На?ша:

Адабиёт?ои тавсияшаванда:

1. Вазифа ва амалиёт?ои Бонки Миллии То?икистон.
Дар асоси Конститутсияи ?ум?урии  То?икистон ва ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи фаъолияти бонк?», «Дар бораи Бонки милли То?икистон», «Дар бораи танзими асъор? ва назорати асъор?» дар ?ум?урии То?икистон ?амчунин бонки марказ? – бонки эмиссион? Бонки милли То?икистон баромад мекунад.
Раиси Бонки милли ва муовинони онро Президенти ?ум?урии То?икистон бо фармони худ ва розигии Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон вазифадор мекунад ва ё озод мекунад.
Аз сабаби он, ки ба Бонки милл? ?амчун Бонки марказ? ?у?у?и ба гардиш баровардани пул?ои ?о?азин ва танга, ташкил кардани гардиши самаранокии он ва дар ?олат?ои зарур? аз гардиш гирифтани пул дода шудааст, Бонки милл?- бонки эмиссион? номида мешавад, яъне ба ин бонк аз тарафи давлат ?у?у?и монополии барориши пул дода мешавад. Дар марзи ягон дигар бонк?о ва ташкилот?ои ?айрибонк? ?у?у?и барориши пули миллиро надоранд. Бинобар ин Бонки милл? дар назди Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон ?исоботди?анда буда, ба ?укумати ?ум?урии То?икистон тобеъ намебошад.
Бонки милли ?ум?урии То?икистон барои ба танзим даровардани низоми ?арзии пули ?ум?ур? кор?ои зеринро басомон мерасонад:
- ?урби пули миллиро устувор ниго? дошта, онро аз ?ар гуна хатар?о ниго? медорад.
- ?и?ати самаранок? ва бефосилагии низоми ?исобу китоби байни бонк?ои ти?оратии ?ум?урии То?икистонва бонк?ои хори?аро таъмин мекунад.
- барои низоми бонкии ?ум?урии То?икистонро пур?увват кардан ва тара??? додани чора?ои зарур? ва та?ийрнопазириро меандешад.
Бонки миллии То?икистон аз тарафи раёсати он ва  шўрои бонк? идора карда мешавад. Аъзоёни шўрои бонк? аз тарафи Президенти ?ум?урии То?икистон бо тасди? намудани фармон?о дар Ма?лиси Ол?, ба вазифа таъин ва ё озод карда мешаванд.
Шўрои Бонки милл? масъала?ои зеринро баррас? менамояд:

Бонки миллии То?икистон вазифа?ои зеринро и?ро мекунад:

Бонки миллии То?икистон  ?у?у? дорад, ки амалиёт?ои зеринро и?ро намояд:

Вом?о ва сертификат?ои депозитивии худро хариду фурўш кунад.

Бонки милл? амалиёт?ои актив? ва пассивии бонкиро мегузаронад.
Ба амалиёт?ои активии Бонки милл? ин?о дохил мешаванд:
А) амалиёт?о оид ба ?о ба ?о кардани захира?ои моли ?арзии бонк.
Б) додани ?арз?о ба бонк?ои ти?орат? ва дигар ташкилот?ои ?арзии ?айрибонк?.
В) харидани ?о?аз?ои ?иматнок аз он ?умла вексел?о аз бонк?ои ти?орат? ва давлат.
Г) харидани ?о?аз?ои ?иматноки давлат?. 
Ба амалиёт?ои пассивии Бонки милл? ё, ки ?алб намудани мабла??ои молиявии беруна ин?о дохил мешаванд:
А) сармояи худии Бонки милл?.
Б) барориши пул?ои ?о?азин.
В) ?иссагузории бонк?ои ти?орат? ва мабла??ои захираи ?атмии он?о, ки дар Бонки милл? ниго? дошта мешавад.
Г) фоидаи софи Бонки милл?.
Д) мабла??ои аз бу?ет воридшуда ва дигар мабла??ои  аз бонк?ои хори?? ва давлат?ои хори?? ворид шуда.

Дар зинаи дуюми низоми бонкии ?ум?урии То?икистон мав?еи асосиро бонки ти?орат? иш?ол мекунад.
Калимаи бонк аз забони итолиёв? гирифта шуда, маънояш стол мебошад. Соли 1707 дар майдон?ои калон, ки савдо?ои молу хўроквор? савдо карда мешуд, стол?ои калон гузошта мешуд. Дар рўи он мабла??ои пул? гузошта мешуд. Дар шароити ?озира мувофи?и ?онуни ?ум?урии То?икистон«Дар бораи бонк?о ва фаъолияти бонк?» фа?миши бонк дар ?ум?урии То?икистончунин таъриф дода шудааст:
Бонк – ин ташкилоти ?арзие мебошад, ки барои ?алб намудани мабла??ои пули депозит?о ва дигар мабла??ои пул?  ва аз ин ?исоб додани ?арз аз рўи шарт?ои бозгаштпазир?, музднок? ва мў?латнок? инчунин барои ?исобу китоб намудан бо мизо? ташкил карда мешавад.
Мувофи?и моддаи 1-уми ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи фаъолияти бонк?»: Бонк дар ?ум?урии То?икистонташкилоти ти?оратиест, ки барои ?алби амонат?ою дигар восита?ои пул? ба ма?сади истифодаи он?о барои ?арзди?? бо шарт?ои бозгардон?, музднок?, мў?латнок?, инчунин  барои ?исоббаробаркун? бо супориши мизо?он ташкил карда мешавад.
Бонк ?амчун шахси ?у?у?? ба ?айд гирифта шуда, мувофи?и и?озатномаи Бонки милл? фаъолият намуда дар асоси Конститутсияи ?ум?урии То?икистон?онун?о «Дар бораи бонк ва фаъолияти бонк?», «Дар бораи Бонки миллии То?икистон» ва «Дар бораи танзими асъор? ва назорати асъор?» ва инчунин нишондоду ?у??ат?ои нормативии Бонки милл? ва дар асоси оинномаи худ фаъолият мебарад.       Бонк?ои ти?орат?-чунин шакли бонк?о мебошад, ки дар баробари хизматрасонидан ба мизо?, ма?сади асосии он?о ?ар ч? бештар гирифтани фоидаи соф мебошад.
Мувофи?и ?онуният?ои мав?удаи ?ум?урии То?икистон барои фаъолият бурдан ?ангоми аз ?айди давлат? гузаштан ба таври ?атм? аз тарафи Бонки миллии То?икистон и?озатномаи махсус дода мешавад. Яке аз нишонди?анда?ои асос? дар ва?ти додани и?озатнома ин мав?уд будани сармояи устав? барои бонк?ои навтаъсис 10 млн. $ ва барои бонк?ои фаъолиятбаранда 5 млн. $, ки мутаносибан ба пули милл? ?исоб карда шудааст, кам бошад. Соли аввал бонк?о ба шакли ?амъияти са??омии пўшида ташкил карда мешавад.
Агар бонки ти?оратии ташкилшуда дар давоми 1 сол безарар фаъолият кунад ва меъёр?ои аз тарафи Бонки милл?  му?арар шударо риоя намояд, он го? ба ин бонки ти?орат? и?озат дода мешавад, ба ?амъияти са??омии шакли кушода табдил ёфта, хизматрасонии худро васеъ намояд.
Ма?сади асосии ташкилкунандагон ва иштирокчиёни бонк?ои ти?орат? аз ин?о иборат аст:

Дар ?ум?урии То?икистон дар зиннаи дуюм бонк?ои шакли зерин мав?уд мебошанд:

Бонк?ои омехта – аз ?исоби мабла?гузории давлат ва бо як?оягии са?мчиёни шахсони ало?ида ё корхона?о ташкил карда мешавад. Масалан: Агроинвестбонк, Ориёнбонк, То?иксаноатбонк, То?иксодиротбонк аввалан 100% бонки давлат? буданд, дар нати?аи як ?исми са?мияи он?оро мизо?они доим? ва дигар са?мчиён харидаанд ва бонки ти?оратии омехта табдил ёфтааст.
Ба и?озати БМТ бонк?ои хори?? метавонанд, дар ?удуди ?ум?урии То?икистонбахши бонк?ои худро  ташкил кунанд. Мувофи?и маълумот?ои мав?уда, ?оло дар ша?ри Душанбе бахши бонки ти?оратии давлати Исломии Эрон мав?уд мебошад. Сармояи уставии ин бонк ба санаи 1 сентябри соли 2008 18 млн 758 ?азор 668 сомон? мебошад.
Ба ?айр аз бонк?ои ти?орат? инчунин ?афто ?амъияти ?арз? ва шашто ?амъияти молиявии ?айрибонк? ва ?ариб 30 адад  фонд?ои ?арзии хурд ди?анда мав?уд мебошад.
Ташкилот?ои ?арз? ва молиявии ?айрибонк? инчунин фонд?ои хурди ?арзди?анда асосан ба а?олии ?ум?урии То?икистон ?арз?ои хурд меди?ад.
Бонки рушду тара??иёти Европа, Бонки Рушди Осиё, Бонки Ислом?, Бонки ?ум?урии хал?ии Хитой, ин ташкилот?оро бо мабла??ои зарур? барои ?арз додан а?олии ?ум?урии То?икистонтаъмин менамоянд.
3. Амалиёт?ои бонки ти?орат?
Мувофи?и ?онун?ои дар боло зикр шуда, бонк?ои ти?орат? амалиёт?ои зеринро и?ро мекунанд:

Амалиёт?ои активии бонк?ои ти?орат? – ин чунин амалиёт?ое мебошанд, ки бонк?ои ти?орати мабла??ои пули худро барои гирифтани фоидаи соф ба дигар бонк?о ва мизо?он медоданд.
Амалиёт?ои актив? ба чунин гурў? ?удо мешавад:

Ба амалиёт?ои пассивии бонки ти?орат? он амалиёт?ое дохил мешаванд, ки бо воситаи он?о бонк?о захира?ои моли худро ташкил мекунад. Захира?ои моли бонк?ои ти?орат? аз 2 манбаъ иборат мебошанд:

Ба манба?ои молии худ? ин?о дохил мешаванд:

Сармояи уставии бонк ?ангоми ташкилкарда ва аз ?айди давлат? гузаронидани бонк?ои ти?орат? аз тарафи са?мчиёни он ба тари?и пул? ва натурал? са?мгузор? карда мешавад.
Сармояи захиравии бонки ти?орат? ?ангоми фаъолияти якчанд солаи бонк?ои ти?орат? аз ?исоби фоидаи соф ба фоидаи та?симнашудаи бонк барои ?олат?ои фав?улода сармояи захирав? ташкил карда мешавад.
?ар як бонки ти?орат? ма?сади асос? дорад, ки он ?ам бошад фоидаи софи зиёд гирифтан баъди он, ки аз фоидаи соф ба бу?ети давлат? андоз супорида шуда, дар асоси ?арори ма?лиси са?мчиён дивидент?о (?а?улса?м) ба аъзоёни бонк, яъне са?мичиён та?сим карда мешавад, фоидаи бо?имондаи та?симношуда, ?амчун манбаи молиявии худи бонк баромад мекунад.
Ба манба?ои молии ?албшаванда ин?о дохил мешавад:

 Асосан бонки ти?орат? зиёда аз 90% бо мабла??ои ?амъшуда фаъолият мебарад. Масалан, мувофи?и маълумот?ои Бонки миллии То?икистон ба санаи 1 октябри соли 2006 аз тарафи шахсони ?у?у?? ва инфирод? дар сурат?исоб?о ба мабла?и 863 млн. сомон? мабла? гузошта шудааст, аз он ба асъори милл? 253 млн. сомон? бо асъори хори?? 603 млн сомон, аз ин мабла??о аз тарафи шахсони ?у?у?ии корхона?о 602 млн сомон? аз он бо асъори хори?? 311 млн. Аз тарафи шахсони инфирод? 253 млн аз он бо асъори милл? 41 млн. ва асъори хори?? 212 млн.
Бонк?ои ти?орат? барои ба мизо?он ?арз додан аз Бонки милл?, бонк?ои байналхал?? ва ташкилот?ои байналхал?ии молияв? бо фоиз?ои кам ?арз гирифта ?а??и хизмати худро ало?ида гирифта ин чунин бо назардошти фоидаи софи худ ба мизо? ?арз меди?ад, ?исоби миёнаи фоизи ?арзи бонк?о дар ?ум?урии То?икистон 2,5-3% - и мо?она 30-36% - солона мебошад.
Агроинвестбонк, Ориёнбонк, Содиротбонк ва Бонки Эсхата аз тарафи ташкилот?ои молиявии байналхал?? эътироф карда шуда, ба он?о барои ба мизо?он додан ба мабла?и зиёда аз 15 млн $ бо фоиз?ои паст захира?ои ?арз? ?удо карда шудааст.
Ба амалиёт?ои комиссионии бонки ти?орат? ин?о дохил мешаванд:

Просмотр: 2983