Хусусият?ои синну соли сохт ва функсияи узви хозима
Дата: 2016-09-22
Дар сурати мунтазам дохил шуда истодани хурок фаъолияти нормали организм имконпазир мегардад. Дар таркиби хурок модда?ои ?озоги мав?уд мебошад, ки организм онро ?амчун манбаи инергия истифода мебарад, ки харо?оти организмро баркарор мекунад, аз тарафи дигар организм мода?ои ?изогиро ?амчун манбаи бинокори истифода мебарад яъне барои сабзиши организм бунеди ?у?айра?ои нав ба ?ои ?у?айра?ои мурда ?аминро бояд кайд кард, ки организм модда?ои ?изогиро дар он намуде, ки дар таркиби ма?сулоти хўроки дида мешавад ?аббиди истифода бурда наметавонад. Тан?о об намак?ои минерал ива витамин?о дар намуди аслии худ ?аббида ва ?азм карда мешавад.
Барои онки модда?ои ?изогиро организм ?абида гирифта истифода барад пеш аз ?ама хўрок дучори таъсирот?ои физикави ва химияви шуданаш лозим. Таъсироти физикави ин бо воситаги дандон майда кардан ихўрок, таъсироти химиёви бошад ин дар зери таъсири фермент?о ки он?оро ?адуд?ои ?озима ?осил мекунанд.
Модда?ои ?изоги дар зери таъсири шираи хозима ба модда?ои соддатар та?зия мешавад, ки организм онро ?аббида ?азм мекунад.
Ба модда?ои ?изоги: Сафеда?о, чарб?о, карбогидрат?о мансуб мебошад.
Сафеда?о – ба ибораи дигар он?оро протеин?о мегўянд, ки кисми хатмии таркибии тамоми ?у?айра?ои зинда мебошанд. Дар молекуллаи сафеда мав?уд будани нитроген хислати асосии он мебошад.
Модда?ои асосии нитрогендор, ки сафеда?о аз он?о таркиб ёфтаанд, аминокислота?о мебошанд.
Ми?дори аминокислота?о чандон зиёд нестанд – фа?ат 28-тои он?о маълуманд. Тамоми гуногуни?ои бузургие, ки дар табиати сафеда?о вомехўранд аз як?ояшавии гуногуни аминокислота?ои маълум иборат мебошад. Хосият ва сифати сафеда?о ба як?ояшавии аминокислота?о вобастааст.
Организм нисбат ба сафеда?о аминокислота?оро осонтар ме?абад ва ?азм мекунад. сафеда?о кисми асосии таркиби тамоми мав?удоти зинда ба ?исоб меравад.
Чарб?о – ба таркиби чарб карбон, гидроген ва оксиген дохил мешаванд. Сохти чарб ни?оят мураккаб аст, глисири ва кислота?ои ?аднок кисм?ои таркибии чарб ва стеарат аз кислота?ои ?адноки бештар па?ншуда мебошанд. ?осил шудани ин ё он чарб ба як?оя шудани ин кислота?ои ?аднок дар сурати пайваст кардани он?о бо глисирин вобаста аст. Дар сурати пайваст шудани глисирин бо кислотаи алеинат чарби моеъ масалан рав?ани растани. дар ва?ти пайваст шудани глисирин бо кислотаи палмитит бештар чарби сохт ?осил мешавад, ки вай ба таркиби рав?ани зард дохил мешавал ва кисми асосии таркиби чарби одам ба ?исоб меравад. Дар ва?ти глисирин ба кислотаи стеарат пайваст шудан чарби боз ?ам сахтар ?осил мешавад ки ба он чарби думба дохил мешавад.
Барои он огранизми одам чарби ба худ хоси худро синтез кунад дохил шудани хамаи се кислотаи ?аднок зарур мебошад. Чарб?о кисми таркибии ?итоплазма мебошад ва ба таркиби ?амаи аъзо, бофта?о ва ?у?айра?ои организми одам ва ?айвонот дохил мешавад. Ба ?айр аз ин чарб?то манбаи бои энергия мебошад.
Карбогидрат – ба таркиби карбогидрат?о ?ам монанди чарб?о карбон, гидроген ва оксиген дохил мешавад. Карбогидрат?ои аз ?ама муракабро полисахарид номида мешавад. Крахмал, гликоген ба полисахарид мансуб мебошад.
Алалхусус бехмева?о, мева?о ва тухми?о аз карбогидрат?о, аз ?умла крахмал бой мебошанд. Моносахарид кисми асосии карбогидрати мураккаб мебошад. Моносохарид?о дар об на?з ?ал мешаванд. Карбогидрат?ои мураккаб дар ро?и хозима аз таъсири фермен?ои хозима ба моносахарид (глюкоза) та?зия мешаванд, ки онро хун ?аббида мегирад ва организм барои пур кардани харо?оти энергетики организм чун энергия ва ма?сулоти бинокори истифода мекунад. глюкоза ё канди ангур, фруктоза ё канди мева ба моносахарид мансуб мебошад.
?озима дар ковокии да?он – хўроке, ки ба да?он гирифта мешавад ба та?ироти физикави ва химиёви дучор мешавад. Таъсироти физикови ин хўрок бо воситаи дандон?о майда карда мешавад.
Дандон дар ковокии да?он ?ойгир шудааст, ?ар як дандон реша дорад, ки дар хонача?ои чу?ури устухони ?ой нишастааст, гарданча дорад, ки ба даруни милк ?ўтидааст.
Кўдаки навзод дандон надорад аз сини 6 мо?аги сар карда дандон?ои шири баромада наздики?ои 10-12 солаги рехта ба ?ои он дандон?ои доими иваз мешавад.
Дар шахси ба воя расида 32 дандон дида мешавад. Дар ?о?и боло ва поён аз тарафи пеш чортоги дандони па?н ?ойгир шудааст, ки он?оро дандон?ои пеш меноманд. Баъд аз он?о аз ?ар тараф яктоги дар боло ва поён дандони ашк чойгир шудааст. Дандони ашк дар ?айвон?ои даранда саг, гург, шер ва ?айра?о на?з намоён мебошад. Пас аз дандони ашк аз ?ар тараф дар ?о?и боло ва поён дутоги дандони курсии хурд ?ой гирифтааст, пас аз дандони курсии хурд дар ?о?и боло ва поён аз ?ар тараф се тоги дандони курсии калон ?ойгир шудааст. Дандон?ои па?н ва ашк ин дандон?ои буранда буда дандон?ои курсии хурд ва калон хоянда ба ?исоб мераванд. Формулаи дандон чунин наст:
32122123
32122123
Та?ироти химиёви бошад дар зери таъсири фермент?ои оби да?он ба амал меояд. Дар таркиби луоби да?он 98,5 – 99% об ва 1-1,5% моддаи органики ва ?айри органики дохил мешавад. Модда?ои ?айри органики ин намак?ои калий калсий ва ?айра иборатанд.
Ба моддаи органики оби да?он фермент?о мансуб мебошад. Дар оби да?он ду формент ?аст, ки корбогидрат?оро та?зия мекунад. ферменти амилоза (птиалин) ба крахмал таъсир карда ба дисахарид (малтоза) та?зия мекунад. Дигар ферменти оби да?он малтаза ба дисахарит (малтоза) таъсир карда ба глюкоза (моносахарид) та?зия мекунад.
Карбогидрат + амилази малтоза + малтаза глюкоза
Дар таркиби луоби да?он му?им модае ?аст, ки вай хўрокро ла??онак мекунад. дар таркиби луоби да?он фермент?ои ба сафеда чарб таъсиркунанда дида намешавад.Хўрок ба хосияти физиковиаш ниго? карда дар ковокии да?он 18-20 сония хоида бо луоби да?он омехта карда мешавад баъд фурў бурда мешавад. Оянда та?зияшавии карбогидрат дар мода мегузарад.
?озима дар меъда – мў?ити меда кислотаги мебошад. Хўрок дар меъда яучанд соат бо?и мемонад ва дучори фермент?ои шираи меъда мешавад. Меъда узви дарунхоли буда 1-2 литр хўрок мебарад. Вай даромадго?, ?аър ё ?исми фундали, ки кисми калони меда аст ва баромадго? дорад. Баромадго?и меда ба рудаи 12 ангушта кушода мешавад. Сат?и дарунии меъдаро пардаи луоби пушидааст, ки он ?адуд?ои сохташон найчаги дорад. Он?о шираи меъда ?осил мекунанд. Шираи меъда хосияти хўрокро хазмкуни дорад. Фермент?ои шираи меъда пепсин, липаза, химозин мебошад.
Пепсин – ферменти шираи меъда буда вай хосияти ба сафеда таъсиркарда та?зия кардан дорад. Сафеда?о дар зери таъсири пепсин ба албумоза?о ва пептон?о та?зия мешавад. ?адуд?ои меъда пепсинро ба намуди ?айри фаъол кор карда мебарорад ва дар зери таъсири кислотаи хлорид вай ба шакли фаъол мегузарад.
Липаза – ин ?ам ферменти шираи меъда ба ?исоб рафта чарб?оро ба кислотаи ?аднок ба глисирин та?зия мекунад.
Химозин – ферменти шираи меъда буда ба шир таъсир карда онро та?зия мекунад. шираи меъда ба ?айр аз та?зия кардани модда?ои хўроки боз хосияти му?офизати ?ам доранд, бактерия?оро нобуд мекунанд. Дар кабати девори меъда мушак?ои суфта чойгир шудаанд ки ба се самт ба дарози ка? ва мудавар мераванд. Дар нати?аи кашиш хўрдани девора?ои меъда хўрок ба шираи меъда омехта мешавад ва ?азми онро бе?тар мекунад.
?озима дар рудаи 12 ангушта – хўрок дар меъда ба хосияти физиковиаш ниго? карда аз 3 то 9 соат дучори шираи меда мешавад ва баъд кисм – кисми ба рудаи 12 ангуштаи мефарояд. Ба рудаи 12 ангушта чараёнго?и ?адуди зери меъда кушода мешавад. Шираи ?адуди зери меъда беранг ва му?иташ ишкори мебошад. Вай фермент?ое дорад, ки сафеда?о, карбогидрат?о ва чарб?оро та?зия мекунад ки он?о трипсин, амилаза, малтаза ва липаза мебошад.
Трипсин – ба пептон?о ва албумози?о таъсир карда он?оро то аминокислата?о та?зия мекунанд.
Амилаза – ферментест, ки полисахариди крахмалри то ?адди дисахарид та?зия мекунад.
Малтоза – ферментест, ки дисахариди малтозаро то глюкоза табдил меди?ад.
Липоза – ферментест, ки чарбро ба глисирин ва кислотаи ?аднок та?зия мекунад.
?озима дар руда?о – ?озимаи модда?ои хўроки,ки дар рудаи 12 ангушта сар шудааст дар рудаи борик ба охир мерасад. Дар рудаи борик бо таъсири шираи руда тамоми модда?ои хўроки то охир та?зия мешавад ва дар ин ?о ?абиши ма?сулоти та?зия ба амал меояд. Девори рудаи борик барои ?абиш махсус мутоби? карда шудааст. Дар девори рудаи борик муяк?о (варсинка?о) мав?уд ки он?о бо капиляр?ои майдаи хун на?з таъмин шудаанд. Бо воситаи варсинка?о мода?ои ?изогии та?зияшуда сафеда?о ба намуди аминокислота?о, чарб ба намуди кислотаи ?аднок ва гли?ирин, карбогиррат ба намуди глюкоза чабида мешавад ва ба ?у?айра?о расонида мешавад.
Витамин?о – олими рус Лунин соли 1881 та?рибае гузаронид, ки барои инкишофи илм бисер му?им буд. + ду гурў? муш?оро гирифта ба якумаш шири табии ва ба гуру?и дуюмаш шири сунъи меди?ад. Пас аз якчанд ва?т муш?оеки шири табии истеъмол мекардан хуб афзоиш ёфтанд, муш?ое ки шири сунъи истеъмол мекунанд бемор заиф шуда мемурданд. Чунин аз ин хулоса мебарорад, ки барои мўътадил сабзиш ва инкишофи ёфтани организм ба ?айр аз мода?ои ?изоги боз мода?ое лозим мебошад, ки ба сабзиш ва инкишофи организм зарур мебошад. Лекин ?и?ат?ои химиёвии ин модда?оро гуфта натавонист. Пас аз 30 соли та?рибаи Лунин олимони хори?и соли 1910 модда?ои махсусеро кашф кардаанд, ки иштироки он?о дар таркиби хўрок бисер зарур мебошад ки онро Витамин номиданд, ки маънояш амин?ои ?аётбахш мебошад.
Витамин?о дар организм синтез карда намешавад вай бо воситаи хўрок ба организм дохил мешавад.
Дар ва?ти норасогии витамин одамро ба ?олати бемори меорад ки ин бемориро авитаминоз меноманд.
Якчанд намуди витамин?о мав?уданд Витамин?оро ба ?алшавиашон ниго? карда ба ду гурў? та?сим карда мешавад.
1. Витамин?ои ба рав?ан ?алшаванда: Витамин?ои А.Д.Е.К дохил мешавад.
2. Витамин?ои ба об ?алшаванда Витамин?ои гуру?и В.С.
Виатмини А (ретинол) барои муътадил инкишоф ёфтани узви бинои зарураст. Норасогии он ба бемории шабкур, суст шудани биниш баамал меояд. Ин витамин дар таркиби рав?ани зард, шир, икра (тухми мо?и) ?игар, зардии тухм дида миешавад ба ?айр аз ин дар таркиби ма?сулоти растаниги: сабзи сурх, помидор, шавел, пиёзи кабуд, салат, шиповник, зардолу ва ?айра дида мешавад.
Витамин Д – ин витамини зидди рахит, ба мубодилаи намак?ои минерали иштирок мекунад, дар ва?ти норасогии ин витамин мубодилаи намак?ои минерали вайрон мешавад устохон?о нарм мешавад дар таркибаш калсий, фосфор кам мешавад устохон?о ка? мешавад бемории рахит ба амал меояд. Рахит таракиёти кудаконро боз медорад.
Витамини Д – дар рав?ани мо?и, зардии тухм дида мешавад.
Витамини К – дар просеси шахшавии хун иштирок мекунад.
Витамини гурў?и В барои фаъолияти ?аёти организм ни?оят зарур мебошад.
Витамин В1 (тиамин) дар мубодилаи карбогидрат ва сафеда иштирок мекунад. Ба ?айр аз ин барои мўътадил кор кардани системаи асаб зарур аст. Дар ва?ти норасогии витамини В1 одам ба бемории полиневрат ва ба бемории бери-бери дучор мешавад. Бемории бери – бери ин зарар дидани апарати ?аракат ва ?иссиёти асаб мебошад. Витамини В1 дар растани?ои лўбиёги бисер мебошад.
Витамини С (аскарбиновая кислота) му?обилияти организмро бар зидди ?ар гуна бемори?о зиёд мекунад просеси сабзишро метезонад. Дар ва?ти дурру дароз набудани ин витамин дар таркиби ма?сулоти хуроки одам ба бемории синга дучор мешавад (хунрави аз милки дандон)
Просмотр: 5422