Дата: 2015-09-19
?исми таркибии на?шаи амалиёт?ои со?ибкор? - шакли и?тисод?-?у?у?ии ноилгардии ма?сади со?ибкор? мебошад. Та?ти чунин шакл намуди ани?и созиш фа?мида мешавад, ки ?ам ба шарик ?обили ?абул буда, ?ам ба ма?сади гузоштаи со?ибкор ?авобгў бошад. Созиш – ин ивази ти?оратии (яъне бо ма?сади ба даст овардани фоида) моликият дар байни шарикон ё мутта?идшавии он?о барои ноил гаштан ба фоидаи ти?орати. Ин амалиёт, барои му?арраркун?, дигаргункуни ва ?атъкунии муносибат?ои ?у?у?ии шахсони ?у?у?? ва во?еъи дар со?аи фаъолияти хо?агидор? равона гардидааст.
Созиш?о ба яктарафа (мерос, тў?фа, бовар? (доверенность) ва тарафайн, ки иштироки ду ва зиёда шахсонро дар назар дорад, ?удо мешаванд. Созиш гуфта, намуд?ои гуногуни созиш?ои байни со?ибкоронро, ки бо ма?сади ба даст овардани фоида баста мешаванд, мефа?манд. Созиш аз супоридани одд? фар? мекунад. Агар Шумо ба шарикатон ягон молро супоред, у бошад бар ивази он пул ё дигар молро супорад, пас ин созиш мебошад. Аммо агар шумо молатонро супорида бар ивази он ягон чиз талаб накунед, пас ин супоридан мебошад. Агар Шумо бо шарикатон шартнома бандед, ки Шумо ма?сулоти нимтайёр исте?сол мекунед, у бошад аз ин ма?сулоти нимтайёр ма?сулоти барои истеъмол тайёрро исте?сол кунад, пас ин созиш мебошад. Аммо агар Шумо дар кооператсия бо шарикатон оиди исте?соли ягон мол шартнома баста, онро на фурўхта ба хонаи бачагон супоред (бемузд), пас ин супоридан мебошад.
Созиш?о ба фоиданок ва бефоида, фоиданоктар ва бефоидатар ?удо мешаванд. ?айд намудан лозим аст, ки созиш?о бо ?амон як намуди мол метавонанд самараи гуногун диханд (мисол, дируз созиш бо моли додашуда 10хаз. сомони фоида овард, имруз – 25 хаз.). Самаранокии тичоратии созиш аз вобастаги дорад? Албатта, аз шартхое, ки дар чараёни тайёри ва бастани созиш истифода бурда мешаванд, яъне аз шакли иктисоди-хукукии максади сохибкор, ва аз воситахои барои ба он ноил гаштан истифодашаванда. Вобаста ба он оиди шаклхои алокаи шарики маълумот додан лозим аст. Шакли алокаи шарики доимо аз тарафи яке аз шарикон ба дигараш пениход мешавад. Яъне, хар як сохибкор дар фаъолияти амалии худ ё бояд ягон шакли аники хамкориро пешниход намояд, ё ба шарике, ки оиди хамкори ягон шакли хамкории интихобнамудаи худро пешниход менамояд чавоб дихад. Аммо барои пешниход намудан ё чавоб додан сохибкор бояд оиди шаклхои гуногуни хамкори дар фаъолияти сохибкори маълумот дошта бошад.
Пеш аз он, ки шаклхои аники алокаи шарики дар сохибкориро дида бароем, бояд кайд кард, ки намудхои гуногуни он ба чор сохахои асосии фаъолияти сохибкори чудо мешавад (равандхои фаъолияти сохибкори):
1) хамкори дар сохаи истехсолот;
2) хамкори дар сохаи мубодилаи мол;
3) савдо;
4) хамкори дар сохаи муносибатхои молияви.
Замоне, ки ба хар тараф хукук ва вазифахои муайян вогузошта шуда бошад, созишбасташуда хисоб мешавад. Натичахои хукукии созиши басташуда (хукук ва вазифахо) пас аз ба имзо расидани шартнома шуруъ мегардад, ки мувофики он хар як тараф бо хохиши худ ба ухдаи худ вазифахои муайянро мегирад (таъминоти мол, пардохти боркашони ва г.). Ичро накардани ин ухдадорихо зарурати истифодабарии чорахои чаримавиро дар манфиати тарафи дуюм ба миён меорад.
Мазмун ва шакли шартнома аз раванди аники хамкории сохибкорон вобаста аст (мисол, шартнома оиди мубодилаи мол, албатта аз шартнома дар сохаи истехсолот фарк мекунад). Умуман чунин занчир ба миён меояд: аввал сохибкор-икдомкунанда сохаи хамкориро бо шарики имконпазир муайян мекунад, пас шакли конкретии хамкориро меёбад, ва баъд аз он бастани шартномаро пешниход мекунад.
2. Шаклхои хамкори дар сохаи истехсолот
Бо максади гирифтани фоида сохибкорон ба якдигар наздик мешаванд ва хавасмандии худро барои хамкори намудан бо харифон дар доирахои гуногуни истехсолот бо воситаи ташкил намудани алокахои дарозмуддату мустахкам нишон медиханд. Бояд кайд кард, ки алокахои харифона мухлати як мохро не, балки солхоро дар бар мегирад ва аз ин сабаб сохибкор дар интихоби шарик масъулияти баландро хис мекунад. Аз намудхои гуногуни хамкори инхо чудо мешаванд:
Корхонаи муштарак – гуфта чунин корхонахоро меноманд, ки фонди оинномавии онхо дар асоси сахмгузории ду ё зиёда таъсисдихандагон, ки яке аз онхо шахси хукуки ё вокеъии хоричи мебошад ташкил мешавад.
Корхонаи омехта – корхонае мебошад, ки фонди оинномавии он аз хисоби ду ё якчанд шахсони хукукии як давлат ташкил мешавад.
Сохибкор дар накшагирии таъсиси КМ накшаи амалиётхоро тартиб медихад. Дар ин накша инхо пешбини мешаванд:
- муайянкунии намуди (профили) КМ;
- дарёфти шарике, ки барои хамкори дар таъсиси КМ тайёр аст;
- ба имзо расонидани суратчаласа (протокол) оиди максадхо;
- омода намудани вариантхо оиди тарзи имконпазири аз тарафи шарики хоричи гирифтани кисми фоидаи худ аз КМ;
- чамъоварии пешакии сахмпулие, ки барои таъсиси КМ истифода мешавад;
- гирифтани ичозатнома барои хукуки дар сифати таъсисдихандаи КМ баромад намудан (агар чунин ичозат лозим бошад), таъин намудани директор (шахси масъул барои тайёр намудани таъсиси КМ);
- тайёр намудани лоихаи тамоми хуччатхое, ки барои таъсис ва бакайдгирии КМ зарур аст;
- ба имзо расонидани шартнома оиди таъсиси КМ;
- бакайдгирии давлатии КМ;
- баамаловарии шартхо оиди таъсиси КМ дар амал.
Суратчаласа (протокол) оиди максадхо – ин хуччатест, ки тарафхо оиди тарз ва максади хамкории оянда имзо мегузоранд, кувваи хукуки надошта, хохиши тарафхо оиди давом додани шартнома дар оянда шаходат медихад.
Ичро накардани шартхои протокол ба натичахои хукуки сабаб намешаванд.
Аз сабаби бадал (неконвертируемость) накардани асъори дохили якчанд варианти гирифтани фоида аз фаъолияти КМ дар Точикистон аз тарафи таъсискунандаи хоричи мавчуд аст:
а) гирифтани фоида дар шакли пули (сомони) ба ин воситахо харидани моле, ки барои таъсисдихандагони хоричи фоиданок аст – ба хорича баровардани мол – фуруши мол – гирифтани фоида дар шакли матлуб (чустучушуда);
б) гирифтани фоида дар шакли моли ба хорича баровардани мол – фуруши мол – гирифтани фоида дар шакли матлуб;
в) гирифтани фоида дар асъор барои ин КМ кисми моли истехсолшударо дар бозори чахони мефурушад;
г) комбинатсияи (мувофикаткунии) се варианти додашуда.
Имрузхо КМ-е, ки дар ЧТ чойгир шудаанд ба биржахои асъори хукуки баромаданро гирифтаанд.
Ба сахми (пай) таъсисдихандаи точикие, ки ба фонди оинномавии КМ пардохта мешавад, дохил мешаванд:
- арзиши бино, иншоотхо, коммуникатсияхо, ки ба КМ супорида мешаванд;
- нархномаи кадастрии замине, ки ба КМ барои истифодабари дода мешавад (бо шарте, ки пардохтхои ичораи заминро таъсисдихандаи точикистони супорад);
- нархи пулии технология, лоихаи илми ва гайраро, ки ба КМ дода мешавад.
Кадастр (маълумотнома) – ин руихате, ки (реест) ба он маълумот оиди нарх ва фоиданокии миёнаи объектхое (замин, бино), ки барои хисобкунии андозахои мувофик истифода мешаванд, дохил мешаванд. Дар кадастри замин, китъахои замин вобаста аз сифати чойгиршави ва истифодабари, гурухбанди карда мешаванд. Кадастрхои замин бо идорахои молияви тартиб дода шуда, бо идорахои хокимияти махалли тасдик карда мешавад.
Кадастри парцелляри (ё франсави) ва реали (ё австрияги)-ро чудо мекунанд.
Парцелляри фоиданокии хар як кисми алохидаи участкаи заминро инъикос мекунад, реали бошад, фоидаи умумии участкаро инъикос мекунад.
2. Кооператсияи истехсоли – гуфта, чунин шакли хамкориро, ки дар он хар як шарик хиссаи кории худро дар чорчубаи ягонаи чараёни истехсолот ичро менамояд, мефахманд:
Фоидае, ки баъди ба итмом расидани сикли истехсолот ва фуруши махсулот гирифта мешавад, дар байни шарикон мувофики хиссаи кори ичрокардаи хар яки он дар андозаи пурраи кор, таксим карда мешавад.
Барои пешгири кардани иштибох (чанчол), тарафхо дар аввал оиди хиссаи хар як шарик, дар андозаи пурраи коре, ки бо истехсоли мол вобаста аст ва предмети шартнома мебошад, ахду паймон (маслихат ) мекунанд.
Дар асоси хисобкунии сохибкори хиссаи минималии хар шарик муайян мешавад. Дар натичаи чунин карорхо, фоидаи баъди фуруши махсулот ба даст омада, дар байни шарикон таксим карда мешавад.
3. Лизинг
4. Франчайзинг
5. Маблаггузории лоихави –ин шакли хамкории сохибкориро ба сохаи муносибатхои молияви-карзи дохил кардан мумкин аст, аммо азбаски асоси он – истехсолот, ташкили истехсолот аст, онро дар ин соха дида мебароем.
Маблаггузории лоихави – ин шакли муносибатхои шарикиро нишон медихад дар холате, ки:
а) агар як тараф маблаггузории дар амал татбик намудани лоихаи сохибкории дигар тарафро ба ухдаи худ гирад, дигар тараф бошад, дар амал татбик намудани лоихаи додашударо ба ухдаи худ мегирад (вазифадор мешавад);
б) агар як тараф дорои лоихаи коркардабаровардашуда буда онро барои дар амал татбик намудан ба дигар тараф супорад ва тамоми ухдадорихои молиявиро ба ухдаи худ гирад.
Дар хар ду маврид тарафи дуюм бояд карзро баргардонад, одатан дар шакли моли (яъне, бо он махсулоте, ки дар асоси лоихаи додашуда истехсол мешавад).
6. Литсензиякунони – (ичозатнома, боимтиёз ё хукуки бепул истифодабарии чизе) – хамчун субъектони асосии чунин муносибатхо литсензиар (сохиби ягон хукук) ва литсензиат (хукукхои додашударо дар асоси доими ё муваккати мегирад) баромад мекунанд.
Литсензиат бо литсензиар шартнома мебанданд, ки мувофики он ба литсензиат хукуки истифодабарии технологияи чараёни истехсолот, тамгаи мол, патент, асрори тичорати ва гайра бар ивази хакки таълиф ё пардохти литсензиони, дода мешавад. Додани чунин хукук ба бозори нав баромаданилитсензиарро осон мекунад ва ба литсензиат лозим нест, ки хамаи фаъолиятро аз «ноль - сифр» сар кунад (мисол, Кока-кола).
Аммо чунин муносибатхо нисбат ба КМ хукуки назорати истехсолот аз тарафи литсензиар танг мешавад.
7. Консессия – шакли муносибатхои мухокимашудаи сохибкор бо идораи хукумати мунисипали (махалли) ё давлати оиди ичораи объектхои хочагие, ки моликияти монополии давлат ё мунисипалитет мебошанд.
Просмотр: 5874
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved