Дата: 2017-02-01
На?ша:
1.Пайдоиш ва вазифаи модда?ои дохили?у?айрав?
2.Дона?ои крахмал
3.Чакра?ои чарб?
4.Сафеда?ои дохили?у?айрав?
5.Кристалл?ои оксалати калсий
1.Пайдоиш ва вазифа?ои модда?ои дохили?у?айрав?. Модда?ои дохили?у?айрав? ин ?осилшавии гуногуни ноустувор дар ситоплазмаи ?у?айра- ма?сулоти мубодила , модда?ои захирав, ?изо? ва энергетик? (сафеда?о, рав?ан?о , карбогидрат?о, пигмент?о ва ?). ?осилшавии модда?ои дохили?у?айрав? дар ?у?айраи растан?бо консентратсияи локалии баъзе ма?сулот?ои мубодилаи модда?о дар ?итъаи муайяни ?итъа?о- дар ситоплоплазма, органелла?ои гуногун ва хеле кам дар ?илди ?ц?айра ало?аманд аст. ?амин изофа ?амъшавии модда?о аз мубодила баромад бештар ба такшиншав? ба намуди аморф? ё ба шакли кристал?о- модда?ои дохили?у?айрав? сахт ва моеъ буда , вале шакли муайяни моддаро дорад ва онро дар зери заррабин дидан мумкин аст.
Бо мав?удият, шакл ва та?симоти модда?ои дохили?у?айрав? бештар як намуд, авлод ва оилаи растаниро аз дигараш фар? кардан мумкин аст, ё бинобар он шинохтани модда?ои дохили?у?айрав?, тавсири шакл?ои он дар анатомии як ?иёси а?амияти калон дорад.
Дар муносибати вазифа модда?ои дохили?у?айрав? мувва?ат? шуда аз мубодилаи модда?о пайваста?о (модда?ои захирав? ё ма?сули охирини ма?сулоти мубодиларо дар бар мегирад. Ба категорияи якуми модда?ои дохили?у?айрав? дохил мешавад: дона?ои крахмал , чакра?ои чарб ва та?шини?ои сафеда: ба категорияи дуюм кристалл?ои баъзе модда?о модда?ои захирав? дар баъзе ?у?айра?ои растан? ?амъшуда метавонад, пеш аз ?ама ба ми?дори хеле зиёд , бинобар он як ?атор растани?о барои ?изои одам ва ?айвонот асосианд.
Дона?ои крахмал. Ин хеле па?ншудатарин ва му?ими моддаи дохили?у?айравии растан? ма?суб мегардад. Дар муносибати химияв? крахмал дар худ 1,4 дар глоекан – полисахарид, ба селюлоза монанд аз сад?о бо?имонада?ои глюкоз?, вале дар дона?ои крахмал ?айрипараллел?аз ?амдигар, бо радиус ?ой мегирад. Захира?ои крахмали растан? тан?о ба намуди дона?ои крахмал, типии асосии моддаи ?изоии захиравии ?у?айраи растан? вомехўрад. Вай аз ?ама пайвастаи му?ими ?изои ?айвон?ои алафхўр аст. Дона?ои крахмали ?алладонаги?ои нон (шол?, гандум, ?уворимакка), лўндак?ои картошка , мева?ои банан- манбаи асосии ?изо? мисоланд.Орди гандум масалан, ?ариб 3/4 аз дона?ои крахмал ва лўндак?ои картошка крахмал 20-30% - ро ташкил меди?ад.
Чи тавре, ки гуфта шуда буд дона?ои крахмал тан?о дар пластид?ои зиндаи ?у?айра дар стромаи он?о ?осил мегардад. Дар хлоропласт?о дар рўшно?дона (як ё чанд) крахмали ассимилятсион? (аввалин) , ки ?ангоми ма?сулоти зиёдатии фотосинтез – ?анд ?осил гардида , гузошта мешавад.?осилшавии крахмали ?айрифаъоли осмотикии баландшавии фишори осмотикии зарарнокро дар ?у?айра?ои фотосинтезкунанда пешгир? мекунад. Шабона кадоме, ки фотосинтез нест , крахмали ассимилятсион? бо ёрии фермент?о то ?анд гидролиз мегарданд ва ба дигар ?исм?ои растан? на?л мегарданд. ?а?ми хеле калонро дона?ои крахмали захирав? (дуюмин) со?иб мегардад: дар ?исми амилопласт?ои растан?, аз рўшно? ма?рум аз ?у?айраи фотосинтезкунанда ба ин ?о ?оришаванда, захира мешаванд. ?ангоми ба кор андохтани крахмали захирав? вай ?ам ба ?анд табдил мегардад. Крахмал моддаи захиравии асосии растан? мебошад.
?осилшавии дона?ои крахмал дар ну?та?ои муайяни стромаи пластид?о маркази ?осилшав? меноманд сар мешаванд. Расиши дона пайдар?ам дар атрофи маркази ?осилшав? бо ро?и ?абати нави крахмал ба кў?на гузошта мешавад. ?абат?ои омехта дар як дона нишондоди шикаста?о гуногун дорад. Бо расиши дона?ои крахмал ?а?ми амилопласт зиёд, строма бошад хурд мегардад.Дар пластид?ои думембранадор ?амон ?адар баъзан крахмал зиёд мегардад, ки строма ?ариб фар? карда намешавад.
Дона?ои крахмал хосияти кристалл?оро дорад он ба тартиб ?ойгиршавии молекула?ои крахмал вобаста аст. Дар рўшно? ?утби гашта он?о рўшнои шикасти дубораро меди?анд, дар нати?аи он чиллики сиё? бо буридани рўшно? дар маркази донаи крахмал ?осил мегардад. Аз дигар тараф донаи крахмал хосияти каллоид? дорад. Масалан, ба ?ама маълум аст, хосияти крахмали картошка дар оби гарм меравад, барои тайёр намудани клейстер истифода мебаранд.
Шакл, андоза, шумора дар аминопласт ва сохт (?олати маркази ?осилшав?, ?абатнок?, мав?удият ва набудани тар?иш) дона?ои крахмал бештар барои намуди растан? ва баъзан барои навъи ?амон як намуд махсусият аст.
Одатан дона?ои крахмал шакли курашакл, байзашакл, линзашакл (вобаста ба намуди растан?, расм.) лекин дар картошка вай нодуруст аст. Агар дар аминопласт бисёр марказ?ои ?осилшав? гузошта шавад (дар шилонат- то чанд ?азор). ?ангоми фаровон крахмал ?амъшавии дона?ои крахмал бо ?амдигар бархўрда шакли гексогениро (расми 28,2) мегирад. Ма?мўи дона?ои крахмали ?амин гуна аминопласт донаи крахмали мураккаб меноманд (шол?, ?ави ?уртумон, мар?умак). Донаи крахмали калон (то 100 мкм) барои ?у?айраи лўндаи картошка, дар донаи гандум ва ?авдор он?о ду андоза доранд- хурд (2-9 мкм ) ва калонтар (30-45 мкм). Барои ?у?айраи донаи ?уворимакка дона?ои крахмали хурд (5-30мкм) хос аст.
Захираи крахмал дар донаи узв?ои растан? ба таври васеъ па?н гардидаанд вале дар тухм?о хеле дар навда?ои зеризамин? (лўндак?о, пиёзак?о, кундареша?о) паренхимаи бофта?ои гузаронандаи реша ва пояи растани?ои дарахт? бой аст. Дар тухм?о нисбатан бештар дар ?алладонаги?о, мар?умаки?о, лўбиёги?о ва баъзе дигар оила?о) ?амъ мешаванд. Аз узв?ои зеризамин? бахусус аз крахмал бой лўндаи картошкаро ?исо?идан ба маврид аст.
?атра?ои рав?ан. ?атра?ои рав?ан дар ?амаи ?у?айра?ои растан? дидан мумкин, вале шумора ва андозаи он гуногунанд. Бештар аз он?о тухм ва мева?о ба назар мерасанд, ки он?о бо ?а?ми худ ма?мўи бартаридоштаи протопласт аст.
Бисёрии рав?ан?о дар шакли ?атра?ои рав?ан дар тирамо? дар паренхимаи чўби як ?атор растани?о ба монанди сўзанбаргон, тўс, ва булут ?амъ мешаванд. Умуман рав?ан дар намуди ?атра?ои рав?ан баъд аз крахмал дуюмин моддаи ?изой?ба шумор меравад. Тухми баъзе растани?о (офтобпараст, пахта, арахис) то 40% рав?ан аз массаи хушки модда дошта метавонад. Аз ин ли?оз рав?ани растаниг? асосан аз тухми растан? мегиранд.
?атра?ои рав?ан мувофи?и ?оида дар гиалопазма ?амъ мегардад. Он?о танаи курашакл одатан андозаи субзаррабин?доранд (расм.). Дар заррабини рўшно? он?о ?амчун ну?таи рўшнои шиканандаи пур?увват намуддор мегарданд. Баъзан барои шакли ?атра?ои рав?ан он?оро сферосома низ меноманд.
Сафеда?ои захирав? дар намуди аморф? ё такшини?ои кристал? гуногуншакл ва сохт дошта дар органелла?ои гуногуни ?у?айра ?осил мешаванд. Шакли кристалиро дар ядро – дар нуклеоплазма баъзан дар фазои наздинуляр? (?адуд?ои барг?ои сафедор, ма?бали рус?) дидан мумкин аст. Кристалл?ои сафеда дар гиалоплазма (лўндаки картошка, паренхимаи сутунчаи лилия), стромаи пластид?о (?у?айра?ои лейкопласти решаи лўбиё, ?узъ?ои ?албермонанди растани?о якпаллаги?о) дар васегии систери?ои решаи кулуми эндопламатик? (?у?айра?ои решаи бисёрии чилликгулон; ?адуд?ои барги ?улба) матрикси периоксисома ва митохондрия кам ба назар мерасад. Дар вакуола?о ?ам дар шакли аморф? ва ?ам дар кристал? вомехўрад.
Андозаи кристалл?о аз 8 то 12 мкм мерасад. Он?о одатан дар ?амаи ?у?айра?ои растан? ?осил намегардад. Он?о бештар дар ?у?айра?ои захиракунандаи тухми хушк дар намуди дона?ои алейронй меноманд (юн. Алейрон-орди гандум) ё таначаи сафедаг? вомехўранд.
Просмотр: 1920
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved