Дата: 2018-09-26
Мо?и?оро вобаста аз намуд ва арзиши истеъмол? бо чунин оила?о та?сим менамоянд.
О и л а и т о с м о ? ? шакли баданашон дарозрўяи дукшакл буда бо пан? ?атори дарозрўя бо устухон пўшонида шудааст. Сар?ои он?о дарозрўяи калон буда, дар ?исми сар ду ?уфт мўйлаб дида мешавад. Дар тахтапушт як ?уфт бол (?анот) мав?уд аст, ки дар наздикии дум ?ойгир шудааст. Гўшти тосмо?? болаззат буда, на?з ?ал мешавад, ранги сафед ва ё сафеди гулоб? дорад. Арзишнокии тухми тосмо?? хело баланд аст. Аз сабаби баланд будани сифати гўшт ва тухм тосмо?и?оро « мо?ии сурх » меноманд.
Ба ну?та?ои савдо барои фурўш тосмо?иро бо намуди тару тоза яхкардашуда, хунуккардашуда, дуддодашуда, пажмурдакардашуда ва бо шакли консерва бароварда мешавад.
Ба ин намуди мо?и?о худи тосмо??, ?ашинамо??, сагмо??, озодамо??, хормо?? ва ?айра мисол шуда метавонанд. ?амаи мо?и?ои оилаи тосмо?? кўч? мебошанд, ба ?айр аз озодамо??, ки дар об?ои ширин зиндаг? мекунад.
Нисбати шикори тосмо?? дар давлат?ои Соби? Итти?оди Шурав? ми?ёси ?а?он ?ои якумро мегирад, чунки он?о 90% ин мол?оро исте?сол мекарданд.
Х а ш и н а м о ? ? яке аз намуд?ои калони тосмо?и?о ба ?исоб меравад, ки вазни он?о 12 – 40кг мешавад. Хашинамо?и?оро аз ба?ри Каспии Сиё? ва дарё?ое, ки ин намуди мо?? дучор мешавад, шикор мекунанд. Дар гўшти хашинамо?? 11 – 15% рав?ан ва 16 – 17% сафеда мав?уд аст. Гўшти хашинамо?? нисбат ба дигар намуд?ои оилаи тосмо?и?о камарзиш буда, тухмаш аз ?ама бе?тар, калон – калон ва рангаш одатан сафеди хокистар? мешавад.
Т о с м о ? ? аз дигар намуди ин оила бо кўто? будани ?исми сари худ фар? мекунанд. Вазни тосмо?и?о 100кг ва баъзан то 160кг шуданаш мумкин аст. Гўшти тосмо?? аз хашинамо?? нисбатан бе?тар буда, дар таркибаш 12 – 15,4% рав?ан ва 15,6 – 17,4% сафеда мав?уд мебошад.
Тухми тосмо?? майда буда, ранги хокистаранг дорад ва аз рўи сифат баъд аз тухми хашинамо?? меистад. Як чанд намуди тосмо?? мав?уд аст: рус?, амур?, сахолин?, атлантик?, сибир? ва ?айра.
С а г м о ? ? ?исми сари дароз дорад, ки вазнаш асосан 5 – 10 кг буда, баъзан то 30 кг шуданаш мумкин аст. Бо сифати баланди гўшти худро аз дигар мо?и?ои ин оила фар? мекунад. Тухмаш мазза ва бўи хуб дошта рангаш сиё? мешавад. Дар ба?ри Азов, Сиё? ва Каспий бисёртар дучор мешавад.
О з о д м о ? ? яке аз мо?ии хурди оилаи тосмо?и?о ба ?исоб меравад, ки вазнаш 0,5 – 1 кг мешавад. Гўшти сершира ва бамаззаи хуб дорад. Тухмаш а?амияти ?изои надорад. Дар дарё?ои калони ?исми Европоии Соби? Итти?оди Шурав? Сибири ?арб? дучор мешавад. Бисёртар ин мо?и?оро ба тарзи зинда ба фурўш мебароранд.
Оилаи озодмо??.
Бадани озодмо?? дарозрўя буда, бо пўлакча?о зич пўшида шудааст. Дар ?исми сар пўлакча, мушо?ида карда намешад. Хати па?луг? равшан, сараш хурд, боли тахтапушт кўто? буда, дар мобайни бадан ?ойгир аст. Дар байни боли тахтапушт ва дум боли рав?ан? ?ойгир шуда аст.
Озодмо?и?о шакл, ранги зебо доранд ва хусусан дар ва?ти тухмгузор? рангашон равшан мешавад. Гўшти озодмо?и?о камустухон, бомазза, сероб ва рав?ан? мебошанд. Гўшти озодмо?и?ои Европо? ва у?ёнуси Ором сурхчатоб буда, дар ва?ти намак кардан боз ?ам бомаззатар мешавад. Аз рўи сифати ?изо? ба озодмо?и?ои намаккарда шуда ягон хел ма?сулоти хўрока баробар шуда наметавонад. Барои ?амин ?ариб ?амаи мо?и?ои шикоркардашударо намак мекунанд аз он?о консерва?ои хуб ва мо?и?ои дуддодашуда тайёр кардан мумкин аст. Озодмо?? ба ну?та?ои савдо ба таври хунуккардашуда ва яхкардашуда бароварда мешавад. Дар шароити хона он?оро бирён карда истеъмол намудан аз ?ама хуб аст. Аз баъзе намуди он?о мо?ишўрбо низ тайёр мекунанд. Шакли тухми озодмо?и?о аз дона?ои калон иборат буда рангашон сурх ва сифати хуб доранд.
Таснифи баъзе намуд?ои мо?и?ои арзиши баланддоштаи оилаи озодмо?и?оро пешни?од менамоем.
О з о д м о ? ? ин мо?? асосан дар ба?ри Сафед, дарёи Течора, Двинаи Шимол? зиндаг? мекунад. Яке аз мо?ии арзишнок ба ?исоб рафта то 24% рав?ан дорад. Дарозиаш то 1,5 метр буда, вазни он?о ба ?исоби миёна 12 – 15 кг мешавад.
О з о д м о ? и и к а с п и й яке аз мо?и?ои арзиши баланд дошта ба ?исоб меравад. Ин мо?иро аз кўли Ладога ва Онега низ шикор мекунанд. Озодмо?ии каспиг? аз ?ама серрав?антарин мо?? дар байни озодмо?и?о мебошад, ки рав?аннокиаш то 27% мешавад.
Дарозии озодмо?ии каспиг? то 2м, вазнаш ба ?исоби миёна 13 – 15кг ва баъзе ва?т?о то 50 кг шуданаш мумкин аст. Бо зиёд будани хол?ои бадан аз озодмо?? фар? мекунад. Хол?ои Х – монанди сиё? тамоми тахтапўшти мо?иро пўшонидааст. Озодмо?и?ои кўли нисбат ба озодмо?и?ои каспиг? хурд буда, рав?аннокиаш 8 – 10% - ро ташкил меди?ад.
?ариб ?амаи озодмо?? ва кетаи шикор карда шударо камнамак карда истеъмол менамоянд. ?амин тавр коркард ба он?о хусусияти хуби мол? дода сифати он?оро баланд мебардорад.
К е т а аз ?ама намуди ваъсе па?ншудаи оилаи озодмо?и?о ба ?исоб меравад. Ин намуд дар ?авзаи Шар?и дур зиёд дучор мешавад. Вазни кета 3 – 5 кг мешавад ва баъзан то 14 кг шуданаш мумкин аст. Дар таркиби гўшти кета 9 – 11% рав?ан мав?уд мебошад. Аз ?ама намуди серрав?ан кетаи Амур? мебошад, ки то 20% рав?ан дорад.
Гўшти кета сурхчатоб буда нисбат ба гўшти дигар мо?и?о сахт мебошад. Аз ?ама бештар тухми кета а?амияти истеъмол? дорад, ки рангаш норин?? мешавад ва маззаи хуш дорад. Кетаро барои намаккун?, консервакун? ва барои дудди?? истифода мебаранд.
Г о р б у ш а (озодмо??) аз ?ама па?ншуда ва мо?ии хурдтарин аз оилаи озодмо?и?о мебошад. Бадани мо?? бо пўлокча?ои хурд пўшида шуда аст ва дар ба?р рангаш ну?рагун буда, дар боли дум до??ои бисёр хурд мав?уд аст. Аз рўи ми?дори шикор горбуша дар байни озодмо?и?ои Шар?и дур ?ои якумро мегирад, ки вазнаш ба ?исоби миёна 0,5 – 2 кг мешавад. Гўшти горбуша сурхчатоб буда, нисбат ба дигар озодмо?и?о сифати паст дорад, аммо нисбат ба кета хубтар аст. Дар таркиби гўшти ин мо?? то 7,8% рав?ан дида мешавад ва тухми он нисбат ба кета калонтар мебошад. Ба ну?та?ои савдо ин намуди мо?иро ба намуди намаккардашуда, дудкардашуда ва консерва кардашуда бароварда мефурўшанд ва истеъмол менамоянд.
Аз 46 намуди мо?и?ое, ки дар об?ои ?ум?ур? вомехўранд, 22 намуди он?о а?амияти саноат? доранд. Мо?и?ои а?амияти саноат? дошта гуфта ?амаи намуди мо?и?ои хурду калоне , ки шикор карда барои ?изо истифода мебаранд, дохил мешаванд. Дар шароити То?икистон шўртан, бурутмо?ии Туркистон?, симмо??, гулмо??, за?орамо??, ширмо??, пешони?афс, суфмо?? ва ла??амо?? чунин а?амият доранд.
Шўртанмо?? дар дарёи Сир, обанбори ?айро??ум, Фар?од, канал?о ва кул?о зидаг? мекунад. Вазнаш одатан 130 – 200 грамм буда, баъзе ва?т?о 10 кг шуданаш мумкин аст. Ба камолот дар 2солагиаш мерасад ва дарозии баданаш 23 – 27 см мешавад. Дар мо??ои феврал – март дар оби ?арораташ 4 – 90 С буда, тухм мегузорад, ки ми?дори он то 204 ?азор дона мешавад. Аз рўи афзоиш вазну дарозии ин мо?? баъд аз ла?камо?? меистад ва бисёртар мо?и?ои хурдро ?изо мекунад. Ин намуд яке аз мо?и?ои арзишнок ба ?исоб меравад. Ми?дори ин намуди мох? хело кам аст ва онро ба ?исоб гирифта, мо?и?ои дарозиаш аз 25см кўто?ро шикор намекунанд.
Б у р у т м о ? и и т у р к и с т о н ? дар дарёи Кофарни?он, Вахш, Пан?, ?изил – Сў, Зарафшон, Сир, обанбори Фар?ор ва ?айро??ум зиндаг? мекунад. Ми?дори ками он дар кўл?о ва канал?о низ дучор шуданаш аз э?тимол дур нест. Вазни ин намуди мо?? то 5 кг мешавад. Аз бурутмо?ии арал? бо он фар? мекунад, ки ранги равшани ну?рачини зардчатоб ва сари хурд дорад.
Бурутмо?ии туркистон? дар 3 солагиаш ба бало?ат расида, дарозиаш 20 – 25 см ва вазнаш ба 190 – 240 грамм мерасад. Дар мо??ои апрел – июн тухм мегузорад. Ин намуд, яке аз мо?и?ои оби ширин буда ба ?ой?ои дур намеравад ва арзишнок ба ?исоб меравад. Ин намуди мо?и гўшти бомазза ва рав?аннок дорад. Ми?дори рав?ан ба ?исоби миёна 12,1% - ро ташкил меди?ад. Бурутмо?ии туркистониро бо намуди тару тоза, дуддодашуда ва хушкардашуда истифода мебаранд.
С и м м о ? ? дар шароити ?ум?урии То?икисон фа?ат дар дарёи Сир, обанбори ?айра??ум ва Фар?ор зиндаг? мекунад. Вазни ин намуди мо?? то 900 грамм мешавад. Дар 2 – 3 солаг? симмо?? афзоиш мекунад, ки дар ин ва?т дарозиаш 13,5 – 20 см буда, вазнаш 40 – 130 граммро ташкил меди?ад. Дар оби ?арораташ 18 – 230 С буда аз охири апрел сар карда то аввал?ои мо?и июн тухм мегузорад.
Г у л м о ? ? баъзе ва?т?о холмо?? ?ам мегўянд, мо?ии оби ширин буда, дар сою дарё?ои кў?? ва кўл?о зиндаг? мекунад. Ин мо?? ба гулмо?и?ои асил, кўли, дарё? ва гулмо?ии кўли Севан та?сим мешавад. Дар сол?ои 80 –ўми асри ХХ дар но?ияи Ва?дат дараи Ромит заводи махсуси гулмо?ипарвар? мав?уд буд. Мутасифона ин завод дар сол?ои ?анги дохили вайрон шуд. Дар заводи номбурда гулмо?ии рангинкамонро, ки аз хори?? кишвар оварда мешуд парвариш мекарданд. Гулмо?? а?амияти хоси саноат? дорад, ки вазни он 2 – 6 кг ва дарозиаш то 90 см мешавад. ?аминро ?айд кардан лозим аст, ки гулмо?ии кўли баъзан то 25кг шуда метавонад. Дар шароити То?икистон гулмо?ии дарёг? дар дарёи ?арато?, ?изилсў, Кофарни?он, Исфара, Пугус, Лучоб, Душанбе, Элак дучор мешавад.
Бадани гулмо?? дарозрўя аст, ки барои дар селоби тези дарёи кў?сор ва дар байни сангу хорсанг?ои зери об ?аракат намудан мусоидат мекунад. Дар ?исми болоии пўсти ин мо?и до??ои сурх дида мешавад ва э?тимол аз ?амин сабаб «гулмо??» ном гирифта аст. Мав?удияти боли шиноварии рав?ан?, ки дар байни боли шиноварии тахтапушт ва дум во?еъ аст, аломати хоси гулмо?? мебошад.
Дар давоми ?аёти гулмо?? ?ойивазкунии мавсими мушо?ида карда мешавад. Мо?и?ои боли? зимистонро дар миёна?ои ма?рои дар доманакў? мегузаронанд. Он?о махсусан барои зимистон гузарон? ?ой?ои чу?ури дарё ва обанборро интихоб мекунанд. Мо?ихо аввали ба?ор мукобили ?араёни об шино карда, тирамо? то баландии 1700 – 2000 м мебароянд, ки ?арорати об 4 – 50 С аст.
Дарозии гулмо?ии дарёча?о бошад одатан то 37см ва вазни он?о то 800 г мешавад, ки баданашон бо пўлакча?о пўшонида шуда аст. Мо?и?ои модина нисбат ба нарина калонтар мешаванд. Бол?ои шиноварии гулмо?ии мода нисбат ба гулмо?ии нар аз ?амдигарашон дуртар ?ойгир шуда аст. Гирдида?ону лаб ва устухон?ои ?ои гулмо?ии мода ва нар аз ?амдигар фар? мекунанд, вале ин фар?ият доим? нест. Гулмо?и?ои мода ва нар ч? ?адаре, ки калон шаванд, аломат?ои фар?кунандаи он?о бар?ам мехўрад. Гулмо?? дар 3 – 4 солагиаш боли? мешавад ва давраи тухмгузори аз миёнаи мо?и сентябр то охири мо?и октябр давом мекунад. Гулмо?? асосан ?айвон?ои бемў?ра ва мо?и?ои майдаро ?изо мекунад.
Гўшти гулмо?ии тару тоза хело болаззат аст ва ба ?исоби миёна 2% рав?ан дорад. Ин мо?иро бисёртар бо намуди бирён ё мо?ишурбо ( уха) истеъмол менамоянд. Аз гулмо?? сихкабоби (шашлик) хуб тайёр кардан мумкин аст. Умуман ин намуди мо?и ба ну?та?ои савдо бо намуди тару тоза, хунуккардашуда, яхкардашуда, дуддодашуда ва намаккардашуда бароварда мешавад.
Просмотр: 1415
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved