Дата: 2016-12-01
Муcли?иддин Аб?му?аммад Абдулло? ибни Мушрифиддин ибни Мусли?иддин Саьдии Шероз? соли 1184 дар маркази Форс — ша?ри Шероз ба дунё омадааст. Аз р?и гуфтаи худи Саъдии Шероз? хонаводаи ? ба таба?аи зиёиён тааллу? дошта, падару бобоёнаш аз арбобон ва донишмандони дин будаанд:
?ама кабилаи ман олимони дин буданд, Маро муаллими иш?и ту шоир? ом?хт.
Та?сили ибтидоии Саъд? дар зодго?аш гузаштааст. Дар пешравии маънавии ? ?иссаи падараш хеле бузург буд. Баъд?о суханвари бузург бор?о ба хотир меорад, ки ч? навъ падараш ?ро ба ом?хтани илм, анд?хтани дониш ва ?урмати муаллиму устод ташви? мекард. ? он ла?за?оро ба хотир оварла, бо камоли фахр мег?яд:
Ман он ra? сари то?вар доштам, Ки cap дар канори падар доштам. Агар дар ву?удам нишаст? магас, Парешон шуд? хотири чанд кас.
Мутаассифона, айёми к?дакии бофаро?ати Мусли?иддин дер давом намекунад. Та?рибан дар 12-13 солагии ? падараш аз олам мегузарад. Чашидани за?ри ятим? тамоми умр ?ро дар хотир мемонад. ?атто соли 1257 шоир ба ин мусибати айёми бачагии худ ишорат намуда, навишта буд:
Маро бошад аз дарди тифлон хабар. Ки дар хурд? аз cap бирафтам падар.
Марги падар зиндагии хонаводаро дигаргун сохт, Бародари Мусли?иддин хонданро партофта, ба д?кондоре шогирд истод, то маоши оиларо таъмин намояд. Мусли?иддин баръакс ба хондан бешгар ме?р монда. баъди дар тахсил аз тамоми имконият?ои Шероз истифода бурдан барои хонданро давом додан дар охир?ои асри XII ро?и Ба?додро пеш гирифт. Вай ба мадрасаи калонтарини Ба?дод Низомия, ки аз тарафи Низомулмулки Т?с? (1017-1092), вазири Салчу?и?о сохта шуда буд, дохил шуда, та?сили худро давом дод. Мадрасаи Низомия аз мадраса?ои дигари Ба?дод бо он фар? мекард, ки маш?уртарин олимони замон дар он дарс мегуфтанд. Адабиёт дар доираи мударрисон ва дониш??ёни он ма?оми азим дошт. Дар китобхонан Мадраса беш аз 200 000 ?илд китоб?ои ?алам? ниго? дошта мешуд. Дар са?ни Мадраса муло?от?о, ваъзг?и?о ва ба?с?ои а?оиб барпо мегардиданд. Саъд? дар нн му?ит тарбия меёфт ва чун дониш??и пеш?адам маош (идpop) мегирифт. ?ангоми та?сил дар Мадраса Саъд? ба тасаввуф ва ирфон майл намуда, таълимоти Абдул?одири ?елон? (ваф. 1127)-ро пазируфт. Ни?оят дар сол?ои 1215-1216 Саъд? аз Ба?дод ба саё?ат баромад. Вай аввал ро?и ша?р?ои му?аддаси мусулмон? Маккаю Мадинаро пещ гирифт. Дар ибтидо Саъд? фа?ат нияти ?а? дошт. Вале дар тули ро? ? бо мардумони гуногун вох?рда, дар бисёр ма?фил?о ма?лис?ои ваъз орост, осори харобию зулмро дида, бо наси?ат?ои ?акимонаи худ мехост, ки ба дарди мардум мар?ам шавад. Бинобар ?амин сафари ? бо ?а?гузор? ба охир нарасид. Шоир саё?аташро ?ариб чи?ил сол давом дода, пиёда ва ?амро?и корвониён ?и?озу Шом, Мисру Фаластин, вилоят?ои Ма?рибу Озарбой?он, Арманистон, Осиёи Хурду Эрон, Мовароунна?ру Хуросон, ?ош?ару Хиндустон, ?абашистону Африкои ?ануб? ва ?айраро давр зад. Хангоми ин сафар?о Саъд? аз хали?и Форс, ба?р?ои Уммону Миёназамин, Сурху ?инд ва ?айра низ убур кард. Баъди истилои му?ул бисёрии нн кишвар?о холати ?узноваре доштанд. Вале Саъд? ?ангоми исти?оматаш дар ша?р?ои Балху Бомиён, Исфа?ону Рай, Табрезу Байла?он, Басраю К?фа, Днмиш?у Байтулму?аддас, Диёрибакру Баълабак, ?охираю ?алаб, Тароблису ?уния, ?ошгар ва ?айра бештар ба гуфтани ваъз маш?ул мешуд. Дар нн ?а?онгард? Саъд? аз хал??ои гуногун меом?хт, та?риба меанд?хт ва донишу та?рибаи хосилкардаи худро ба он?о меом?зонд. Дар суханрони?ои Саъд? тар?иби донишу ?унар, ташви?и ом?хтани илм тал?ини одамгар?, ситоиши сул?у сафо ва осоиш ма?оми асос? дошт. Вай зулм, таадд?, ?а?олат, хиёнату ?иноят ва ?ангро ма?кум мекард.
Ин замони ?атлу ?орат ва талаю торо?и му?ул буд, ки ?ариб баьди 40 соли cap шуданаш сояи шуми он ба Ба?дод низ расида, соли 1258 ша?рро ба харобазор табдил дод. Саъд? натан?о бо нафрат истилои му?улро ма?кум мекард, балки ни?оди нопоки хиёнаткорони ма?аллиро низ, ки бо истилогарон зуд забон як мекарданд, фош намуда, хал?ро хабар медод, ки аз ин турфа мардум бархазар бошанд:
Биш?й, эй хирадманд, аз он д?ст даст. Ки бо душманонат бувад ?амнишаст.
Дар давоми сафари чи?илсолаи худ Саъди бор?о ба душвори?ою ма?румнят ва азобу кулфат?о гирифтор шудааст: Аввалан, ? дар сафар?ояш бо дуздону ро?занон р?бар? шуда, шахсан корвонро аз он?о на?от меди?ад. Faйp аз ин, ? дар мадраса?о, мусофирхона?о ва ?озихона?ои мамлакат?ои гуногун, бо мулло?ои расм?, фа?е?он, р??ониёни тангназар, шайхон ва дарвештарошон мунозира?ои оштинопазир ороста, го?е корро то ба задух?рд ва дастбатиребон? мерасонад. Вале дар ин талош?о то ?олиб наояд ва ра?ибашро торумор накунад, аз ? даст намекашид. Му?орнбаи то дами ?алаба талаботи ахло?? ва рафтори писандидаи Саъдист. Ин сифати ? дар ?икоят?ои «Фа?е?и к??на?омаи тангдаст» (Б?стон) ва «?идоли Саъд? бо муддаъ? дар баёни тавонгарию дарвеш?» (Гулистон) бар?аста ?увайдо мегардад. Аз ин гузашта, ? дар Искандарияи Миср баробари тамоми хал? за?ри ?а?тию гуруснагиро мечашад, дар ?азираи Кеши хали?и Форс ме?мони савдогари мумсике шуда, ?ангоми сафараш аз Димишк ба Фаластин дар ?анги зидди салибдорони фаранг? иштнрок намуда, ба дасти он?о асир меафтад. Дар Санъо, ки яке аз ша?р?ои Яман буд. писари ягонаи ? дар хурдсол? вафот мекунад:
Ба Санъо-дорам тифле андаргузашт, Ч? гуям, к-аз онам ч? бар cap гузашт!
Навнсанда дар мнёнаи сол?ои 50 асри XIII дар ша?ри Димиш? манзил гирифт. Вай дидаю шунида?ояшро ба риштаи назм кашида, соли 1257 дар ин г?шаи ороми дунёи онр?за бузургтарин асари манзуми худ Б?стонро ба охир расонда, онро ба ?окими Форс Аб?бакр ибни Саьди Занг? (1226-1260) ва писари ? Саъд ибни Аб?бакр, ки баьди 12 р?зи марги падараш вафот кард, бахшид.
Сабаби Б?стонро ба ?окими Шероз бахшидани Саъд? он буд, кн Аб?бакр ибни Саъди Занг? дар тамоми Осиёи Миёна, Хуросон ва Эрон ягона ?окиме буд, ки бо тадбире соли 1226 Форсро аз торо?и му?улон на?от дода буд. Ин во?еа сабаб шуд, ки натан?о як ?исми Эронзамин, балки як ?иссаи му?ими мероси фикрии хал??ои эронинажод аз нест шудан ра?о ёбад.
Охири соли 1257 с аввали соли 1258 Саъд? баъди та?сили илм, сафар?о, саёхат?о ва ?ариби?ои 60-сола ба ватани аслии худ Шероз баргашт. Саъд? дур аз ватан бошад ?ам, медонист, ки аз соли 1203 то соли 1223 Шероз шаш бор аз тарафи Хоразмшо?иён ва атобакони Озарбой?он истило шуда буд. Хавфи торо?и му?ул низ ба он та?дид мекард. Вале ? чун ба ватан баргашт ва онро дар осоиш ёфт, ни?оят Шодмон шуд:
Чун боз омадам, кишвар осуда дидам Зи гургон бадар рафта он тез?анг?.
Саъдни Шероз? соли 1258 дар муддати се мо? шо?асари ?а?оншумули дигари худ Гулистонро навишта, онро низ ба Аб?бакр ибни Саъди Занг? бахшид. Вале ва?те ки ин ?оким ба ? таклиф намуд, ки дар сафи дарбориёни вай ?арор гирад, Саьд? хо?иши ?ро напазируфт.
Суханвари ном? ба истиснои як сафари к?то?муаддат ба Арабистону Озарбой?он расо чи?ил соли ба?ияи умри худро дар Шероз гузаронд.
Манзили Саъд? як фарса? дуртар аз ша?р вокеъ гардида буд. Орифону фозилон, шоирону адибон ва шогирдон с??бати ?ро барои худ табаррук медонистанд.
Вафоти Саъдии Шероз? шаби сешанбеи 9 декабри соли 1292 иттифо? афтод. ?ро дар мавзеи Мусаллои Шероз ба хок супурданд. Мар?ади ? акнун тавофго?и а?ли дил аст. Азбаски Саъд? 108 сол умр дидааст, дар байни хал? ибораи «умри Саъдиёна» маш?ур аст. Муроди бисёр одамон ба ин гуна син расидан аст.
Д?ст машмор он ки дар неъмат занад, Лофи ёрию бародархондаг?. (Саъд? Шероз?)
Чу инсонро набошад фазлу э?сон, Ч? фар? аз одам? то на?ши девор. (Саъд? Шероз?)
Дур?? одамиро кунад беви?ор, Дур?? одамиро кунад шармсор. (Саъд? Шероз?)
Просмотр: 5072
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved