари 30% ?а?ми ин ?арз?о захираи пул? ташкил ди?ад. Агар ?арз?ои хатарнок мавчуд бошанду м??лати бар гардонидани он?о аз 60 то 180 р?з ба таъхир афтода бошад, бонк бояд баробари 75%-и мабла?и он?о захираи пул? ташкил намояд.
?ангоми муайян намудани ?арз?ои «беэътимод», ки м??лати пардохташон аз 180 р?з ва зиёдтар ба таъхир афтодааст ва таъмини модд? надошта бошанд, бонк бояд баробари 100%-и мабла?и он?о пул захира намояд.
Просмотр: 3337
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved