Дата: 2016-01-27
Мавзўъ. Консепсия?о дар ба?исобгирии бухгалтер? ва ?исоботи молиявии таснифот?
Ма?сади омўзиш
иттилооти молияв?
Консепсия дар ба?исобгирии молияв? ва пешни?оди этикии ?исобот
Баланси таснифии бухгалтер?
Навъ?ои ?исобот оиди фоида ва зарар
?исобот?ои молиявии дигар
Адабиёти тавсияшаванда
Пас аз омўхтани бахши мазкур шумо бояд чунин амал?оро и?ро намуда тавонед:
?исоботи молияв? дар тамоми кишвар?ои ?а?он аз ?ониби ?амаи субъектони хо?агидор? та?ия ва пешни?од мегардад. Сарфи назар аз тафовути мав?удбуда дар шаклу мазмун, ки вобаста ба шароит?ои и?тимо? – и?тисод? ва ?у?у?ии кишвар?ои мухталиф ба миён омадаанд, ма?сади ?исоботи молияв? – ин то ?адди ни?о? ?онеъ гардонидани ниёзи иттилоотии доираи васеи истифодабарандагон(истифодабарандагон) мебошад.
?атъи назар аз он, ки дар ?ар кишвар:
Ин тавре шар? дода мешавад, ки та?рибан аксари истифодабарандагон ?арор?ои и?тисодии бо сармоягузор?, насияди??, ба?оди?ии сифат? ва тобеъияти ?исобди?ии идоракун?, ба?оди?ии ?удрати пардохт, бозоргир? ва фоидаоварии ширкат?о вобаста бударо ?абул мекунанд. Сарфи назар аз он, ки ?исоботи молияв? маълумоти мукаммалро дода наметавонад, он ба во?еа?ои пешин равона гардида, мувофи?и баъзе меъёр?ои арзиш? то дара?ае нисб? аст, та?ияву пешни?оди он барои истифодабарандагон му?им мебошад, чунки усули дигари маълумотгир? ?оло ихтироъ нагардидааст.
Ма?з тавассути «хониш» ва та?лили ?исоботи молияв?, истифодабарандагон оиди вазъи молияв?, нати?а?ои фаъолият, та?йирот?о дар вазъи молиявии обьект маълумот пайдо мекунанд.
?исоботи молияв? барои ?алли масъала?ои зерин равона карда шудааст:
Дар шароити вусъатёбии муносибат?ои бозоргон? зарурати такмили системаи ба?исобгир? ва ?исобот? ба миён меояд. Ба?исобгирии бухгалтерии муосир бояд ба доираи васеъи истифодабарандагони иттилоот фа?мо бошад. Бо ин ма?сад ба?исогирии ватаниро аз рўи кулли меъёр?о ба ?а?он? наздик намудан зарур аст. Бинобар ин мебояд низомнома ва дастуруламал?оро доир ба ба?исобгир? ва ?исобот, ки айни замон амал карда истодаанд, ба стандарт?ои байналхал?? мутоби? намуда, ?амзамон истифодаи принсип?ои он?оро ба таври сартосар? бояд таъмин кард.
Стандарт?ои байналхал?ии ?исоботи молияв? (СБ?М) дар ?араёни бе?таргардон?, мутоби?намо? ва минбаъд наздикшавии ?исоботи молияв? дар тамоми ?а?он, на?ши му?имеро бозидаанд. Он?о:
Пешни?оди маълумоти са?е? доир ба фаъолияти молияв? - хо?аг? масъулияти ни?оят да?и?ро талаб мекунад. Аз рўи сифат ва боэътимодии ?исоботи молиявии пешни?одшуда, мутоби?ати он ба низомнома?ои амалкунанда доир ба ба?исобгирии бухгалтер? ва ?онунгузории минта?ав?, ба кордонии мене?ерони хо?агидор? ва самаранокии усули идоракун? ба?о меди?анд. Аз ин хотир, ма?сади та?ияи ?исоботи молияв?, усул?ои ба?исобгирии бухгалтер?, тавсифнома?о, ки муфид будани иттилооти молияв? ва ?узъиёти он, принсип?ои инъикоси амалиёт?ои хо?агиро дар ба?исобгир? муайян мекунанд, дар консепсия?ои стандарт?ои байналхал?ии ?исоботи молияв? дар? гардида, он?о самт?ои асосии омода намудану пешни?оди ?исоботи молияв? мебошанд.
?исоботи молияв? бо ма?сади пешни?оди маълумот оиди мо?ияти фаъолияти ширкат, мав?удияти актив?ои гардон ва ?айригардиш?, нати?а?ои фаъолияти молияв? - хо?аг? ва та?йирёбии вазъи молиявии ширкат ба доираи васеъи истифодабарандагон та?ия мегардад.
?исоботи молияв? – ин ифодаи маълумоти ?амъшуда оиди мав?удият, вазъ ва ?аракати манбаъ?ои модд?, ме?нат? ва пулии ширкат аст. Бинобар ин, устувории молиявии ширкат аз мав?удияти захира?ои иктисод?, сат?и идоракун? ва кордонии кормандон, муносибат бо таъминкунандагону пудратчиён, сохтор?ои молияв? ва андоз вобаста аст. Нати?а?ои молияв? ва ?обилияти пардохтадокунии ширкат оиди вазъи фаъолияти амалиёт?, сармоягузор? ва молияв? дар муддати давраи муайяни ва?т ша?одат меди?анд.
Мутоби?и СБ?М, ма?сади ?исоботи молиявиро пешни?оди маълумот оиди вазъи молияв?, нати?а?ои фаъолияти молияв? ва ?аракати восита?ои пулии ширкат, ки барои доираи васеъи истифодабарандагон мавриди ?абули ?арор?ои и?тисод? муфиданд, ташкил меди?анд. ?исоботи молияв? ?амзамон нати?а?ои идоракуниро бо захира?ое, ки ба ро?барият бовар? гардидааст, инъикос мекунад. Бо ин ма?сад ?исоботи молияв? маълумотро оиди нишондод?ои зерини ширкат дарбар мегирад:
Тавсифнома?ои сифатии иттилооти бухгалтер?
Маълумоти барои истифода пешни?одгардидаи му?осибон хусусияти умумиро дорост. Истифодабаранда бояд ин маълумотро фа?мад, та?лил намояд ва барои ?абули ?арор?о истифода барад. Вобаста аз он, ки да?и?ии маълумоти бухгалтер? нисбист ва он «ба ба?оди?ии э?тимол?, таснифкунии шарт?, ?амъбаст ва та?симоти субъектив?, аз рўи ягон аломат такия мекунад»88 истифодабарандагон бояд маълумоти пайдокардаро дар асоси меъёр?ои муайян фа?монанд ва истифода баранд. Ин меъёр?о тавсифнома?ои сифат? (принсип?о) мебошанд, ки маълумоти ба?исобгир? бояд он?оро доро бошад. Принсип?ои ба?исобгирии бухгалтер? – ин ?оида?ои муайян, тартибот ва усул?ое мебошанд, ки аз ?ониби кумита оиди Стандарт?ои байналхал?ии ?исоботи молияв? барои бурдани ба?исобгирии бухгалтер? ва та?ияи ?исобот маъ?ул дониста шудаанд.
?амин тари?, ?амчун ёрманд? ба истифодабаранда бо ма?сади шар?ди?ии са?е? ва истифодабар? тавсифнома?ои сифатии(qualitative characteristics – качественные характеристики) иттилооти ба?исобгир? кор карда баромада шудаанд. Тавсифнома?ои сифатии иттилооти ба?исобгир? аз ?ониби Дафтари (бюрои) стандарт?ои бухгалтер? кор карда баромада шуда, меъёри ба?оди?ии маълумот мебошанд.
Тавсифнома?ои сифатии иттилооти ба?исобгир? мутоби?и СБ?М ин?оянд:
Фа?мо? (возе??). Маълумоти дар ?исоботи молияв? пешни?одшаванда бояд ба истифодабарандагон фа?мо бошад. Фа?моии маълумот набояд иттилооти мураккаб, лекин барои ?абули ?арор?о му?имро истисно намояд, чунки иттилооти молияв? асосан ба истифодабарандагони дорои дониш?ои муайян дар со?аи и?тисодиёт ва ти?орат, ба?исобгир? ва ?исобот ва хо?иши азхудкунии ин маълумот нигаронида шудааст.
Бамаврид?. Маълумоти ба ?арор?ои и?тисодии истифодабарандагон дар асоси та?лил, ба?оди?ии амалиёт?ои хо?аг? – молияв? ва та?йирот дар му?ити бизнес таъсир расонанда бамаврид аст.
Маълумоти бамаврид имконияти ба?оди?? ва исло?и камбуди?ои давраи пешинро, ?амчунин пешгўии ?одиса?ои ояндаро фаро?ам месозад.
Барои бана?шагирии нишондод?ои фаъолияти молияв? - хо?аг? ва пешбинии ?одиса?ои оянда маълумотро оиди фаъолияти ширкат дар давра?ои пешин истифода мебаранд.
Му?имият. Ба бамавридии иттилоот хусусият ва му?имияти он таъсири ?идд? мерасонад. Иттилоот он ва?т му?им ?исобида мешавад, агар ихтисор ё та?рифи он ба ?арор?ои и?тисодии истифодабарандагон таъсир расонад. ?амин тари?, му?имият, камбудиро инъикос намуда ва тавсифномаи сифат? нест. Дар амалия му?имияти маълумот аз рўи ?исоби «3 ё 5% аз фоидаи соф», ё худ «0,5 ё 1% аз арзиши ?амаи актив?о» ба ?исоб гирифта мешавад. Ин ма?дудиятро, ки бо му?имияти маълумот вобастаг? дорад, ?амчунин ?удуди му?имият низ меноманд. ?удуди му?имият ба ?исоб нагирифтани модда?о ва мабла??ои начандон калонро ифода намекунад. Зеро дар ма?мўъ он?о метавонанд мабла?и калонро ташкил ди?анд.
Эътимодият. Маълумот бояд аз камбудию та?рифот озод буда, сарчашмаи боэътимоди ташкилёбиро доро бошад, то истифодабарандагон барои пешни?оди да?и?и нишондод?о ба он такия намоянд.
?а??оният. Иттилоот са?е? ?исобида мешавад, агар он амалиёт ва ?одиса?оро ?а??он? пешни?од кунад, ё худ пешбин? намояд. Масалан, хулосаи аудитор? бояд вазъи кор?оро дар ширкат ?а??он? пешни?од намояд, то ро?барият ?арори муайян ?абул кунад, са??омон дар оянда мабла?гузор? намоянд ва ширкат андоз?оро сари ва?т супорад.
Бартарии мазмун бар шакл. Агар иттилоот амалиёт ва рўйдод?оро ?а??он? пешни?од намояд, зарур аст, ки он?о мутоби?и мазмун ва во?еияти реал? ба ?исоб гирифта шуда пешни?од гарданд, на балки тан?о бо шакли ?у?у??. ?амзамон мазмуни амалиёт ва рўйдод?о на ?ама ва?т ба шакли ?у?у?ии он?о мувофи?ат мекунанд. Масалан, ширкат ба ширкати дигаре бо ро?и ба сурат?исоб гузаронидани пул ва бо нархи аз арзиши бозор? паст, автомошин фурўхт. Ин маълумот амалиёти ?а??он? и?рогардидаро ифода намекунад, чунки амалиёти дигаре метавонад арзи ву?уд дошта бошад, ки ба мулкдор кафолати мукофотро меди?ад.
Бетараф?. Маълумоти ?исоботи молияв? бояд бетарафона, ани?тараш бе?аразона бошад. Он набояд ба ?абули ?арор?о таъсир расонида дар а?идарон? барои ма?сад?ои пешак? муайянгардида мусоидат намояд.
Муло?изакор?. ?ангоми та?ияи ?исоботи молияв?, та?иягар бо рўйдод ва амалиёт?ои номуайян ба монанди ?арз?ои дебитории шуб?анок, мў?лати истифодаи муфиди восита?ои асос?, амалиёт вобаста ба мубодилаи мол ва ?оказо ногузир рў ба рў мешавад, ки ба воситаи кушодани хусусияти он?о ва риояи принсипи муло?изакор? эътироф карда мешавад. Муло?изакор? – ин ?ор? намудани дара?аи муайяни э?тиёткор? дар ?араёни муло?изаронист, ки мавриди ?исобкуни?о дар шароити номуайян зарур аст, то ки актив ва даромад?о аз будаш зиёдтар нишон дода нашуда, ў?дадор? ва харо?от – аз будаш камтар инъикос нагарданд. Истифодаи принсипи муло?изакор? ба ташкилнамоии захира?ои пин?он?, ?асдан камкунии даромад ва ё изофа намудани харо?от ро? намеди?ад.
Мукаммал?. Маълумоти ?исоботи молияв? ?ангоми таъмини мукаммал? са?е? дониста мешавад. Ихтисори маълумоти зарур? метавонад онро аз ну?таи назари бамавридии иттилоот ?албак? ва беэътибор намояд.
Са?е??. Муфидии маълумот дар са?е?ии он акс меёбад. Са?е?ии маълумот дар эътимоднок? ва озод будани он аз норасои?о ифода меёбад. Истифодабарандагон метавонанд ба маълумоти са?е? такя намуда, онро мавриди ?абули ?арор ва пешбинии фаъолият истифода баранд.
Маълумот метавонад бамаврид, лекин аз ?и?ати хусусият ва пешни?одот ?айриса?е? бошад. Дар ин сурат он ба фиреби истифодабарандагон оварда мерасонад. Масалан, агар асоснок? ва ?а?ми даъво оид ба товони зарар дар суд дида баромада шаванд, барои ширкат эътироф намудани мабла?и даъво дар баланс мувофи?и ма?сад нест, ?арчанд пўшонидани мабла? ва ?олати вобаста ба даъво буда бамаврид аст.
?иёспазир?. ?исоботи молияв? бояд му?оисашаванда бошад, то ки истифодабарандагон имконияти бо давра?ои дигар му?оиса намуданро дошта бошанд. Ин бо он ма?сад пешбин? шудааст, ки истифодабаранда тамоюли ташаккулёбии фаъолияти молиявии ширкатро муайян намуда, ?исоботи молиявии ширкат?ои мухталифро му?оиса намояд ва ба вазъи молияв? ба?о ди?ад. ?исоботи молиявии аз ?ониби ширкат?о пешни?одшуда бояд мувофи?и як усул пешни?од карда шавад, то дар оянда дар ?удуди но?ия, ша?р ва кишвар му?оиса карда шавад.
СБ?М ма?дудияти зерини бамаврид? ва эътимоднокии маълумотро муайян мекунанд:
Бамав?еъ?. Ширкат?оро на ?ама ва?т сари ва?т таъмин намудани маълумот муяссар мегарданд, чунки ?ангоми риояи бамав?еъ? ?анба?ои ?удогонаи амалиёт муайян нашуда мемонанд ва ?амин тари? эътимоднок? аз даст меравад. Ва баръакс, мавриди таъмини маълумоти эътимодноку муайян намудани ?амаи ?аб?а?ои амалиёт, маълумот метавонад таъхирпазир бошад. Дар ин ?олат бамаврид? ва муфидии он гум шавад. Аз ин хотир, мене?ерон бояд мувозинати принсип?ои бамав?е? ва эътимоднокии ?исоботи молиявиро ниго? доранд, то э?тиё?оти истифодабарандагонро хубтар ?онеъ гардонида тавонанд.
Мувозинаи байни фоида ва харо?от. Нафъе, ки аз маълумот бармеояд, бояд аз харо?оти бадастории он барзиёд бошад. Лекин пешни?оди муфассали маълумот барои ширкат ба ма?рум шудан аз сарчашма?ои мабла?гузор? ва нуфузи молияв? оварда мерасонад.
Бинобар ин, дар асоси а?идаронии о?илонаи касб? ?а?ми маълумотро муайян намуда, ба фоида ва харо?от ба?о додан зарур аст.
Мувозина байни тавсифнома?ои сифат?.
Му?осибон дар асоси а?идаронии касб? бояд мувозинаро байни тавсифнома?ои сифат? му?аррар намоянд, то маълумот баробардара?а ба талаботи он?о мувофи?ат кунад.
Фарзият?ои умдатарини иттилооти молияв?
ба ?исоб гирифтани фарзият?ои умдатарини зеринро мавриди ташкили сиёсати ба?исобгирии ширкат талаб мекунанд:
Усули ?исобкун? (метод начисления). Яке аз талабот?ои асосии СБ?М оиди бурдани ба?исобгирии бухгалтер? ва пешни?оди ?исобот- ин истифодаи усули ?исобкун? мебошад. Дар сохтори амалкунандаи ба?исобгир? ва ?исобди?? ин усул бо номи «?амлу на?л» (отгрузка) ?абул шудааст, ки нати?агирии молиявиро вобаста бо фурўши мол, и?роиши кор ва хизматгузор? навобаста аз воридшавии восита?ои пул? ва муодили он?о дар назар дорад.
Инъикоси ин амалиёт?о дар ?исобот?ои даврае, ки он?о ба ву?ўъ омадаанд, ифода меёбад. Маълумоте, ки мувофи?и усули ?исобкун? та?ия шудааст, истифодабарандагонро на тан?о бо амалиёт?ои пешин ошно менамояд, балки аз ў?дадори?о оиди пардохти пул низ во?иф месозад. Усули ?исобкун? ?амчунин оиди даромад?ои оянда, ки ширкат бояд аз рўи амалиёт?ои гузаронида ба даст орад, маълумот меди?ад. ?амин тари?, мутоби?и усули ?исобкун?, даромад дар мавриди ба он ?а? пайдо кардан, харо?от бошад дар мавриди баву?ўъоии он новобаста аз дохилшав? ё хори?шавии восита?ои пул? эътироф ва инъикос мешавад.
СБ?М истифодаи усули ?исобкун?, мав?уфгузор? ва та?симотро барои мутоби?гардонии даромад ва харо?оти давраи ?исобот? талаб мекунанд.
Мувофи?и СБ?М мавриди та?ияи ?исоботи молияв? истифодаи усули ?исобкун?, ки хусусият?ои зеринро дорост, зарур аст:
Мавриди истифодаи усули ?исобкун? харо?от дар он ва?т эътироф мегардад мешавад, ки даромади бо он вобаста буда эътироф гардидааст, новобаста аз он, ки восита?ои пул? кадом ва?т пардохт мегарданд.
8 Нидлз Б. и др. Принципы бухгалтерского учета / Б. Нидлз, Х. Андерсон, Д. Колдуэлл: Пер. с англ./Под. ред. Я.В. Соколова, 2-е изд., стереотип.- М.: Финансы и статистика, 1999. –490., стр.119
9 Бояд ?айд намуд, ки истило??ои «тавсифнома?ои сифат?» ва «принсип?о» дар бисёр маврид?о монанд карда мешаванд. Дар бисёре аз адабиёт?о баъзан а?ида?ои гуногун нисбати фа?миши принсип ва тавсифнома?ои сифат? пешни?од шудааст. Новобаста аз ин дар дастур мо стандарт?ои байналхал?ии ?исоботи молиявиро ?онибдор? менамоем, гарчанде аз рўи баъзе масоил ну?таи назари мо дигар аст (эзо?и М.А.).
Муттасилии фаъолият.?ар як ширкат бо ма?сади амал? намудани фаъолияти муттасилона ва бадастории фоида барпо карда мешавад. Пас, ?исоботи молияв? дар асоси фарзияи он, ки ширкат фаъолият дорад ва дар оянда ?амчунин амал хо?ад кард, та?ия мегардад. Пешбин? шудааст, ки ширкат ма?сади ихтисори ?а?ми корро дар фаъолияти худ надорад. Дар ?олати пайдо шудани чунин зарурат, ?исоботи молияв? бояд дар асоси дигаре бо шар?у маънидод кардани сабаб?о та?ия гардад.
Бариловаи ин фарзият бояд зикр намуд, ки ?исоботи молияв? ?амчунин мувофи?и принсип?ои зерин та?ия мегардад:
Схемаи фосилавии бадастор? |
?узъиёти харо?от бояд ?амчун |
Фоидаи и?тисодии оянда |
актив ба ?исоб гирифта шавад |
Фоидаи и?тисодии мав?уда ё нафъи бо мушкил? муайянкардашаванда |
харо?от ба ?исоб гирифта шавад |
Ягон нафъи и?тисод? мав?уд нест |
харо?оти ?айр ба ?исоб гирифта шавад |
Мутоби?и СБ?М барои омодакун? ва пешни?оди ?исоботи молияв? мудирияти ширкат ?авобгар аст.
Ро?барияти ширкат бояд сиёсати ба?исобгирии молиявиро бо ма?сади мутоби? гардонидани он ба талабот?ои СБ?М ва шар??ои кумитаи шар?ди?анда интихоб намуда, пайваста истифода барад. Мавриди мав?уд набудани талабот?ои мушаххас, ро?барият бояд сиёсатеро кор карда барояд, ки дар ?исоботи молияв? пешни?оди чунин маълумотро таъмин менамояд:
а) пешни?оди са?е?и нати?а?о ва вазъи молиявии ширкат;
b) инъикоси мазмуни и?тисодии рўйдод ва амалиёт?о, на шакли ?у?у?ии он?о;
с) бетараф будани он;
d) бомуло?изавияти (консервативно) он;
е) мукаммал будани он бо тамоми ?узъ?ои му?имаш.
Сиёсати ба?исобгир? – ин принсип?о, асос?о, ?оида?о ва та?риба?ои мушаххас, ки аз ?ониби ширкат барои омодасоз? ва пешни?оди ?исоботи молияв? ?абул шудаанд.
Ма?мўаи пурраи ?исоботи молияв? бояд аз ин?о иборат бошад:
?узъ?ои асосии ?исоботи молияв?: актив?о, ў?дадори?о, сармоя, даромад, харо?от, фоида ва зарар мебошанд.
?узъ?ои ?исоботи молияв? нишондод?ои умумианд, ки оиди мав?удияти восита?ои асос? ва гардон, актив?ои ?айримодд? ва ў?дадори?ои корхона ша?одат меди?анд.
Масъала?ои умдатарини ба?исобгирии ?узъ?ои ?исоботи молияв? ин эътирофкун? ва ба?оди?ии он?о мебошанд. Эътирофкун? ва ченкун? меъёр?оеро му?аррар мекунанд, ки ба воситаи он?о шарту шароити ба ?исоботи молияв? дохил намудани ?узъ?о муайян карда мешаванд.
Эътирофкун? - ин ?араёни ба баланс ва ё ?исобот дохил намудани объектест, ки ба шарт?ои зерин ?авобгўст:
Актив дар баланс эътироф мешавад, агар э?тимолияти ба дастории нафъи и?тисодии минбаъда барои ширкат ву?уд дошта, актив арзиши ченшавандаи боэътимодро дорост.
Ў?дадор? дар баланс эътироф мегардад, агар э?тимолияти камшавии захира?ое, ки нафъи и?тисодиро дар худ та?ассум мекунанд, дар нати?аи батанзимдарории ў?дадори?ои ?ор? мав?уд буда, бузургии пардохти он боэътимод муайян карда шавад.
Даромад дар ?исобот оиди фоида ва зарар эътироф мешавад, агар афзоиши нафъ?ои и?тисодии оянда, ки бо афзоиши боэътимод ба?ододашавандаи актив?о ва камшавии ў?дадор? вобастаг? дорад, ?ой дошта бошад. Ин маънои онро дорад, ки даромад ?амзамон бо афзудани актив?о ва ё худ камшавии ў?дадори?о эътироф мегардад.
Харо?от дар ?исобот оиди фоида ва зарар эътироф мегардад, агар камшавии нафъ?ои и?тисодии оянда, ки бо камшавии актив?о ва ё афзудани ў?дадор? вобастаг? доранд, ба амал ояд. Эътирофи харо?от дар як ва?т бо эътирофкунии камшавии актив?о ё худ афзудани ў?дадори?о ба амал бароварда мешавад. Харо?от дар асоси ало?амандии муста?ими масорифи ба ву?удомада ва воридот мувофи?и модда?ои даромад эътироф мегардад (масалан, эътирофи арзиши аслии моли фурўхташуда бо эътироф гардидани даромад аз фурўш). Харо?от фавран эътироф мегардад, агар масрафи ?абл аз ин ба ву?удомада дигар фоидаи и?тисодии минбаъдаро ба амал наоранд.
Ба?оди?? - ин ?араёни муайянкунии андозаи пулии эътироф ва инъикоси ?узъ?о дар ?исоботи молиявист.
Дар ?исоботи молияв? бо дара?а?ои гуногун ва мувофи?ати мухталиф усул?ои зерин истифода мешаванд:
Ширкат?о, вобаста ба э?тиё?оти истифодабарандагони иттилооти молияв?, барои та?ияи ?исоботи молияв? метавонанд:
Консепсияи молиявии сармоя он го? ?обили ?абул аст, агар дара?аи таъминот ва ё ?обилияти хариди сармояи гузошташуда истифодабарандагонро шав?манд кунад. Консепсияи мазкур сармояро ?амчун активи соф дида мебарояд. Мувофи?и консепсияи ниго?дории сармояи молияв?, фоида он го? ба дастомада ?исобида мешавад, агар мабла?и молиявии актив?ои соф дар давраи ни?о? аз нишондод?ои ?иёсии давраи ибтидо?, пас аз тар?намоии ?ама гуна та?симот ва ?иссагузори?ои моликон, барзиёд бошад.
Консепсияи ?исмонии сармоя он го? ?обили ?абул аст, агар ?обилияти амалиётии ширкат истифодабарандагонро шав?манд кунад. Консепсияи мазкур сармояро ?амчун ?удрати исте?солии ширкат дида мебарояд. Мутоби?и ?ояи ниго?дории сармояи ?исмон?, фоида он го? ба дастомада ?исобида мешавад, агар ?обилияти амалиётии ширкат дар давраи ни?о? аз нишондод?ои ?иёсии давраи ибтидо? барзиёд бошад.
Баланси таснифии бухгалтер?
?исоботи бевосита бо муодилаи баланс? ало?аманд буда,ки вазъи молиявии субъектро инъикос мекунад ва дар таърихи мушаххас та?ия мегардад, ?исоботи баланс? ном гирифтааст. Ма?з тавассути ?исоботи баланс? истифодабарандагон оиди бозоргир?, ?удрати молияв? ва чандирии молиявии ширкат маълумот мегиранд. Баланс барои ?исоб намудани аксарияти коэффитсиент?ои молияв? ва и?тисод?, ба?оди?ии муассиса?ои исте?сол? ва сиёсати он дар ?одаи азхудкунии исте?солоти навин имконият меди?ад. Баланси бухгалтер? оиди захира?ои субъект (актив?о), даъво ба захира?о (ў?дадори?о) ва ?а??и молик дар ширкат (сармоя) маълумот меди?ад.
?узъ?ои баланси бухгалтер? |
Тавсифи амалиёт?о |
1. Актив?о - захира?ои и?тисодии аз ?ониби субъекти хо?агидор? назоратшаванда, ки нати?а?ои рўйдод?о ва шартнома?ои гузашта буда, аз он?о нафъи и?тисодии минбаъда дар назар дошта шудааст. |
1. Захира?ои ?амчун актив баррасишаванда бояд: |
2. Ў?дадори?о - ин ?арзи ?ории ширкат, ки дар нати?аи рўйдод?ои давра?ои ?абл? ба ву?уд омада батанзимдарории он ба хори?шавии захира?ои суъект, ки дар худ нафъи и?тисодиро та?ассум менамоянд, бурда мерасонад. |
2. Ў?дадори?ои баррасишаванда бояд: |
3. Сармоя - ин ?иссаи актив?ои субъекти хо?агидор?, ки пас аз пардохти ?амаи ў?дадори?о бо?и мемонад. Сармоя гўру?и махсуси модда?оро, аз ?умлаи сармояи оинномав? ва фоидаи та?симношударо дарбар мегирад. |
3. Ба?ия дар ?исобот ?иссаи бо?имондаи актив?оро пас аз тар?намоии ў?дадори?о ифода мекунад. |
Намунаи баланси бухгалтер?:
Ширкати XYZ - баланс дар санаи 31 декабри соли 2002.
Актив?о |
01. 01.2002 |
31.12.2002 |
Актив?ои ?ор? |
|
|
Восита?ои пул? |
1000 |
2000 |
Сармоягузории кўто?муддат |
2000 |
4000 |
?исоб?о барои ?абул |
3000 |
6000 |
Захира?ои моливу модд? |
4000 |
8000 |
Харо?оти давра?ои оянда |
5000 |
1000 |
?амаг? актив?ои ?ор? |
15000 |
30000 |
Актив?ои дарозмуддат |
|
|
Восита?ои асос? |
|
|
Арзиши ибтидо? |
10000 |
13000 |
Исте?локи ?амъшуда |
(4000) |
(5000) |
Арзиши софи восита?ои асос? |
6000 |
8000 |
Актив?ои ?айримодд? |
7000 |
6000 |
Амортизатсияи ?амъшуда |
3000 |
4000 |
Сармоягузори?ои дарозмуддат |
8000 |
6000 |
?арздории дебитории дарозмуддат |
9000 |
5000 |
?амъи актив?ои дарозмуддат |
30000 |
25000 |
?амаг? актив?о |
45000 |
55000 |
Ў?дадори?о ва сармоя |
|
|
Ў?дадори?о |
|
|
Ў?дадори?ои ?ор? |
|
|
?арздории ти?орат? ва дигари кредитор? |
1000 |
2000 |
?арз?ои кўто?муддат |
1000 |
1000 |
Андоз барои пардохт |
1000 |
2000 |
Ў?дадори?ои ?исобкардашуда |
2000 |
1000 |
?исми ?ории ў?дадори?ои дарозмуддат |
3000 |
3000 |
Ў?дадори?ои кафолатдор |
2000 |
1000 |
?амъи ў?дадори?о ?ор? |
10000 |
10000 |
Ў?дадори?ои дарозмуддат |
|
|
?арз?ои дарозмуддат |
5000 |
10 000 |
Ў?дадори?ои мав?уфгузошташуда |
3000 |
3000 |
Ў?дадори?ои нафа?ав? |
3000 |
2000 |
?амъи ў?дадори?ои дарозмуддат |
11000 |
15000 |
?амъи ў?дадори?о |
21000 |
25000 |
Сармоя |
|
|
Сармояи са??ом? |
8000 |
11000 |
Сармояи иловагии пардохтшуда |
3000 |
5000 |
Фоидаи та?симношуда |
4000 |
7000 |
Сармояи захирав? |
4000 |
5000 |
?иссаи а??алият |
5000 |
2000 |
?амъи сармоя |
24000 |
30000 |
?амаги ў?дадори?о ва сармоя |
45000 |
55000 |
Ширкат?о дар асоси хусусияти амалиёт?ои содиршуда, актив?о ва ў?дадори?оро ба дарозмуддат ва кўто?муддат тасниф мекунанд. СБ?М талаб мекунад, ки новобаста аз сиёсати ба?исобгирии ?абулшуда, ширкат?о бояд мабла??оро, ки пардохт ё ?абули он?о то ва ё баъд аз дувозда? мо?и санаи ?исобот? пешбин? шудааст, аз рўи ?ар як моддаи актив?о ва ў?дадори?о кушода ди?анд.
Мувофи?ан, таснифи актив ва ў?дадори?о ба кўто?муддат ва дарозмуддат истифодабарандагонро бо маълумоти муфид таъмин намуда, актив?ои гардон ва ?айригардиширо ?удо мекунад. ?амзамон ба актив?ои воридшаванда ва ў?дадори?ои пардохшаванда дар тўли 12 мо?и наздик ди??атро равона месозад.?айр аз ин, маълумот оиди мў?лати пардохти актив?о ва ў?дарори?о барои ба?оди?ии бозоргир? ва ?обилияти пардохт доштани муассиса муфид мебошад.
Актив бояд ?амчун кўто?муддат тасниф шавад, агар:
а) фурўш, ниго?дор? барои фурўш ё худ истифодаи он дар шароит?ои мўътадили сикли амалиётии муассиса пешбин? шуда бошад;
б) он асосан барои фурўш дар давоми муддати кўто? ниго? дошта шавад, ва ё фурўши он дар тўли 12 мо?и пас аз санаи ?исобот? пешбин? шудааст;
в) он активе бошад дар шакли восита?ои пул? ё худ восита?ои ?амарзиш (эквивалент), ки истифодаи нома?дуд доранд.
?амаи актив?ои дигар бояд ?амчун дарозмуддат тасниф ёбанд.
Ў?дадор? он го? ?амчун кўто?муддат тасниф мегардад, агар:
а) адои пардохти он дар шароит?ои мўътадили сикли амалиётии муассиса пешбин? шуда бошад;
б) адои пардохти он дар тўли 12 мо?и пас аз таърихи ?исобот? во?иб аст.
?амаи ў?дадори?ои дигар бояд ?амчун дарозмуддат тасниф карда шаванд.
Ширкат ў?дадори?ои дарозмуддати хешро, ки пардохти фоиз?оро дарбар мегиранд, ?атто дар ?олати во?иб будани пардохти фоиз?о дар тўли 12 мо?и пас аз таърихи ?исобот?, ?амчун дарозмуддат тасниф менамояд, агар:
а) мў?лати ибтидо? давраи зиёда аз 12 мо?аро дарбар мегирифт;
б) азнавмолиявикунонии (рефинансирование) ў?дадори?о дар асоси дарозмуддат пешбин? шудааст;
в) ин ма?сад бо шартнома оиди азнавмолиявикунон? та?вият дода шудааст ё худ та?йири ?адвали пардохт?о то тасди?и ?исоботи молияв? ?абул мешавад.
?амин тари?, мутоби?и СБ?М,баланс бояд модда?ои зеринро дарбар гирад:
а) восита?ои пул? ва ?амарзиш (эквивалент)- и он?о;
б) ?арздории дебитории савдо? ва дигар;
в) захира?ои моддию мол?;
г) восита?ои асос?;
д) актив?ои ?айримодд?;
е) актив?ои молияв?;
ё) сармоя?ои аз рўи усули иштирок ба?исобгирифташуда;
ж) ?арздории кредитории савдо? ва дигар;
з) ў?дадори?о ва талабот?ои андоз?;
и) захира?о;
к) ў?дадори?ои дарозмуддат, ки пардохти фоизиро дар бар мегиранд;
л) ?иссаи а??алият;
м) сармояи интишоршуда ва бунёд?о (фонды).
Баланси бухгалтер? дар баробари тавсифнома?ои мусбии хеш боз ма?дудият?ои зеринро дорост:
?исобот оиди фоида ва зарар (оиди нати?а?ои фаъолияти молияв?-хо?агидори) ?амчун ?узъи васеъкунандаи баланс дар ибтидо ва инти?ои давраи ?исоботи на?ши му?имро мебозад.
?узъ?ои ?исоботи оиди фоида ва зарар |
|
4. Даромад - ин афзоиши нафъ?ои и?тисод?, ки дар шакли зиёдшавии актив?о ва ё худ камшавии ўдадори?о ба амал омада, дар афзудани сармояи са??омии бо ?иссагузори?ои иштирокчиён вобаста набуда ифода меёбад. |
4. Ду хусусияти му?имтарини даромад аз амалиёт?о: |
5. Харо?от - ин камшавии нафъи и?тисод? дар намуди хори?шав?, та?диди актив?о, ё худ афзудани ў?дадори?о баамалоянда, ки ба камшавии сармоя оварда мерасонад ва ба та?симоти сармоя байни иштирокчиёни сармояи са??ом? вобастаг? надорад. |
5. Хусусияти му?ими харо?от аз он иборат аст, ки он бояд дар баробари ?араёни даромадгирии ширкат сурат гирад. Масрафи ?амчун харо?от таснифнашаванда, метавонад ?амчун актив (бо э?тимолияти нафъи и?тисодии минбаъда) ё худ ?амчун талафот (бе нафъгирии и?тисод?), ё пардохти ?иссаи сармоя ба моликон, баррас? гардад. |
6. Фоида - ин афзоиши сармоя дар нати?аи фаъолияти асос? ва ?айриасос?, рўйдод?о, вазъият?ое, ки ба субъекти хо?агидор? таъсир мерасонанд, ба ?уз аз ?а??и узвият ба сармояи са??ом?. |
6. Тавсифномаи амалиёт?о набояд шуб?ае оиди он, ки ин |
7. Зарар - ин камшавии сармояи са??ом? дар нати?аи фаъолияти асос? ва амалиёт?ои дигар, рўидод?о, вазъият, ба ?уз он?ое, ки нати?аи та?симоти сармояи са??омиянд. |
7. Тавсифномаи амалиёт?о набояд шуб?ае оиди он, ки ин |
?исобот та?йирот?оеро дар вазъи молияв? маънидод мекунад, ки аз амалиёт?ои хо?аг? - молияв? (даромад ва харо?от) бармеоянд. Тавассути маълумоти ?исобот оиди фоида ва зарар истифодабарандагон аз нати?а?ои фаъолияти ширкат- фоидаи бадастомада ва ё зарар хабардор мешаванд.
Мутоби?и СБ?М ?исобот оиди фоида ва зарар бояд то ?адди а??ал модда?ои зеринро дарбар бигирад:
а) пули фурўш (выручка);
б) нати?а?ои фаъолияти амалиёт?;
в) харо?оти мабла?гузор?;
г) ?иссаи фоида ва зарари муассисоти шарик ва фаъолияти муштарак, ки аз рўи усули иштирок ба ?исоб гирифта шудааст;
д) харо?оти андоз;
е) фоида ва зарар аз фаъолияти маъмул;
ё) нати?а?ои вазъияти фав?уллода;
ж) ?а??и а?аллиёт;
з) фоидаи соф, ё худ зарари давраи ?исобот?.
Модда?ои харо?от? баъдан ба гурў??о барои ?удокунии ?атори ?узъ?ои нати?а?ои фаъолияти ?айримолияв?, ки дорои хусусият?ои фар?кунандаи мухталиф ба мисли устувор?, ?удрати фоида ё худ зарар ва пешгў? мебошанд, тасниф мешаванд. Ин маълумот бо яке аз ду усуле, ки СБ?М барои та?лили даромад ва харо?от маъ?ул ?исобидааст, пешни?од карда мешавад:
Мавриди истифодаи усули якум харо?от дар ?исобот оиди фоида ва зарар мувофи?и хусусияти он?о (фарсудашав? ва исте?лок, харо?оти на?лиёт?, музди ме?нат, хар?и реклама) мутта?идонида шуда, байни самт?ои мухталифи дохили ширкат аз нав та?сим карда мешавад. Усули мазкур асосан дар муассиса?ои кўчак истифода мешавад, ки дар он ?о ба азнавта?симкунии харо?оти амалиёт? дар асоси таснифи функсионал? э?тиё? нест.
Намунаи тасниф бо ёрии усули хусусияти хар? чунин аст:
Пули фўруш |
10000 |
Даромади амалиётии дигар |
100 |
Та?йирот дар захира?ои ма?сулоти тайёр ва исте?солоти нотамом |
(50) |
Ашёи хоми истифодашуда ва маводи сарфшуда |
3000 |
Музди ме?нат |
4000 |
Харо?оти фарсудашав? ва исте?лок |
1000 |
Харо?оти амалиётии дигар |
90 |
?амъи харо?оти амалиёт? |
(8040) |
Фоида аз фаъолияти амалиёт? |
2060 |
Та?йирот дар захираи ма?сулоти тайёр ва исте?солоти нотамом дар тўли давра исло?и харо?оти исте?солиро ифода мекунад. Исте?солот дар ин маврид сат?и захира?оро афзуда, фурўши аз исте?солот зиёда ба камшавии сат?и захира?о оварда мерасонад.
Усули дуюм харо?отро мутоби?и амали он?о, ?амчун ?узъи арзиши асли фурўш, та?симот ва ё фаъолияти маъмур? тасниф мекунад. Чунин пешни?одкун? ба истифодабарандагон маълумотеро меди?ад, ки назар ба харо?от?ои аз рўи хусусият таснифшаванда муфидтар аст, аммо та?симоти харо?от аз руи вазоиф метавонад мубо?исаомез бошад ва ?иссаи хеле калони субъективиятро ифода намояд.
Намунаи тасниф бо ёрии усули вазоифи хар? чунин аст:
Пули фурўш |
10000 |
Арзиши аслии ма?сулоти фурўхташуда |
(6000) |
Фоидаи умум? |
4000 |
Фоидаи мухталифи амалиёт? |
100 |
Харо?оти фурўш |
(900) |
Харо?оти маъмур? |
(1050) |
Харо?оти амалиётии дигар |
(90) |
Фоида аз фаъолияти амалиёт? |
2060 |
Ширкат?ое, ки харо?отро аз руи вазифаашон тасниф мекунанд, бояд маълумоти иловагиро оиди хусусияти харо?от пешни?од намоянд, аз он ?умла, оиди харо?оти исте?лок? ва музди ме?нат. ?исобот оиди фоида ва зарар бояд кулли даромад, фоида, харо?от ва зарар?оро, ки тўли давраи муайян эъътироф шудаанд, дарбар бигирад.
Ба ?айр аз баланси бухгалтер? ва ?исобот оиди фоида ва зарар, ширкат?о ?исоботи дигари махсусро пешни?од мекунанд, ки та?йирот?оро дар сохтори сармояи худ?, бузургии фоидаи та?симношуда ва ?аракати восита?ои пул? нишон меди?анд.
Мутоби?и СБ?М 1:
Ширкат бояд дар шакли махсуси ?исоботи молияв? чунин ?исоботе пешни?од намояд, ки ?узъ?ои зерин дар он инъикос гарданд:
Ба ?айр аз ин муассиса дар ?исобот ва ё дар эзо?от бояд чунин ?узъ?оро пешни?од кунад:
Та?йирот дар сармояи худ? байни ду давраи ?исобот? зиёдшав? ва ё камшавии актив?ои соф, ё ки некўа?волиро дар давоми давра вобаста ба принсипи мушаххаси ба?оде?ии ?абулшудаи дар ?исоботи молияв? кушодашаванда инъикос мекунад. Ба истиснои амалиёт?о бо са?мдорон, ба мисли гузоштани сармояи худ? ва ?а??уса?м?о, та?йироти умум? дар сармояи худ? ?амъи фоида ва зарарро аз фаъолияти муассиса дар тўли давра ифода менамояд.
?исобот оиди фоидаи та?симношуда
Та?йирот дар фоидаи та?симношуда байни ду давраи ?исобот? афзоиш ё камшавии восита?ои худиро инъикос мекунад, ки дар нати?аи ба даст овардани фоида ва зарар, та?симоти фоида байни моликон ва барпо намудани фонд?ои гуногун ба амал омадаанд.
?исобот оиди ?аракати восита?ои пул?
Маълумот оиди ?аракати восита?ои пул? асосро ба истеъмолкунандагони ?исоботи молияв? дар бораи ба?оди?ии ?обилияти муассиса вобаста ба исте?соли восита?ои пул? ва восита?ои ?амарзиши он?о, э?тиё?оти муассиса оиди истифодаи васоити пул? таъмин менамояд.
Сиёсати ба?исобгир? ва эзо?нома
Эзо?номаи (пояснительная записка) ?исоботи молияв? тафсир ё худ та?лили мушаххаси мабла??оро, ки дар баланси бухгалтер?, ?исобот оиди фоида ва зарар, ?исобот оиди ?аракати восита?ои пул? акс ёфтаанд ва оиди та?йирот?о дар сармояи худ?, ?амчунин маълумоти иловагии барои истифодабарандагон муфидро, аз ?умлаи ў?дадори?ои а?д? ва шарт? дарбар мегирад. Эзо?от маълумотеро, ки тафсири онро СБ?М талаб мекунад, инчунин дигар тафсироти барои пешни?оди са?е? зарурбударо дарбар мегирад.
Эзо?нома одатан ба тари?и зерин пешни?од гардида, ба истифодабарандагон барои дарки ?исоботи молияв? ва му?оисаи он бо ?исоботи муассиса?ои дигар мадад мерасонад:
Бахши сиёсати ба?исобгир? дар эзо?нома доир ба ?исоботи молияв? бояд ин?оро тасвир намояд:
Сиёсати ба?исобгир?, ки мавриди пешни?од муассиса бояд онро баррас? намояд (лекин бо ин ма?дуд нагардад ) ин?оро дарбар мегирад:
Адабиёти тавсияшаванда
1.Международные стандарты финансовой отчетности. Алматы, 2001
2. Разъяснения Международных стандартов финансовой отчетности. Учебно – справочное пособие – Алматы, 2002
3. Финансовый учет. Часть1 и 2. Учебное пособие. Алматы 1999.
4. Качалин В.В. Финансовый учет и отчетность в соответствии со стандартами QAAP. 2-ое изд. перераб.- М: Дело, 1998.- 432с.
5. Мюллер Герхард Г. и др. Учет: международная перспектива – 2 –е изд. перераб . – М:
Финансы и статистика, 1996. – 136г.
6. Матиюс М.Р., Перера М.Х.Б. Теория бухгалтерского учета Пер. с англ Под ред. Я.В. Соколова -- М: ЮНИТИ, 1999. – 663с.
7. Нидлз Б. И др. Принципы бухгалтерского учета (пер. с англ. / Под ред.Я.В. Соколова). 2-е изд.—М: Финансы и статистика. 1997.496с.
8. ХендриксенЭ.С., Ван Бреда М.Ф. Теория бухгалтерского учета – М: Финансы и статистика, 1997.
9. Энтони Р., Рис.ДЖ. Учет: Ситуации и примеры. – М: Финансы и статистика, 1996.
10 Accounting principles / Jack L. Smith, Robert M. Keith William L/ Stephens.- New York- 1993. 1314p.
11. Kieso and Weygandt. Intermediate Accounting. John Wiley &Sons, 1989. ISBN: 0-471-63098-5.
Супориш барои худсан??
Му?имият
Му?имияти модда?ои зеринро муайян намоед:
Муло?изакор? (консерватизм)
Муайян кунед, ки ширкат дар ?олат?ои зерин ?а??и эътирофкуниро дорад:
-Фоида:
-Зарар:
Принсип?ои бухгалтер?
Кадоме аз принсип ва тавсифнома?ои сифатии бо ?арф ?айдшуда ба модда?ои зерин мувофи? меоянд:
а) бамаврид? в) тафсири пурра д) усули ба?оди??
б) ?иёспазир? г) консерватизм е) му?имият
Ба таъхирандоз? ва ?исоб? намудан.
1. Харо?оти батаъхирмондашуда ё худ харо?оти пешпардохтшуда дар он ?олат ба амал меояд, ки шумо пардохтро барои мол ва ё хадамот то истифодаи во?еиашон ба сомон расонед. Ду намуди харо?отро, ки ширкат пешпардохт мекунад, ?айд кунед.
2. Фоидаи батаъхирмондашуда он ва?т ба амал меояд, ки ?а??и Шумо ?аблан пардохт мешавад. Ду мисоли ин гуна ?олат?оро, ки ширкат метавонад барои мол ё хадамот пешпардохт гирад, ?айд намоед.
3. Харо?оти ?исобишуда он ва?т ба амал меояд, ки Шумо мол, ё худ хадамотро то пардохти мабла?и он истифода намудед. Ду намуди харо?отро, ки ширкат одатан «пас аз во?еият» пардохт менамояд, ?айд кунед. (?айд: ин хариди актив?о нест).
4. Фоидаи ?исобишуда он ва?т ба амал меояд, агар Шумо ба он ха? пайдо кунед, лекин ал?ол онро нагирифтаед. Ду мисоли даромадро ?айд кунед, ки ширкат то пардохти он метавонад ба он ?а? пайдо кунед.
Супориши амалии №1.
Супориши амалии №2. Муайян кардани асоси дурустии ба?исобгирии бухгалтер?.
Мисол?ои пешни?одшудаи зерин ба асос?ои принсип?ои ба?исобгирии бухгалтер? мувофи?ат доранд. Муайян кунед, ки дар ?ар як ?олати ало?ида дар асоси кадом консепсия ва принсип ба?исобгирии бухгалтер? пеш бурда мешавад. Э?тимол якчанд принсип ва консепсия истифода шуда бошад.
а) Арзиши бандак ва сабад барои партов сармоякунонида намешавад ва аз рўи он?о исте?лок ?исоб карда намешавад;
б) Сўхтори 31 декабри с. 2001 ба амал омада, анбор?ои ширкатро пеш аз интишори ?исоботи молияв? дар аввали мо?и феврали с. 2002 нобуд кард. Тамоми амалиёт?ои ширкат боздошта мешаванд, сарфи назар аз он, ки анбор аз чунин ?олат?о су?урта карда шуда буд. Ин ?амчун ?одисаи минбаъда дар ?исоботи с. 2001 инъикос меёбад;
с) Ширкати исте?солкунандаи ма?сулоти кимиёв? харо?отро ба чор бахши муста?или кор? та?сим менамояд. Ин та?симот ба ширкат имконият меди?ад, ки ?исобу китоби ?ар як бахшро ало?ида ба сомон расонад;
d) Музди ме?нати кормандони ширкат дар охири сол зиёд карда шудааст, лекин он аввали соли оянда пардохт мешавад;
e) актив?ои ширкат, ки фаъолиятии худро ?ать мегардонад дар ?исоботи молияв? аз рўи арзиши ни?о? пешни?од мешаванд;
f) арзиши мошин?о ва та??изот мў?лати 5 соли охир исте?лок шудаанд, чунки аз рўи а?идаи му?андисон та??изот дар тўли ин мар?ила пурра фарсуда мешавад;
g) ширкати исте?сол? та??изоти махсусро барои худистифодабар? исте?сол намуд. Дар ?олати хариди он аз исте?солкунандаи беруна арзиши та??изот ба 60 000 в.ш. баробар мешуд, ?ол он ки арзиши аслии он дар ширкат ?амаг? 40 000 в.ш.-ро ташкил дод. Дар китоби асос? та??изот бо нархи 40 000 в.ш. ба ?исоб гирифта шудааст;
h) исте?локи бинои кориро ба фурўши мушаххас мансуб кардан мушкил аст. Бинобар ин ширкат ба?исобгириро аз рўи исте?лок тўли мар?илаи муайян пеш мебарад.
i) ширкат та?йири усули ба?исобгирии даромадро пешбин? намудааст. Лекин ширкат истифодаи усул?ои навро ба ро? намонда, хо?иши онро дорад, ки аз усул?ои аз ?ониби ширкат?ои дигар истифода шуда, ба?раманд бошад.
j) ширкат барои бадастории ?арз?ои дебитории ма?уфгузошташудашуда душвор? мекашад, бинобар ин усули хазинавии эътирофи даромад?оро истифода мебарад.
Просмотр: 3788
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved