?атори сахтболон ё гамбускон
Дата: 2016-10-05
Гурe?и калонтарини ?ашарот буда, наздик 360 ?азор намуд дорад, ки ин ?ариб 20%-и ?ашароти рўи заминро ташкил меди?ад. Дар ИДМ зиёда аз 24 ?азор намуд, дар фаунаи То?икистон 2500 намуди сахтболон маълум аст. Бисёре аз он?о эндемик буда, тан?о дар То?икистон ва Осиёи Марказ? дучор мешаванд. Xуфти якуми бол шохин буда, ба болобол табдил ёфтааст ва вазифаи ?имояро и?ро мекунад. Аппарати да?он – хоянда, ?о?и боло? на?з тара??? кардааст. Пой?ояшон даванда, кобанда ва шинокунанда мебошанд. Тара??иёт бо табдили комил. Кирмина комподеашакл (3 ?уфт пой?ои синаг? дорад). Зоча кушод.
Аксар намуд?о сокини хушк? буда, дар хок ва бо?имонда?ои растан? зиндаг? мекунанд. Баъзе намуд?о дар об зиндаг? мекунанд (шинокунак?о, гирдгардак?о, обдeст?о). Гамбуск?ои об? кафлесак, кирминаи сўзанак?о, якрўза?о ва мо?ибача?оро нест карда, ба хо?аги?ои мо?ипарвар? зарари калон мерасонанд. ?атори гамбуск?о ба ду зер?атор та?сим мешавад:
1. Гамбуск?ои гeштхeр. Аксарияташон дарранда мебошанд.
2. Гамбуск?ои ?амахeр.
Аксар намуд?о зараркунанда?ои зироат?ои кишоварз? мебошанд, ба монанди гамбуски колорад?, гамбуск - пeстлоххeр?о (ба ?ангалзор?о зарари калон меорад), биннидарозак?о ё филак?о, мўйлабдароз?о, гамбусаки савр? (ба ни?ол?о ва дарахтони ?авон зарар меорад) ва ?айра?о.
Баъзе намуд?о ?амчун муфтхeр ё дарранда дар муборизаи биолог? зидди ?ашароти зараррасон истифода бурда мешавад, ба монанди момохолаки 7 ну?тадор ва дуну?тадор, ки кирмина ва ?ашароти боли?и он?о черветс?о, ширинча?о, кайк?ои барг, трипс?о, кана?ои растанихўрро мехeрад.
Оилаи гамбуски чирос? (Elate?idae). Кирминаи он?о дар зери пeстло?и дарахт, хок, кундаи дарахтон зиндаг? мекунанд. Он?о дар хок зиндаг? карда, ба решаи растани?о зарари калон мерасонанд: Гамбуски чиросзанандаи зироат, гамбуски чиросзанандаи сиё?чатоб, гамбуски чиросзанандаи пахтазор.
Оилаи баргхурак?о (Ch?ysomelidae). Зиёда аз 40 ?азор намуд дорад. Дар То?икистон зиёда аз 600 намуди он?о маълум аст. Яке аз намояндаи хавфноки ин оила гамбуски колорад? мебошад, ки он ба картошка зарари калон мерасонад. Ватани ин гамбуск Мексика мебошад. Ин дар давраи ?анги якуми ?а?он аз Америка оварда, дар Европа па?н карда шуд. ?ам кирмина ва ?ам ?ашароти боли? зарар меоранд. Барги картошка ва помидорро мехeрад. Ин намуд дар ?амаи но?ия?ои картошкапарвари То?икистон па?н шудааст.
Оилаи гамбуск?ои бинидароз. ?исми пеши сар дароз буда, ба хартум монанд аст. Асосан кирминаи он?о зарар меоранд. Мисол, бинидарози гули себхeр, бинидарози амбор (ба ?алла зарари калон меорад).
Оилаи гамбуск?ои лав?амeйлаб. (Sca?a?aeidae). Яке аз намуди зараррасони ин оила гамбуски савр? мебошад. Модина тухмашро дар хок мемонад. Кирминаи он?о дар хок тара??? карда, се маротиба зимистонро аз сар мегузаронанд. Он?о решаи растани?ои сeзанбарг ва мевади?андаро хeрда, зарари калон меоранд. Фард?ои боли?ашон барги дарахтонро мехeранд. Даври тара??иёташ 4 сол давом мекунад.
Просмотр: 1039