Бонк?о аз давраи ?адим пайдо шуда, ?амчун идора?ои махсуси пулмайдакун? ва и?ро кардани амалиёт?ои на чандон мушкилу мураккаби пулию ?арз? фаъолият менамуданд.
Бонк аз во?аи немисии «die Bank» ё худ италянии «Banko» гирифта шуда, маънои ?ои нишаст ё худ «курс?»-ро мефа?монад.
Тиб?и маълумот?ои таърих? бонк?ои аввалин 2300 сол пеш аз солшу-мории мо дар шакли савдои рафи?она (шарикона) бунёд гардида, вазифаи оддии пулгузарон? ё худ ?арз додану ?арз гирифтанро и?ро мекард. Якумин бонки расм? дар Британияи Кабир дар соли 1694 дар шакли бонки давлатии марказ? таъсис ёфта, минбаъд тафри?ашавию махсусгардонии он ами? гаштааст. Аз ?амон давра сар карда фаъолияти бонк?о барои интишори пул?ои ?арз?, ?амъоварии пул?ои на?ду озоди а?ол?, корхона, давлат? ва дигар во?ид?ои ?у?у?ию во?е? нигаронида шудаанд. Мав?еи бонк?о дар низоми ?арз? ?амчун воситаи миёнарав (яъне субъекти мута-вассит) муста?кам мегардад.
Бонк?о дар асоси ?ама гуна шакл?ои моликият ташкил шуда, фаъо-лияти худро дар чорч?баи ?исоби ти?орат ба ро? монда метавонанд. Амали-ёт?ои бонкиро тиб?и ?онуну ?онунгузори?ои мав?уда ба се гур??: актив (фаъол), пассив (?айрифаъол) ва хизматрасони?ои бонк? ?удо мекунанд.
Амалиёт?ои ?айрифаъолии бонкиро бо таври зайл чунин баён кардан мумкин аст: 1) Амалиёт?ои депозитив?; 2) Пулгузори?ои амонат?; 3)Инти-шори облигатсия?о; 4.Мабла??албкуни?о бо воситаи ?арз (?арзгир? аз бонк?ои дигар) ва ?айра.
Амалиёт?ои фаъоли бонк? амалиёт?ое мебошанд, ки аз ?ониби бонк?о барои ташкил кардани захира?ои молияв? ва ба ма?сади ба даст овардани фоида истифода карда мешаванд.
Муайян карда шудааст, ки бонк?ои ?озира зиёда аз 100 амалиёт?ои хизматрасониро ба сомон мерасонанд.
Низоми бонк? ?амчун унсури асосии низоми ?арз? баромад мекунад. Он ?амчун сар?амъи бонк?о ва муассиса?ои бонкию ?арз? сурат мегирад. Одатан, бонк?о чун низоми як ё худ дузинаг? ташкил мешаванд. Ба сифати звено (хал?а)-и аввал бонк?ои марказ? ва звенои дуввум – бонк?ои ти?о-рат? ё худ бонк?ои муста?илу махсусгардондашуда тавсия карда мешаванд.
Бонк?оро аз ниго?и на?ш ва ма?ом дар раванди такрористе?соли васеи ?амъият? чунин тамсилабанд? мекунанд:
1.Тиб?и моликият - бонк?ои давлат?, хусус?, са??ом?, кооператив?, мунисипиал?, мухталат (шакли омехтаи бонк?ои давлатию хусус?, байни-давлат?) ва ?айра.
2.Тиб?и фаъолият (амалиёт) – бонк?ои эмиссион?, ти?орат?, сармоя-гузор, гарав? (кафолат), су?урта (бима)-в?, истеъмол? (матлубот?), со?ав?, бонк?ои аграр? (замин), бонк?ои депозитив? ва ?айра.
Унсури асосии низоми бонкиро бонки марказ? ташкил меди?ад. Вазифаи асосии он дар таъмин намудани муомилоти муозини пул, амал? гардондани сиёсати ягонаи давлат? дар со?аи ?арз, муомилоти пул, ?исобу китоби муносибат?ои ?арз? зу?ур мегардад.
Бонк?ои марказ? аз ну?таи назари мансубият (моликият) ба сармоя ба бонк?ои:
Давлат?, ки сармояашон, асосан, ба давлат тааллу? дорад (Франсия, Германия, Россия);
Бонк?ои са??ом? (ИМА);
Мухталат (омехта)-и са??ом?, ки ?исми сармояашон ба давлат ва ?исми ба?иямондааш ба сармояи хусус? тааллу? дорад (Япония, Белгия) ?удо мешаванд.
Бонк?ои ти?орат? корхона?ое мебошанд, ки ?аракати сармояи ?арзиро ба ма?сади ба даст овардани фоида таъмин намуда, ?исми асосии захира?ои ?арзиро ниго? дошта, ба мизо?они худ хизматрасонии комплексиро (додани ?арз, ?абули депозит?о, ?исобу китоби ?абул ва фур?ши ?о?аз?ои ?имматнок, асъор..) ан?ом меди?анд.
Бонк?ои ти?орат? чунин вазифа?оро и?ро менамоянд:
?амъовар? ва ?алб намудани сармояи пул?;
Миёнарав? оид ба гирифтани ?арз;
Ба ву?уд овардани пул?ои ?арз? (депозитив?о):
Ан?ом додани ?исобу китоб?о дар хо?аги?о;
Ташкил ва интишори ?о?аз?ои ?имматнок;
Хизматрасон? дар шакли мусо?иба.
Фаъолияти бонк?ои ти?орат бо воситаи амалиёт?ои пассив (?айри-фаъол)-и он сурат мегирад. Охирон имкон меди?ад, ки захира?ои пуливу ?арзии бонк?о сари ва?т ташкил, пулгузарони?о ва адои мабла??о таъмин ва интишори ?о?аз?ои ?имматнок амал? гардонда шавад. Ба сифати амали-ёт?ои ?айрифаъоли бонк?ои ти?орат, одатан, ин?оро номбар менамоянд:
Ташкил кардани сармояи худии бонк;
?абули мабла??ои пул?;
Барои мизо?они худ? кушодани счёт?ои махсус;
Аз дигар бонк?о, алалхусус бонк?ои марказ? гирифтани ?арз;
Интишори ?о?аз?ои ?имматноки худ?;
Ба амал баровардани муносибат?ои асъор?.

Просмотр: 903