Дата: 2015-10-27
Экология илмест ро?еъ ба робитаи тарафайни мав?удоти зинда, система?ои биологй ва му?ите, ки он?о фаъолият мекунанд.
Бо ву?уди таърихи т?лонии мушо?идаи набототу ?айвонот, шароити иклимии гуногун ва фаъолияти шууро-наи инсон, тан?о нимаи дуюми асри 19 экология чун илми мустакил ташаккул ёфт. Бори аввал ин маф?умро биологи олмонй Эрнст Геккел (1866) чун яке аз шоха?ои зоология пешни?од намуда буд. Истило?и «экология» аз калимаи юнонии «ойкос» омада, маънои «хона», «манзил» дорад. Таълимоти та?аввулотии Дарвин (1859), ки робитаи печ-дарпечу хеле мураккаби байни худи мав?удоти зинда ва та-биати ?айризиндаро ошкор намуд, дар бунёди маърифати экологии имр?за амалан кадами катъии аввалин буд. Орга-низми зинда ва му?ити атроф ?амеша дар инкишоф ва аз ?амдигар вобастаанд. Ин вобастаг? дар вазъи мувозинатй ва ё ?айримувозинатии му?ити экологй зо?ир мешавад. На-ти?аи мувозинати шароит?ои таби? ва таъсирот ба му?ит-?аёти муътадили мав?удоти зинда аст. То о?ози истифодаи босуръати неъмат?ои табий аз тарафи инсон низоми эко-логй бештар буд. Инкишофи кувва?ои исте?солкунанда ва истифодаи бебаркаши он?о сабаби вайроншавии бештари мувозинати эколог? шуданд. Ифлосшавии атмосфера, об?ои зеризамин?, ба?ру у?ёнус?о, ?уншавии партов?ои гуногун, бештар шудани модда?ои за?ролуди таркиби ма?сулоти х?рокворй, ошуб?ои номатлуби садо? ва ?айра нишона?ои назарраси вайроншавии мувозинати экологи-анд, ки тамоили афзояндаи он?оро дар ?ама минта?а?ои сайёра ?ис намудан мумкин аст. Всбаста ба та?йироти шароит?ои му?ити беруна организм бешак дигаргун ва ба ша-роити нав мутобик мешавад, вале аввалан, дар бадали но-комии экологие ба комёбии и?тисод? ноил шудан аз ман-фиати насл?ои оянда сарфи назар кардан аст. Сониян, му-тобикшав? ?адди муайян дорад, зеро ма?м?и муайяни ша-роит?ои ногувор сабаби ма?ви мав?удоти зинда мешавад. Ин аст, ки имр?з ба ?алли проблема?ои и?тисод? маш?ул будани тан?о и?тисодшиносон кофй нест. Яъне тад?и?оти муштараконаи мутахассисони гуногун бо риояи талаботи эколог? зарур аст.
Дар киеси илм?ои дигар, масъалаи зина?ои инкишофи илми экология истисно нест. Дар ибтидо вай чун яке аз со?а?ои биология ма?суб буд. Сонитар чун илм ро?еъ ба шароит?ои мав?удият ва робитаи мав?удоти зиндаву му?ит, илм ро?еъ ба морфологияи ?амзистии инсон ва на-бототу ?айвонот, ё илме, ки шароит?ои ?аёти мав?удоти зинда ва му?итро меом?зад, ?аламдод мешуд. Шиносо? бо самт?ои мухталифи биологияи муосир (аз ?абили зообио-логия, гидробиология, геоботаника, экологияи ландшафт, биокимиёвй, та?аввул?, морфологй, и?тимо?, математикй, палеэкология, аутэкология, синэкология) а?идаи болоро тасди? менамояд.
Аз ин ?о дида мешавад, ки маф?ум?ои «мав?удоти зин-да», «мухит», «таъсиру робитаи тарафайни махлу?оти му?ит» ?узъиёти асосии ?амагуна таърифоти илми эколо-гия мебошанд. Пас масъала?ои муносибати ба му?итдоштаи мав?удоти зинда, робита ва таъсири тара-'файни он?о мавз?и ом?зиши экологияанд. Ма?сади асосии ин илм тасвияти (формулировкаи) принсип?ои ?амзистии организм?ои ?ама со?а?ои ?аёт аст. Аз, тарафи дигар бо ву?уди ?иссаи табиат буданаш, инсон аз ?и?ати са?му таъсири ба олами атрофдошта аз мав?удоти дигари зинда-ву ?айризиндаи замин? фар? дорад. Ин аст, ки маф?ум?ои экологияи наботот, экологияи ?айвонот ва экологияи ин-сон дучор меоянд.
Истило?и «экологияи инсон» нисбатан ?авон аст. Вай дар адабиёти илмй (Бор?ес, Парк, 1921) чун яке аз со?а?ои тиб дохил шуда буд.
Пас мазмуну мундари?аи ин илм, ки ба барнома?ои таълимии донишго??ои Аврупо сол?ои 1913-20 дохил карда шуда буд, тадри?ан такмил ёфта, доираи масъала?ои эко-лог? то рафт васеъ мешавад.
Пешрафти босуръати илму техника ва исте?солот дар да?сола?ои охир зарурияти шиносой ва ом?зиши экологи-ро бештар намудаанд, зере ?ар дахолати ?айриматлуби ин-сон сабаби ?аро?ати навбатии му?ити зист мегардад, ки баъзан исло?и он амалан номумкин аст. Аз байн рафтани баъзе аз намуд?ои набототу ?айвонот ва зимни ин ноком? таъсиси «Китоби сурх», фо?иаи Ба?ри Арал, ?ариб ба нест? расидани фаунаи Беп1аи палангон, эрозияи замин?ои корам мисол?ои равшани исботи а?идаи болост.
Савол?о
Просмотр: 6037
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved