Дата: 2017-05-04
На?ша:
1.1.Мо?ият ва зарурияти аудит.
1.2.Ма?сад ва вазифа?ои аудит.
1.1.Мо?ият ва зарурияти аудит.
Калимаи «Аудит» - асосан калимаи лотин? буда, маънои «гўш кардан» ё «шунаванда» - ро дорад. Одатан пайдоиши аудитро ба муасиса?ои таълимии р??онии Аврупои аср?ои xvl-xvlll мансуб медонанд, вале далел?ои таърих? ша?одат меди?анд, ки аудит аслан аз р?зи бар?йхатгирии амвол пайдо шудааст. Ин сана та?рибан 2-?азор сол пеш аз милод, ба давраи подшо?ии Фиръавн рост меояд.
Олимон дар аксари адабиёти илм? пайдоиш ва ташаккули аудитро ба асри xvl-ум мансуб донистаанд.
Б??рони шадиди и?тисодии ?а?онии сол?ои 1929-1933 ба инкишофи аудит такони сахте дод. Ин б??рон ба муфлисшавии оммавии ташкилоту корхона?ои шаклу сохтор?ои гуногуни и?тисод? ва идоракун? дошта, хусусан ?амъият?ои са??ом? сабаб гашт ва дар навбати худ ба инкишофи минбаъдаи фаъолияти аудитор? таъсири мусбат расонд. Тартиб ва тасди?и ?атъии ?исобот ва баланси корхона?оро аз тарафи аудиторони со?ибихтиёр талаб намуд. Аудит сило?и ни?оят тавоно ба му?обили ?аллоб? ва ?аннот? гашт. Дар нати?а фаъолияти аудитор? дар самт?ои ташкил?- ?у?у?? хеле такмил ёфт.
?амин тари? фаъолияти аудитор? дар шароити и?тисоди бозоргон? тавлид гашта, ?исми таркибии он и?тисодиёт мебошад.
Инкишофи минбаъдаи аудитро ба се давра та?сим намудан мумкин аст:
Давраи як?ми инкишофи аудит то охир?ои сол?ои 1940-умро дар бар мегирад, ки онро аудити тасди?кунанда номидан мумкин аст. Сабаби асосии ?унин номгузор? кардан дар он аст, ки аудиторон дар ин давра ба сан?иши ?у??ат?ое. ки амалиёт?ои ?айдшудаи пул? ва дурустии гур??бандии он?оро дар ?исобот?ои молияв? тасди? мекарданд, маш?ул буданд. Яъне дар ин давра асосан сабткунак?о ва ?у??ат?о сан?ида мешуданд.
Давраи дуюми инкишофи аудит аз ибтидои сол?ои 1950 то сол?ои 1970-ро дар бар мегирад. Аудити ин давраро аудити системавии самтнок номидан мумкин аст. Хусусан дар ?амин давра аудиторон ба фаъолияти машварат? маш?ул буданд. Муносибати системавии самтнок ба аудит имконият дод, ки танхо система?ое, ки амалиётро назорат мекунанд, муоина карда шаванд.
Давраи сеюми инкишофи аудит аз сол?ои 1970-ум о?оз гардида, то рўз?ои мо давом дорад. Самти асосии ин давра кам кардани хавфи сан?иш?ои аудитор? бо ро?и ого?онидан ё пешгир? мебошад. Аудити ин давра вобаста ба шароит?ои бизнеси мизо? ба таври интихоб?, асосан дар он ?ое, ки хавфи хатог? ё ?аллоб? зиёд аст, гузаронида мешавад.
Дар шароити и?тисодиёти бозор?, маълумот оиди ?олати молияв? ва нати?а?ои молиявии ташкилоту корхона?о, мавз?ъи тава????и истифодабарандагони шав?манд мебошад. Маънои ?озираи аудит, тафтиши муста?илонаи ?исоботи молияв? мебошад.
Аудит элементи муносибат?ои бозоргон? мебошад. давлати як?ме, ки дар он нишона?ои аудит аввалин маротиба пайдо шудааст Хитой мебошад. Навишта?оти ку?ани хитои нишон меди?ад, ки солхои 7000 пеш аз мелод дар Хитой ма?оми аудитори генерал? ву?уд дошт, ки вазифаи асосии ? назорат аз болои мансабдорони давлат?, ки ?у?у?и саришта кардани пул?о ва молу мулки давлатиро доштанд, иборат буд.
Тахминан солхои 200 то замони мо ро?барони рим? ?амин гуна мансабро таъин мекарданд, ки ? кор?ои молияв?, ?у?у?ии дарборро и?ро карда, аз болои кор?ои давлатии му?осибони музофот?о (вилоят?о) назорат мебурд.
Аз асри ХV сар карда дар Англия калимаи аудитор барои ифодаи шахсони навишта?оти ба?исобгириро назораткунанда, васеъ истифода бурда мешуд.
Муаллифи яке, аз адабиёт?ои америкои (Э.А. Аренс, Д? .К.Лоббек) аудитро ?унин муарриф? мекунанд:
Аудит – ин ?араёнест, ки бо воситаи он шахси босало?ияти муста?ил, бо ма?сади муайянкун? ва хулосабанд?, маълумоти ми?дории системаи махсуси хо?агидориро ?ун карда ба он ба?о меди?ад, ки то кадом андоза ин маълумот?о, ба меъёр?ои гузошташуда мувофи?анд.
Як?мин аудитор?ои муста?ил дар асри 19 дар ширкат?ои са??омии аврупо? пайдо шуданд. Макони аудит Англия ?исобида мешавад, бо он сабаб, ки як?мин маротиба дар соли 1844 дар Англия як?анд ?онун?о оиди ширкат?о баромаданд. Мувофи?и ин ?онун?о ро?барони ширкат?о дар як сол як маротиба шахси махсусро барои тафтиши ?исоб?ои му?осиб? бо ма?сади дар назди са??омон ?исобот додан, вазифадор карда мешуданд.
?онун оиди фаъолияти аудитор? дар ?а?он соли 1862 дар Англия, соли 1867 дар Фаронса, соли 1937 дар ШМА ва соли 1998 (2-юм ?онун 3 марти соли 2006 ва ?онуни сейюм 22 июли соли 2013) дар То?икистон баромад.
Зарурияти аудит пеш аз ?ама дар он зо?ир мегардад, ки ба со?ибони корхона, барои ?абули ?арор?ои идорав?, маълумот?ои са?е?у возе? ва боварибахш лозиманд ва аз ин сабаб, ба хизмати аудиторон э?тиё?манданд.
Ба?оде?? ба аудит ?унин муайян карда мешавад.
1.Ма?сади ягонаи гузаронидани аудит ин тасди?и са?е?ии ?исоботи молияв? ва нест кардани хатари истифодаи маълумоти нодуруст дар фаъолияти хо?аг? мебошад.
2.Талаботи ягонаи бурдани аудит ин таъмини ша?одатнома ва и?озатномаи аудиторист.
3.Шарти ягона ва ?атмии он ин гузаронидани аудит аз тарафи субъект?ои со?ибихтиёр (муста?ил) мебошад.
Со?ибихтиёр? (муста?илии) аудитор ?унин муайян карда мешавад:
1.Озодона интихоб кардани аудитор ё фирмаи аудитор? аз тарафи субъект?ои и?тисод?.
2.Муносибат?ои шартномавии байни аудиторон ва мизо?он.
3.Имконияти ба мизо? рад кардани додани хулоса?ои (нати?а?ои) тафтиши аудитор? баъди бартараф кардани камбуди?ои муайянкардашуда.
4.?айри имкон будани гузаронидани тафтишоти аудитор? дар ?олати муносибат?ои хешу табор?, кор? доштани муштари ва фирма.
5.Манъ кардан ба аудиторон маш?улияти кор?ои хо?аг?, ти?орат?, ва молияв?.
Фаолияти аудитор?, ин фаъолияти ти?оратии фирма?ои аудитор? оиди гузаронидани тафтишоти аудитории муста?или ?исоботи молияв?, ?у??ат?ои ?исобу-пулде??, эъломияи андоз, дигар ??дадори?ои молияв? ва хизмат?ои иловаг? мебошад.
Фаъолияти аудитор? иборат аст:
1.Фаъолияти асос?, ки он тафтиши ?исоботи молиявии субъекти и?тисодист.
2.Хизмат?ои иловаг? ба монанди:
1.та?лил кардани ?исоботи молияв?;
2.и?рои расмиёти мувофи?ашуда;
3.?амъовар? ва та?лили маълумоти молияв?;
4.ташкил, бар?арор ва пешбурди ба?исобгирии му?осиб?, тартиб додани ?исоботи молияв?, масли?ати му?осиб?;
5.пешни?оди хизматрасонии аудити дохил?;
6.масли?ат?о марбут ба андоз, ташкил, бар?арор ва пешбурди ба?исобгирии андоз?, тартиб додани ?исоббаробаркуни?ои андоз? ва эъломия?о;
7.тартиб додани ?исоботи омории ташкилот?о;
8.та?лили фаъолияти молиявию хо?агидор?, бана?шагирии сармоягузор? ва молияв?;
9.таълими пешбурди ба?исобгирии му?осиб? ва тартиб додани ?исоботи молияв?, андозбанд?, аудит ва та?лили фаъолияти молиявию хо?агидор? ва бана?шагирии молияв?;
10.автоматикунонии ба?исобгирии му?осиб? ва ?ор? намудани технология?ои иттилоот?, тавсия?о оид ба автоматикунонии пешбурди ба?исобгирии му?осиб? ва тартиб додани ?исоботи молияв?, таълими пешбурди автоматикунонидашудаи ба?исобгирии му?осиб? ва тартиб додани ?исоботи молияв?;
11.та?ия ва интишори тавсия ва маводи метод? оид ба пешбурди ба?исобгирии му?осиб?, тартиб додани ?исоботи молияв? ва гузаронидани аудит фаъолияти молиявию хо?агидор? ва бана?шагирии молияв?, инчунин оид ба хизматрасонии вобаста ба со?аи фаъолияти худ мутоби?и стандарт?ои аудит;
12.хизматрасонии ?у?у?ие, ки бо фаъолияти аудитор? ало?аманд аст.
Аудитор – шахси во?еъист, ки со?иби ша?одатномаи аудитор? мебошад.
Аудитор – мутахассиси баландихтисос, ки дар асоси ?онун?ои амалкунандаи ?Т ?у?у?и фаъолияти аудиториро дорад.
Аудитор аз ревизор, бо мо?ияти худ, бо рафтори худ оиди тафтиши ?у??ат?о, бо муносибат ба мизо?, бо хулоса?о оиди нати?а?ои тафтиш фар? мекунад.
Пайдоиши аудит бо та?симоти манфиат?о ва ма?сад?ои ашхосоне, ки бевосита ро?барии корхонаро дар ??да доранд (ро?барият, мене?ер) ва он?ое, ки ба фаъолияти корхона мабла?гузор? мекунанд (со?ибон, са??омон, сармоягузорон) вобастааст.
1.2.Ма?сад ва вазифа?ои аудит.
Ма?сади асосии аудит ин ифодаи фикр оиди боваринокии ?исобот?ои молияв?, дарёфт, пешгир?, ба?оди?ии су?уртав? ва эътирофи камбуди?ои ?аёти и?тисод?, расонидани хизмат, ёр? ва ?амкор? бо мизо? мебошад.
Ма?сади дигари аудит - ин ?алли вазифа?ои ани?е, ки ?онунгузор?, системаи танзими меъёрии фаъолияти аудитор?, ??дадори?ои шартномавии аудитор ва мизо? му?аррар намудаанд, мебошад. Ма?сади асосии аудит бо ?ал намудани вазифа?ои зерине, ки дар шартномаи басташуда бо мизо? омадааст, пурра карда мешавад:
1.Дарёфти захира?ои истифодаи бе?тари захира?ои молияв?;
2.Та?лили дурустии ?исоби андоз?о;
3.Коркарди ?орабини?о барои бе?тарсозии ?олати молиявии корхона, муносибгардонии харо?от?о ва нати?аи фаъолият.
Вазифа?ои аудитро шартан ба 3- гур?? ?удо намудан мумкин аст:
1.Назорат? -тафтишот?;
2.Машварат? – пешг??;
3.Машварат? – ба?оде??;
Ма?сади аудити ?исоботи молияв? ин ташаккули фикру муло?иза оиди са?е?ии маълумот?ои ?исоботи молиявии субъекти и?тисод? аз ?ар ну?таи назар мебошад.
Вазифа?ои аудити ?исоботи молияв? ин са?е?ии маълумоти дар ?исоботи молияв? ?амъкардашударо, бо э?тимолияти ?оиз, тасди? кардан мебошад.
Дарси амалии № 1.
ТЕСТ?О:
1. Аудит усули гузаронидани:
1) назорати дохилихо?агист;
2) назорати давлатист;
3) назорати муста?или берунихо?агист;
4) назорати андозист.
2.Макони аудит:
1) Англия;
2) Фаронса;
3) Италия.
4) Германия.
3.Дар Русия унвони аудиторро як?мин маротиба гузошт.
1) Александри II;
2) Петри I;
3) М.С. Горбачев.
4) гузошта нашудааст.
4.Калимаи аудит мефа?монад:
1) шунаванда;
2) тафтишкунанда;
3) му?осиб;
4) аудитор.
5.Дар Англия ?онун оиди фаъолияти аудитор? кай аз ?оп баромад:
1) дар соли 1937;
2) дар соли 1867;
3) дар соли 1862;
4) дар соли 1998.
6.Аудите, ки ба тафтиши ?у??ат?о асос меёбад, ?? номида мешавад:
1) дар асоси таваккал бунёд гашта;
2) системавиву - самт?;
3) тасди?кунанда;
4) аввала.
7.Аз ?и?ати намуди фаъолият ба аудити ?атмии ?арсола фаро гирифта мешавад:
1) ташкилот?ои савдо ва х?роки омма;
2) бонк?о ва дигар муассиса?ои ?арзде??;
3) муассиса?ои дар со?аи монополияи табии амалкунанда;
4) ?амаи ташкилот?ои ти?орат?.
8.Аудитор (фирмаи аудитор?) дар ?олати бекор кардани ша?одатномаи аудитор? муро?иат карда метавонанд:
1) ба суд;
2) ма?омоти ша?одатнома дода;
3) ба прокуратура;
4) ба палатаи аудитор?о.
9.?амъият?ои аудитор? оё ?у?у?и гузаронидани аудитро доранд:
1) доранд, дар ва?ти доштани и?озатнома;
2) надоранд;
3) доранд;
4) доранд, дар ?олати доштани ша?одатномаи аудитор?.
10.Ша?одатномаи аудитор? дода мешавад ба м??лати:
1) як сол;
2) се сол;
3) пан? сол;
4) бем??лат.
11.Ма?сади асосии аудит:
1) Тасди? кардани са?е?ии ?исоботи молияв? ва мувофи?ии амалиёт?ои хо?агии ташкилот дар асоси ?у??ат?ои меъёрии амалкунанда мебошад;
2) муайянкунии ?аллоби?о ва хатоги?о дар ба?исобгирии му?осиб? ва ?исобот;
3) исло? кардани хатоги?о дар ба?исобгирии му?осиб? ва ?исоботи молияв?;
4) тартибди?ии хулоса?ои аудиторист.
Масъала?о:
Масъалаи №1.
Ба аудитороне, ки тафтишро мебаранд, ба сифати мукофот са?мия?ои имтиёзноки корхонаро пешни?од карданд, ки мабла?и умумии он 10% мабла?и шартномавиро ташкил меди?ад.
Супориш: ?олати руйдодаро ба?о дода, о?ибат?ои онро муайян кунед?
Масъалаи № 2.
Фирмаи аудитор? аудити ?атмии ?арсолаи ташкилотро гузаронида ба ? хулосаи навъи дигар (та?ирёфта) дод. Мабла?и умумии хатоги?ои муайянкардашуда аз дара?аи му?иммияти аудитор дар на?шаи аудит ?абулкарда баланд намебошад. Баъди 6 мо?и аудит ташкилот аз тарафи ма?омоти андоз тафтиш карда шуда, ?аримабанд? карда шуд, ки мабла?и он хело зиёд мебошад.
Супориш:
1.Ба ?олати р?йдода ба?о ди?ед?
2.?амаи ро??ои, ?алли имконпазири ?одисаи р?йдодаро дида баромада, о?ибат?ои онро нишон ди?ед?
Масъалаи № 3.
Фирмаи сайё?ии калоне мехо?ад, ?исм?ои ало?идаи худро дар дигар но?ияхои То?икистон кушояд. Сарму?осиби фирма пеш аз ин ?исоббарор? бо муассиса?ои духтариро набурда буд, бинобар он ба фирмаи аудитор? бо хо?иши тартиб додани сохти ба?исобгирии байни фирма ва муассиса?ои духтарии он муро?иат мекунад.
Супориш:
1.Предмети шартномаро тартиб ди?ед.
2.Хизмат?ои иловагие, ки дар ?олати ?ойдошта ба миён меояд, номбар кунед?
Масъалаи № 4.
Дар давоми 5 сол ?СК аз хизмати як фирмаи аудитор? истифода мебурд. Дар соли 2013 бо ?арори муассисон аз хизмати фирмаи аудитор? даст кашида шуд. Фирмаи аудитории Шуморо барои як маротиба гузаронидани аудит дар ?СК таклиф мекунанд.
Супориш:
1.Ба ?олат ба?о дода муайян кунед, ки ?абули таклиф ба эътибор меарзад, ё не?
2.Ин муносибат кадом муаммо?оро ба миён оварданаш мумкин?
КМРУ № 1.
1.Тафтиши и?роиши вазифа?ои муста?илонаи супоридашуда.
2.Пурсиш бо саволнома?о,
3.Машварат?о оиди и?рои кори муста?илона.
КМД № 1:
Савол?ои назорат?:
1.Мо?ияти аудит дар чист?
2.Зарурияти пайдоиши аудит.
3.Истифодабарандагони хизмат?ои аудитор?.
4.Ма?ом ва а?амияти аудит дар системаи назорат.
5.Ба тара??иёти аудит кадом омил?о таъсир мерасонанд?
6.Таърихи тара??иёти аудит.
7.Давра?ои асосии тар??иёти аудитро фа?монед?
8.Ма?сад ва вазифа?ои аудит.
9.Умумият ва фар?ият?ои аудит ва ревизия.
10.Меъёр?ои этик? ва тахассусии фаъолияти аудитор?.
Масъалаи № 5.
Аудитор дар нати?аи тафтиш ба ташкилот даъво кард, мо?онаи ?исоб кардашудаи коркунон гайри?онун? азхуд карда шудааст.
Супориш:
Ба ?олати р?йдода, ба?о ди?ед, андозаи ?авобгарии ро?барият ва ваколати аудиторро муайян кунед?
Масъалаи № 6
Ташкилот бо фирмаи «Шамс» оиди барпо кардани системаи ягонаи автоматикунонии ба?исобгирии му?осибии маркази ташкилот бо муассиса?ои духтарии он шартнома мебандад. Дар рафти кор аз сабаби дар ш?ъба?о ?ой доштани системаи дигари коркардабароии ?у??ат?о мушкилот ба миён омад. Ро?барияти ташкилот ба фирмаи аудитории Шумо бо хо?иши як?оя бо фирмаи «Шамс» коркардабароии системаи нави тартибде?ии ?у??ат?о ва ба итмом расонии ?араёни автоматикунон? муро?иат мекунад.
Супориш:
Предмети шартномаро ифода кунед, ва нишон ди?ед, ки дар ин ?олат фирмаи аудитор? ба мизо? чи гуна хизмат?ои иловагиро пешни?од карда метавонад.
Масъалаи № 7.
Дар ва?ти аудити ?атмии муассисаи исте?солкунандаи шарбат?о аудитор ба хулосае омад, ки му?андис-технолог, мутахассис оиди тарзи автомати рехтани шарбатро барои масли?ат даъват кардан лозим аст.
Супориш: Амали аудиторро оиди ?олати р?йдода асоснок кунед.
Масъалаи № 8.
Ахмедова М. Т. дар давоми 7 сол дар комплекси варзишиву-тандурусти кор мекард ва мутахассиси баландихтисос ?исобида мешуд. Дар авали соли ?ори ? аз комплекс аз кор рафт ва и?озатномаи аудитор?, гирифта ба фаъолияти аудитор? маш?ул шуд. Ро?барияти комплекси варзиш барои гузаронидани аудити ?атмии ?арсола ба Ахмедова М. Т. муро?иат мекунад.
Супориш: ?олатро та?лил карда, ?арори асоснок ?абул кунед.
Просмотр: 4238
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved