Дата: 2018-10-18
?унари карнайсоз? дар гузашта дар ша?р?ои калони то?икнишини Осиёи Марказ? рои? буд, аммо дар охири асри 19 ва ибтидои асри 20 он та?рибан аз байн рафт. ?оло дар ша?ри Истаравшан усто Мирзои карнайсоз бо писарон ва шогирдони худ ба карнайсоз? ва таъмири карнай ва кор?ои дигари мисгар? маш?ул мебошанд. Дар гузашта а?доди усто Мирзо – падараш усто Мансур, бобояш – усто Мирсабур, бобокалонаш – усто Миршаф? ?ама ба карнай маш?ул буданд. Усто Мирзо бо тавсияи санъатшинос Н.?акимов аз рўйи тасвир?ои таърих? ва бозёфт?ои бостоншинос? 8 навъи карнайи а?ди Сомониёнро сохта, ба осорхона?о, даста?ои муси?? ва оркестри ?арбии Вазорати мудофиаи ?ум?урии То?икистон пешкаш намудааст.
Карнай сози муси?ии нафасиест , ки асосан аз бирин?? ва баъзан аз мисс сохта мешавад. Карнай аз ?исм?ои зерин иборат аст: да?ана, торсак, нил, миёна?о ба ?убба ва ?ияки ороиш?. Дарозии карнай 190-210 см. ?утури лўлаи он 3,3 см ва вазнаш та?рибан 1 кг мебошад. Аз ?умла, да?ана бо торсак 85-90 см, миёна?о-55см ва кааба–57–63 см дароз? доранд.
Карнай–соз? навъи ?унари мардум? ва як бахши мисгарист. Тарзи сохтани карнай чуни аст: ба рўйи тахта ё вара?аи бирин?? бо ?олаб ?исмат?ои карнай кашида мешавад ва бо ми?рози о?анбур? мебуранд. Нахуст да?ани карнай сохта мешавад. Вара?и андо зашудаи да?анаро, ки «чапони да?ана» номида мешавад, бо ми?роз дандона бароварда, дар гирди о?ани лўлакаш мепечонанд. Дандон?оро бо бол?аи чўбин зада ма?кам мекунанд ва да?ана шакли лўларо мегирад.
?ой?ои пайвандшударо бо истифода аз ну?ра, каме ?алъаг? ва ру? кафшер мекунанд. Бо бол?а мавзеи бар?аста ва да?али пайванд?оро ?амвор карда,бо сў?он соида номаълум месозанд. Сипас, да?анаи карнай бо тезобаву туршоба (кислотаи сулфат ё кислотаи хлорид) тоза карда мешавад. ?исми дигари да?ана– торсакро аз рўйи ?олаб бурида, дар оташи баланд мулоим карда, дар ?олаби махсус кўфта, ба шакли косача медароранд ва миёнаи онро сўрох мекунанд, то ки нўги борики нил ба он пайваст гардад. Нил яке аз ?исм?ои му?имми карнай буда, як нўги он аз дигараш кушодтар аст. Он низ аз бирин?? сохта мешавад, аммо ?афсии тахтаи он ма?интар аз дигар ?исм?ои карнай мебошад.
Нилро лўлавор печонида, ба даруни да?ана мегузоранд ва нўги борики онро ба сўрохи торсак ва нўги васеътари онро ба поини да?ана аз дарун бо ?алъаг? кафшер мекунанд. Миёна?ои карнай низ бо ?амин усул тайёр шуда, аз пеш бо да?ана ва аз поин бо кабаи карнай пайванд мешавад. Дар ?исмати аввали миёна?о (баъди 10–11см) ?уббачаи хурдеро барои ороиш аз беруни лўла устувор менамоянд.
?исми поинии карнай –кааба низ ба ?амин тарз сохта мешавад.Тахтаи бирин?иро бо ?олаб бурида, дандона сохта мепайванданд ва пас аз кафшер кардан бо бол?а кўфта, филиззи онро сахту чандир месозанд.Девори кааба ?ар ?адар бисёр кўфта шавад,?амон ?адар садо дилкашу ?арангост? берун меояд. Дар мобайни кааба аз берун ?уба ?ой мегирад. Пас аз кафшери ни?о? ?амаи ?исм?ои карнай бо гили регаш ма?ин соида мешавад,то ки аз до??о покиза шавад. ?ияки ороиш? ало?ида сохта шуда,онро ба нўги васеи кааба аз берун устувор мекунанд. Дар охир карнайро бо чархи мўйин тоза менамоянд ва он ?илодор мегардад.
?унари карнайсоз? дар гузашта дар ша?р?ои калони то?икнишини Осиёи Марказ? рои? буд, аммо дар охири асри 19 ва ибтидои асри 20 он та?рибан аз байн рафт. ?оло дар ша?ри Истаравшан усто Мирзои карнайсоз бо писарон ва шогирдони худ ба карнайсоз? ва таъмири карнай ва кор?ои дигари мисгар? маш?ул мебошанд. Дар гузашта а?доди усто Мирзо – падараш усто Мансур, бобояш – усто Мирсабур, бобокалонаш – усто Миршаф? ?ама ба карнай маш?ул буданд. Усто Мирзо бо тавсияи санъатшинос Н.?акимов аз рўйи тасвир?ои таърих? ва бозёфт?ои бостоншинос? 8 навъи карнайи а?ди Сомониёнро сохта, ба осорхона?о, даста?ои муси?? ва оркестри ?арбии Вазорати мудофиаи ?ум?урии То?икистон пешкаш намудааст.
Аз ?умла, усто Мирзо навъ?ои ка?карнай, бу?, карнайи шикаста, говдум, нафир, шо?нафир, силсиласадо ва шайпуро аз нав э?ё кардааст. Дар да?солаи охир истифодаи карнай дар ?ашн?ои арўс? ва хатнасур, маросим?ои дигари хурсандии то?икон маъмул шудааст.
Та?ияи Зебинисо Сафарова,
мутахассиси пешбари шуъбаи адабиёт
доир ба фар?анг ва ?унар
Просмотр: 574
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved