Дата: 2015-10-30
Ом?зиши таърихи ташаккул ва рушди ?омеашинос? тасаввуроти моро оиди ин фан боз ?ам ?анитар мегардонад. Табиист, ки суол пайдо мешавад: ?омеашинос? кай ва дар кадом шароит пайдо шуд, кадом ?одиса?о ба ин раванд такон бахшиданд?
Мо ба ин суол ?исман ?авоб додем. Вале ин кифоя нест, зеро фа?ат ибтидои ?арни XIX ?омеашинос? чун илм муарриф? гашт, аммо а?ида?ои гуногун оиди ?аёти и?тимо? то ин давр низ мав?уд буданд ва бе донистани ин а?оид тассавуроти мо оиди ин фан нопурра мемонад.
А?ида?ои гуногун оид ба ?аёти и?тимо? ?ан?з дар таълимоти мутафаккирони давраи анти?а ба назар мерасанд. Аср?ои IV ва III пеш аз милод Афлотун дар асар?ояш «?онун?о», «Дар бораи давлат», Арасту дар китоби худ «Сиёсат» а?ида?ои ?олиби и?тимо? баён намудаанд. Он?о к?шидаанд, табиати ?аёти ?амъиятро нафа?ат аз ну?таи назари гузашта, балки оянда ?ам дарк кунанд.
Афлотун намунаи сохти ?аёти и?тимоию сиёсии ?амъият – давлати хаёлиеро аз худ бо?? гузошт, ки ба нобаробарии ибтидоии одамон асос ёфта, аз ?ониби файласуф?о идора мешавад.
Аз замони Э?ё сар карда унсур?ои «фалсафаи таърих» (ин маф?умро аввал Волтер истифода кардааст) ташаккул меёбанд, ки он?о табиатан дуняв? буда, тасвири ?ама?онибаи таърихи маданияти инсонро дар назар доштанд. Мутафаккирони давр к?шидаанд, то ?араёни таърихро аз диду шароити таби? ва табиати худи инсон мавриди шар?у эзо? ?арор ди?анд.
Дар замони Нав бошад, а?ида?ои и?тимо? дар осори М. Макиавелли, Ж. Руссо, Т. Гоббс, Н. Кузан? ма?оми баланд ёфтанд. Он?о ?одиса?ои и?тимоиро асосан аз ну?таи назари инсонпарвар? ва маърифатд?ст? баррас? намудаанд. А?ида?ои и?тимоии замони Нав унсур ва замина?ои аввалини ташаккули илми ?омеашинос? ма?суб меёбанд.
Далел?о ша?одат меди?анд, ки ?омеашинос? ?амчун со?аи махсуси илм сол?ои 40-уми асри Х1Х ба ву?уд омадааст. О. Конт дар асараш «Курси позитивии фалсафа» бори аввал маф?уми «сотсиология»-ро истифода карда, вазифаи ба таври илм? ом?хтани ?амъиятро ба миён гузоштааст, ки ин ибтидои пайдоиши фанни ?омеашинос? ма?суб меёбад.
О. Конт дар асоси кадом далел?о арзи ву?уд намудани ин фанро эълом дошт? Дар системаи таълимоти О. Конт се зинаи тара??иёти а?лонии инсоният нишон дода шудааст: теолог? (худошинос?); метафизик? (фалсаф?), позитив? (мусбат, илм?).
Дар зинаи теолог? (худошинос?) инсон кулли ?одисоти оламро ба тарзи тассавуроти дин? баён намуда, реша?ои онро дар таъсири ?увва?ои фав?уттаби? мебинад.
Дар зинаи метафизик? (фалсаф?) бошад, инсон мек?шад, ?одисоти ?омеаро тавассути мо?ият, сабабу нати?а ва дигар маф?ум?ои фалсаф? баён намояд.
Зинаи инкишофи а?лонии инсониятро О. Конт позитив?, яъне мусбат ё илм? меномад. Дар ин зинаи инкишоф одамон аз маънидоди му?арраду умумии мо?ияту сабабият даст кашида, бештар ба мушо?ида ва дарки ами?и робита?ои тарафайни ?одиса ди??ат меди?анд.
Гузариш аз як дара?аи маърифати олам ба дигараш дар як ва?т сурат нагирифта, он зина ба зина ба амал меояд ва дар ин ?о шарти гузариш аз содда ба мураккаб амал менамояд. Объекти маърифат ?арч? ?адар одд? бошад, дониш?ои илм? (позитив?) ?амон андоза зудтар ба даст меоянд. Аз ин р?, дониш?ои илм? аввал дар риёзиёт, физика, ситорашинос?, кимиё ва баъд дар биология ?ор? гаштааст.
?омеашиноc? ?уллаи баланди дониши илм? (позитив?) мебошад. Омили дигаре, ки ба а?идаи О. Конт барои ташаккули фанни ?омеашинос? сабаб шудааст, ?онуни кашфнамудаи ? дар бораи та?симот ва кооператсияи ме?нат мебошад. Ин омил аз ну?таи назари таърих а?амияти хоса дорад, зеро ма?з дар нати?аи он гур???ои и?тимо? ва касб? пайдо шуда, гуногунрангии ?омеа меафзояд ва дара?аи нек?а?волии хал? боло меравад. Баробари ин, ба а?идаи О. Конт ма?з ин та?йирот поя?ои ?омеаи ибтидоиро такон дода, сабабгори ?ишрбандии ?омеа (бою камба?ал, сармоядору ?улом) мегардад. ?иссиёти и?тимо? фа?ат одамони ?амкасбро ба ?ам меорад, сабаби ба ву?уд омадани манфиат?ои корпоратив? мегардад.
О. Конт дар таълимоти хеш ?омеашиносиро ба ду ?исм ?удо менамояд: омор? ва мута?аррик, яъне динамик?.
?омеашиносии омор? (аз калимаи лотинии «доим?») шароит ва ?онун?ои фаъолияти низоми и?тимоиро меом?зонад. Ин ?исм институт?ои и?тимо?, аз ?умла оила, дин ва ?айраро аз ну?таи назари вазифа?ои и?тимо? ва ма?оми он?о дар таъмини ва?дату якдилии ?омеа баррас? менамояд.
?омеашиносии мута?аррик (аз калимаи лотинии динамика, яъне сер?аракат) назарияи пешрафти и?тимоиро, ки асосаш инкишофи маънав? ва а?лонии инсон аст, дарбар мегирад.
Просмотр: 8907
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved