А?амияти нафаскаш?, ро??ои нафаскаш?
Дата: 2016-09-22
Барои фаъолияти зиндаг? ба ?ар як бадани зинда оксиген зарур аст, ки онро одам аз му?ити атроф тавассути системаи нафаскаш? фурў бурда, ба он гази ангидриди карбонро хори? мекунад. Системаи нафаскаш? аз ро??ои нафас ва ?авобар ва як ?уфт узви нафас, яъне шуш иборат аст.
Ро??ои нафас ба ?исм?ои болою поён ?удо мешавад, ки ба ?исми болояш ковокии бинн?, ?ал?бинн?, ?ал?да?ону гулў?ал?, ба ?исми поёнаш гулў, хирной (трахея), най?ои нафас (бронх?о) бо шоха?ои дохилишушиашон мансубанд.
Ро??ои нафас дар таркиби деворашон усту?он ё лав?ача?ои та?ояк? дорад, ки ба туфайли ин равзани он?о ?амеша боз аст. Ин хусусият?ои сохти ро?и нафас ба вазифаашон, яъне ба нафасгирию нафасбарор? мувофи? аст.
Шуш – узви асосии системаи нафаскаш? буда, ба шуши рост ва чап ?удо мешавад. Шуш узви калон?а?м аст, ки ?ариб тамоми ковокии синаро иш?ол кардааст.
Наи нафас аз 12-20 ним?ал?а?ои та?ояк? сохта шудааст, ки ба андозаи эластик? мебошад.
Дар поён наи нафас бо ду бронхи аввалин ?удо мешавад. Бронхо аз та?ояк?ои ним?ал?а иборат буда, сохташон ба сохти наи нафас монанд аст. ?ар як бронх ба даромадго??ои шуши дахлдор равона шуда, дар он ?о меронад, ки онро бронхиол меноманд. Бронхиол?о ба ро??ои арвиолие мегузарад, ки дар рўи деворашон бар?астаги?ои сершумор, яъне ?убобча?ои шуш ё алвиол?о мав?уданд. Девори ?ар як алвиол тўли капеляр? печонида мегирад, ки дар ин ?о мубодилаи газ ба ву?уд меояд.
Сохти системаи нафаскаш? вобаста аз синну сол та?йир меёбад. Вазни ?ар ду шуши тифли навзод аз 39 то 70 грамм та?йир ёфта меистад ва ?а?маш 67 см мукааб меояд. Дар тўли яксолаг? дарахти наи нафас хеле тез меафзояд, яъне андозаи най?ои нафас? са?ми 2 карат, вале наи нафаси асос? 1,5 бор зиёд мешавад. Дар давраи боли?шавии афзоиши дарахти наи нафас боз тезтар вусъат меёбад. Дар синни 20-солаг? андозаи ?амаи ?исм?ои дарахти наи нафас назар ба тифли навзод 3,5-4 маротиба меафзояд.
Дар раванди афзоишу инкишофи шуш пас аз таваллуд ёфтан ?а?ми он дар тўли яксолаг? 4 маротиба, дар 8-солаг? 8 маротиба, дар 10-солаг? 10 маротиба ва дар 20-солаг? 20 маротиба назар ба шуши тифли навзод меафзояд.
Ро??ои нафаси бача?о аз рўи сохташон аз аъзои нафаскашии калонсолон хеле фар? мекунад. Дар рўз?ои аввали ?аёт аз бин? нафас кашидан душвор аст, зеро ковокии бинии кўдаки навзод ба кулл? инкишоф наёфтааст. Сўрох?ои бинии вай танг аст, кўдак ковоки?ои иловагии бин?, ба?ал?ои пешона ва ро?и поёнии бин? надорад. Тан?о аз 2-солаг? ?авфи ?аймор (ба?али устухони ?о?и боло калон шудан мегирад, шаклбандии ба?ал?ои устухони пешона бошад, дар 15-солаг? - комилан ба ан?ом мерасад. ?а?ми ковокии бин? бо синну сол та?рибан 2,5 баробар калон мешавад.
Гулўи бача?о назар ба гулўи калонсолон нисбатан танг мебошад ва аз ?и?ати топограф? болотар ?ой гирифтааст. Вай то 5-солаг? нисбатан суст месабзад ва андоза ва шакли гулўи писарбача?о ва духтарбача?о як хел аст. Сабзиши пурав?и гулў дар синни 10-14-солаг?, ва?те ки хусусият?ои инкишофи ?инсии вай зо?ир мегардад, мушо?ида мешавад. Дар гулўи писарбача?о хекиртак пайдо мешавад, садопарда?ои дароз ва тамоми гулў назар ба гулўи духтарбача?о васеътар ва дарозтар мешавад. Инкишофи гулў асосан дар охири давраи боли?ии ?инс? ба охир мерасад.
Просмотр: 4050