Дата: 2015-10-30
Аз ибтидои асри ХХ тад?и?оти и?тимо? дар ИМА нисбат ба дигар кишвар?о бештар инкишоф ёфт.
Дар ин давр маркази тафаккури ?омеашинос? аз Аврупо ба Амрико мек?чад. Ба чунин ?олат ду омили ба ?ам пайваст таъсир расониданд. Аввалан, дар ин ?о ?омеашинос? ?амчун институти илм? ?амаи пан? зинаи ба расмиятдарориро бо суръати баланд аз сар гузаронд. Сониян, рушди суръатафзои ?увва?ои исте?сол?, саноат маводи зиёди ами?и та?рибавиро барои тад?и?оти сотсиолог? фаро?ам меоварад.
?омеашинос? дар ИМА аз ибтидо ?амчун фанни та?рибав? (эмпирик?) ва амал? ташаккул ёфт. ?ан?з соли 1910 дар мамлакат зиёда аз 3000 тад?и?оти и?тимо? гузаронида шуд. Дар замони ?озира ин ра?ам дучанд афзудааст. Тад?и?оти и?тимо?, агар дар Аврупо дар асоси ташаббуси ?омеашиносон амал? гардад, дар Амрико он аз ?исоби давлат мабла?гузор? карда мешуд. ?ар сол аз бу?ети давлат барои гузаронидани тад?и?оти и?тимо? зиёда аз 2 миллиард доллар мабла? ?удо карда мешавад. Дар мамлакат ?ариб 100 ?азор олимон ва мутахассисони ин со?а фаъолият менамоянд. ?укумати ИМА ?омеашиносиро ?амчун фишанги му?им барои пешгир? ва ?алли муно?иша?ои и?тимо?, идоракунии самаранок, баланд бардоштани ?осилнокии ме?нат ва дара?аи нек?а?волии хал? эътироф менамояд. Рушди босуръати ?омеашинос? ба талаботи и?тимоии замон вобаста аст.
Байни масъала?ои тад?и?шаванда мавз?ъ?ои и?тимоигароии гур???о дар ?омеа, мутоби?шавии коргарон ба шароити нави и?тимоию фар?анг?, ?ор? гаштани технология?ои нав ба вазъи равонию и?тимоии кормандон ва ?айра ма?оми хоса дорад. Дар ин со?а тад?и?оти Ф. Знанетский, У. Томас (1918), Э. Майо (1927–1930), А. Маслоу (1943), Ф. Харсберг ва Д. Макгрегор хеле ди??ат?албкунанда мебошад. Дар асоси тад?и?оти и?тимоии олимони номбурда дар ИМА ду барномаи калони дорои хусусияти и?тимо? ?абул шудааст: 1. Барномаи ?ор? намудани шакл?ои нави ташкили ме?нат. 2. Барномаи махсуси баланд бардоштани сат?и зиндагии одамон.
?омеашиносон дар ИМА давоми сол?ои т?лон? ба назария?ои гуногуни амал? ва нишондод?ои услубшинос? такя намудаанд. Масалан, солиёни зиёд услуби тад?и?оти и?тимо? ба таълимоти бихевиорист? такя менамуд. Бихевиоризм (аз калимаи англисии behavioz – рафтор, одоб) ?омеашиносиро илм дар бораи одоби рафтори инсон ?исоб мекунад. Асосгузорони ин таълимот Э. Торндайк, Д. Б. Уотсон, Д. Скинер мебошанд. Мувофи?и таълимоти он?о одоби рафтори одамон ба ?авасманд? ва аксуламали он?о вобаста аст. Аз ин р?, ?авасмандии фаъолияти одамонро та?йир дода, аксуламали одамонро нисбати ин ё он намуди фаъолият та?йир додан мумкин аст. Яъне, рафтору кирдори одамонро идора намудан имконпазир аст. ?амин тари?, бихевиористон ташаккул додани илмро дар бораи рафтори одамон вазифаи му?ими ?омеашинос? ме?исобиданд.
?омеашинос? дар Русия ?амчун ?исми таркибии ?омеашиносии умуми?а?он? инкишоф ёфтааст. Одатан се зинаи рушди ?омеашиносиро дар Русия ?удо менамоянд: а) аз миёнаи асри Х1Х то соли 1918; б) аз ибтидои сол?ои 20-ум то сол?ои 50-уми асри ХХ; в) аз сол?ои 60-ум то замони муосир.
Зинаи якум бо фаъолияти мутафаккирон П. Л. Лавров (1829–1900), Н. М. Михайловский (1822–1904) вобаста буда, он?о асосан ?омеашиносии субъективиро инкишоф додаанд. Санги ма?аки ?омеашиносии субъективиро а?ида?о дар бораи ?амъият ва ?онуният?ои инкишофи он, пешрафти и?тимо?, та?диди унсур?ои фар?анг, расму ойин?о, ки ба карахтии ?омеа, тамаддун?о сабабгор мегарданд, ташкил меди?ад. Ин зинаи рушди ?омеашинос? дар Русия ба ?араёни ба расмият даромадани ?омеашинос? ?амчун фан вобаста мебошад. Сол?ои 1918–1919 дар донишго??ои ша?р?ои Петроградск ва Ярославл кафедраи ?омеашинос? таъсис ёфтааст. Соли 1919 Донишкадаи ?омеашинос? ташкил шуда, унвони илмии номзади фанни ?омеашинос? низ ?ор? карда шуд.
Зинаи дуюми инкишофи ?омеашинос? дар Русия бо номи П. А. Сорокин, А. К. Гастев, С. Г. Струмилин, А. Ф. Журавский, Н. Антсифиров ва дигарон вобаста мебошад. Дар асар?ои ин мутафаккирон асосан масъала?ои назариявии инкишофи ?омеа, раванд?ои тара??иёти он тад?и? карда шудаанд. Баробари ин дар асар?ои як ?атор ?омеашиносон (Н. Антсифиров, А. Годулов, Б. Смулевич ва дигарон) масъала?ои и?тимоию равон?, па?л??ои ?аёти и?тимоии ша?р?о, му?о?ирати одамон, фар?анг ва ?айра мавриди ом?зиш ?арор дода шудаанд.
Сол?ои 30-юми асри ХХ дар Итти?оди Ш?рав? марксизм ба идеологияи ?укмрони ?омеа мубаддал гашт ва ?омеашинос? ?амчун ?исми фанни фалсафа, хоса материализми таърих? эътироф шуд. Аз сабаби он ки гузаронидани тад?и?оти ами?и та?рибаи и?тимо? ба доираи масъала?ои назарияи фалсаф? тааллу? надошт, ин чиз барои материализми таърих? бегона ?исобида шуд. Чунин муносибат зарбаи аввалин ба ?омеашинос? ?амчун фан дар соби? Итти?оди Ш?рав? буд. Азбаски ?омеашинос? бо таври ами?у мушаххас вазъи ?омеаро ом?зонида, во?еияти ?а?и?ии онро муайян месозад, ба сиёсат ва маънавиёти ?амонва?таи давлат мувофи? намеомад.
Зинаи сеюми рушди ?омеашинос? дар Русия аз сол?ои 60-ум о?оз ёфта, он бо номи «исло?оти хрушёв?» маъмул аст. Дар ?амон давр тад?и?оти васеи и?тимо? оид ба таъсир ва о?ибат?ои пешрафти илму техника ба ?аёти и?тимо? ва сохтори фаъолияти касбии коргарону муносибати он?о ба ме?нат гузаронида шуд. Аз р?и маводи ба дастомада та?ияи на?ша?ои дурнамои тара??иёти и?тимоию и?тисодии со?а?ои гуногуни хо?агии хал? ?ор? гардид.
Давоми сол?ои 60-уми ?арни сипар? ?омеашинос? чун фан ма?оми худро бар?арор намуд. Дар назди Паж??ишго?и фалсафаи АИ И?ШС (Итти?оди ?ум?ури?ои Ш?равии Сотсиолист?) ш?ъба ва лабораторияи ?омеашинос? ташкил карда шуд. Соли 1962 Ассотсиатсияи ?омеашиносони ш?рав?, соли 1964 дар назди Донишго?и давлатии Маскав (МГУ) кафедраи тад?и?оти мушаххаси и?тимо?, соли 1969 бошад, Паж??ишго?и тад?и?оти мушаххаси и?тимоии АИ И?ШС ташкил гашта, дар дигар ?ум?ури?ои Ш?рав? ш?ъба?ои он ба кор шур?ъ карданд.
Дар То?икистон соли 1966 дар ш?ъбаи фалсафаи АИ ?ШС То?икистон бахши ?омеашинос? таъсис дода, сол?ои минбаъда он ба ш?ъбаи ?омеашинос? табдил меёбад. ?омеашинос? чун фанни таълим? аз сол?ои 1996–1997 дар мактаб?ои ол? ?ор? мегардад.
Просмотр: 2231
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved