Ма?сад ва вазифаи фанни ботаника
Дата: 2016-10-12
Ботаника - илм дар бораи рустани буда, вай ?исми асосии биология мебошад. Рустани?о ба инсон, хўрок, баъзан пўшок барои аз касали?о пешгири ва табобат кардан лозим буд. Бинобар он инсон рустани?оро аз захр?, шифог? ва хурок? фарк карда тавонистанаш лозим буд. Ботаника - илм дар бораи рустани?о буда, та?рибан 2300 сол пеш пайдо шудааст. Асосгузори ботаника ходими илмии олами ?адим Аристотел ва Теофраст мебошанд. Он?о то 600 номгўи рустани?ои фоиданокро медонистанд. Аз ин хулоса мебарояд, ки илми ботаника чун илми умуми дар нати?аи талаботи та?рибаи инсон пайдо шуд. Вазифаи умумии ботаника омўзиши на тан?о рустани?ои ало?ида, балки ?амоати рустани?ои ?ангалзор?о, чаманзор?о ва биёбон?о мебошад. Рустани?ои ?озираи ба?ру хушки?о ма?сули инкишофи дуру дарози таърих? мебошанд. Рустани?о аввалин маротиба дар му?ити об?- бахр?о пайдо шуда, сонитар дар хушк? сокин шудаанд. ?амаи таърихи сайёраи мо ба якчанд эра?о ва давра?ои геолог? ?удо шудаанд. ?ар кадоми он?о ба худ хос шакл?ои рустани?о, шўъба ва тип?оро доранд. Чор давраи асосии тара??иёти олами рустани?о фар? карда мешаванд:
1. Обсабз? ё давраи об? (аз эра?ои протерозой то давраи силур? ва давраи полеозой)
2. Давраи сархастамоён (аз давраи силур? то охири полеозой)
3. Давраи рустани?ои лучтухмон (аз давраи перми полеозой то давраи мели мезозой)
4. Давраи пўшидатухмон, ё ки рустани?ои ?а?и?ии гулдор (аз давраи мел то замони ?озира)
?аёти инсон ба рустани?о, хусусан ба пўшидатухмон вобаста аст. Барои дастгирии ?аёт аз олами минерал? об асос? ?исоб меравад. Рустани?о дар ?ама ?ой дар табиат па?н шудаанд. Рустани?о дар биёбон?ои хунуки Арктика ва Антарктида, атмосфераи ?аво, бактерия?о, замбўру??о ва вирус?о мав?уд мебошанд, ки он?о ба равиши ?аво па?н мешаванд. Омўзиши таркиби намуд, тарзи ?аётгузарон? ва па?ншавии он?о асоси илми аэробиология мебошад. Дар нати?аи анализи махсуси мутахассисон маълум гардид, ки дар 1 м2 ?аво да??о, сад?о, ?азор?о бактерия?о, замбўру??о, вирус?о мав?уданд. Маълум шуд, ки одам дар як нафасгири 400-600 бактерияро нафас гирифта, 2-3 тояшро мебарорад. Микроб?о дар хок дар раванди хок?осилкун? роли калонро мебозанд. Дар хок чун дар атмосфераи ?аво микроб?о ?архела па?н шудаанд. Мувофи?и нишондоди Е.Мишутин дар 1гр хок то 100 нусха бактерия?о дида мешаванд Обсабз?о дар му?ити обии ?уйбор?о, дарё?о, ба?р?о, кўл?о ва у?ёнус?о дида мешаванд. Баъзе обсабз?о дар ?ой?ои хунуки барфу яхдор дар ?ой?ои санглох бошад, гулсангхо мерўянд. Мувофи?и гуфтаи олим Темирязев К.А. рустанихо роли космикиро доранд. Барги сабзи рустани хлоропласт дорад. Дар он пигменти хлорофил дида шуда, раванди фотосинтез мегузарад, яъне аз моддаи ?айриорганик? моддаи органик? ?осил мекунад. Ин раванди фотосинтез 150 сол пеш пайдо шудааст. Роли радиатсияи офтоб ?ам калон аст. Рустан? барои инсон сафеда, рав?ан, карбогидрад ва витамин?оро меди?ад. Рустани?о аз ?и?ати ?изогириашон ба 2 гурў? ?удо мешаванд:
1. Автотроф? - сабзи автотроф?; автотрофии бехлорофил - ба ин?о бактерия?ои нитрификатор?о, серобактерия?о ва бактерия?ои о?анбар?ароркунанда дохил мешаванд.
2. Гетеритроф? ва сапрофит?; ба ин гурў?и рустани?о баъзе замбўру??о ва бактерия?о дохил мешаванд. Он?о аз ?исоби модда?ои органикии дигар организм?о ?изо мегиранд. Сапрофит?о ва паразит?о аз ?исоби бо?имонда?ои мурдаи ?айвонот ва рустан? ?изо мегиранд. Сапрофит?о, замбўру??о ва бактерия?о дар табиат а?амияти калон доранд. Рустани?ои сапрофит дар раванди пўсиши рустан? ва ?айвонот инчунин дар синтези модда?ои органик? иштирок мекунанд. Сапрофит?о дар раванд?ои туршшавии спирт? ва уксус? иштирок мекунанд. Сапрофит?о дар исте?соли рав?ани зард, маска, ?ати?, санати нонпаз?, винобарор?, пиво?осилкун? роли калон мебозанд. Илме, ки обсабз?оро меомўзад алгология номида мешавад. Илме, ки дар бораи замбўру??о ба?с мекунад, микология номида мешавад.
Табиати зинда бе му?ити ўро и?ота кунанда ву?уд надорад, зеро он?о бо якдигар зич ало?аманд мебошанд.
?амаи организми зинда, аз он ?умла инсонро табиат бо ?амаи э?тиё?оти лозим?, пеш аз ?ама бо хўрок, сару либос, ?ои исти?омат таъмин мекунад. Оксигене, ки мо нафас мегирем, низ ма?сули рутан? мебошад, ки онро рустан? дар раванди фотосинтез аз худ хори? мекунад. Аз шаш як ?иссаи сайёраи моро хушк? ташкил мекунад. Бинобар он ?исми зиёди оксигени хори?шаванда ба зиммаи рустани?ои обиву обсабз?о рост меояд. Замини мо, аз ?умла захираву сарват?ои набототи он бе?удуд нест. ?оло дар сайёраи мо нуфузи инсон зиёд шуда истодааст ва талаботи он?оро ба оксиген фа?ат рустаниву сабза?о ?онеъ карда метавонанд. Бинобар он му?офизати табиат ва боигарии он яке аз проблема?ои зарурии замони мост.
Аз давра?ои ?адим табиатро ба зинда ва ?айризинда ?удо кардан маълум буд. Олами рустан? ва ?айвонот табиати зиндаи сайёраи моро ташкил мекунад.
Таркиби сохти ?у?айравии ?амаи организм?ои зинда ба пайдоиши умум? доштани он?о гуво?? меди?ад. Организми рустан? ва ?айвонот дар гузашта пайдоиши умум? дошта бошад ?ам, дар нати?аи ба шароит?ои гуногун ?аётгузаронии он?о ба баъзе хусусият?о ва аломат?ои худ аз ?амдигар дур шудаанд. Дар раванди эволютсия рустан? ва ?айвонот ба баъзе хусусият?ои худ аз ?ам дур шуда бошанд, ?ам, лекин дар байни рустан? ва ?айвонот баъзе вакилоне дучор мешаванд, ки он?о ?ам хусусияти ?айвон? ва ?ам рустаниро ?абул кардаанд.
Мисол: Евгленаи сабз ва рустани?ои ?ашаротхўр ва ?айра?о.
Организми зинда дар му?ити об? дар сайёраи мо тахминан 3,5 милиард сол пеш аз ин дар эраи архей пайдо шуда буд. Рустании сабз бошад, дар му?ити об? дертар ба ву?уд омад, ки ин ?ам ба эраи архей тааллу? дорад.
Тамоми олами рустани?оро ба ду ?исм ?удо мекунанд; рустани?ои дара?аи паст ва ол?. Боз организм?ое дучор мешаванд, ки организм?ои прокариот? ва эукариот? мебошанд. Дар ва?ти ?озира обсабз?о 40000 намуд, замбўру??о ва бактерия?о 70000 намуд, лишайник?о – гулсанг?о 15000 намуд доранд.
Рустан? дар замини мо организми махсус мебошад, ки табиатро бо ?амаи э?тиё?оти лозим? таъмин мекунад.
Рустани?ои таллом? низ дар ?атори рустани?ои ол? дар табиат ва хо?агии хал? а?амияти калон доранд.
Обсабз?о рустании хлорофилдор буда, табиатро бо оксиген бой мегардонанд, рустани?ои бехлорофил - бактерия ва замбўру??о барои туршкунии сирко, спирт, хамир, шир а?амияти калон доранд.
Просмотр: 2868