Дата: 2019-09-17
Илми и?тисод, алалхусус назарияи и?тисод дар ?араёни инкишоф ва та?аввули худ, давраву зина?ои т?лонии таърихро аз сар гузаронидааст. Падида?ову андеша?ои нахустини он ?ан?з дар асри IХ-Х пеш аз солшу-мории мо, аз ?ониби мутафаккирони мамолик?ои Бостони Юнон, Чин, ?инд, Рим, Шар? оиди тарзу услуб ва ?оидаву ?онун?ои гуногуни хонадорию хо?агидор? мавриди ба?су мунозира ?арор доштанд.
Назарияи и?тисод (и?тисоди сиёс?) таърихан ?амчун илм дар хусуси та?лил ва та??и?и ?онун?ову ?онуният?о, бунёду инкишоф, ташаккули ?аёти и?тисодиву и?тимо? ва давраву мар?ала?ои рушди ?омеаи инсон? густариш ёфтааст.
Аристотел бошад, предмети та?лил ва тад?и?и худро дар истеъдод, ма?орат оиди афзунгардонии сарвату давлат, алалхусус дороию пул мебинад.
А.Монкретейн предмети и?тисоди сиёсиро дар ом?зиш ва дарки хо?аги?ои давлат?, ки монархияи мутла? фаъолияти он?оро танзим ва идора мекунад, тасаввур менамояд. Ма?з бо ташаббуси А.Монкретейн хо?а-гидор? ба ду ?исмат ?удо мешавад:
1.Илм оид ба хонадор? ва хо?агидор?;
2.Хо?агидории давлат? ё худ и?тисоди сиёс?.
Намояндагони мактаби физиократ?о (махсусан, Франсуа Кенэ, Анн Тюрго...) объекти та?лили фанни назарияи и?тисодиро сарвати милл? ?арор дода, онро аз со?аи мубодила ба со?аи исте?солот гузарониданд.
?ояи му?имтарини назарияи и?тисод? дар асар?ои классикони англис А.Смит, Д.Рикардо идома меёбад. Он?о объекти ом?зиши и?тисоди сиёсиро аз со?аи мубодила ба со?аи исте?солот гузаронида, исбот намуданд, ки манбаи "сарвати мардум" ма?з исте?солоти ?амъият? мебошад. Назарияи илмии арзишии ме?натро ба ву?уд оварда, дар ин асос нишон доданд, ки ме?нат ?амчун андозаи (ченаки) мол?о мебошад.
А.Смит предмети и?тисоди сиёсиро дар анд?хти сарвати милл?, таркиби он ва ?онун?ои амали бозори ра?обат? комил мебинад.
К.Маркс ба ?айси фанни назарияи и?тисод? муносибат?ои исте?сол? (и?тисод?)–ро пешни?од намудааст.
Бо ибораи К.Маркс истило?оти гуногуне, ки олимони давраи гузашта оиди фанни "и?тисод" истифода намудаанд (исте?сол, та?сим, мубодила, сарват, талабот, захира?ои комёб, идораи давлат, хонадорию хо?агидор?...), дар асл унсур?ои таркибии муносибат?ои исте?сол? мебошанд. Ин а?ида дар китоби нахусти он "Сармоя (Капитал)" мавриди та?лилу тад?и? ?арор гирифтааст.
К.Маркс предмети тад?и?оти худро дар та?лили "тарзи сармоядории исте?солот", муносибат?о оиди исте?солу муомилот ва кашфи ?онун?ову ?онуният?ои инкишофу та?аввули он?о тасаввур мекунад.
Мувофи?и а?идаи К.Маркс мояи асосии капитализмро истисмор ва азхудкунии арзиши изофа ташкил мекунад. Охирон сарчашмаи сарват ва дороии сарватмандон мебошад.
Дар сат? ва доираи микрои?тисод муносибат?о оиди тарзу услуби ташкили фаъолияти исте?солии фирма, хул?у атвори он?о ?амчун намоян-даи (субъекти) и?тисод? (коргарон, хизматчиён, му?андисон, мене?ерон, бонкирон, со?ибони ?авлию хона, фермер?о, со?ибкорону тадбиркорон, бизнесменон, то?ирон ва ?айра) оиди тарз ва услуби ташкили хо?агидор?, фаъолияти ти?орат?, и?тимо?, бурунмарз?, молиявию ?арз? ва ?айра ифода мекунад.
Бо ибораи дигар, объекти дарк ва ом?зиши муносибат?ои и?тисод? дар сат?и микрои?тисод, ?амчун фишурдаи муносибат?ои и?тисод? дар ?авзаи исте?сол, та?сим, мубодила ва истеъмоли неъмат?ои модд? оид ба истифодаи захира?ои и?тисодии ма?дуд ташкил ёфта, барои ?алли масоили: ч? бояд исте?сол кард? ч? ?адар исте?сол кард?, барои к? исте?сол кард? Нигаронида мешавад. Дар амалияи хо?агидор? он ?амчун и?тисодиёти корхона (саноат, на?лиёт, ало?а, савдо) баромад мекунад.
Мезои?тисод ?амчун и?тисодиёти ало?идаву муста?или со?а?ои хо?а-гии хал?: комплекс?ои исте?сол?, комплекс?ои кишоварзию саноат?, сохт-мон, саноатию ?арб?, и?тисодиёти но?ия (регион) ё худ ?авза?ои ало?идаи маъмурии хо?агии хал? - минта?а?ои озоди и?тисод?, штат?о ташкил карда мешавад.
Макроиктисод - та?лил ва тад?и?оти муносибат?ои (агент?ои) и?тисо-диро бештар дар сат?и болоии ?омеа дар бар мегирад. Он ?амчун кулли муносибат?ои и?тисод? (микрои?тисод, мезои?тисод) дар доираи давлати милл? оиди ташаккули ма?сулоту даромади милл?, мувозинатии макрои?-тисод?, б??рон?ои и?тисод?, суръату афзоиши рушди и?тисод?, таваррум (инфлятсия), шу?ли а?ол?, сиёсати пулию ?арз?, сиёсати и?тимо?, хазина-дор? ва ?айра густариш меёбад.
Мегаи?тисод - ?амчун и?тисодиёти ?а?он кулли муносибат?ои и?ти-сод?, ало?а?ои дохиливу бурунмарзии давлат?ои ало?идаро оиди ба ташак-кул ва истифодаи ?онун?ову ?онуният?ои и?тисод? ва фаъолияту амалиёти и?тисодиёти хал??ои ?а?он дар як?ояг? ифода мекунад.
Савол?о барои худсан??:
1.Ягонагии "таърихи афкори и?тисод" ва назарияи и?тисод дар ч? зо?ир мегардад?
2.Та?ти и?тисод кадом ало?а ва муносибат?о дар назар дошта мешаванд?
3.Тиб?и та?озои замон и?тисодро бо кадом унсур?о тафри?абанд? менамоянд?
4.Унсур?ои субъект?ои и?тисодиро номбар кунед?
5.?одиса?ои и?тисод? чиро ифода менамоянд?
6.Раванди и?тисод? чист?
7.Объект?ои и?тисодиро номбар кунед?
8.Ба?оди?ии «Назарияи и?тисод»-ро аз ниго?и мактаб?ои гуногуни и?тисод? ба ёд оред?
9.Таърифи ?озира, вазифа, ма?сад ва усул?ои назарияи и?тисодро тавсиф намоед?
10.Хислат?ои микро-мезо-макроиктисодро нишон ди?ед?
11.Мегаи?тисод чиро ифода мекунад?
Просмотр: 955
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved