Па?ншав? ва а?амияти обсабз?о
Дата: 2016-10-17
Бисёрии обсабз?о дар об месабзанд, хусусан дар оби дарё?о, кўл?о, ба?р?о ва обанбор?о. Обсабз?о дар рўи об шино мекунанд, баъзан дар каъри об манзил мегиранд. Обсабз?о рустани?ои фотосинтезкунанда мебошанд. Он?о то чу?урии 30 метри ба?р зиндаг? мекунанд. Обсабз?ои сурху ?игарранг то чу?урии 100-200 метр, баъзе намудашон то чу?урии 500 метр зиндаг? мекунанд. Дар ?арорати пасти хломидомонадаи барфи зиндаг? мекунад. Обсабз?ои зангор дар ?арорати 85-95 г/с ?аёт мегузаронанд. Обсабз?о дар хоки нав низ зиндаг? мекунанд. Дар ?авои атмосфера обсабзи хлорела зиндаг? мекунад. Обсабз?о дар хок?осилкун? а?амияти калон доранд. Он?о обро бо оксиген бой мегардонанд. Обсабз?о хуроки мо?и?о ва паррандагон мебошанд. Аз обсабз?ои хушконидашуда орд мегиранд, ки онро барои хурокии чорвои хо?агии ?ишло? истифода мебаранд. Хокистари обсабз?ои сурх ва ?игараррангро ?амчун ашёи хом барои ?осилкунии бром ва йод истифода мебаранд.
Масъалаи пайдоиши обсабз?о, тара??иёти он?о ало?аи хешагии онхо ?алли худро наёфтааст. Дар ?алли масъала ду назария па?н шудааст:
1. Пайдоиши обсабз?о ба организм?ои як?у?айрагии ?амчинакдори автотрофи вобаста карда мешавад.
2. Пайдоиши обсабз?о ба пайдоиши синбиотики доштани он?о вобаста мекунанд. Аз рўи ин масъала, яъне оиди пайдоиши обсабз?о олимон А.Пашер, Б.Фотт ва дигарон кор кардаанд.
Дар асоси кори худ дар раванди эволютсия аз ?ама тара??икардатарин обсабз обсабзи сабзро мешуморанд. Олим Зеров Д. кор?ои олимонро ?амъбаст намуда, ба чунин хулоса омад, ки обсабзи сабзро авлоди аввалини рустани?ои дара?аи олии спораовар ?исобид. Инсон аз давра?ои ?адим ба обсабз?о сару кор дошт ва мардуми дар со?или ба?р ?аётгузаронанда, хусусан Япония обсабз?оро дар хо?агии худ истифода мебурданд. Лекин дар он ва?тхо фанни алгология ву?уд надошт. Алгология ?амчун фан асоси худро дар нимаи асри ХVIII аз соли 1753 сар намуд. Дар ?амон ва?т Карл Линей обсабз?оро ба синфи 24 ?амчун катори обсабз?о нишон дода буд. Бо фа?миши К. Линей ба ?атори обсабз?о мо?и?ои ?игар?, гулсанг?о ва обсабз?ои ?а?и?? дохил мешаванд. Аз соли 1800 то соли 1875 тад?и?отчиёни зиёд дар ин со?а кор кардаанд. Хусусан тад?и?отчиён Агард?о, олими немис Кютсинг бо атлами бистомаи худ таблитсаи обсабз?ои ба?ри ва оби ширинро тасвир кардааст. Кашфиёти олимон зарурияти ба гурў??о ?удо кардани обсабз?о ба миён омад. Олими англис Гарвий ранги талломро ба эътибор гирифта, ?амчун аломати фундаменталии ба гурў??о ?удо карданро обсабз?о ?исобид. Дар нимаи дуюми асри ХIХ ани? карда шуд, ки раванди афзоиши ?инс? ва ?айри?инсии обсабз?о кашф карда шуд. Аз тарафи олим Шмид якумин маротиба омўхташавии ядро ва ?осилшавии зиготаро дар обсабзи сабзи спирогира муайян кард. Шмид муайян кард, ки ?у?айра?ои баъзе обсабз?о бисёрядрог? мебошанд. Мисол: кладофора. Аз соли 1945 сар карда, барои омўзиши ?у?айра?ои обсабз?о микроскопи электрон? истифода бурда шуд ва метод?ои кишти обсабз?о дар шароити лаборатор? гузаронида шуд, ки ба ин кори олими намоёни Осиёи Миёна дар Ўзбекистон академик Музаффаров мисол шуда метавонад.
Просмотр: 2489