Дата: 2017-10-05
«Аудит»-асосан калимаи лотин? буда, маънои «гўш кардан» ё «шунаванда»-ро дорад Одатан пайдоиши аудитро ба муасиса?ои таълимии рў?онии Аврупои аср?ои XVl-XVlll мансуб медонанд, вале далел?ои таърих? ша?одат медиханд, ки аудит аслан аз рўзи барўйхатгирии амвол пайдо шудааст. Ин сана та?рибан 2-?азор сол пеш аз милод, ба давраи подшо?ии Фиръавн рост меояд.
Олимон дар аксари адабиёти илм? пайдоиш ва ташаккули аудитро ба асри XVl-ум мансуб донистаанд.
Бўхрони шадиди и?тисодии ?а?онии солхои 1929-1933 ба инкишофи аудит такони сахте дод. Ин бў?рон ба муфлисшавии оммавии ташкилоту корхона?ои шаклу сохторхои гуногуни иктисод? ва идоракун? дошта, хусусан ?амъият?ои са??ом? сабаб гашт ва дар навбати худ ба инкишофи минбаъдаи фаъолияти аудитор? таъсири мусбат расонд.Тартиб ва тасди?и ?атъии ?исобот ва баланси корхона?оро аз тарафи аудиторони сохибихтиёр талаб намуд. Аудит сило?и нихоят тавоно ба му?обили ?аллоб? ва ?аннот? гашт. Дар нати?а фаъолияти аудитор? дар самт?ои ташкил?- ?у?у?? хеле такмил ёфт.
?амин тари? фаъолияти аудитор? дар шароити и?тисоди бозоргон? тавлид гашта, кисми таркибии он и?тисодиёт мебошад.
Инкишофи минбаъдаи аудитро ба се давра та?сим намудан мумкин аст:
Давраи якуми инкишофи аудит то охир?ои сол?ои 1940-умро дар бар мегирад, ки онро аудити тасди?кунанда номидан мумкин аст. Сабаби асосии чунин номгузор? кардан дар он аст, ки аудиторон дар ин давра ба сан?иши ?у??ат?ое. ки амалиёт?ои ?айдшудаи пул? ва дурустии гурў?бандии он?оро дар хисобот?ои молияв? тасди? мекарданд, маш?ул буданд. Яъне дар ин давра асосан сабткунак?о ва ?у??ат?о сан?ида мешуданд.
Давраи дуюми инкишофи аудит аз ибтидои сол?ои 1950 то сол?ои 1970-ро дар бар мегирад. Аудити ин давраро аудити системаи самтнок номидан мумкин аст. Хусусан дар ?амин давра аудиторон ба фаъолияти машварат? маш?ул буданд. Муносибати системавии самтнок ба аудит имконият дод, ки танхо система?ое,ки амалиётро назорат мекунанд, муоина карда шаванд.
Давраи сеюми инкишофи аудит аз сол?ои 1970-ум о?оз гардида, то рўз?ои мо давом дорад. Самти асосии ин давра кам кардани хавфи сан?иш?ои аудитор? бо рохи ого?онидан ё пешгир? мебошад. Аудити ин давра вобаста ба шароит?ои бизнеси мизо? ба таври интихоб?, асосан дар он ?ое, ки хавфи хатог? ё каллоб? зиёд аст, гузаронида мешавад. Ма?сади асосии аудит ин ифодаи фикр оиди боваринокии ?исобот?ои молияв?, дарёфт, пешгир?, ба?оди?ии су?уртав? ва эътирофи камбуди?ои ?аёти и?тисод?, расонидани хизмат, ёр? ва ?амкор? бо мизо? мебошад. Ма?сади дигари аудит - ин ?алли вазифа?ои ани?е, ки ?онунгузор?, системаи танзими меъёрии фаъолияти аудитор?, у?дадори?ои шартномавии аудитор ва мизо? му?аррар намудаанд , мебошад . Ма?сади асосии аудит бо ?ал намудани вазифа?ои зерине , ки дар шартномаи басташуда бо мизо? омадааст , пурра карда мешавад:
Вазифа?ои аудитро шартан ба 3- гурў? чудо намудан мумкин аст:
Аудиторон ё ширкат?ои аудитор? метавонанд чунин намуд?ои хизматрасониро ба ?ой оранд :
1.Тафтиши новобастаи берунаи ?исоботи молияв?, ?у??ат?ои пардохти пулу ?исоби баёноту андозситон? ва дигар ма?бурияти молияв? ва талаботи субъект?ои и?тисод? ;
2. Пешбин? кардани фаъолияти ?о?агиву молиявии корхона ;
3. Ташкили су?бат оид ба масъала?ои молиявии андозситон? , бонк? ва дигар ?онунгузори?ои хо?агии ?Т;
4. Ба ро? мондан, бар?арор кардан ва ташкили ?исоби молияв? , тартиб додани баёнот оид ба даромад ва ?исоби молияв? ;
5. Экспертизаи фаъолияти молияв?, ба?огузории восита?ои хо?аг? аз рўи намуди ?ойгиршав? ва сарчашма?ои ташкилёбиву ма?сади сафарбаркун?;
6. Омўзиши кормандони хизмат? ва ба?исобгирии корхона ;
7. Таъмини методика ва ахбории корхона;
8. Расонидани дигар ёри?о оид ба фаъолияти касбии аудиторон ;
Мувофи?и моддаи 7-уми ?онуни ? Т «Оиди фаъолияти аудитор?» чунин намуд?ои аудит маълуманд:
Аудити дохилиро контролинг низ меноманд. Ин намуди аудит аз ?ониби кормандони корхона ба амал баровардашуда, барои назорати ?олат ва вазъияти молиявии дохил? -хочаг?, дарёфти захира?о ва таъмини маъмурият бо тавсия?о оиди афзоиши самаранокии и?тисодии корхона таъин шудааст .
Таснифи вазифа?ои фаъолияти аудитор?
Аудити беруна бошад, аз тарафи ширкат?ои ало?идаи аудитор?, ки сан?иши ташкилот?ои дигарро амал? мегардонанд, гузаронида мешаванд. Зери маф?уми аудити беруна экспертизаи муста?ил ва та?лили ?исоботи молиявии нашршавандаи субъекти хо?агидориро бо ма?сади муайянкунии боэътимод?, пурраг? ва мувофи?ати он ба ?онунгузор?, инчунин машваратде?иро оиди масъала?ои ба?исобгир? , андоз , молия ,ташкил? ва гайра мефа?манд. Аудити ихтиёр? ё ташаббус? мувофики ?арори худи субъект?ои и?тисод?, ё бо супориши тараф?ои манфиатдор (?амкор ), агар сан?ишро ?онунгузор? му?аррар накарда бошад, гузаронида мешавад. ?ар ?адар и?тисоди бозоргон? инкишоф ёбад, ра?обат пур?увват ва робита?ои хамкор? мураккаб мегарданд, та?рибаи гузаронидани аудити ихтиёр? хеле васеъ гаштанаш имконпазир аст, яъне барои гузаронидани он замина муста?камтар мегардад.
Намуд?о ва шакл?ои назорат.
Аудити ?атм? бошад, аз тарафи ма?омоти давлат? таъин карда мешавад. Корхонаву хо?аги?ое, ки аз тарафи давлат ва системаи батанзимдарории фаъолият мувофи?и шакл, намуди фаъолият, нишонди?анда?ои молияв? – хо?аг? барояшон гузаронидани аудит таъин гардидааст, бояд а??алан як маротиба дар як сол ?исоботи худро аз сан?иши муста?или аудитории гузаронанд, ё хисоботи молиявиашон ба сан?иши аудитории фаро гирифта шавад.?а?м ва тартиби гузаронидани аудити ?атм? аз тарафи ма?омоти идоракунии давлат? ани? карда мешаванд.
Нати?а?ои санчиши аудитор? асоси бисёре аз ?арор?ои и?тисод? мебошанд, аз ин рў фаъолияти аудитор? дар ?амаи мамлакат?ои дунё бо таври ?атъ? ба танзим дароварда мешавад. Дар ?Т фаъолияти аудитор? дар асоси ?онуни ?Т «Дар бораи фаъолияти аудитор?» ба танзим дароварда мешавад. Ин ?онун 3-марти соли 2006, та?ти ра?ами 170 аз тарафи ?укумати ?Т кабул гардида аст. Ма?омоти батанзимдарорандаи фаъолияти аудитор? дар ?Т Комиссияи Тахасус? ва Палатаи Аудиторон мебошанд. Комиссияи Тахасус? дар ма?лиси умумии Палатаи аудиторон ба мў?лати 5-сол интихоб карда мешавад. Ин комиссия доимамалкунанда буда, самт?ои асосии фаъолияти он бояд чорабини?ои зеринро дар бар гирад:
- Додани литсензия?о барои амалигардонии литсензонидани фаъолияти аудитор?;
- Ташкил ва гузаронидани атестатсияи аудиторон, аз чумла хори?иёне, ки дар ?Т ба фаъолияти аудитор? маш?ул шудан мехоханд ;
-Муайянкунии номгўи марказ?ои таълим?-метод? барои омўзонидан ва тайёркунии аудиторон;
-?алли масъала?ое, ки ба ма?румнамоии аудиторон аз ша?одатномаи тахассус? ва ?азоде?ии аудиторон барои бесифат гузаронидани аудит ало?аманд ва ?айрахо; Палатаи аудиторони ?Т дар вазорати Адлияи ?Т дар асоси ?онунгузори?ои амалкунанда ба ?айди давлат? гирифта мешаванд. Палатаи аудиторон- ин макомоти мустакили назорат? буда, дар асоси принсип?ои худтаъминкун? ва худмолиякунон? амал мекунад.Аудиторон дар фаъолияти худ боз метавонанд ба стандарт?ои аудитор? ва дигар ?онунгузорихо такя намоянд.
?укумати ?Т (бо ?арори №259 аз 19-июни соли 2000-ум ) тартиби гирифтани имти?он (атестатсия) барои ?ор? кардани фаъолияти аудитор? ва тартиб додани и?озатнома (литсензия) барои амал? гардонидани тафтишотро тасдик намудааст.
Барои гирифтани ?у?у?и амалигардонии фаъолияти аудитор? довталаб бояд аз имти?он?ои тахассус? гузарад. Ин имти?он?о дар марказ?ои таълимию методии аз тарафи Комиссияхои Тахасус? муайянкарда гузаронида мешавад. Шахсоне, ки мехо?анд ба фаъолияти аудитор? машгул шаванд, бояд ба талабот?ои зерин ?авобгўй бошанд:
1.Дипломро оиди маълумоти (Ол? ё миёнаи махсус) иктисод? ё юридик? дошта бошанд;
2.Соби?аи кориашон на камтар аз 5 сол буда, 3-соли охирин ба сифати аудитор, мутахасиси ташкилотхои аудитор?, тафтишотч?, бухгалтер, ?у?у?шинос, и?тисодч?, мене?ер, сарвари корхона, ходими илм? ё муаллими касб?ои и?тисод? кор карда бошанд;
3. Ягон ва?т ба ?авобгирии ?ино? кашида нашуда бошанд;
Шахсони довталаб барои гузаронидани атестатсия мабла?и муяйянро ба ?исоби комиссияи тахассус? месупоранд. Ашхосе, ки бомувафа?ият аз атестатсия гузаштаанд, ша?одатномаи тахасусии (аттестат) аудиторро мегиранд. Баъди гирифтани аттестат аудитор бояд ба фаъолияти аудитор? шурўъ намояд. Дар ?олати пас аз як соли гирифтани аттестат аудитор ба фаъолият шурўъ нанамояд, ша?одатномаи ў бекор карда мешавад.
Аудиторони муста?илона амалкунанда ва ширкат?ои аудитор? тан?о пас аз гирифтани литсензия метавонанд ба фаъолияти аудитор? шурўъ кунанд.
?олат?ои зерини аз эътибор со?итнамо? ё кашида гирифтани литсензия ву?уд дорад:
1.Агар аудитор фаъолиятеро амал? гардонад, ки дар литсензия пешбин? нашудааст.
2.Муайян намудани номувофи?атии касби аудитор.
3. ?ангоми му?аррар намудани нодурусти маълумот?о, ки дар асоси онхо аудитор литсензияро гирифтааст.
4.Ба ?укми ?онун даромадани карори суд оиди ?азоде?ии ашхосе, ки ба фаъолияти аудитор? маш?уланд, дар намуди ма?румият аз иш?оли мансаб?ои муайян ё амалигардони фаъолияти муайян дар со?а?ои муносибат?ои хо?аг?- молияв?.
5. Гузаронидани сан?иш?о ё расонидани хизмат?ои бесифати аудитории чандкарата.
6. Боздоштани о?ози фаъолияти аудитор? беш аз як сол аз рўзи гирифтани литсензия ва ?айра.
Чи хеле, ки мо медонем аудит усули назорати ?айридавлат? ва ?айримаъмур? ба ?исоб рафта, назорати молиявии давлатро аз болои субъект?ои и?тисод? иваз намекунад, яъне ?ои он?оро иш?ол намекунад.
Шакл?о ва намуд?ои асосии аудит
Дар як?ояг? бо аудит дигар намуд?ои назорат арзи вучуд менамоянд.
Шарти асосии фаъолияти аудиторон-муста?илият аст, ки назар ба муста?илияти ревизорон-назоратчиёни давлат? ва маъмур? хеле васеътар мебошад.
Вобаста аз шакли ташкили амалигардон? назорат хамчун функсия му?имтарини идоракун? ба ревизион? ва аудитор? таксим мешавад.
Аудит ва тафтишот дар бисёр ?олат?о якдигарро пурра намуда, мувофи?ан ба ?ам аз рўи баъзе хусусият?о монанд? доранд.?ангоми амалигардонии фаъолияти тафтишот? усул?ои махсуси назорати хуччат? ва ?а?и??, баходехии эксперт?, усул?ои та?лил ва ?айра, ки ?ангоми гузаронидани аудит низ ба чашм мерасанд, истифода мешаванд. Тафтишот ва аудит аз рўи баъзе хусусият?о ва нишона?ояшон аз як дигар фар? менамоянд, ки дар на?шаи зерин нишон дода шудааст:
Просмотр: 4225
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved