Дата: 2016-01-16
«Баланси му?осиб? »
На?ша:
1.Маф?уми умумии баланси му?осиб? сохт ва таркиби он
Амволи корхона дар ?араёни исте?солот бетанаффус иштирок менамояд. Барои муайян кардани бузургии ?амаи амвол, додани ба?ои и?тисодии он дар давраи ?исобот?ва идоракунии фаврии фаъолияти молиявию хо?агии корхона, бояд дар корхона нишонди?анда?ои ?амъбастии амвол ву?уд дошта бошад. Ин ?амъбасткун?бо ро?и сохтани баланси бухгалтер?ба амал бароварда мешавад.
Яке аз вазифа?ои ?исобгирии бугалтер? ин барои истифодабарандагон оиди амвол ва ?олати молиявии корхона ахборрот додан мебошад. Манбаи му?ими ин ахборот баланси бухгалтер? мебошад.
Баланси (аз калимаи франсав? – тарозу) ифодаи му?аррари мутаносибии тараф?о баробарвазншавандаи ?ар кадом зу?урот ва ?араёни доима та?ирёбанда мебошад.
Баланси бухгалтер?–?амчун сарчашмаи ахборот, тарзи гурў?бандии и?тисод?ва ?амъбасткунии амвол аз рўи ?айат ва ?ойгиршав?ва манбаъ?ои пайдоиши он?о дар санаи муайян бо ба?ои пул?мебошад. Баланс аз рўи сохти худ на?шаи дутарафаро ташкил меди?ад, ки аз актив ва пассив иборат аст.
?исми чапи баланс, ки ?айат, ?ойгиршав?ва истифодабарии амволи корхонаро инъикос менамояд активи баланс номида мешавад.
?исми рости он, ки пассиви баланс номида мешавад, бузургии восита?ои ба фаъолияти хо?агии корхона гузошташуда ва шакли иштироки он?оро дар ташкили амвол нишон меди?ад. Ин бузург??амчун ў?дадор?барои гирифтани масоле?и ?имматнок ва захира?о ба ?исоб гирифта мешавад. ?ар як намуди ало?идаи амвол дар актив ва пассив моддаи баланс мебошад, ки дар он?о ном ва ра?ами Хисобхои синтетик? оварда мешаванд.
Дар баланс баробарии ?амъи актив ва пассив ?атмист, чунки ?ар ду ?исми баланс ?амон як амволро нишон меди?анд, ки аз рўи аломат?ои гуногун гурў?банд?шудаанд: дар актив – аз рўи ?айат ва на?ши он, яъне ?и хел ?ойгиршавии он?о (восита?ои асос?, актив?ои ?айримодд?, та??изот, мабла?гузори?ои асос?, масоле?, ма?сулоти тайёр, восита?ои пул?ва ?) ва дар корхона кадом вазифаро и?ро мекунанд; дар пассив – аз рўи манбаъ?ои (сарчашма?ои пайдоиши он?о , яъне аз к? ч? ?адар восита?о дохил шудааст (аз муассисон, фоидаи корхона, аз бу?ет, ?арз?о ва заём?о, аз таъминкунандагон ва ?.). ?амин тавр, ?ар як намуди амвол ба корхона аз ?исоби ягон сарчашма (манбаъ) дохил мешавад.
Аз ?амин сабаб мабла?и умумии амвол аз рўи ?айат ва ?ойгиршав?(активи баланс) бо мабла?и умумии манбаъ?ои амвол (пассиви баланс) ?атман бояд баробар бошад. ?амъи актив ва пассиви балансро арзи баланси бухгалтер? меноманд. Ин баробариро чунин нишон додан мумкин аст:
Актив?о ? ў?дадори?ои молияв? ? капитали (захира?ои и?тисод?)
Дар ин формула?о захира?ои и?тисод??амчун актив?о дида баромада мешавад, ки арзиши умумии амволи дар корхона мав?удбуда ва дар гардишбударо инъикос мекунад.Ў?дадори?ои молияв?(кaпитали ?албкардашуда), камшавии фонд?оро пешбин?менамояд, андозаи мабла?гузории актив?ои корхонаро аз тарафи шахсони ?у?у??ва во?е?, яъне бузургии (?а?ми) ?арзи кредитории ўро нишон меди?ад.Капитали худ?арзиши мабла?гузори?оро аз тарафи со?ибони корхона тасниф менамояд. Баъзан онро капитали ба?ияв?низ меноманд, зеро дар ?олати ?амаи пассив?оро пардохт кардани ин восита?о бо??мемонанд. Дар ин ?олат баробарии баланс чунин намудро мегирад:
Капитали худ ? Актив?о –Ў?дадори?ои молияв?.
Ин онро ифода менамояд, ки кредиторон барои таъмини талаботи молиявии худ нисбат ба молики корхона ?у?у?и зиёдтар доранд. дар як ва?т, ин баробар?бузургии актив?ои корхона ва дара?аи иштироки кредиторон ва со?ибони корхонаро барои ташкил намудании капитал нишон меди?ад. Аз ин мутаносиб?устувори молияв?ва нати?аи молиявии корхона вобастаг?дорад.
Мувофи?и ?онуни ?ум?урии То?икистон оиди ?исобгирии бухгалтер?, ки аз 25 март соли 2011, № 720 Вазорати Молияи ?Т тасди? кардааст, ?амаи корхона ва муассиса?о, фаъолияти со?ибкории худро ба ро? мондаанд ва шахсони ?у?у???исобида мешаванд, новобаста аз шакли моликияташон (инчунин корхона?ое, ки мабла?гузории хори??доранд), баланси бухгалтерии шакли ягонаро тартиб меди?анд.
Баланси бухгалтер?ба ду ?исм та?сим мешавад: актив аз ду боб ва пассив аз се боб иборат аст.
Активи баланс аз боб?ои зерин иборат аст:
Боби 1 «Актив?ои гардиш?» маълумот?оро оиди ба?ияи захира?о, харо?от?ои исте?солоти нотамом, инчунин масоле? ва мол?оро дар бар мегирад. Дар ин боб ?ои намоёнро захира?ои молл?иш?ол менамоянд, ки дар счёти 10 «Масоле?» (ашёи хом ва масоле?, нимтайёр?ои харидашуда ва маснуоти комплект?, детал ва конструксия?о, сўзишвор?, зарф?о ва масоле?и зарф?, ?исм?ои э?тиёт?ва ?) ба ?исоб гирифта мешаванд. ?айр аз ин дар ин боб модда?ое мав?уданд, ки ?олати ?арзи дебитории корхона, мабла?гузори?ои кўто?муддати молияв?бо ?о?аз?ои ?имматнок ва дигар актив?ои даромаднок, инчунин мав?удияти восита?ои пул?дар хазина, дар Хисобхои банк? ва дигар актив?ои гардиширо тасниф менамоянд. Дар байни ин модда?о на?ши му?имро восита?ои пул?ва ?арз?ои дебитории харидорон ва супоришчиён мебозанд.
Боби II «Актив?ои ?айригардиш?» ном дорад, ки аз актив?ои ?айримодд?, восита?ои асос?, мабла?гузори?ои асосии ба итмом нарасида, мабла?гузори?ои молиявии дарозмуддат ва ?айра иборат аст. Ба ?ам овардани он?о дар як боб аз он сабаб аст, ки он?о ба актив?ои ?айри гардиш? мансубанд.
Пассиви баланс аз боб?ои зерин иборат аст:
Боби III «??дадори?ои ?ор?» дорои ахборот оиди ?олати ?исоббаробаркуни?о бо ?арз?о ва заём?ои кўто?муддати банк?, инчунин оиди мав?удияти ?арз?ои кредитории дигар пассив?ои кўто?муддат мебошад. Даромад?ои давра?ои оянда, «Фонди истеъмолот» ва «Захира?ои харо?от ва пардохти дар пешистода» дохил мешаванд.
Боби IV «??дадори?ои дарозмуддат» ?арз?ои соли ?исобот? оиди ?арз?о ва заём?ои дарозмуддати банк?, аз дигар корхонаву муассиса?о гирифташударо инъикос менамояд.
Боби V «Сармоя ва захира?о» ном дошта, ?айат ва таркиби капитали худиро инъикос менамояд, ки аз ?и?ати мазмуни и?тисод?, принсип?ои ташкилшав?ва истифодабарии сарчашма?ои захира?ои молиявии корхона гуногунанд: капитали устав?, капитали захирав?, фонд?ои таъиноти махсус, дохилшав?ва молиягузории ма?саднок, фоидаи та?симнашудаи соли ?исобот?ва сол?ои гузашта.
3.Та?ирот?о дар баланс ва хел?ои он
Дар амал намуд?ои гуногуни баланс?ои бухгалтер?мав?уданд:
-давраг?;
-солона;
-баланси ибтидо?(му?аддимав?), ки дар ва?ти ташкил ё аз- навсозии корхонаи пеш амалкунанда сохта мешавад.
-баланси ?амъбаст?(ма?мў?), бо ро?и як кардани баланс?ои ало?идаи ?амъбаст? сохта мешавад; асосан вазорат?о, идора?о ва консерн?о истифода мебаранд;
-баланс-брутто - баланси бухгалтерие, ки модда?ои батанзим дароранда дорад
-баланс-нетто- баланси бухгалтерии бе модда?ои батанзим дароваранда.
Баланси бухгалтер? сарчашмаи асосии нишонди?анда?о оиди ?олати молиявии корхона дар давраи ?исобот? ба шумор меравад. Вай имкон меди?ад, ки ?айат ва таркиби амволи корхона, инчунин ?аракат ва гардиши восита?ои гардиш?, ?олат ва ?араёни инкишофи ?арз?ои дебитор?ва кредитор?, нати?аи ни?оии молияв?(фоида ё зарар) муайян карда шавад. Баланси бухгалтер?муассисон, менед?ерон ва дигар шахсони ба идоракунии амвол ало?амандро бо ?олати молиявии корхона, мав?удияти ми?дор?ва сифатии захираи восита?ои мол?, истифодабарии ин захира?о, шинос менамояд.
Аз рўи баланси бухгалтер?муайян кардан мумкин аст, ки дар ва?т?ои наздик корхона ў?дадори?ои гирифтаи худро дар назди са??омон, мабла?гузорон, ?арзди?андагон (кредиторон), харидорон, фурўшандагон и?ро карда метавонад ё ки ба душвори?ои молияв?рў ба рў мешавад. Нишонди?анда?ои (маълумот?ои) баланси бухгалтериро нозирот ва полисияи андоз, муассиса?ои ?арзди?анда (банк?о ва ?.) , идора?ои омор ва дигарон васеъ истифода мебаранд.
Дар баланс баробарии ?амъи актив ва пассив ?атмист, чунки ?ар ду ?исми баланс ?амон як амволро нишон меди?анд, ки аз рўи аломат?ои гуногун гурў?банд? шудаанд:
- дар актив – аз рўи ?айат ва на?ши он, яъне чи хел ?ойгиршавии он?о (восита?ои асос?, актив?ои ?айримодд?, та??изот, мабла?гузори?ои асос?, масоле?, ма?сулоти тайёр, восита?ои пул? ва ?) ва дар корхона кадом вазифаро и?ро мекунанд;
- дар пассив – аз рўи манбаъ?ои (сарчашма?ои пайдоиши он?о , яъне аз ки чи ?адар восита?о дохил шудааст (аз муассисон, фоидаи корхона, ?арз?о ва заём?о, аз таъминкунандагон ва ?.) . ?амин тавр, ?ар як намуди амвол ба корхона аз ?исоби ягон сарчашма (манбаъ) дохил мешавад.
Бисёр намуди баланси бухгалтер? ву?уд дорад. Вобаста аз ма?сади тартибди?? баланс аз р?и хусусият?ои зерин таснифкарда мешавад: ва?ти тартибди?? , манбаъи тартибди??, ?а?ми ахбор, характери фаъолият, шакли моликият, инъикоси объект усули тозакун?.
Доир ба ва?ти тартибди?? баланс?ои ибтидо?, ?ор?, бар?амди??, та?симкун? ва мута?идкунанда фар? карда мешавад.
- Баланси ибтидо?-дар ва?вти ташкили корхона тартибдода шуда, дар он сармояе,ки корхона фаъолияти худро о?оз мекунад, интихоб карда мешавад.
- Баланси ?ор?-давра ба давра дар ва?ти амалиёти корхона тартиб дода мешавад. Баланси ?ор? ба баланси аввала , мобайн? ва ?амъбасти ?удо мешавад.
- Баланси бар?амди?? – дар ва?ти бар?ам додани корхона тартибдода мешавад.
- Баланси та?симкунанда- дар ва?ти та?сим кардани корхонаи калон ба якчанд, нисбатан ба корхона?ои хурд тартиб дода мешавад.
- Баланси мутта?идкун?- дар ва?ти мутта?идкунии якчанд ташкилот тартиб дода мешавад.
Дар нати?аи фаъолияти хо?аги таркиб ва бузургии сармояи ташкилот р?з аз р?з та?йир меёбад.
Азну?таи назари амалия пас аз ?ар як амалиёт нишонди?анда?ои актив ва пассив та?ир меёбад . Аммо баъди ?ар як та?ирот баланс тартиб додан ?айри имкон буда ма?з барои ?амин ?ам дар таърихи муаян тартиб дода мешавад.( як маротиба дар як мо?, семо?а, солона).
Та?ирёбии баланс
зиёдшав? камшав? зиёдшав? камшав?
Шакли 1. Шакли 2.
Шакли 3.
Шакли 4.
?амаи амалиёт?ои хо?аги вобаста ба та?ирёбии модда?ои баланс ба 4 шакл ?амъбаст карда мешавад.
1. Дар амалиёти якум – дар тарафи активи баланс бо иштироки ?исоби активи дар яке зиёд шав? ва дар дигаре камшав? ба амал меояд, ки ин амалиёт тан?о ба актив таъсир мерасонад.
2. Дар ин амалиёт ?исоб?ои пассиви иштирок намуда яке зиёд ва дигаре кам мешаванд, ки ин та?йирот тан?о ба пассиви баланс таъсир мерасонад.
3. Дар ин амалиёт ?ам ?исоб?ои активи ва ?ам пассиви иштирок намуда дар тарафи актив зиёдшави ва дар тарафи пассив камшавиро ба амал меоранд.
4. Дар ин амалиёт низ ?ам ?исоб?ои активи ва ?ам пассиви иштирок намуда камшавиро дар тарафи актив ва зиёдшавиро дар пассив нишон меди?ад.
Дарси амал?
Баланси му?осиб?
Ма?сади дарс: - омўхтани модда?ои баланси му?осиб?. Гуру?бандии боб?ои актив ва пасиви баланс.
Дар асоси маълумот?ои зерин баланси му?осиби фабрикаи мебелбарори « Ма?ина»-ро ба ?олати 1- январи соли 2011.
|
Номгўи воста?ои хо?аг? ва манбаи ташакулёбии восита?о |
Мабла? |
1 |
Маводл?ои асоси дар анбор |
53000 |
2 |
Сармояи оинномав? |
508500 |
3 |
?арзи кормандон оиди музди ме?нат |
15000 |
4 |
Бинои фабрика |
285000 |
5 |
?арз ба бу?ет оиди андоз?о |
25000 |
6 |
Манбаи пули дар хазина |
3000 |
7 |
Сармояи иловаг? |
41000 |
8 |
?арз оиди фонди ?ифзи и?тимои а?ол? |
18300 |
9 |
Та??изоти иловааг? |
48000 |
10 |
Автомабили сабукрав |
75000 |
11 |
Ма?сулоти тайёр дар анбор |
19500 |
12 |
Харо?от?о барои обунаи ма?алла?о |
800 |
13 |
?арзи кредитор? |
38000 |
14 |
Фойдаи та?симнашуда |
15000 |
15 |
?арзи дебитори оиди сафари хизмати |
300 |
16 |
?арзи мол таъминкунандагон |
13200 |
17 |
Асбоб?ои камарзишу тез хурдашаванда |
26400 |
18 |
Та??изот |
18000 |
19 |
?арзи куто?мудати бонки |
21000 |
20 |
Мабла?и пули дар сурат?исоб |
166000 |
|
?амъ |
1390000 |
Баланс.
№ |
Актив |
Мабла? |
№ |
Пасив |
мабла? |
|
|
|
|
|
|
|
Баланс |
|
|
Баланс |
|
Дар асоси Маълумот?ои зерин гурў??ои та?ирёбии дар баланси му?осиби муайян намуда. Баланси ?СК « Нигина»-ро ба 1-апрели соли 2011 тартиб ди?ед.
|
Мазмуни амалиё?ои хо?аг? |
Мабла? |
1 |
Аз сурат?исоб ба хазина мабла? ворид гардид |
85000 |
2 |
Аз хазина барои сафари хизмати мабла?и пешпардохт дода шуд |
500 |
3 |
Аз хазина мабла?и музи ме?нат дода шуд |
76800 |
4 |
Аз молтаъминкунандагон маво?о даромад карда шуд |
18000 |
5 |
Аз сурат?исоб ба молтаъминкунандагон мабла?и карз барои мавод?о гузаронида шуд. |
45000 |
6 |
Ба кормандони исте?солот музди ме?нат ?исобкарда шуд. |
18000 |
7 |
Аз музди ме?нат андоз аз шахсони во?еъи ниго? дошта шуд. |
2380 |
8 |
Аз сурат?исоб мабла?и ?арзи бу?ет барои андоз пардохта шуд. |
2000 |
9 |
Ба хазина мабла? аз фуруши мол?о ворид гардид |
21000 |
10 |
Аз исте?солот ма?сулоти тайёр бароварда шуд. |
5000 |
11 |
Ба исте?солот мавод?о дода шуд |
28000 |
12 |
Ба фонди и?тимои 25- фоиз андози су?урта ?исоб карда шуд. |
|
|
Мазмуни амалиёт?ои хо?аг? |
Мабла? |
Та?ирёби дар баланси му?осиб? |
Гўру?и та?ирёб? |
|||
Актив |
Пасив |
||||||
|
|
|
3иёд |
кам |
3иёд |
кам |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
?адвали №5
Актив |
Баланс1 марти 2011 |
Та?ирёбии март 2011(?,-) |
Баланс 1 апрели 2011 |
Аз рўи боб?о |
|
|
|
Супориш:
Иловаи та?ирот дохилшудани амалиёти хо?агиро муайян намоед ва баланс ба 1- апрели 2011 тартиб ди?ед.
1.
2.
3.
4.
Супориш масъалаи 3 ба намуди ?адвали 4 ва 5 тартиб ди?ед.
Кори муста?илона бо ?амро?ии устод
Пурсиш ва ?ал намудани тест?о доир ба мавз?ъи гузашта
а) баланс?ои давр?, солона, дохилшав?;
б)давр?, солона, дохилшав?, та?симкун?, як?оякун?, бар?амди??, ?амъбаст?;
в) солона, дохилшав? ва та?симнамо?;
г) давр?, як?оякун? ва бар?амди??; ибтидо?, солона ва бар?амди??;
2. Таърифи баланси бухгалтериро гўед.
а) ма?мўаи нишонди?анда?ои инъикоскунандаи ?айати амволи корхона бо ба?оди?ии ?айрипул?;
б) методи балансии инъикоси маълумот дар давраи ?исобот?;
в) ?амъбасткунии захира?ои ташкилот (актив?ои он) ва ў?дадори?ои ташкилот (пассив?о) дар давраи муайяни ва?т;
в) усули гурў?бандии и?тисод? ва ?амъбасткунии амвол аз рўйи ?айат ва ?ойгиршав? ва сарчашма?ои ташкилкунии он, ки бо нишонди?андаи пул? ифода ёфтааст ва дар санаи муайяни ва?т тартиб дода шудааст;
г) тарзи и?тисодии гурў?банд? ва пешни?одкунии маълумоти ?амъбаст?;
3. Кадоме аз боб?о ва гурў??ои овардашудаи объект?ои ?исобгирии бухгалтер? ба пассиви баланс тааллу? дорад?
а) актив?ои ?айригардон, восита?ои асос?;
б) восита?ои пул?, гузоришоти молиявии кўто?муддат;
в) ў?дадори?ои дарозмуддат ва кўто?муддат;
г) захира?о, харо?от, андоз аз арзиши изофа аз рўйи арзиш?ои бадастовардашуда;
4.Дар кадом боби баланс мабла?и актив?ои гардон нишон дода мешавад?
а) дар боби якуми активи баланс;
б) дар боби чоруми пассиви баланс;
в) дар боби дуюми активи баланс;
г) дар боби пан?уми пассиви баланс.
5. Дар кадом боби баланс ?арздории кредитории таъминкунандагон ва ма?омоти молияв? инъикос карда мешавад?
а) дар боби дуюми активи баланс;
б) дар боби пан?уми пассиви баланс;
в) дар боби якуми активи баланс;
г) дар боби сеюми пассиви баланс;
6. Баланси ибтидо? (дохилшав?) бо кадом ма?сад тартиб дода мешавад?
а) барои гузаронидани ?амъбасткун? дар охири сол;
б) ?ангоми созмонди?? ё азнавташкилкунии корхонаи пештар фаъолияткунанда;
в) ?ангоми бар?амди?ии корхонаи фаъолияткунанда;
г) барои бана?шагирии фаъолияти молияв?-хо?агидории корхона;
7.Баланси бухгалтер? аз чанд боб иборат аст?
а) аз чор боб;
б) аз се боби актив? ва се боби пассив?;
в) аз пан? боб;
г) аз се боб дар актив;
8. Кадоме аз баробари?ои зерин барои баланси бухгалтер? ?атм? аст?
а) баробарии нати?а?ои боби дуюм ва боби чорум;
б) баробарии нати?а?ои боби якуми актив ва боби пан?уми пассив;
в) баробарии нати?а?ои боби сеюми актив ва боби чоруми пассив;
г) баробарии нати?а?ои актив ва пассиви баланс (валютаи баланс);
Кори муста?илонаи дониш??
?алли мисол?о
Дар асоси маълумоти зерин баланси ?СК «Нигина»-ро барои 1 марти соли 2011 тартиб ди?ед.
|
Номгўи воста?ои хо?аг? ва манбаи ташакулёбии восита?о |
Мабла? |
1 |
Сармояи оинномав? |
315250 |
2 |
Мабла?и пули дар сурат?исоб |
135000 |
3 |
Бино ва иншоот?о |
355000 |
4 |
?арзи куто?мудати бонки |
205000 |
5 |
Кампютер |
81000 |
6 |
Та??изот |
96000 |
7 |
Манбаи пули дар хазина |
2600 |
8 |
Маво?о |
168000 |
9 |
?арзи мол таъминкунандагон |
85000 |
10 |
Сармояи иловаг? |
114000 |
11 |
?арз оиди музди ме?нат бо кормандон |
85000 |
12 |
Ма?сулоти тайёр |
55000 |
13 |
Фойдаи та?симнашуда |
67100 |
14 |
?арз оиди фонди ?ифзи и?тимои а?ол? |
21250 |
|
?амъ |
1785200 |
Просмотр: 7881
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved