Дата: 2015-09-11
Фар?ангшинос? яке аз илм?ои ?омеав? шинохта шуда, дорои хусусият?ои хоси фалсафии худ мебошад. Илми фар?ангшинос? системаи дониш?о дар бораи ?онун?ои табиат ва ?амъият буда, ?амчунин со?аи ?удогонаи дониш?о мебошад. Аз ин ли?оз маданият (фар?анг) со?аи ?удогонаи дониш мебошад. Аз ин ?о бар меояд, ки маданият (фар?анг) системаи дониш?о дар бораи ?онуният?ои зиндаг? ва ё ?аёти инсон? ме-бошад.
Илми фар?ангшинос? бо ?онуният?ои табиат ало-?аманд? дошта, онро олимон илми дуюми табиат ва ё илми зиндаг? низ номидаанд. Чунки илми фар?анг-шиносиро на барои дониш гирифтан меом?зем, балки ин илм тамоми па?л??ои ?аёти инсониро аз оила сар карда, то муассиса?ои таълимию тарбияв? ва фаъо-лияти кормандони кор?она?оро дарбар мегирад. Дар раванди фаъолияти бошууронаи дигаргунсозии таби-ат ва ?амъият ?ар як насли инсон та?рибаи анд?хтаи ниёгонро аз бар менамояд ва дар баробари ин сарват-?ои модц? ва маънав? меофарад, ро? ва усул?ои исте?-соли он?оро такмил меди?ад. ?амчун истило?и илм? фалсафаи маданият аз тарафи мутафаккири немис А.Мюллер истифода шудааст.
Вале а?идаву фикр?ои ало?ида доир ба мадани-ят дар ?ама мар?ила?ои инкишофи афкори аврупо? ба мушо?ида мерасад. («Мадан?ятшинос?»- и Назри Яздон? ва Далери Ба?ром?). Маданиятшиноси рус Гуревич П.С. бар он а?ида аст, ки яке аз аввалин на-зария?ои ба?сноки мавриди ба?си фалсафаи мадани-ят, - ин таносуби маданият ва табиат аст. Минбаъд ба зуд? инкишоф ёфтани маданият аз он вобаста буд, ки маънидодкуни?ои зиёди худи ?амин падида аз тарафи файласуфон ва ?омеашиносон сурат гирифт. Бергсон ва Гердер ?айд кардаанд, ки дар бар?ароршавии ма-даниятшинос? на?ши асосиро фалсафаи маданият ме-бозад.
Оид ба фалсафаи фар?анг дар замони маорифпар-варии ?арб такони сахте ба миён омада сипас дар асри XX ташаккули босуръати маданият (фар?анг) ба назар расид. Чун истило?и «Фалсафаи маданият» бештар дар э?одиёти файласуфони аср?ои ХУШ- XX Воль-тер, Руссо, Вико, Гердер, Федотова, Салавёв В.А., Бер-дяев Н.А ба назар мерасад, аз ин хотир истифодаи рас-мии онро ба ибтидои асри XX рост донистан месазад. Аз диду назари фалсафаи фар?анг кор тарзи аз бар кардани олам мебошад. Фар?анг як навъ воситаест, ки тамоми мав?удот тавассути он ба мо намоёну дас-трас мешавад. Худи одам ?ам хори?аи ма^аният аст. Фар?анг ин принсипи э?одии ?аёти шахс ва тамоми ?амъият аст. Фар?анг хиради та?ассумёфтаи инсони-ят буда, чун унсури маънав? бо олами таби? пайванд амал мекунад.
Бе?тарин хусусияту намуна?ои фар?анги пештара ба ?аёти мо гузашта, сол?ои т?лонй фаъолият мекунад. Хори?аи маданият дар пеши назари мо бо ?ашамати во?еиаш намоён шуда, на фа?ат ифтихори на?ибона, балки ?исси масъулият ва ?атто хавфу ташвише ?ам мебошад, ки масъала?ои сершумори олами ?озираро ба миён овардааст. Тасвир?ои мухталифи со?аи мада-ният имконпазир буда, ?ар кас вобаста ба ма?сад?ои мушаххаси тад?и?от? ба тарзи худ ифода менамояд.
Вале таърифи томи мо?ияти фар?анг, ки дар ?ама ?о маълум шуда бошад, ву?уд надорад, гарчанде дар баробари ?амин маъно ин маф?ум, яъне фар?анг, ма-даният, култура ба назарамон фа?мо менамояд. Маф-?уми маданият аз аввал на фа?ат бо кори хуби и?ро-шуда, балки бо тарзу ма?садаш низ ало?аманд аст. Маданият як навъ ли?озест, ки тамоми мав?удот ба воситаи он ба мо намоёну дастрас мешавад. Худи одам ?ам хори?аи маданият дониста шудааст.
Аз ин ?ост, ки ма?м?и дастовард?ои модд? ва маънавиеро, ки инсон дар т?ли ташаккули ?омеав? ба даст овардааст ва барои пешрафти инсоният истифо-да шуда, аз насл ба насл мегузарад, маданият номида-анд. Бояд гуфт, ки вожа?ои (истило?оти) «маданият», «фар?анг» ва «культура» аз тари?и восита?ои ахбори умум бо забон?ои гуногун садо дода, дар навиштаву с??бат?о фаровон истифода мешаванд.
Вале аксар одамон дар шар?и вожа?ои зикршуда ва ибора?ои маъмул душвор? мекашанд ва го??о ба шар?и соддалав?она ва маънидоди сат?ии он?о ?аноат мекунанд. Мо дар ибтидо вожа?ои «маданият», «кул-тура» ва «фар?анг»- ро дар як ?атор гузошта будем. Чунки аслан муродифи «маданият», «култура» аст ва аз р?и мо?ият дар як поя меистанд.
Вале худ «култура» калимаи лртиниест, маъно?ои кишт кардан, зироаткор? намудан, маънои парваришу тарбия ва парваридану р?ёнданро дорад. Калимаи культура аз асри XVIII ин ?ониб дар Урупо истеъмол мешавад.
Пас маданият чист? Маданият аслан калимаи ара-б? буда, маънояш ша?рдорй аст, яъне сокини ша?р, ша?рванд. Ба ёд биёрем, ша?ри Ясрибро, ки «Мади-нат-ул-Наб?», яъне ша?ри пай?амбараш хондаанд ё пойтахти ?адимтарини ирониён Тайсафунро, ки аз ша?омату бузургиаш араб?о дар ?айрат монда, «Ма-доин» - ша?раш номидаанд. Аз ин гуфта?о бармеояд, ки дар Шар? тарзи зисти ша?риёнаро бо маф?уми ма-данияту тамаддун ?амрангу ?аммаъно медонистаанд.
Агар ба истило?и «фар?анг» назар кунем, ин вожа 2700 - сол пеш нахуст дар китоби «Авасто» навишта шуда, аз ду бахш «фар» ва «?анг» (т?анг) иборат буда бахши «фар» маънои комёби?ои давраи пешро дош-та, бахши «?анг» (т?анг) маънои кашидан, овардан ва ё он комёби?ои давраи пешро аз насл ба насл гузаро-ниданро дорад. Тамоми комёби?ою дастовард?ои ин-сониро, ки дар т?ли ташаккули ?омеавй ба даст овар-данд ба ду ?исмат ?удо намудаанд:
СОХТОР?ОИ МАДАНИЯТ (ФАР?АНГ) |
МАДАНИЯТИ МОДДИ |
|
МАДАНИЯТИ МАЪНАВИ |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
Дарахт?о ва кишту кор |
|
Дин ва ахло? |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Восита?ои исте?солот |
|
Сиёсат ва ?у?у? |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Техника |
|
Ихтироъи техника ва компютер?о |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Телевизор, компютер |
|
Анъана ва урфу одат |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Асбоб?ои руз?ор |
|
Асотир |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Ро??ои на?лиёт? |
|
Дониш ва маълумот |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Обанбор?о, ?авз?о |
|
Адабиёт ва санъат |
|
||
|
|
|
|
|
||
|
Бино?о, меъмори?о |
|
Забон ва хат |
|
талаботу манфиати одамон ба моли маданияти маъ-нав? дохил мешаванд. Дар он зиёиён, санъаткорон, инжинерон ва олимон са?мгузоранд.
Ин ?исмат?ои маданият ?ар яке ба сари худ муста-?ил набуда, дар ало?амандии якдигар амал мекунанд. Маданияти маънав? дар шакли шайъ? ма?фуз мемо-над. ?амаи ин то ба имр?з а?амияти худро гум накар-да, ба насли ?озира хизмат мерасонад.
Мувофи?и ?онунияти маданию таърихй, ки ба рутттди маданият мусоидат мекунад, маданияти маъ-навиро ба навъ?о ?удо мекунанд. Аслан ?онунияти тара??иёти ?амъият ва ба навъ?о ?удо кардани мада-ният масъалаи му?имтарини фалсафаи фар?анг буда, боиси ба?си доманадоре гаштааст. Яке аз хусусият?ои му?имтарини предмет?ои маданияти моддй ?онеъ гар-донидани талаботи зиндагии инсон бошад, хусусияти му?имтарини маданияти маънав? дарозумрии пред-мет?ои он мебошад.
Просмотр: 6188
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved