Дата: 2017-03-01
Объект ва модда?ои ба?исобгирии харо?от дар со?аи чорводор?
Харо?от?о дар чорводор? вобаста аз со?а?о ва намуди исте?солот та?сим карда мешаванд: чорводории ма?сулоти шир? ва гушт?, гусфандпарвар?, паррандапарвар?, мо?ипарвар? ва ?айра?о.
Баромади ма?сулот ва ба?исобгирии харо?от?ои исте?сол? дар со?аи чорводор? ба махсусияти со?а вобаста мебошад. Ба?исобгирии харо?от ва баромади ма?сулот дар со?аи чорводор? дар ?исоби активию калкулятсионии 10731 «Исте?солоти нотамом (чорводор?)» дар мувофи?ат бо ?исоб?ои ?ўзъии (аналитикии) харо?отии зерин амали карда мешавад:
1. Падохти музди ме?нат ва ?исса?удокуни?ои и?тимо?;
2. Хўрокаи чорво;
3. Восита?ои ?ифзи ?айвонот
4. Таркиби восита?ои асос?;
5. Кор?о ва хизмат?о;
6. Ташкил ва идоракунии исте?солот;
7. Пардохт?о барои ?арз?о;
8. Талаф аз нобудшавии ?айвонот;
9. Дигар харо?от?о.
Харо?от барои исте?соли ма?сулоти чорводор? дар давоми сол нисбат ба растанипарвар? баробарандоза амал? карда мешавад. Бинобар он, ба ?удуд?удокунии он байни сол?о заруриятро ба миён намеорад. ?амаи харо?от?ои соли ?исобот? дар со?аи чорводор?, ?амчун ?оида ба таркиби арзиши аслии ма?сулоти давраи ?исоботи ворид карда мешавад.
Дар со?аи чорводор? объекти ?исоби арзиши аслии ма?сулот ин ма?сулоти асос? – шир, пашм, тухм, насл, афзоиши вазни зинда, вазни умуми ва дигар?о. Бинобар он, дар аксар со?а?о дар як ва?т якбора як чанд намуди ма?сулот?ои ?аравро мегиранд, ба монанди – дар чорводории ма?сулоти шир? – шир ва насл; дар гусфандпарвар? – пашм, насл ва афзоиши вазни зинда; дар парандапарвар? – тухму гушт ва насл ва дигарон. Аз ин ли?оз, объекти ба?исобгирии ?исоби харо?от?о монанд набуда, а?амияти му?им ба та?симоти о?илонаи он?о байни намуд?ои ма?сулот?ои ?амрав равона карда мешавад.
Ба ?айр аз он, дар со?аи чорводор? ма?сулоти иловаг? низ гирифта мешавад, ки ба он, порў, порўи парранда, пашм, мўи асп ва ?айра дохил мешавад. Харо?от?о барои порў вобаста аз меъёри харо?оти (?исоби) барои ?амъоварии он дар шароит?ои муайян амал? карда мешавад. Арзиши 1 тонна порў бо ро?и та?симоти мабла?и умумии харо?оти барои он аз рўи меъёр муайяншуда, та?сими вазни физикии он муайян карда мешавад.
Тартиби ?исоб ва муайянкунии арзиши аслии ма?сулот барои со?а?ои асосии чорводориро дида мебароем.
— Арзиши аслии ма?сулоти чорвои калони шохдор
Дар чорводории ма?сулоти шир? объекти ?исоби арзиши асли ин: барои подаи асос? – шир ва насл, барои парвариши чорвои ?авон ва чорвои калон дар ниго?убин — афзоиши вазни зинда ва вазни умуми зиндаи чорво мебошад. Барои подаи асосии чорвои ширде? арзиши аслии ма?сулот бо ро?и зерин ?исоб карда мешавад: Аз мабла?и умумии харо?оти дар ?исоб?ои ?ўзъи инъикос гашта, арзиши ма?сулоти иловагиро бо нархи му?арраргашта (порў, пашм, пуст ва ?айра) тар? карда, харо?оти бо?имонда ба ма?мўи баромади ма?сулоти асос? –шир ва насл тааллу? дошта, байни он?о вобаста аз хар?и мубодилаи нерўи хўрока: барои шир — 90 %, барои насл— 10 % та?сим карда мешавад. Арзиши аслии I ц шир бо ро?и та?сими мабла?и харо?оти барои исте?соли он мувофи? буда ба вазни физикии шири гирифташуда ва арзиши аслии насли чорво – бо та?сими харо?оти ба он мувофи? намуда ба ми?дори насли гирифташуда, муайян карда мешавад..
ХУСУСИЯТ?ОИ БА?ИСОБГИРИ ДАР ДИГАР СО?А?ОИ ЧОРВОДОР?
Барои парвариши чорвои ?авон ва чорвои калони шохдори дар парваришбуда объекти ?исоби арзиши аслии ма?сулот ин афзоиши вазни зиндаи чорво ба ?исоб меравад. Арзиши аслии 1 ц афзоиши вазни зинда бо ро?и та?симоти харо?оти умум? бо тар?и арзиши ма?сулоти иловаг? ба ма?мўи афзоиши вазни зиндаи ин гурў?и чорво дар шакли сентинер муайян карда мешавад;
Ма?мўи афзоиши вазни зинда бо воситаи формулаи зерин муайян карда мешавад:
мк + мв - мп - мн, ки дар ин ?о
Мк – вазни саршумори ?айвонот дар охири сол;
Мв – вазни саршумори хори?шуда, аз ?умла чорвои нобутшуда бо назардошти вазни охирон баркаши он?о то нобудшав?;
М„ — вазни саршумори воридгашта ва насли чорво;
Мн — вазни саршумор то ибтидои сол.
Дар арзиши ?а?и?ии афзоиши вазни зинда арзиши мабла?и талаф аз нобудшавии насли ?авон ва чорвои калон дар парвариш ба ?айр аз талафе, ки аз ?исоби шахсони гуна?кор бамиёномада ва дигар ?олат?ои табии, к ибо тартиботи муайянгашта аз нати?а?ои молияв? рўйпуш мегардад, ворид карда мешавад. Мабла?и талафро дар ба?исобгири дар зер?исоби ало?ида ба ?исоби 10730 бо ишораи моддаи «зарар аз нобутшавии ?айвонот» инъикос меёбад. Дар вазни зиндаи ?айвоноти хори?гашта, низ вазни ?айвоноти нобутшударо ворид месозанд. Барои он, ки ма?сулоти чорвои дар парваришбуда муайн карда шавад, аз афзоиши вазни зиндаи чорво дар давраи ?исоботи гирифташуда, вазни чорвои нобутгашта тар? карда шуданаш лозим мебошад.
Мисол. Вазни ?айвонот дар парвариш дар аввали мо? 1500 сентнерро ташкил дода, дар давоми мо? ?айвоноти аз дигар гурў??о ба парвариш бо вазни зиндаи 580 ц гузаронидашуда, ?айвоноти фурўхташуда – 770 ц ва ?айвоноти нобутгашта бо вазни охирон баркаш 35 ц мебошанд. Вазни зиндаи ?айвонот дар охири мо? аз рўи ведомости баркаши 1850 ц-ро ташкил додааст. Афзоиши вазни зинда ва ?а?ми ма?сулоти парвариши чорво муайян карда шавад?
Афзоиши вазни зиндаи ?айвонот ташкил меди?ад:
1850 + 770 + 35 – 580 – 1500 = 575 ц
Ма?сулоти парвариши чорво дар бар мегирад:
575 – 35 = 540 ц
Ба ?айр аз ?исоби арзиши аслии афзоиши вазни зинда барои насли ?авон ва чорвои дар парваришбуда, инчунин, арзиши асли барои 1ц вазни зинда низ ?исоб карда мешавад. Чунин ?исоб барои он лозим мебошад, ки зеро барои чунин намуди чорвои ?авон ва чорвои дар парваришбуда, ?ангоми ба?исобгирии воридшавии он дар ?исоби 11420 нарх?ои гуногун истифода мегарданд. Мисол, насли ?авон бо арзиши на?шавии арзиши аслии як сар, новобаста аз вазни насл ба?о дода мешавад. Афзоиши вазни зиндаи насли чорво бо арзиши аслии на?шави ба?о дода мешавад. Насли ?авони харидашуда бон архи ?а?и?ии харид ?абул карда мешавад. Чорвои калон ва чорои ?авони соли гузашта тавлидгашта дар аввали сол бо арзиши аслии миёнаи 1 сентнер вазни зинда дар соли гузашта ба?исоб гирифта мешавад.
Барои он, ки ?ар кадом намуди ?айвонот бо нархи якхела новобаста аз сарчашма?ои воридот ва ва?ти ?узури он дар хо?аги ба ?исоб гирифта шавад, бояд тартиботи ба?оди?ии ?айвонот бо арзиши аслии 1 сентнер вазни зинда дар мутоби?ат бо ?исоби арзиши ?а?и?ии вазни зиндаи ?айвонот ба ро? гузошта шавад..
Барои муайянкунии арзиши аслии 1 сентнер вазни зинда ба харо?от?о оиди афзоиши вазни зиндаи ин гурў?и чорво арзиши аввалаи ?айвонот дар аввали сол, арзиши ?айвоноти ба парвариш воридгашта ва варзиши насли соли ?ори ?амъ карда мешавад. Мабла?и ?осилгаштаро ба вазни зиндаи умумии саршумор та?сим карда мешавад. (вазни ба?ияи ?айвонот дар охири сол ?амъи вазни саршумори хори?гашта дар давоми сол бе афзоиши вазни зиндаи ?айвоноти нобудшуда). Бо ин арзиши асли ?амаи ?айвоноти хори?гашта аз хо?аг? (фурўхташуда, ба подаи асоси гузаронидашуда, кушташуда ва ?айра) ва дар охири сол бо?имонда вобаста аз вазни зиндаи он?о ба?о дода мешаванд.
МАШ?УЛИЯТИ АМАЛ? 10
?исобкунии арзиши асл? ва баромади ма?сулоти чорводор?
Арзиши аслии 1 сентнер вазни зиндаи чорво
Нишонди?анда?о | Ми?дор, саршумор |
Вазни зинда, сентнер |
Арзиш, |
Ба?ия дар аввали сол |
280 |
400 |
678 000 |
Дар давоми сол ворид шуд: |
120 80 |
26 |
52 000 |
?амъи воридот бо ба?ия |
480 |
1100 |
1998 000 |
Харо?от бо ба?ия |
480 |
1100 |
1998 000 |
Арзиши аслии 1 ц |
305 |
226 |
410497 |
Партов (нобутшав?) бе и вазни зинда |
5 |
4 |
7 265 |
Гузаронидан ба подаи асос? |
20 |
70 |
127 145 |
Ба?ия дар охири сол |
150 |
800 |
1 453 093 |
Тарафи воридоти ?адвал пурра ва харо?оти он барои ми?дори саршумор ва вазни зинда дар асоси маълумот?о оид ба ?аракати чорво аз рўи ?исоби 11420 пур карда мешавад. Та?симоти арзиши умуми чорво барои воридот, ба воситаи ?исоби 11420 (дар мисоли мо 1 998 000 сом., ки дар он арзиши афзоиши вазни зинда бо ба?ои на?шави дар давоми сол ворид гаштааст, то арзиши ?а?и?и дар охири сол исло? карда шудааст) барои вазни умуми зинда (дар мисоли мо 1100 ц), арзиши 1ц вазни зинда (дар мисоли мо 1816,36 сом.) муайян карда мешавад. Зарби арзиши асли ба вазни зинда дар ?исми харо?оти ?адвал мабла?и самти истифодаи ?айвонотро муайян мекунад.
?ангоми ?исоби арзиши аслии 1 ц вазни зинда истифода бурдани вормулаи зерин ?улай мебошад:
(3 + Сн + Сп + Спр): (Мк+Мв), где
3 - харо?от?ои барои афзоиши вазни зиндаи гурў?и ?айвонот;
С – арзиши чорво дар аввали сол;
Сп - арзиши саршумори воридшуда;
Спр - арзиши насли гирифташуда дар соли ?ор?;
Мк – вазни саршумор дар охири сол;
М – вазни саршумори хори?шуда дар давоми сол (бе афзоиши вазни зиндаи ?айвоноти нобутгашта).
КМРУ
?алли мисол?ои оиди баромади ма?сулоти чорво
Мисоли 1.
Объекти калкулятсияи барои рамаи асос? дар чорводории ма?сулоти шир? ин шир ва насл ба?исоб мервад, ки во?иди калкулятсиони барои он?о – 1 ц ва 1 сар мебошад. Мабла?и харо?от барои таркиби рамаи асосии чорвои калони шохдори (ЧКШ) барои ма?сулоти шир? равонашуда дар соли ?исобот? 6420600 сом. Дар дамови сол гирифта шуд: шир – 15 280 ц; насл – 620 сар бо вазни 186 ц; пору ба ба?ои меъёр? – 78 000 сом. Арзиши на?шав? 1 ц шир – 350 сом., 1 сар насл – 1050 сом.
Барои муайянкунии арзиши аслии шир ва насл усули омехтаи калкулятсияро истифода мебарем. Аз мабла?и умумии харо?от барои таркиби рамаи асос? дар давоми сол ма?сулот?ои иловаги (пору, пашм, пух)-ро тар? менамоем. Мабла?и бо?имондаи харо?оти ба ма?сулоти ?амрав (шир ва насл) мувофи?оянда, дар мутоби?ат бо харо?оти мубодилаи нерўи хўрока бо таносуби зерин та?сим карда мешавад: барои шир – 90%, барои насл – 10%.
Мабла?и харо?оти ?осилшудабайни ми?дори шир ва шумораи насли чорво чунин та?сим карда мешавад:
• мабла?и харо?оти ?а?и?? барои ма?сулоти ?амрав:
(6 420 600 – 78 000) = 6 342 600 сом.;
• та?симоти харо?от?ои ха?и?? байни шир ва насл:
5 708 340 сом. (6 342 600 сом. * 90%) – барои шир;
634 260 сом. (6 342 600 * 10%) – барои насл;
• арзиши ?а?и??:
1 ц шир – 373,58 сом. (5 708 340 сом. : 15280 ц);
1 сар насл – 1023 сом. (634 260 сом. : 620 сар).
Дар мо?и декабр дар маълумотномаи бухгалтер?, фар?ияти арзши калкулятсион? чунин навишта мешавад:
• барои шир – 360 302,40 сом. [(373,58 сом. – 350 сом.) * 15 280 ц] - бо усули мукотиботи иловаг?;
• барои насл – 16740 [(1050 сом. – 1023 сом.) * 620 сар] – бо усули «?алами сурх».
КМРУ
1. Музди ме?нати ?ар кадом коргар аз кадом нишонди?анда?ои зерин вобастааст:
а) аз ?иссаи шахси ва умумии кормандон;
б) аз ?иссаи ме?нати шахс? ва сифати ме?нат;
в) аз нишонди?андаи ме?натии колектив;
г) аз сифати ?иссаи ме?натии коргарон
2. Мукотиботи дурустро муайян намоед: «Музди ме?нати коргарони со?аи чорводор? ?исоб карда шуд»:
а) Дт 10730 Кт 22210
б) Дт 10732 Кт 22210
в) Дт 10733 Кт 22210
г) Дт 10731 Кт 22210
3. Объекти ба?исобгирии харо?от гуфта дар со?аи растанипарвар? чиро мегуянд:
а) зироат?ои ало?ида;
б) намуди кор?о;
в) намуди хизмат?о;
г) дар як?ояги пурраанд.
4. Мукотиботи дурустро интихоб намоед: «Харо?оти исте?локи техника?ои кишоварзии дар чорводори истифодашуда аз ?исоб бароварда шуд»:
а) Дт 10730 Кт 11100
б) Дт 10733 Кт 11100
в) Дт 10732 Кт 11100
г) Дт 10731 Кт 11100
5. Бо кадоме аз ин формула?о ма?мўи афзоиши вазни зиндаи чорво ?исоб карда мешавад:
а) Мк + Мв + Мп + Мн;
б) Мк + Мв – Мп – Мн;
в) (З + Сн + Сп +С пр) / (Мк + Мв);
г) (З + Сн + Сп +С пр) - (Мк + Мв)
6. Дар кадоме аз ин регистр?ои бухгалтер? ба?исобгирии синтетикии харо?оти исте?солоти ма?сулоти растан? бурда мешавад:
а) ?исобот?ои шахсони модд?;
б) журнал-ордери №10;
в) ведомости 12;
г) китоби анбор?.
7. Дар кадоме аз ин регистр?о маълумот?ои ?у??ат?ои ибтидоии харо?оти парвариши чорво ба?исобгири карда мешавад:
а) китоби № 18;
б) журнал-ордери 10;
в) журнал-ордери 11;
г) китоби асос?.
8. Ба?исобгирии харо?от?ои исте?сол? дар ташкилот?ои кишоварз? дар асоси кадоме аз ин ?у??ат?о амал? карда мешавад:
а) сабткунак?ои ба?исобгир?;
б) журнал-ордер?о;
в) ?у??ат?ои ибтидо?;
г) ведомост?о.
9. Дар кадом сабткунак ба?исобгирии ?исоби музди ме?нати коргарони кишоварз? бурда мешавад:
а) вара?а?ои хатсайри;
б) вара?а?ои ?исоби тракторист-мошинист;
в) табели ба?исобгирии ва?ти кор?;
г) китоби ?исоби музди ме?нат.
10. Мукотиботи дурустро муайян намоед: «Музди ме?нати коргарони растанипарвар? ?исоб карда шуд»:
а) Дт 10730 Кт 22210
б) Дт 10735 Кт 22210
в) Дт 10736 Кт 22210
г) Дт 10731 Кт 22210
11. Дар кадоме аз ин ?исоб?о ба?исобгирии харо?оти парвариши зироат?о ?исобгири карда мешавад:
а) счет 10732
б) счет 10730
в) счет 10731
г) счет 10733
12. Дар кадом сабткунак ба?исобгирии куллии харо?от?ои корхона?ои кишоварз? бурда мешавад:
а) китоби хазинав?;
б) ведомости 7;
в) журнал-ордери 10;
г) китоби асос?.
13. Бо кадоме аз ин формула?о арзиши 1 центнер вазни зиндаи чорво ?исоб карда мешавад:
а) Мк + Мв + Мп + Мн;
б) Мк + Мв – Мп – Мн;
в) (З + Сн + Сп +С пр) / (Мк + Мв);
г) (З + Сн + Сп +С пр) - (Мк + Мв)
Просмотр: 1684
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved