Шўъбаи замбўру??о
Дата: 2016-10-17
Замбўру??о рустании дара?аи пасти бе хлорофил буда, бо ро?и гетеротроф? ?изо мегиранд. Замбўру?хо ба 6 синф та?сим мешаванд:
1. Хитридиомисет?о
2. Оомисет?о
3. Зигомисет?о
4. Аскомисет?о
5. Базидиомисет?о
3. Дейтромисетхо.
Замбўру??о зиёда аз 100000 ?азор намудро дар бар мегиранд. Илме, ки замбўру??оро меомўзад, микология номида мешавад. Пайдоиши замбўру??о ?оло маълум нест, Баъзе миколог?о тахмин мекунанд, ки замбўру??о аз гурў??ои гуногуни обсабз?о пайдо шудаанд. Наздикии замбўру??о бо обсабз?о аз он ша?одат меди?ад.
1.Пластид надорад.
2.Дар ?у?айрааш гликоген надоранд.
3.Бо ?ойгиршавии ?амчинак.
Замбўру??о аз гиф ва миселия?о иборат мебошанд. Замбўру??о тарзи ?аётгузаронии гетеротроф?:- cапрофит? ва паразит? доранд.
Танаи вегетативии замбўру??о мисемий номида мешавад.
Миселий аз тор?ои шохронда иборат аст, ки он гиф номида мешавад. Замбўру??ое, ки дар ?ой?ои нам зиндаг? мекунанд, ядро доранд. Бисёрии замбўру??о аз бо?имондаи мурдаи рустани?о ?изо мегиранд. Ин хусусияташон ?изогирии сайрофит? мебошад. Замбўру??ои сайрофити фермент?о доранд, ки он?о девораи ?у?айраи селюлозаг? ва лигниниро вайрон мекунанд. Зиёда аз 10?азор намуди онхо ба рустани?о паразит? мекунанд. Камтар аз 1000 намудашон ба одам ва ?айвонот паразит? мекунанд. Бисёрии замбўру??о бо обсабз?о ва рустани?ои дара?аи ол? ?аёти як?оя мегузаронанд. Симбиози замбўру? бо обсабз ба гурў?и махсуси рустани?о-лишайник?о-гулсалр?о оварда расонд.
Афзоиши вегетатив? бо ёрии ?исми миселий и?ро мегардад. Афзоиши ?айри чинсй бо ёрии спора?ои гуногуни дар миселия тара??? кунанда, спора?ои эндоген?, конидиоспора?о-спора?ои эндогени? занчирмонанд дар конидия?о бо ро?и мугчарони ?осил мешаванд.
Афзоиши ?инс? - дар замбўру??ои паст раванди ?инс? гуногун мешаванд: - изогам?, хологам?-зигогам?, оогам? мешаванд.
Спора?ои афзоиши ?инс? ба 2 тип ?удо мешаванд:
А) аскоспора?ои эндоген?
Сумка бо 8 ?у?айра?ои махсус ?осил мекунанд.
Б) базидиоспора?о бо ро?и эндогени ?осил мекунанд
Яъне 4 тог? ?у?айра?ои махсус.
Замбўру??о сохти якхела дошта, он?о асосан аз миселия иборат буда ба ду ?исм ?удо мешаванд, яъне танаи меваг? ва танаи вегетатив?. Танаи мевагии замбўру? ин аз печу тоб хўрдани тор?ои миселий ташакул ёфтаи махсус ?исоб мешаванд. Баъзе ва?т?о массаи асосии замбўру?ро танаи меваг? ташкил меди?ад. Танаи мевагии замбўру?и калпо?дор ё миселияи вай дар замин меистад. Гифи миселияхо бо магзи субстракт дохил шуда, бо воситаи он?о об ва намак?ои минералиро ?аббида мегиранд. Миселияи замбўру??о як?у?айраг?, бисёр?у?айраг?, яксола ва бисёрсола шуданашон мумкин аст. Баъзе вакилони ин?о гиф ?осил намекунанд. Дро??и ?учайраи замбўру??о иборат аз ?илди муста?ками хитин, ситоплазма ва якчанд ядро мебошанд. Рангорангии замбўру??о ба пигмент?ои гуногуне, ки дар ?илди ?учайра чамъ мешаванд, вобастаги доранд.
А?амияти хо?аг? ва биологии замбўру??о.
Замбўру??о дар гардиши модда?о дар табиат роли калон мебозанд. Он?о модда?ои органикиро минерализасия мекунанд, бо?имондаи мурдаи рустани?оро барои ?изои рустани?о мувофи? мекунанд. Дар ?абати болоии хок махсусан замбўру??о, бактерия?о ?ойгиранд, ки он?оро ризосфера номида мешавад. Замбўру??о барои рустани?ои дара?аи ол? ва мубаддалкунии модда?ои органикии мураккабро ба содда ё одд? гардонидан шароитро бе?тар мекунанд. Замбўру??о туршшавии спиртиро ба амал оварда дар саноати нонпаз?, печенепаз?, барои саноати винобарор?, квас?осилкун?, спирт?осилкун? истифода мебаранд. Замбўру??ои ?алпо?дор а?амияти хўроки доранд. Баъзе намуди замбўру??оро барои ?осил кардани дорувор - антибиотик?о истифода мебаранд.
Зарари калон ба хо?агии хал? низ мерасонанд, дарахтонро нобуд месозанд. Баъзе намудашон касалиро дар пўст ва мўи инсон ва ?айвонот оварда дар танаи организм?о реаксияи туршро ба ву?уд оварда, бактерия?ои патогениро ниго? медоранд.
Адабиёт: са?ифаи 262-265.
Замбўру??оро аз аввали фасли ба?ор то охири тирамо? дар ?ар гуна бо?у ро?от, бешазорон, мар?зорон, доманакў??о, дашт?ои баландкў? ва дигар ?ой?ои сернам дарёфт кардан мумкин аст. Асосан, замбўру??о организм?ои гетеротрофи буда, ба таври сапрофит? ва дар тана, поя, гул?о, тухм ва мева?о ё дар дигар узв?ои рустани?о ё худ дар бадани ?айвоноту одам ба таври муфтхўр? ?аёт ба сар мебаранд. Бояд гуфт, ки замбўру??о аз рўи баъзе хусусият?ояшон /?илди ?у?айраг? доштан, тарзи ?абиши модда?о ва аз як ?ой ба ?ои дигар накўчидани бештари намуд?ои он?о ба рустани?о шабо?ат ди?анд, аз рўи ?изогирии гетеротроф?, пайдо кардани мочевина дар мубодилаи модда?о, рўйпўши хитин? доштан ва гликогенро захира карданашон ба олами ?айвонот наздик? доранд. Нисбати замбўру??о дар ин рўз?о а?идае ?аст, ки он?о ?ам аз рустани?о ва ?ам аз ?айвон?о ба кулл? фар? доранд ва он?оро ?амчун олами ?удогонаи олами замбўру??о бояд шинохт. Оре, он?о организм?ои ?адимтаринанд, ки пеш аз ба олами рустани?о ва ?айвонот ?удо шудани олами органик? ба ву?уд омадаанд. Замбўру??ои нисбатан номуташаккил талломи як?у?айрагии микроскоп? доранд.
Дар ситоплазмаи ?у?айраи замбўру?о рибосома?о, митохондрия?о, аппарати Гол??, тўри эндоплазматик?, вакуола?о ва модда?ои иловагии глюкоген?, липид?о, валютин ва ?айра мав?уданд. Зооспора?о ва гамета?ои он?о ?амчинак доранд. ?амчинак?о метавонанд суфта ва ё пармонанд шаванд. Замбўруи?о ба таври нашв?, ?айри??инс? ва ?инс? афзоиш мекунанд. Агар афзоиши нашвии баъзеи намуд?о бо канда шудани ?исм?ои ?удогонаи таллом идома ёбад, ?исми дигари намуд?о масалан, хамиртуруш?о ба таври му?чабанд? ва сеюми?о бо пайдо кардани хломидоспора?о ?у?айра?ои ?илди муста?кам доштае, ки барои шароити номусоидро гузаронидан пайдо мешавад, ан?ом меёбад.
Синфи хитридиомисет?о 300 намудро дар бар мегиранд. Танаи меваг? доранд. Афзоиши ?айри?инс? бо зооспора?ои як?амчинак мегузарад. Афзоиши ?инс? бо ро?и изогам? мегузарад. Бисёрии намояндагони синфи хитридиомисет?о ба обеабз?о, рустани?ои рўизамин?, парник?о, рустани?ои полиз? – карам хусусан, ба замбўру?и олпидий паразит? мекунад. Ин замбўру? касалиро ба ву?уд меорад, ки онро"поячаи сиё?"меноманд.
Танаи вегетативии паразити олпидий дар ?у?айраи эпидерма?о ё ки паренхимаи пўстло?ии рустани?ои ?авон тара??? мекунанд. Ядро дар нати?аи та?симшав? афзоиш мекунад. Баъд бо ?илд пўшида шуда ба зооспорагий мубаддал мешавад. Дар зооспорангия гарданаи дароз ?осил мешавад, бо воситаи ин гардана спора?о ба берун ба оби лойдор мефароянд. Зооспора?ои як?амчинак ба рустании нав ба эпидермисаш мечаспад. Тара??иёти зооспорангияи нав сар мешавад. Агар шароит хуб бошад, тара??иёт 2-3 рўз давом мекунад. Раванди чинс? изогам? мебошад. Гамета?о омўзиш карда, планозиготаро ?осил мекунанд, ки ду ядро ва ду ?амчинак дорад. Ядро ва зигота ба таври редуксиони та?сим шуда паразит ?осил мешавад. Аз зооспорангия зооспора?о тара??? мекунанд.
Ро?и мубориза бо олпидий ?амеша гармхоне ва парник?оро нам ниго? дошта хокро бо формалин дизенфексия кардан лозим аст. Дигар намояндаи ин зер синф раки картошка мебошад. Зооспора?ои паразит ба ху?айраи лундаи картошка дохил шуда, он?о ?а?ман васеъ мешаванд. Ху?айра?ои нобудшудаи бофта бисёркарата та?сим шуда ба ?осилшавии лундак?ои бар?астаи сабзида оварда мерасонад. Лўндаи нобудшуда крахмали кам дорад. Дар он?о систа?ои паразит мав?уд аст. Он?о то да? сол фаъолияти ?аёташонро ниго? медоранд. Дар нати?аи афзоиши ?айри ?инс? гурў?и бисёри зооспорагия?о ?осил мешаванд. Раванди ?инс? изогам? мебошад: зигота ду ?амчинак дорад ба лўндаки картошка дохил мешавад бо ?илд пўшида шуда зимистонро аз сар мегузаронад. Раки картошка дар ШМА, Европои Шар?? па?н шудааст. Ро??ои мубориза бо ин паразит чунин аст:
1. Коркарди хок бо химикат?о
2. Селексияи рактобоварии сорт?ои картошка
Зерсинфи Оомисетхо – Oomycetidae. Намоянда?ояш миселия?ои на?з тара??? карда доранд. Гиф?ояшон ядрои бисер доранд. Зигота диплоид? дар ва?ти сабзиш та?симоти редук?ион? ба амал меояд. Сикли ?аётиашон бисёртар дар об мегузарад. Раванди ?инсиаш изогам? буда, дар ?илди гиф хитин дида намешавад. Селюлозо дошта, зооспора?о ?осил мекунад. Афзоиши ?айри ?инси бо конидилспора?о мегузарад. Намояндаи ин зерсинф сапролегния мебошад. Дар обанбор?о ?амчун сапрофит /дар мурдаи ?ашарот пашша/ ?амчунин дар тухми мо?и?о – икра дучор мешавад. Дар афзоиши ?/?инси зооспора?ои ду?амчинакдор иштирок мекунанд. Дар афзоиши ?инс? дар гиф?о оогон? ва аншеридий ?осил мешавад. Оогони шакли шармонанд дорад дар дохилаш якчанд ?у?айратухми як ядрог? ?осил мешавад. Гиф ва антеридияаш шакли дарозрўя дошта дар оогония расиш мекунад. Аз он моеъ бо як ядро ба ?учайратухм меафтад. ?у?айраи бордоршуда бо ?илд пўшида шуда ба ооспора?о мубаддал мешаванд.
Просмотр: 2485