Тасаввуф ё худ сўфия (аз араб? «суф» – пашмина, хир?аи пашминапўш). ?араёни фалсафию ирфон?, ки ма?саду маромаш бо ро?и кашфу зав? дарк намудани Одаму Олам ва Худованд мебошад. Тасаввуф ?араён ё маз?аби махсуси дин? нест, он як тарзи фа?миш ва дарки Худованд ва олами офаридаи ўст. А?ли Тасаввуф ?ам аз байни сунниён ва ?ам аз байни шииён арзи ву?уд кардаанд. Он?о аввал дар шакли як ?араёни бидъатомез дар а?ди хулафои уммавия дар Иро?у Сурия  пайдо шуда, сон? ба Хуросону Мовароунна?р ва умуман тамоми олами мусулмон? па?н гашт. Тасаввуф дар заминаи эътирози и?тимо? дар асри VIII пайдо шудааст. Ин эътироз дар аввал дар шакли гўшаи узлат интихоб намудани зо?идон зо?ир шуда, ма?сади асосиаш бар?арор намудани адлу инсоф, та?диди саодати муслимин ва на?оти шахс аз беадолатии и?тимо? буд. Дертар он ба расму одоби гурў?и зо?идон табдил ёфт, ки бештар ба фа?ру сабр, ?аноату риёзат ва та?аммулу таваккул маш?ул шуда, тари?и хоси амали ахло?иро ба ву?уд оварданд.
Минбаъд зимни ошноии зо?идон бо му?ити рангини а?л? ба ба?су на?ли маорифи таълимию а?оиди илм? ?и?ат?ои зав?ию назарии тасаввуф такмил ёфт ва ?ар ?адаре ки тавассути зина?ои меъро?и назар? боло мерафт, ?амон ?адар тафовути зо?идони а?ди авали ислому сўфиён ё худ соликони ро?и тари?ат меафзуд.
Муаррихи тасаввуфи аср?ои миёна Ибни ?авз? дар «таблиси иблис» ном асараш исми зиёда аз чил нафар зо?идони а?ди авали исломро овардааст. Андаке баъдтар ?асани Баср? сарвтмандиро манбаи асосии шар (бад?) пиндошта, сабру гуруснаг? ва накўкориро тар?иб намуд ва ?амасри ў Ибро?ими Ад?ам масъалаи дарки ?а?и?атро ба миён гузошт. Робияи Адвия ?ояи асосии тасаввуфи оши?онаро баён намуд, Абўбакри Шиблию Мансури ?алло?, Абўсаиди Абулхайру Шамси Табрез? шеваи ўро идома дода, дар тасаввуф бо номи а?ли му?аббат маълум ва маш?ур шуданд.
Намояндаи дигари тасаввуф дар асри IX Зуннуни Миср?, ки ўро Абдурахмони ?ом? раиси сўфиён номидааст, ба таввакул а?амияти зиёд дода, маърифати ва??и ило?иро бо воситаи муро?ибаю мушо?ида тал?ин намудааст.  Муосирони ў Боязиди Бистом? ва ?унайди Ба?дод? масъалаи тав?иди тасаввуфро ба миён гузошта, дар тад?и?и ма?омоти тасаввуф, махсусан дар фано ва ба?о кўшидаанд ва равия?ои «ас?оби са?в» ва «ас?оби сукр»-ро дар тасаввуф ба ву?уд овардаанд. ?унайди Ба?дод? умуман ?амчун асосгузори каломи тасаввуфи муътадилона маш?ур аст, ки ин равияи ўро минбаъд Абў?омиди ?аззол? идома дода, масъалаи каломро бо тасаввуф биомехт ва ба тасаввуфи мўътадилона асоси муста?илонаи назарие бахшид. ?акими Табрез? ма?оми авлиёро аз анбиё бартар дониста мавриди таъ?иб ва ?амлаи фа?е?они ислом гардид.

Просмотр: 1498