Дата: 2015-10-27
Хок ?исми табиист, ки ?обилияти бо модда?ои ?изо?, об, ?аво, гарм? таъмин карданн растани?оро дорад. Вай аз ма?сули вайроншавии чинс?ои к??? бо таъсири и?лим, на-ботот ва организм?ои зинда ба вучуд меояд. Азбаски ша-роит?ои и?лим? гуногун мешаванд, ?абат?ои хоки мин-та?а?ои гуногун якхела нестанд. Бо таъсири микроорга-низм?о аз бо?имондаи набототи п?сида, ки дар таркиба-шон карбогидрид?о, сафеда, рав?ан, лигнин ва ?айра до-ранд, моддаи органикии хок ?осил мешавад. ?осилшавии хок як ?исми гардиши биологии модда?ост, ки барои бо нитроген, карбон, калий, фосфор таъмин намудани раста-ни?о омили асосист. ?осилхезии хокро аз р?и мйкдори нитрогени модда?ои п?сида ва гафсии ?абати ?осилди?анда муайян мекунанд. Аз ?ар гектраи замин?ои сиё?хоки то 10 % набототи п?сидадошта то 70 сетнер ган-дум гирифтан мумкин аст. Замин чун т??фаи табиат, воси-таи ивазнашавандаи исте?солот буда, дар мавриди истифо-даи о?илона к??нашав? надорад.
Масо?ати хушкии руи Замин 133,4 млн. км2 буда, тан?о 10-11 % - и он (1,5 млрд. га) майдон?ои кораманд ва ба ?ар бошандаи сайёра 0,4 га. рост меояд. Аз ин ракам?о дида мешавад, ки ма?сулнокии биологии сайёра беинти?о нест. ?айр аз ин афзоиши бемайлони а?ол? зарурияти бунёди манзилго??ои навро ба миён меорад, ки мувофикан мав-зеъ?ои сабзу хуррам кам мешаванд.
Пас, ?алли масъалан таъминоти маводи кишоварз? ба риояи ?атмии ?оида?ои агротехникй ва гамхории сари-ва?тии майдон?ои киштшаванда вобаста аст.
Дар нати?аи фоъолияти хо?агидории инсон ва баъзе ?одиса?ои таби? вайроншавии механик? (эрозия) - и замин ва ифлосшавии физикиву кимиёвии хок ба амал меояд. Шиддати гузариши эрозия ба и?дим, релефу набототи ма?ал вобаста аст. Эрозияи бо таъсири обу бод баамалома-даро мувофи?ан обй ва бодй ном мегиранд.
Эрозияи об? дар талу теппа?о, ма?ал?ои ?абати набо-тотиаш вайроншуда бо таъсири борон?ои сел ва барф?ои зудобшаванда бештар ба амал меояд. Дар нишеби?о шус-ташавии пурраи сат? ва тунукшавии ?абати хосилди?анда аломати эрозия аст. Баъзан дар ?ои ??йча?ои хеле хурд, ки изи автомобилу трактор аст, ?ари?ои азим пайдо шуда, ре-лефи ма?алро ба кулл? тагйир меди?анд. Ба ма?сади пеш-гирии эрозия аз р?и самти нишеб? шудгор накардани за-мин, иваз кардани навъи зироат, кашидани ?уйбор?ои му-вофи? ва ?айра ба де??онон маълум аст.
Эрозияи бод? хоси минтака?ои даштист. Дар нати?аи вазиши бод?ои шадиду пай дар пай зарра?ои ?абати. ?осилди?андаи хок тадри?ан ба ?ои дигар мек?чанд. Зироати чунин замин?ои ба эрозия дучоршуда ?осили хуб намеди?ад. Намунаи чунин эрозияро дар ма?али ?ародуми но?ияи ?умсангир дидан мумкин аст. ?ангоми боди ба истило? аф?он? микдори хеле зиёди гарду чанги ба осмон бардошташуда то андозае мешавад, ки дар давоми 5-10 соат ?атто р?зона ?аворо торик мекунад.
Шояд мабла?и умумии зарари эрозияи замин муто-би?ан ба шароити То?икистон са?е? маълум набошад, зеро чунин майдон?о нисбатан каманд, вале бо мурури замон тадбир?ои пешгир? ва ?атъи зу?уроти локалии эрозия?о ?атмиянд, зеро чи эрозияи обй (махсусан дар шароити ?ум?урии мо) ва чи бод? чун раванди табиии геологй та-моили васеъшавй доранд.
Дар пешгирй кардани эрозияи замин?ои корам чораи бе?тарин шинондани як - ду ?атори дарахтон аст, ки ба маънии ниго?дории нам?, муста?камии ?итъа?ои ало?ида ва суст кардани суръати шамол ?ифзкунандаи майдон?ои корам мешаванд. Ин кор барои серма?сулии чарого??о ва истифодаи доимии он?о низ зарур аст. ?айр аз ин коштани алаф?ои бисёрсола аз ?абили юнучка, ?аш?абеда (донник) заминро аз эрозия ба хубй му?офизат намуда, аз модда?ои органик? бой мегардонад. Масалан, гдар ?ар гектари юнуч?азор 150-200 кг нитроген ?осил карда мешавад, ки ба таъсири 30-40 тоннаи поруи ма?алл? баробар аст.
Сабаби асосии ифлосшавии ?абати болоии хок ис-те?солоти кишоварзист. Таъсири за?р?ои кимиёвие, ки ба ма?сади муборизаи заидди ?ашарот ва алаф?ои бегона ис-тифода мешаванд, дар давоми 3-6 соли минбаъда ?ам пурра ?атъ намегардад. ?ол он, ки соле бештар аз 500 ?азор тонна чунин модда исте?сол карда мешавад. Бо?имондаи пестит-сид?о ё ма?сулоти он?о низ ба об ва модца?ои ?изо? дохил мешаванд. Бо вучуди он, ки дар ?ар 1 см3 - и хок то 1,5 млн. микроорганизм?о дар тозашавии табиии таркиби хок са?ми асос? мегузоранд, аксар ва?т суръати ифлосшав? аз суръати тозашавии таби? зиёдтар аст.
Мувофи?и та?рибаи ?а?онй тадби?и ма?м?и тадбир?ои зарур? дар ?осилхез кардани замин?ои обёришавандаи ма?али мо самараи бештарин меди?ад, зеро микдори кифоя зиёди р?з?ои офтоб?, таркиби хок, ?аво ?узъиети му?имтарини и?лими мусоиданд. Ба замми ин дар асоси илм? амал? намудани мелиоратсияи об инконият меди?ад, ки ма?сулнокии биологии замин максимал? афзояд. Вале та?риба нишон меди?ад, ки нисфи замин?ои обёришаванда ?осили хуб намеди?анд. Сабаби ин истифодаи ?айри?аноатбахши об аст. Дар тамоми Осиёи Миёна 30-50 % - и об бе?уда сарф мешавад. масалан тан?о дар Туркма-нистон ва Каро?ум 10 км3 -и оби за?бур?о бефоида дар ?умзор нест мешавад, ки ин нисфи микдори оби дарёи Амуст.
Сарфи бе?удаи об чун партови саноатию маишии ашёи хом аст. Зиёдшавии об?ои зеризамин? сабаби болобароии намак?о ва ба шуразамин мубаддалшавии майдон?ои дар гузашта ?осилхез мешаванд. Дар табиат ?ама чиз бояд дар муозинат бошад, вале аз меъёри таби? зиёдшавии ?ар гунна партов ба вайроншавии мубозинат ва ?атъшавии ис-те?солот меорад. Сарфи об ба во?иди ма?сули ни?ой бояд мувофи? бошад. Дар ин самт тад?и?оти олимони па-жу?ишго?и ботаникаи АУ То?икистон назаррас аст ва ба мутахассисони идора?ои дахлдор масли?ат?ои муфид дода метавонанд.
Савол?о
Просмотр: 7323
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved