Дата: 2015-10-27
?ангоми шиносой ба омил?ои биотикии му?ит дар и?отаи якдигар будан ва муносибат?ои хеле гуногун дош-тани организм?оро ёдовар шудем. Мав?удоти зиндаи орга-низм?оро и?отанамуда му?ити биосеноз? ва гур??и орга-низм?ои ба ?ам ало?аманду ?амзистро биосеноз?о-меноманд. Истило?и «биосеноз»-ро зоологи олмон? К.Мебиус соли 1877 пешни?од намуда буд. Зери ин истило? (сеноз-умум?) ма??и ?ама мав?удоти зинда (наботот, ?айвонот, микроорганизм?о)-е фа?мида мешавад, ки дар мавзеи муайян ба ?амзист? мутоби? шудаанд. Маф?ум?ои «гур???ои биосенозй» ё «комплекс?ои биосеноз?» низ ду-чор меоянд, вале мо?иятан тафовут надоранд, зеро ?ар як гур??и нисбатан хурд ?исми таркибии биосенози азимтар аст. Фа?ат вобаста ба андозаи оила?о робитаи бавоситаи намуд?о бештару мураккабтар мешавад. Маф?уми «био-геосеноз» низ дучор меояд, ки дар ин бора сонитар маълу-мот меди?ем.
Му?ити ?изойи ?айриорганикие, ки минта?а?ои ?у?рофии як?инсаро иш?ол намуда, барои инкишофи био-сеноз мувофи? аст, биотоп ном гирифтааст. Биотоп бо та-осуби муайяни омил?ои абиотик? монанди шароит?ои ?роф?, микдори радиатсияи Офтоб, бод, ?арорат, на-нок?, ?араён?ои гуногуни му?ити обй, сифати элемент?ои инерал? (об, гази карбон, оксиген, нитрогену фосфат?о ва ?айра) тавсиф карда мешавад. Аз ин р? ?ар биотоп асоси физикии биосеноз аст.
Биосеноз ва биотоп ?амеша ба якдигар таъсир менамо-янд, ки дар мубодилаи бефосилаи энергия байни ин ду ?узъи экосистема ифода меёбад.
Ба системаи дилхо? аз р?и ?онуният?ои таносубу роби-таи ?исм?ои он ба?о меди?анд. Мутоби?ан ба биосеноз маф?ум?ои таркиби намуд?, фазо? ва эколог? дохил карда
мешавад.
Гуногунии намуд?о ва таносуби микдор ё массаи он?о тавсифкунандаи таркиби намудии биосенозанд. Аз ин ?и?ат биосеноз?о сернамуд ва камнамуд мешаванд. Дар са?ро?ои сарди минта?а?ои шимол ё биёбон?ои гарми беоб микдори ками намуд?о дучор меояд. Инчунин дар мин-така?ое, ки фалокат?ои таби? давр? р?й меди?анд (обхез?, тармафуро?) , ё таъсири антропоген? мунтазам аст (кор-карди. замин, истифодаи гербисид?о) намуд?о бисёр не-станд. Мусоид омадани шароит?ои му?ити абиотикй боиси сериамудии биосеноз мешаванд. ?ангал?ои тропик? ё во-ди?ои дарё намунаи чунин биосенозанд.
Вобаста ба гуногун?инсии му?ити зист таркиби наму-дии оила?о мураккаб мешавад. Ин ба сар?ади байни ду ва зиёда биотоп?ое дахл дорад, ки шароит?ои табиии гуногун доранд (масалан, ?ангал, дарё, дашт ё талу теппа).
Сабаби гуногун ?инсии му?ит на тан?о омил?ои абио-тик?, балки худи организм?ои зинда низ мешаванд. Маса-лан дар ма?али зисти юрмон дарранда?ое ?ам маскун ме-шаванд, ки барояшон вай сайд аст. Илова бар ин ?ар кадо-ми он бо намуд?ои паразити худ ба ин ма?ал мек?чад.
Барои тавсифи таркиби намудии биосеноз, гайр аз микдори намуд?о таносуби микдории он?оро донистан му?им аст. Барои ба таносуби микдории намуд?ои биосе-ноз.ба?о додан индекси гуногун? (Н)-ро истифода меба-ранд, ки ба тарзи зайл ?исоб карда мешавад:
Инро формулаи Шеннон меноманд, ки дар он Р1 - нис-бати саршумор ё массаи намуд бар бузурги?ои мувофи?ан гирифташудаи биосеноз аст. Намуд?ои саршумори беш-тардоштаро доминантхо меноманд, ки чун ядрои намудй ба шумор мераванд. Намуд?ои нодир ва камшумор низ барои фаъолияти биосеноз заруранд, зеро ?ар ?адар гуногунии намуд?о бештар бошад, ба ?амон андоза биосеноз устувор-тар аст.
Таркиби фазоии биосеноз аз р?и та?симоти массаи р?изамин? ва зерихокии растани?о - фитосеноз муайян карда мешавад. ?ангоми ?амзистии набототи баландии гу-ногундошта сохти таба?авй доштани фитосеноз равшан аён аст. Узв?ои болоихок? ва ?исм?ои зерихокии растани?о дар якчанд ?абат ?ойгир буда, му?итро ба таври гуногун
истифода мебаранд ва та?йир меди?анд. Фаъолияти ?айвоноти гуногун ?ам асосан ба ?абат?ои ало?ида алокаманд аст. Баъзе аз он?о ?амеша дар як ?абат (таба?а) мемонанд. Ин аст, ки ?ашарот?оро аз р?и тарзи зист гур??банд? намуда, зерихок?, р?ихок?, байни алафзор, сат?и ушнавй ва дар ?абат?ои аз ин ?ам болотар бударо, мувофи?ан, геобий, герпетобий, филлобий, аэробий мено-манд. Дар таба?а?ои гуногун лонагузории паррандагон низ маълум аст.
Аз р?и самти уфу?? ?ам гуногунии во?ид?ои таркибии ягон таба?аи фитосеноз мушо?ида мешавад, ки ба тарзи гуногун микрогур??, микросеноз, микрофитосеноз ва ?айра ном мегиранд.
Биосеноз?о бо таносуби гуногунии гур???ои экологии организм?о низ фар? дошта метавонанд. Ин таносуб тар-киби экологии оиларо ифода мекунад. Биосеноз?ои сохти экологиашон якхела ?ам таркиби намудии гуногун дошта метавонанд. Ба ин масъала ?ангоми муоинаи муфассалтари ?авфи экологии намуд?о бармегардем (ниг.§ 19).
Чунин тарзи ба?ои биосенозро, ки ба истифодаи тавси-фоти умумиии таркиби намуд?, фазо? ва эколог? асос ёф-тааст, макроскопй меноманд. Вай тавсифи умумиву би-сёр?и?атаи оила?о буда, имконият меди?ад, ки на тан?о аз хосият?ои биосеноз дар фаъолияти хо?агидор? самаранок истифода барем, балки о?ибат?ои таъсири антропогениро пешг?? намуда, устувории системаи экологиро халалдор накунем.
Саволхо
Просмотр: 8394
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved