Дата: 2016-01-28
Фоидаи та?симношуда ва ?исобот оиди фоида ва зарар дар ?амъияти са??ом?
Ма?сади омўзиш
Таърифи фоидаи та?симношуда
Амалиёти ба фоидаи та?симношуда таъсир расонанда
Ма?дудият?ои фоидаи та?симношуда
?исобот оиди фоида ва зарар дар ?амъияти са??ом?
Кушоиши ахборот
Адабиёти тавсияшаванда
Супориш барои худсан??
Пас аз омўзиши боби мазкур Шумо бояд ?обилияти:
Сохти (таркиби) сармояи азонихудии ширкат?ои са??ом? аз ду боби асос? иборат аст:
Фоидаи та?симношуда (фоидаи реинвестиронидашуда - retainedearnings) ?исми сармояи азонихуд?, ки дар байни мулкдорон (со?ибон) та?сим нашудааст. Дар баробари сармояи баровардашуда фоидаи та?симнашуда сарчашмаи пайдоиши актив?о мебошад.
Асосан, ?исоби «Фоидаи та?симношуда» ба?ияи кредит? дорад. Ба?ияи кредитии ?исоби «Фоидаи та?симношуда» мабла?и фоидаи софро дар давоми мав?удияти ширкат тар?и зарар?о, пардохт?о аз рўи ?а??усса?м ва фоидаи ба сармояи са??омии баровардашуда реинвестиронидашуда дарбар мегирад. Ин ?исоб баъзан ба?ияи дебет? дорад, ки зиёд будани пардохти ?а??усса?м ва зарар?оро аз мабла?и фоидаи та?симношуда нишон меди?ад. Норасоии фоидаи та?симнашуда аз сармояи гузошташуда тар? карда мешавад.
Фоидаи та?симношуда ?амчун активи ширкат ба ?исоб нарафта, мав?удияти он аз зиёдшавии актив?ои ширкат дар нати?аи амалиёт?ои фоидаовар ша?одат меди?ад.
?исобот оиди фоидаи та?симношуда ?амчун ?исми таркибии ?исоботи молияв? нати?аи та?йиротро дар таркиби фоидаи та?симношудаи давраи ?исобот? инъикос менамояд. ?исобот оиди фоидаи та?симношуда сохти зеринро дорост:
Ширкати «Хингоб»
?исобот оиди фоидаи та?симношуда барои соле, ки 31 декабри соли 1999 ба ан?ом расидааст
Ба?ияи фоидаи та?симношуда дар 1 январи с.1999…………………….50000
Тар?: ?а??усса?м………………………………………………….5000…………….9000
Ба?ияи фоидаи та?симношуда дар 31 декабри с. 1999…………………59000
Ч? тавре, ки аён аст, ба ?а?ми фоидаи та?симношуда пеш аз ?ама мабла?и фоидаи (зарари) софи давраи ?ор? таъсир мерасонад.
Фоидаи софи давраи ?ор?, ки бо тарзи тар? кардани ?ама гуна харо?от аз даромади умум? ?исоб карда мешавад, ?а?ми фоидаи та?симношударо меафзояд. Дар ин ?олат навишти зерин гузаронида мешавад:
Ма?мўаи даромад ва харо?от (фоидаи соф)………….……15000
Фоидаи та?симношуда ………………………………….………15000
?а??усса?м ин та?сими фоидаи субъект байни са??омони он мебошад. Асосан ?а??усса?м бо пули на?д ва ё са?мия?ои иловаг? баровардашуда пардохта мешавад. Шакли дигари ?а??усса?м ин ?а??усса?м дар намуди асл? мебошад, масалан, ?а??усса?ме, ки ба воситаи ма?сулот, мол, са?мия?ои дигар корхона?о (ин гуна ?а??усса?м аз рўи арзиши бозории актив?ои та?симшуда ба?о дода мешаванд) пардохта мешавад.
а) ?а??усса?ми пул?
?а??усса?ми пул? ин та?сими фоидаи софи ширкат дар намуди пул? мебошад.
Мисоли 1. 15 январи соли 2000 Шўрои директорони АО «Афрўз» аз мабла?и 120000 в.ш ?а??усса?ми пулии семо?аи 3% эълон кард (1/4 ?иссаи ?а??усса?ми солона барои 1000 са?мия?ои имтиёзноки 12%, бо арзиши номиналии 100 в.ш.). ?а??усса?м 1 марти соли 2000 пардохта мешавад.
15 январи с. 2000
Фоидаи та?симношуда…………………………………………..3600
?а??усса?м барои пардохт…………………………………………3600
1 марти с. 2000
?а??усса?м барои пардохт……………………………………….3600
Восита?ои пул?………………………………………………………..3600
b) ?а??усса?ми бо са?мия пардохтшаванда
Пардохти ?а??усса?м бо са?мия дар актив?о ва ў?дадори?ои ширкат та?йирот намеорад, чунки дар ин ?олат ба мисли пардохти пул? та?симот ба амал намеояд. Пардохти ?а??усса?м бо са?мия тан?о ба та?йироти сохти сармоя оварда мерасонад.
Шўрои директорон ?а??уса?ми бо са?мия пардохтшавандаро бо чунин ма?сад?о эълон карда метавонад53:
?а??усса?ми бо са?мия пардохташуда ба ?а?ми умумии сармояи азонихуд? таъсир намерасонад. Нати?аи ин – гузаронидани мабла?и ?а??усса?м аз моддаи «Фоидаи та?симношуда»-и баланс ба модда?ои «Са?мия?ои одд?» ва ё «Са?мия?ои имтиёзнок» дар санаи эълони ?а??усса?м. Ин мабла? ?амчун арзиши са?мия?ои иловаг? баровардашуда бо нархи бозории ?ор? муайян карда мешавад.
Мисоли 2. Сохти сармояи азонихуди ширкат чунин аст:
Сармояи азонихуд?:
Са?мия?ои одд? (ном. 10 в.ш.)……………………………………….200 000
Сармояи иловаг? пардохтшуда………………………………………..50 000
Фоидаи та?симнашуда…………………………………………………150 000
10 феврал Шўрои директорон ?а??усса?ми бо са?мия пардохташавандае, ки 1 март дар байни са??омони 25 феврал ба ?айд гирифташаванда та?сим карда мешавад, дар ?а?ми 10% са?мия?ои дар гардиш буда, эълон кард. Нархи бозории са?мия рўзи 20 феврал 20 в.ш.-ро ташкил медод.
10 феврал:
Фоидаи та?симношуда……………………………………………40 000
Са?мия?ои оддии та?симшаванда……………………………………20 000
Сармояи иловаг? пардохташуда………………………………………20 000
?исобкун?:
20 000 са?мия х 10% = 2000 са?мия
2 000 са?мия х 20 в.ш.барои як са?мия = 40000 в.ш.
2 000 са?мия х 10 в.ш. барои як са?мия = 20000 в.ш.
25 феврал: Навишти бухгалтер? талаб карда намешавад.
1 март:
Са?мия?ои оддии та?симшаванда………………………………..20 000
Са?мия?ои одд?………………………………………………………….20 000
Нати?аи мисоли овардашуда – гузаронидани арзиши бозории сармояи азонихуд? ба мабла?и 40 000 в.ш. аз фоидаи та?симношуда ба сармояи пардохташуда ва афзоиши ми?дори са?мия?ои дар гардиш буда ба ми?дори 2 000 дона. Сохти сармояи азонихуд? баъди ин амалиёт чунин аст:
Сармояи азонихуд?:
Са?мия?ои одд? (ном. 10 в.ш.)………………………………………. 220 000
Сармояи иловаг? пардохтшуда………………………………………..70 000
Фоидаи та?симношуда…………………………………………………110 000
Аз мисоли дар боло овардашуда, хулоса?ои зерин бармеоянд:
с) ?исса?удокуни?о аз фоидаи та?симношуда
Фоидаи та?симнашуда метавонад барои ма?сад?ои муайян равона ва ё дар нати?аи амал?ои маъмурияти субъект ва ё мувофи?и ?онунгузор? захира карда шавад. Дар ин ?олат ба?исобгирии ?исса?удокуни?о бо як тарз бурда мешавад.
Фоидаи та?симношудаи ?удокардашуда, ки ?амчун сармояи захирав? маълум аст, барои ма?сад?ои муайяни маъмурият ба монанди васеъ кардани и?тидори исте?сол? ташкил мегардад.
Ба ?ар ?ол, ма?сади бавоситаи ташкили сармояи захирав? – ма?дуднамоии та?сими ?а??усса?м ба дорандагони са?мия мебошад. ?исса?удокуни?о бо со?ибии актив?ои муайян пайваст нестанд ва маънои ?ойгир кардани мабла?и муайяни пули на?д ё дигар актив?оро ба фонди махсус надоранд. Мабла?и на?динае, ки ?амчун ?а??усса?м та?сим карда мешавад, барои ма?сад?ои муайян истифода ва ё барои таъмини фонд?о, масалан пўшонидани ?арз?о, ниго? дошта мешавад.
?исса?удокуни?о аз фоидаи та?симношуда бо ро?и гузаронидани мабла? аз ?исоби «Фоидаи та?симношуда» ба ?исоби «Сармояи захирав?» амал? мегарданд.
Фоидаи та?симношудаи соли ?исобот?……………………….25 000
Дигар сармояи захирав?…………………………………………….25 000
Баъд аз он ки ?исса??удокуни?о ба ма?сади худ хизмат мекунанд ва ё ма?дудият бардошта мешавад, мабла??ои ?удокардашуда бояд ба таркиби фоидаи та?симношуда баргардонида шаванд.
Азбаски ?исса?удокуни?о барои ма?сад?ои муайян пешбин? шудаанд, бояд а??алан соле як маротиба та?лили ?амаи мабла??ои ?удокардашуда ва ами?ияти ?исса?удокуни?о гузаронида шавад.
d) Ба?исобгирии ?исса?удокуни?о аз фоидаи та?симношуда
?исобот оиди фоидаи та?симношуда асосан аз ду ?исм иборат аст:
(1) ?удокардашуда (ассигновано);
(2) ?удокарданашуда (неассигновано).
Дар ?исми якум барои ?исоби мабла??ои ?удокардашуда ба?ияи ибтидоии ?исоб, зиёдшав? ва камшавии мабла? дар давоми давра, ба?ияи охирии ?исоб нишон дода мешавад.
Дар ?исми дуюм барои ?исоби ?удокарданашудаи фоидаи та?симношуда ба?ияи аввалии ?исоб, даромади ё зарари софи давра, ?а??усса?м, гузаронидан ба ?исоб ва аз ?исоби ?исса?удокуни?о, ба?ияи охирии ?исоб нишон дода мешавад.
Ра?ами охирин дар ?исобот - ин фоидаи та?симношудаи ни?о? дар охири давра аст.
Мисоли 3. ?исобот оиди фоидаи та?симношудаи дорои ?исса?удокуни?о (бо в.ш.)
Мабла??ои ?удокардашуда:
?исса?удокуни?о барои васеъкунии исте?солот
дар 1 январи с.2001……………………………………………………..80 000
?исса?удокуни?ои иловаг? (ниг. поёнтар)………………………….20 000
?исса?удокуни?ои фоидаи та?симнашуда
дар 31 декабри с. 2001…………………………………………………100 000
Мабла??ои ?удокарданошуда:
Ба?ия дар 1 январи с. 2001………………………….550 000
Фоидаи софи сол………………………….…………..70 000……….. 620 000
?а??усса?ми пулии эълоншуда……………….…….30 000
Гузаронидан ба ?исса?удокуни?о
Барои васеъ кардани исте?солот (ниг. ба боло)…..20 000………..(50 000)
Фоидаи та?симношудаи озод дар 31 декабри с. 2001…………..….570 000
?амаг? фоидаи та?симношуда дар 31 декабри с. 2001…..……….670 000
е) Исло?и фоидаи та?симношуда
Амалиёте, ки ба фоидаи та?симнашуда бевосита таъсир мерасонад, бояд дар ?исобот оиди фоидаи та?симношуда кушода дода шавад. Дар поён амалиёт?ои асосие, ки ба фоидаи та?симношуда таъсир мерасонанд, дида мешаванд. ?а?ми фоидаи соф ва ?олати молияв? ?ангоми та?йири принсип?ои ба?исобгир? та?йир меёбанд. ?ангоми ?абули ?арор дар бораи та?йирди?ии усули ба?исобгирии объект?ои мушаххас (усули ба?оди?ии захира?ои моддию мол?, ?исоб кардани хўрдашав?), ва?те, ки усули нав нисбат ба усули кў?на бе?тар аст, бояд мувофи?ан ?а?ми фоидаи та?симношуда исло? карда шавад ва дар ?исоботи молияв? инъикос гардад.
Мисоли 4. 1 январи соли 2000 ширкат дастго?еро бо мў?лати истифодабарии 4 сола ба мабла?и 10 000 в.ш. харид. Ширкат хўрдашавиро аз рўи усули ?амъи адад?о ?исоб мекард, вале дар аввали соли 2002 ?арор шуда буд, ки он ба усули мунтазами аз?исоббарории арзиш иваз карда шавад. Таъсири та?йирот дар принсип?ои ба?исобгир? бо тарзи зерин ?исоб карда мешавад:
Аз рўи усули ?амъи адад?о:
Хўрдашав? дар соли 2000 – 10 000 х 4/10……………….….……………..4 000
Хўрдашав? дар соли 2001 – 10 000 х 3/10…………………….…………...3 000
Ба?ияи хўрдашавии ?амъшуда дар аввали соли 2002……….………….7 000
Аз рўи усули мунтазами хўрдашав? (агар истифода мешуд):
Хўрдашав? дар соли 2000 – 10 000/4……………………..………………..2 500
Хўрдашав? дар соли 2001 - ………………………………..……………….2 500
Ба?ияи хўрдашавии ?амъшудае,
ки дар соли 2002 мешуд…………………………………………………….5 000
Фар?ият……………………………………………………………………….2 000
?ангоми истифодабарии усули мунтазами хўрдашав? ба?ияи ?исоби хўрдашавии ?амъшуда ба мабла?и 2 000 в.ш. кам мебуд ва ба ?амин мабла? харо?оти хўрдашав? низ дар ду сол кам мешуд. Андоз аз даромад дар нати?аи та?йирот ба мабла?и 600 в.ш. зиёд мебуд (2 000 х 30%). Таъсири соф (чистый эффект) аз та?йирот ба 1 400 (2 000 - 600) в.ш. баробар аст.
Исло?и та?йирот дар принсип?ои ба?исобгир?:
Хўрдашавии ?амъшуда – дастго??о…………………………………2 000
Фоидаи та?симнашудаи соли ?исобот?……………………………1 400
Андози ?ор? аз фоида барои пардохт………………………………..600
f) Исло?куни?ои давра?ои гузашта
Дар бисёр ?олат?о, дар давраи ?ории ?исобот? ?ар гуна хатоги?о ёфт мешаванд, ки аз истифодабарии нодурусти принсип?ои ба?исобгир? ва ё иштибо?и арифметикии давра?ои ?исоботии гузашта ба ву?уд омадаанд. Ин гуна хатоги?о талаб мекунанд, ки мувофи?и бузургии он?о фоидаи та?симношуда исло? карда шавад, яъне исло?кун? дар ?исоботи аллакай интишор шуда, ба амал бароварда шавад.
Исло?и ?орие, ки дар нати?аи фаъолияти ба?исобгир? ба амал меояд, ?амчунин хатоги?ое, ки дар давоми давраи ба?исобгир? исло? карда шудаанд, ба исло?и давра?ои гузашта дахл надоранд. Мутоби?и СБ?М 1, хатоги?ое, ки ба давраи гузашта таъсир мерасонанд, дар давраи ?ории ?исобот? исло? карда мешаванд, ё ин ки исло?и фоидаи та?симношуда мумкин аст.
Мисоли 5. Та??изоти харидаи ширкат ба мабла?и 10 000 в.ш. ба ?ои ?исоби «Та??изот» дар ?исоби харо?от инъикос гардида буд. Ошкорсозии ин хатог? 1 апрели соли 2001, баъди интишори ?исоботи молиявии соли 2000, исло?и ба?ияи ?исоби «Фоидаи та?симношуда» - ро талаб мекунад. Бо сабаби ин хатог? дар соли 2000 ба мабла?и 3 000 в.ш. (10 000 х 30%) андоз супорида нашуда буд. Дар ин ?олат навишти исло?от? чунин намуд дорад:
1 апрели с. 2001:
Та??изот…………………………………………………….10 000
Даромади та?симнашудаи сол?ои гузашта…………………..7 000
Андози ?ор? аз даромад барои пардохт……………………….3 000
Ин исло?кун? дар ?исобот оиди фоида ва зарар инъикос намеёбад, вале дар ?исоботи молияв? ?амчун исло? ба ба?ияи аввалаи фоидаи та?симношуда дар ?исобот оиди фоидаи та?симношуда нишон дода мешавад:
Ширкати «Мадина»
?исобот оиди фоидаи та?симношуда барои соли 2001
Фоидаи та?симношуда дар 1 январи с. 2001………………………….550 000
Исло? барои давраи гузашта:
Исло? кардани хатогии бурдани арзиши та??изот
ба харо?оти исте?солот
(тар?и андоз ба мабла?и 3 000 в.ш.)…………………………….………7 000
Фоидаи та?симношудаи исло?шуда…………………………………557 000
?амъ: Фоидаи соф…………………………………………………70 000
Тар?: ?а??усса?м………………………………………………….30 000 …… 50 000
Фоидаи та?симношуда дар 31 декабри с. 2001………………………607 000
Ширкат?о барои ма?дуд кардани истифодабарии пурра ё ?исми муайяни фоидаи та?симношуда ў?дадор ва ё ?авасманданд. Ма?дуд кардани истифодабарии фоидаи та?симношуда маънои эълон кардани ?а??усса?мро тан?о ба мабла?и аз мабла?и ма?дуд карда шуда зиёд дорад. Сабаб?ои ма?дуд кардани та?симоти фоидаи та?симношуда:
Тарз?ои зерини инъикоси ма?дудкуни?ои фоидаи та?симношуда дар ?исоботи молияв? мав?уданд:
а) дар баланси бухгалтер?, дар ?исми «Сармояи са??ом?» инъикос намудани ма?дудкуни?ои фоидаи та?симношуда;
b) инъикоси ма?дудкуни?ои фоидаи та?симнашуда дар эзо?номаи (шар?ияи) ?исоботи молияв?.
Ма?дудкуни?ои фоидаи та?симношуда сармояи азонихудиро та?йир намеди?ад, тан?о фоидаи та?симношударо ба ду ?исм: ма?дудкардашуда ва ма?дудкарданашуда ?удо мекунад. Моддаи «Фоидаи та?симношудаи ма?дудкардашуда» нишон меди?ад, ки восита?ои он барои пардохти ?а??усса?м истифода шуда наметавонанд.
Мисоли 6. Шўрои директорони ширкати «Башоро» бо ма?сади васеъ кардани и?тидори исте?сол? ?арор дод, ки фоидаи та?симношударо ба мабла?и 25 000 в.ш. ма?дуд кунад. ?исми «Сармояи са??ом?» дар баланси корпоратсияи «Башоро» намуди зеринро дорад:
Сармояи са??ом?
Сармояи гузошташуда
Са?мия?ои одд?, номинал 10 в.ш………………………………………….100 000
Сармояи аз номинал зиёд дохил кардашуда……………………………….25 000
?амъ…………………………………………………………………………….125 000
Фоидаи та?симношуда
Фоидаи та?симношудаи ма?дудкардашуда………………………………..25 000
Фоидаи та?симношудаи ма?дудкарданашуда……………………………..50 000
?амъ……………………………………………………………………………..75 000
?амаг?…………………………………………………………………………..200 000
Ин амал дар эзо?нома ба ?исоботи молияв? дар намуди зерин нишон дода мешавад:
Сармояи гузошташуда …….. ……………………………125 000
Фоидаи та?симношуда ……………………………………75 000
Эзо?: Шўрои директорон бо ма?сади васеъ кардани исте?солот фоидаи та?симношударо ба мабла?и 25 000 в.ш аз пардохти ?а??усса?м ма?дуд кард.
?исобот оиди фоида ва зарар дар ?амъияти са??ом?
?исобот оиди фоида ва зарар (?исобот оиди нати?а?ои фаъолияти молияв? - хо?аг?) фаъолияти ширкатро дар давраи ?исобот? тавсиф меди?ад. Ў та?йирёбии бузургии сармояро зери таъсири даромад ва харо?оти дар давраи ?исобот? ?ой дошта, нишон меди?ад.
СБ?М шакли ?исобот оиди фоида ва зарарро ба ?оида намедароранд, аммо ахбороти дар ин ?исобот инъикосшавандаро муайян мекунанд (ниг.мавзўи 2).
Ба ин ниго? накарда, таснифи модда?ои ?исобот оиди фоида ва зарар бо ма?сади та?ия ва пешни?оди ?исоботи мазкур аз тарафи ?амаи субъект?ои хо?агидор?, таъмини му?оисашавандагии ?исоботи субъект?ои гуногун ва дар давра?ои гуногун зарур аст. СБ?М тартиби кушодани ахборотро нисбати модда?ои гуногуни фоидаи соф ё зарар аз фаъолияти асос? ва ?айриасос?, ?олат?ои фав?улодда, ?одиса?ои шарт?, та?йирёби?о дар сиёсати ба?исобгир? ва исло?и хатоги?ои му?им тавсия меди?ад.
Фоида ?амчун ченаки самаранокии фаъолият ё ?амчун асос барои ?исоб кардани коэффитсиент?ои гуногун, ба монанди фоида аз як са?мия баромад мекунад. Элемент?ое, ки бевосита бо ченкунии фоидаи соф ало?аманданд, даромад ва харо?от ба ?исоб мераванд.
Даромад аз фурўш (пули фурўш - выручка)дар ?исобот оиди фоида ва зарар мувофи?и усули ?исобкун? (начисления) инъикос меёбад - даромад дар ?амон даврае, ки ?у?у?и моликияти актив ба харидор гузашт, хизмат?о во?еан расонида шуданд, кор и?ро шуда аст, новобаста аз давраи ?абули пардохт эътироф карда мешавад.
Дар ?исобот дар сатри «Даромад» фурўши соф (нетто-реализация), яъне даромади умум? аз фурўш тар?и баргардониши мол ва пешни?оди тахфиф?о инъикос меёбад.
Харо?оте, ки дар ?исобот оиди фоида ва зарар эътироф мегарданд, ба арзиши аслии фурўш ва харо?оти давра ?удо мешаванд.
Арзиши аслии фурўш - ин харо?от барои исте?соли ма?сулот кор, хизмат?о, хариди мол?о барои бозфурўш? (перепродажа), мутаносиб бо даромад аз фурўши дар давраи ?исобот? эътироф гардида мебошад.
Ба арзиши аслии фурўш харо?оте дохил мешаванд, ки новобаста бо ?араёни исте?солот ало?аманданд. Ба он?о дохил мешаванд:
Харо?оти давра – ин харо?оте, ки дар давраи ?исобот? дар ширкат ?ой доштанд ва бо ?аракати во?ид?ои во?еии ма?сулоти тайёр ало?аманд нестанд. Ин харо?от ба арзиши асл? бурда нашуда, ба актив?о дохил намешаванд ва ?атман ?ангоми ба ву?уд омадан ?амчун харо?оти давра эътироф мегарданд.
Даромад ва харо?от дар ?исобот оиди фоида ва зарар бо ма?сади таъмин кардани истифодабарандагон бо ахбороти барои ?абули ?арор?ои идоракун? зарур бо тарз?ои гуногун нишон дода мешаванд. Дар ?исобот даромад ва харо?от ало?ида нишон дода мешаванд - аз фаъолияти асос? (?ор? (амалиёт?), му?аррар?) ва аз фаъолияти ?айриасос? (?айриамалиёт?). Му?аррар? – фаъолияти доимо такроршавнда.
Ба ?исобот оиди фоида ва зарар модда?ои зерин дохил мешаванд:
а) даромад аз фаъолияти асос?;
b) арзиши аслии фурўш;
с) фоидаи умум? (даромади умум? - валовый доход) – нати?аи фаъолияти амалиёт?, ки ?амчун фар?ияти байни даромад аз фаъолияти асос? ва арзиши аслии фурўш муайян карда мешавад;
d) харо?оти давра – харо?оти амалиёт?. Ба он?о дохил мешаванд:
е) фоида аз фаъолияти амалиёт?, ки ?амчун фар?и байни даромади умум? ва харо?оти амалиёт? ?исоб карда мешавад;
f) даромад ва харо?от аз фаъолияти ?айриасос?;
g) фоидаи то андозбанд?, ки ?амчун фоида аз фаъолияти асос? тар?и (?амъи) даромад (харо?от) аз фаъолияти ?айриасос? муайян карда мешавад;
h) андоз аз фоида, ки аз рўи меъёр?ои му?арраркардаи Кодекси андоз ?исоб карда мешавад. Азбаски ?оида?ои гуногуни ?исоб кардани фоида бо ма?сади андозбанд? ва ба?исобгирии бухгалтер? мав?уданд, мабла?и андоз аз фоида аз рўи ин ма?сад?о низ фар? мекунад. Дар эъломияи андоз андоз барои пардохт, ки дар баланс ?амчун ў?дадори?о инъикос меёбад, навишта мешавад. Дар ?исобот оиди фоида ва зарар ?а?ми харо?от аз рўи андоз инъикос меёбад. Фар?ияти байни он?о ?амчун андози ба таъхирмондашуда ба ?исоб меравад.
Ало?амандии байни он?о намуди зеринро дорад:
Харо?от аз рўи андоз аз фоида = Андоз барои пардохт + андози ба таъхирмонда
i) фоида бе ба?исобгирии модда?ои фав?улодда;
j) модда?ои фав?улодда тар?и андоз аз фоида;
k) фоидаи соф.
Шакли намунавии ?исобот оиди фоида ва зарар чунин аст:
?исобот оиди фоида ва зарар
барои давраи аз 01.01. то 31.12. соли 2001
Корхона___________________________________________________________________
Со?а______________________________________________________________________
?ои ?айд__________________________________________________________________
Нишон?___________________________________________________________________
Во?иди ченак ?азор в.ш.
Даромад аз фурўш |
1 200 |
Арзиши аслии фурўш |
(500) |
Фоидаи умум? |
640 |
Харо?оти амалиёт? |
|
Хўрдашав? |
55 |
Харо?от аз рўи фурўш |
43 |
Харо?оти умумихо?аг? |
112 |
?амъи харо?оти амалиёт? |
(210) |
Фоида аз фаъолияти амалиёт? |
430 |
Даромад ва харо?от аз фаъолияти ?айриасос? |
|
Даромад аз сармоягузори?о |
130 |
Харо?оти пардохти фоиз?о |
(250) |
Даромад (зарар) аз фар?ияти курс? |
10 |
Дигар даромад ва харо?от |
(30) |
?амъи даромад ва харо?от аз фаъолияти ?айриасос? |
(50) |
Фоида то пардохти андоз ва модда?ои фав?улодда |
380 |
Андоз аз фоида |
(114) |
Фоида бе ба?исобгирии модда?ои фав?улодда |
266 |
Модда?ои фав?улодда тар?и андоз аз фоида |
- |
Фоидаи соф |
266 |
Баъзе модда?ои ?исобот оиди фоида ва зарарро муфассалтар дида мебароем:
?одиса?ои шарт? – вазъияти дар санаи ?исоботи молияв? ?ой дошта, ки нати?аи охирини он?о – фоида ва зарар тан?о ?ангоми рўй додан ва ё рўй надодани як ва ё зиёда ?одиса?ои номуайян дар оянда тасди? карда мешавад.
?одисаи шарт? метавонад:
Ро?барияти ширкат вобаста аз нати?а?ои омўзиши ахборот дар санаи ?исоботи молияв?, ки та?лили во?еа?ои пас аз санаи ?исоботи молияв? баамалояндаро дарбар мегирад, инчунин бо назардошти та?рибаи мав?удаи хеш таъсири молиявии ?одиса?ои шартиро ба?о меди?ад.
?одисаи шарт? метавонад ба пайдоиши фоида ё зарари шарт? оварда расонад.
СБ?М талаб мекунанд, ки зарари шарт? бояд дар ?исоботи молияв? бо воситаи камкунии фоида ?ангоми риояи шарт?ои зерин инъикос ёбад:
Зарари шартие, ки ба талабот?ои дар боло зикр шуда ?авобгў ?аст, бояд дар баланс ?амчун ў?дадор? ва дар ?исобот оиди фоида ва зарар ?амчун харо?от ё зарари ?амон даврае, ки дар як ва?т мав?удияти ?ардуи ин талабот ?ой дошт, инъикос ёбад.
Барои ?обили ?абул будани кушоиши ахборот зарар?ои шарт?, ба мисли зарар аз ?арздории дебитор?(захираи ?арз?ои шуб?анок), ў?дадории ?исобкардашуда аз рўи хизматрасонии кафолатнок, даъво?ои суд? ва баргардониши мабла?и андоз, зарари чашмдошт аз фурўши ?исми бизнес бояд ?аматарафа омўхта шаванд. Агар мабла?и зарари ба?о? ба таври му?им фар?ият дошта бошад, ягон мабла?е ?исоб карда намешавад. Тан?о дар сурат мав?удияти боварии комил оиди пардохти яке аз мабла??ои зарари ба?о? он мабла?и минимал? эътироф ва ?исоб карда мешавад. Аммо дар ин сурат ?ам кушоиши иловагии ахборот ?обили ?абул аст.
Э?тимолияти рух додани ?одиса?ои шарт? |
Мабла?ро ?исоб кардан мумкин аст |
Мабла?ро ?исоб кардан имконнопазир аст |
Э?тимол аст |
Зарари шарт? |
|
|
Зарар ?исоб карда мешавад ва ў?дадори?о дар ?исобот инъикос меёбанд. |
Зарар ва ў?дадори?о ?исоб карда намешаванд, лекин он?о дар шар?ияи ?исоботи молияв? инъикос меёбанд. |
Э?тимол нест |
?исобкун?, эзо? талаб карда намешавад, аммо эзо? дар шар?ияи ?исоботи молияв? ?обили ?абул аст. |
|
Э?тимол аст |
Фоидаи шарт? |
|
Э?тимол нест |
Ба истиснои ?олат?ои бисёр ?айриодд? ?исоб карда намешавад, аммо дар эзо?нома кушоиш талаб карда мешавад |
Дар эзо?нома кушоиш талаб карда мешавад. Ин бо ма?сади пешгирии хулоса?ои нодуруст ба амал бароварда мешавад. |
Э?тимол нест |
Кушоиш тавсия карда намешавад |
СБ?М 10: Дар ?исоботи молияв? зарари шарт? бояд ?амчун даромад ё актив эътироф нагардад. Агар э?тимолияти гирифтани фоида бошад, мав?удияти зарар?ои шарт? бояд ошкор карда шавад. Му?им он аст, ки ошкоркун? дар бораи э?тимолияти гирифтани фоида маълумоти бардурў? нади?ад.
2. ?одиса?ои минбаъда. ?одиса?ои минбаъда – ?одиса?ои му?ими мусоид ва номусоид, ки баъди санаи баланс?, аммо то санаи интишори ?исоботи молияв? ба амал меоянд. Одатан, фар?ияти байни ин ду сана аз чор мо? зиёд нест.
Намуд?ои зерини ?одиса?ои минбаъдароро ?удо мекунанд:
?одиса?ое, ки ба ?исоботи молияв? таъсири му?им мерасонанд, ?амчун ?одиса?ои минбаъда дида баромада мешаванд. ?одиса?ои минбаъда ахборотеро дар бар мегиранд, ки ба фа?миш ва ба?оди?ии пешомади бизнес аз тарафи истифодабарандагон таъсир расонда, метавонанд ба зарурияти исло?и ?исоботи молияв? ишора кунанд ва ё ошкоркуниро дар эзо?нома талаб намоянд.
Нати?а?ои ?одиса?ои минбаъда дар ?исобот ?амон ва?т эътироф мегардад, агар он?о:
?одиса?ои минбаъда ?амон ва?т дар ?исоботи молияв? ошкор карда мешаванд, агар он?о ба шароит?ои дар санаи ?исобот? мав?уд буда тааллу? надоранд, аммо он ?адар му?иманд, ки ошкор накардани он?о ба ?абули ?арор?ои и?тисодии истифодабарандагон таъсири му?им мерасонад. Намунаи он?о:
3. ?одиса?ои фав?улодда. ?одиса?ои фав?улодда ?амчун амалиёт ва ё ?одиса?ои баъзан ба амал оянда, ки барои фаъолияти асос? хос нестанд ва аз ?арор?ои ро?барият вобастаг? надоранд, муайян карда мешаванд. Дар ?исобот оиди фоида ва зарар бо сабаби таъсири му?им доштани он?о ба ?олати молиявии субъект, нати?аи ?одиса?ои фав?улодд? – даромад ва ё харо?от ?амчун модда?ои ало?ида инъикос мегарданд.
Модда?о фав?улодд? ?исобида мешаванд, агар он?о сифат?ои зеринро доро бошанд:
Фоида ва ё зараре, ки ширкат дар нати?аи фаъолияти му?аррар? ба даст меорад, ?амчун модда?ои фав?улодд? шинохта намешаванд. ?одиса бояд ?айриодд? бошад ва аз фаъолияти му?аррар? фар? кунад.
Барои муайян кардани ?одиса?ои фав?улодд? дида баромадани му?ити бизнеси ширкат, ки аз чунин омил?о ба монанди со?аи фаъолияти ширкат, ма?оми ?у?роф?, хусусият ва дара?аи танзими давлат? иборат аст, зарур аст.
?олат?ои зерин фав?улодд? буда наметавонанд:
?одиса?ои фав?улодда дар ?исобот оиди фоида ва зарар дар ?исми ало?ида бе мабла?и андоз аз фоидае, ки бо пайдоиши он?о вобаста аст, инъикос меёбанд. Аз ну?таи назари андозситон?, фоидаи фав?улодд? ба афзоиши андоз аз фоида, зарари фав?улодд? бошад, ба камшавии андоз оварда мерасонад. Дар ?арду ?олат мабла?и андоз аз мабла?и фоида ва ё зарар барои инъикоси мабла?и софи бе андоз партофта мешавад.
Бузургии мабла?и фоида ва ё зарар ба сифати меъёри ?амчун фав?улодд? шинохтани модда баромад намекунад, гарчанде мабла??ои му?ими фоида ва зарар ало?ида инъикос мегарданд.
Мисоли 7. Дар нати?аи сел бинои арзиши ба?иявиаш 100 000 в.ш. вайрон шуд. Меъёри андоз аз фоида – 30%.Талаб карда мешавад: а) навишт?оро нишон ди?ед, агар ширкат су?урта шуда бошад, б) навишт?оро нишон ди?ед, агар ширкат су?урта нашуда бошад,
а) Дар ?олате, ки ширкат аз ?олат?ои фав?улодд? су?урта шуда бошад:
Даромад (зарар) аз ?одиса?ои фав?улодд?…………………………100 000
Бино…………………………………………………………………………100 000
Восита?ои пул?…………………………………………………………..100 000
Даромад (зарар) аз ?одиса?ои фав?улодд?……………………………100 000
б) Дар ?олате, ки ширкат су?урта нашуда бошад:
Зарари ?уброннашаванда аз ?одиса?ои фав?улодд?……………….100 000
Бино………………………………………………………………………….100 000
Андози ?ор? аз фоида барои пардохт………………………………….30 000
Зарари ?уброннашаванда аз ?одиса?ои фав?улодд?………………….30 000
Мисоли 8. Дар поён нишонди?анда?ои ширкати «Алфа» барои соли 1998 (бо ?азор в.ш.) оварда шудаанд:
Даромад (зарар) аз фаъолияти му?аррар? 3 000
Зарар аз ?Ф (200)
Даромади му?осиб? 2 800
Фар?ияти доим? (фар?ияти ?урб?) (400)
Фар?ияти мува??ат? (300)
Фоидаи андозситондашаванда 2 100
Меъёри андоз аз фоида – 30 %. Дар пассиви баланс дар ?исоби «Андозситонии ба таъхирмонда» 600 в.ш. нишон дода шудааст.
Талаб карда мешавад:
?исобкуни?о барои муайян намудани харо?от аз рўи андоз аз фоида ?ангоми истифодабарии усули ў?дадори?о чунин аст:
a) андоз аз фоида барои пардохт: 2 100 х 30%=630 ?азор в.ш.;
b) таъсири андозии фар?ият?ои мува??ат?: 300 х 30%=90 ?азор в.ш.;
c) исло?и ?исоби «Андоз аз фоидаи ба таъхирмонда»;
d) сарфаи андоз аз фоида аз сабаи талафоти ?одиса?ои фав?улодда: 200х30%=60?азор в.ш..
Навишт?ои ба?исобгир?:
Харо?оти андоз аз фоида……………………………………….780
Андози ?ор? аз фоида барои пардохт………………………….630
Андоз аз фоидаи ба таъхир монда……………………………….90
Зарар аз ?одиса?ои фав?улодда………………………………… 60
Инъикос дар ?исобот оиди фоида ва зарар:
Даромад (зарар) аз фаъолияти му?аррар? то андозситон? 3 000
Андоз аз фоида (780)
Даромад (зарар) аз фаъолияти му?аррар? баъди андозситон? 2 220
Даромад (зарар) аз ?олат?ои фав?улодд? тар?и андоз аз фоида (140)
Фоидаи соф 2 080
Кушоиш дар шар?ия
Андоз аз фоида, ки ба даромад аз фаъолияти асос? тааллу? дорад: 780 ?азор в.ш.
Андоз аз фоида, ки ба ?олат?ои фав?улодд? тааллу? дорад: -60 ?азор в.ш.
?амъ: 720 ?азор в.ш.
Андоз аз фоида барои пардохт дар давраи ?ор? 630 ?азор в.ш
Андоз аз фоидаи ба таъхир монда 90 ?азор в.ш.
Харо?оти умум? аз рўи андоз аз фоида 720 ?азор в.ш.
Инъикос дар баланси му?осиб?:
Ў?дадори?ои дарозмуддат:
Андози ба таъхир монда 690 ?азор в.ш.
Ў?дадори?ои ?ор?:
Андоз барои пардохт 630 ?азор в.ш.
4. Амалиёт?ои ?атъшуда. Амалиёти ?атъшуда – фурўш ё бар?амди?ии ?исми му?ими фаъолияти ширкат, актив?о, ў?дадори?о, фоидаи соф ё зараре, ки ба таври модд? ё амалиёт?, инчунин барои ?исоботи молияв? ?удо карда мешаванд. Нати?аи амалиёт?ои ?атъшуда ба истиснои ?олат?ои ?одиса?ои фав?улодда одатан ба фоида ё зарари фаъолияти му?аррар? дохил карда мешаванд.
5. Даромад (зарар) аз фар?ияти ?урб?. Ширкат?о дар рафти фаъолияти му?аррарии худ метавонанд амалиёт?ои арзии гуногуни ало?аманд бо:
а) харид ва ё фурўши актив?о ё хизмат?о бо нархи арзи хори??;
б) гирифтан ё пешни?оди ?арз бо арзи хори??;
в) иштирок дар шартномаи амалинагаштаи мубодила;
г) дигар харид ё фурўши актив?о, гирифтани ў?дадори?о ва ?исоббаробаркуни?о бо арзи хори?иро амал? гардонанд.
Навишт?о дар ба?исобгирии бухгалтер? аз рўи амалиёт?ое, ки бо арзи хори?? амал? мегарданд, бояд дар ?исоб?ои бухгалтер? бо арзи милл? бо назардошти азнав?исобкун? аз рўи ?урби муайянкардаи Бонки Милл? инъикос ёбанд.
Фар?ияти ?урб? – ин фар?иятест, ки дар нати?аи дар ?исобот инъикос намудани ?амон ми?дори во?иди арзи хори?? бо арзи ?исобот? аз рўи дигар ?урби арз? ба миён меояд.
?ангоми инъикоси аввала дар ба?исобгирии бухгалтер? амалиёт?о бо арзи хори?? дар арзи милл? бо ро?и азнав?исобкун? аз рўи ?урби санаи во?еъ шудани амалиёт, ба?о дода мешаванд.
Инъикоси та?йироти фар?ияти ?урб? аз мубодилаи асъор дар санаи ?исоботи баланс?:
Фар?ияти ?урб? дар давраи байни санаи во?еъшавии амалиёти хо?аг? ва санаи ?исоббаробаркунии ин амалиёт, ё санаи ?исобот? пайдо мешавад.
Дар баланси бухгалтер? ва ?исобот фар?ияти ?урбие инъикос карда мешавад, ки дар нати?аи:
Фар?ияти ?урб? дар ба?исобгирии бухгалтер? ва ?исоботи молияв? дар даврае инъикос меёбанд, ки санаи ?исобкунии он?о ба он давра дахл дорад, ё ?исоботи молияв? тартиб дода шудааст.
Фар?ияти ?урб? ба таркиби даромад ва харо?оти субъект дохил шуда, дар системаи ба?исобгирии бухгалтер? ва ?исоботи молияв? аз дигар намуд?ои даромаду харо?от аз фаъолияти субъект ?удогона инъикос меёбанд.
Ширкат?о метавонанд, худро аз талафоте, ки дар нати?аи а?днома?ои бо арзи хори?? басташуда ба ву?уд меоянд, су?урта намоянд.
Фар?ияти ?урбиро аз дигар намуд?ои даромад ва харо?оти бо амалиёт?о бо арзи хори?? вобаста, аз ?умла аз фар?ияти пулие, ки ?ангоми истифодабарии намуд?ои гуногуни ?урб?о ба ву?уд меоянд, фар? кардан зарур аст. Масалан, ?ангоми амалиёти хариду фурўши арзи хори??, фар?ияти мабла?ии пайдо шуда ?амчун фар?ияти ?урб? тасниф намеёбад, чунки он аз истифодабарии ду намуди гуногуни ?урб?о дар ?амон як санаи ?урби Бонки Милл?, ки аз рўи он арзи хори?? дар ба?исобгирии бухгалтер? ба ?исоб гирифта мешавад ва ?урби ?а??онии додугирифт, яъне ?урбе, ки аз рўи он ин арз дар айни замон харида ва ё фурўхта мешавад, ба ву?уд омадааст. Фар?ияти пулии мусб?, ки субъект – фурўшандаи арзи хори?? дар нати?аи фар?ияти ?урби Бонки Милл? ва ?урби додугирифти ?а??онии а?днома пайдо мекунад, ?амчун даромад аз фурўши ?айр шинохта мешавад.
Мисоли 9. Ширкати «Сипе?р», ки дар То?икистон ?ойгир аст, ба харидор аз ИМА ба мабла?и $40000 молро бо ў?дадории пардохт дар давоми 90 рўз фурўхт. ?урби арз? дар санаи харидуфурўш 2,80 сомон? барои 1$ -ро ташкил медод.
«Сипе?р» ба мабла?и фурўш дар санаи боркун? 40 000$ х 2,80 сомони = 112 000 сомон? ?арздории дебиториро акс намуда, даромадро эътироф мекунад:
?исоб?о барои ?абул………………………………………………..112 000
Даромад аз фурўш…………………………………………….….112 000
Фарз мекунем, ки соли молиявии «Сипе?р» баъди 60 рўзи пас аз боркун?, то пўшонидани ?арздории дебитор?, ба ан?ом мерасад ва ?урби амалиёт?ои хазина дар ин сана 2,90 сомон? барои 1$ мебошад.
Дар баланс ?арздории дебитор? бо ба?исобгирии ?урб дар санаи додугирифти хазина исло? карда мешавад:
40 000$ х 2,90 сомон? = 116 000 сомон?.
Мабла?и та?йироти ?арздории дебитории баланс? ?амчун даромад, чуноне ки дар поён нишон дода шудааст, эътироф мегардад:
116 000 – 112 000 = 4 000 сомон?.
?исоб?о барои ?абул………………………………………………….4 000
Даромад аз фар?ияти ?урб?………………………………….…..4 000
Фарз мекунем, ки рўзи пардохти ?арздории дебитор? ?урб аз рўи амалиёт?ои хазина 2,85 сомони барои 1$ ташкил меди?ад.
?амин тари?, ?арздории дебитории гирифташуда бо тарзи зерин ?исоб карда мешавад:
40 000$ х 2,85 сомон? = 114 000 сомон?.
Пули на?д дар ?исоби арзии дохили мамлакат……………….114 000
Харо?от аз рўи фар?ияти ?урб?……………………………………2 000
?исоб?о барои ?абул……………………..……………………116 000
6. Та?йирот дар ба?оди?ии ба?исобгир?. Бисёр модда?ои ?исоботи молияв? ани? чен карда нашуда тан?о ба?о дода мешаванд. Ба?оди?ии ба?исобгириро тан?о ?ангоми пайдоиши та?йироти шароит?ое, ки ба?оди?? ба он?о асос меёбад ва ё дар нати?аи пайдоиши ахбороти нав аз нав дида мебароянд. Нати?аи та?йироти ба?оди?ии ?исобгир? ба ?исобкунии фоидаи соф ва ё зарар дар:
Масалан, та?йирот дар ба?оди?ии ?арз?ои чоранопазир тан?о ба давраи ?ор? таъсир мерасонад ва барои ?амин, ?атман эътироф мегардад, та?йирот дар ба?оди?ии мў?лати хизмати актив?о бошад, ба харо?оти хўрдашавии давраи ?ор? ва ?ам давраи бо?имондаи мў?лати фоиданоки актив таъсир мерасонад. Дар ?ар ду ?олат нати?аи та?йироти бо давраи ?ор? ало?аманд ?амчун даромад ва ё харо?оти давраи ?ор? эътироф мегардад.
Кушоиши ахборот
Нисбати маълумоти зер дар ?исоботи молияв? ва ё шар?ия кушоиши ахборот ?атмист:
а) таркиби фоидаи та?симношуда – фоидаи та?симношудаи сол?ои гузашта, давраи ?исобот?, зарари тар?шавандаи сол?ои гузашта, давраи ?исобот?;
б) ?исса?удокуни?о аз фоидаи та?симношуда, таркиби сармояи захирав?;
в) ма?дудият?ои фоидаи та?симношуда (ба фоидаи та?симношуда вогузошта), мў?лати амали ма?дудият;
г) шароити пардохти ?а??усса?м, мабла? ва шакл?ои ?а??усса?м, дар ?олати са?мия?ои имтиёзноки кумулятив? – мабла?и ?амъшудаи ?а??усса?м;
д) ?ангоми кушоиши ахборот оиди фоидаи та?симношуда бояд ахбороти иловаг? дар бораи сармояи азонихуд? ва таркиби он мав?уд бошад.
Нисбати ?одиса?ои шарт?:
Нисбати ?одиса?ои минбаъда, ки бояд кушода шаванд, дар эзо?номаи ?исоботи молияв? ахборот дар бораи характери ?одиса ва ба?ои ?исобкардашудаи о?ибат?ои молияв?, ё ?айриимкон будани чунин ба?оди?иро му?аррар мекунанд.
Барои ?ар як амалиёти ?атъшуда кушоиши зерин талаб карда мешаванд:
Адабиёти тавсияшаванда:
Супориш барои худсан??
1. Фоидаи та?симношуда.
Маълумоти зерин дар бораи фаъолият ва ?олати молиявии ширкати АВС барои соли 1996 (бо в.ш.) дода шудааст:
Оё ба ?исобот оиди фоидаи
та?симношуда дохил мешавад
?а Не
Хўрдашав? барои соли 1996 21 400
Фоидаи соф барои соли 1996 34 100
Камшавии ЗММ 24 100
?а??усса?ми пардохташуда 12 000
Сармоягузори?о ба сармоя 57 000
Зарар аз хори?шавии та??изот 4 000
Фоидаи та?симношуда дар 31.12.95 167 300
Супориш:
2. ?одиса?ои фав?улодд?
Модда?ои зерин аз баланси сан?ишии то исло?кунии ширкати «Вахш» дар 31.12.99с. гирифта шудаанд:
Даромад аз фурўш 300 000
Даромад аз хизматрасон? 100 000
Арзиши аслии мол?ои фурўхташуда
(ба?исобгирии муттасили (доимии) ЗММ) 150 000
Харо?оти умум? ва маъмур? 50 000
Дигар даромади ?айриамалиёт? 25 000
Зарари фав?улодд? (то тар?и андоз?о) 40 000
Меъёри андоз 30%. Тайёр кардани ?исобот оиди фоида ва зарар ва навишти журнал? барои инъикоси андоз аз даромад талаб карда мешавад.
3. ?одиса?ои минбаъда
Барои ?ар яке аз ин ?олат?о, дар ?ое, ки зарур аст, нишон ди?ед:
А – исло?куни?о ба баланс;
Б – кушоиш бе исло?куни?о дар баланс.
_______1. Муфлисшавии мизо?е, ки оиди пўшонида нашудани ?исоб?ои ти?орат? барои ?абул дар санаи тартиб додани баланс тасди? мекунад;
_______2. Таъсири та?йироти ?урби мубодила ба модда?о аз рўи арзи хори?? ё ба ?исоботи молияв? дар бораи амалиёт бо арзи хори??, ки баъди санаи баланс рўй меди?анд;
_______3. Бадшавии нати?а?ои фаъолият ва ?олати молиявии ширкат, ки ?обили ?абул будани истифодаи принсипи муттасилии фаъолиятро ?ангоми тайёркунии ?исоботи молияв? зери шуб?а мегузоранд. Бе?таршавии нати?а?о ва вазъи молияв? ?амчун тасди?и истифодаи минбаъдаи принсипи муттаасилии фаъолият баромад карда метавонанд.
_______4. Фурўши активи дарозмуддат ба мабла?и камтар аз арзиши баланс?, ки оиди то санаи баланс ?ой доштани шикаст гуво?? меди?ад;
_______5. Нобудшавии та??изоти асосии исте?сол? дар нати?аи сўхтор ва ё дигар зу?уроти табиии баъд аз санаи баланс ба амал омада;
_______6. Пастшавии арзиши бозории сармоягузори?о баъди санаи тартиби баланс;
_______7. Фурўши ЗММ ба мабла?е, ки аз арзиши софи фурўши ЗММ дар санаи тартиби баланс пасттар аст;
_______8. Хариди корхонаи дигар. То даме, ки ин амал и?ронашавандааст, чунин ахборотро барои мутта?ид намудани ширкат?о, ки баъди санаи баланс ба ву?ўъ омадааст ва мутта?идияти ширкат?о, ки ?ангоми давраи ?исобот? ба амал омадааст, кушоед.
4. ?одиса?ои шарт?
Ширкати «Сокина» ?исоботи молиявии солонаро 31 декабри соли 1999 тайёр мекунад. Дар соли 1999 мизо? ?ангоми ба боло баромадан дар эскалатор афтид ва бо сабаби захми тахтапушт ба мабла?и 20 000 в.ш. даъво пешни?од кард. Ширкат адвокатеро киро кард, ки ў а?амият ва о?ибати ?одисаро ба?о дод.
Супориш:
Бо ?одисаи шартие, ки дар соли 1999 ба амал омадааст, дар ?ар яки ин ?олат?ои зерин ч? бояд кард?
?амаи навишт?ои заруриро инъикос кунед ва / ё дар эзо?нома кушоиш ди?ед:
Фар?ияти ?урб?
Заводи консервабарории ш. Гулобод 10 ноябр аз ширкати олмон? ба мабла?и 40 000 евро та??изот харид. Аз ин 40 000 евро 10 000 евро - аш бояд ?ангоми оварда расонидан ва 30 000 евро бошад баъди 90 рўз пардохта шаванд. ?ангоми оварда расонидан ?урби мубодилаи 1 евро = 2,60 в.ш.-ро ташкил медод. Минбаъд арзиши в.ш. нисбат ба евро паст мешавад ва 31 декабр ?урби мубодилаи 1 евро = 2,70в.ш.-ро ташкил меди?ад. Дар санаи пардохти мабла?и бо?имонда ?урби мубодилаи 1 евро = 2,80 в.ш.-ро ташкил меди?ад.
Талаб карда мешавад:
Дар назар дошта бошед, ки навишт?о бояд бо в.ш. инъикос ёбанд.
6. ?исобот оиди фоида ва зарар
Маълумоти дар поён оварда шуда, аз китоб?ои бухгалтерии ширкати «Хуршед» барои санаи 31 декабри соли 1999 гирифта шудааст (бо в.ш.):
Сармояи гузошташуда |
6 000 |
?исоби фоида ва харо?от (1 январ) |
2 000 |
?арздории дебитор? |
4 000 |
?арздории кредитор? |
2 000 |
Харид |
26 000 |
Музди ме?нат |
6 000 |
Та?симот (харо?от аз рўи фурўш) |
3 000 |
Фурўш |
44 000 |
Захираи мол (1 январ) |
4 000 |
Пардохти и?орав? ва ?амъкуни?ои коммунал? |
3 000 |
Харо?оти почта ва канселяр? |
1 000 |
Су?урта |
1 000 |
Амволи ?айриман?ул аз рўи арзиши аввала |
20 000 |
Фоиз аз рўи ?арзе, ки дар давоми сол пардохта шудааст |
1 000 |
Дастго? ва та??изот |
3 000 |
Овердрафти бонк? |
3 000 |
Вомбарги 10% -и соли 1999 |
17 000 |
?а??и хизмати пардохташуда (харо?оти маъмур?) |
2 000 |
Маълумоти зерин низ пешни?од гардидааст:
(3) харо?оти зерин пешак? пардохта шудаанд:
(4) пардохти и?ора ва ?амъкуни?ои и?оравии солона
(дар ?а?ми 3 000 в.ш.) мабла?и зеринро дар бар мегиранд:
(5) вомбарг?ои 10% чанд сол боз дар муомилотанд
(6) андозситон? бояд аз рўи меъёри 40% аз фоида амал? гардонида шавад.
Талаб карда мешавад:
?исоби даромад ва харо?отро барои соле, ки 31 декабри с. 1999 ба ан?ом мерасад бо як?ояг? бо баланс дар ?амин сана тартиб ди?ед.
7. ?исобот оиди фоида ва зарар
Ба шумо муштарии нав - корхонаи «Лион», ки соли якуми фаъолияти со?ибкории худро ба ан?ом расонида истодааст, муро?иат кард. Ўро тартибди?ии ?исоботе, ки дар он бояд нати?аи фаъолияти ў инъикос ёбад, мушавваш сохтааст. Ў ба шумо маълум мекунад, ки китобу журнал?ои бухгалтер? ба таври лозим? бурда нашудаанд ва баъди сў?бат бо ў ахбороти зерин ба шумо маълум гардид (барои соле, ки 31 декабри с. 1999 ба ан?ом мерасад):
музди ме?нати коргарон - 7 500в.ш. дар як ?афта
рубўчин – 1 000в.ш. дар як ?афта
музди ме?нати мене?ер?о – 2 500 в.ш. дар як ?афта
Ба?ияи восита?ои пулиро ў ба сурат?исоб мегузаронид. Мабла?и пул дар хазина дар охири давра 25 000 в.ш.-ро ташкил дод.
Сармояи дохил карда шуда - 20 000 000 в.ш.
Аз хазина пардохта шудааст - 12 575 000 в.ш.
(гирифта шудааст)
Хариди бино?о 15 000 000в.ш.
Хариди автомобили боркаш 600 000 в.ш.
Пардохти пули телефон 89 600 в.ш.
Пардохти и?орапул? 168 200 в.ш.
Пардохт?о ба молтаъминкунандагон 8 623 200 в.ш.
Музди ме?нати хизматчиён 1 528 200 в.ш.
Таъмир 363 700 в.ш.
Музди ме?нати мене?ер?о 32 300 в.ш.
Ба?ия дар охири давра 6 169 800 в.ш.
ЗММ 840 000 в.ш.
?исоб?о барои ?абул 1 035 000 в.ш.
?исоббаробаркуни?о бо молтаъминкунандагон 2 995 700 в.ш.
Барои телефон ?исоб карда шудааст 12 500 в.ш.
И?ораи пешпардохташуда 25 800 в.ш.
Талаб карда мешавад:
Просмотр: 4586
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved