Хусусият?ои синну соли сохт ва функсияи гардиши хун. Дил ва вазифаи он. Гардиши лимфа
Дата: 2016-09-22
Функсияи гуногуни хун дар организм ба туфайли пай дар пай ?аракат кардани вай ба ?о оварда мешавад. Фаъолияти асосии аъзои гардиши хун- дил ва раг?ои хун ма?з ба ?амин равона карда шудааст.
Хун дар ва?ти ?аракат дар организм ро?и муракаб – давргашти калон ва давргашти хурди хунро тай мекунад. Давргашти калони хун аз медачаи чапи дил сар шуда, дар да?лези рости дил ба ан?ом мерасад. Дар ва?ти кашишхўрии дил, хун аз меъдачаи чапи дил ба сакта мегузарад ва баъд аз артерия?о артерияча?о ва капилер?ои тамоми бадан гузашта ба венача?о дохил мешавад. Венача?о ба вена?ои хурдтарин ?амъ мешавад, ки он?о ба венаи калон васл шуда ба венаи холи поёни ва болои гузашта ба да?лези рости дил дохил мешавад, бо ?амин давргашти калони хун ба охир мерасад.
Ба ?амин тари? хуни ?ангоми кашишхўрии дил партофташуда аз тамоми бадан гузашта, ба ?у?айра?о модда?ои барои фаъолияти он?о зарурро мерасонад.
Давргашти хурди хун аз медачаи рости дил сар шуда дар да?лези чаппи дил ба охир мерасад. Хун аз медачаи рост бо воситаи артерия?ои шуш гузашта ба капиляр?ои шуш дохил мешавад, ва аз он ?о бо воситаи вена?ои шуш ба дахлези чаппи дил бармегардад ва бо ?амин давргашти хурди хун ба охир мерасад. Хангоми аз капиляр?ои давргашти хурд гузаштан хун гази карбонатро хори? мекунад ва аз оксиген сер мешавад
Лимфа ва гардиши лимфа – лимфаро моеи байни бофтаги ?ам меноманд. Ин моддаи мобайни мебошад чунки гузаштани модда?ои щизог? оксиген ва ?айра?о ба воситаи лимфа ба ву?уд меояд.
Назарияи ?осилшавии лимфа филтратсиони мебошад. Аз раг?ои хунгузар модда?ои гуногун бо ро?и филтрасиони ба ковокии байни ?у?айраги мегузарад, ки моеи гузашта лимфо мебошад. Лимфа моддаи моеъ ранги зардчатоб дорад. Лимфа ба ду окиш ?аракат мекунанд.
1. окиши кисми гардани
2. окиши кисми синаги
Дар таркиби лимфо сафеда дида мешавад, ки он фибриноген мебошад вай ба шахшавии хун иштирок мекунад. дар лимфа лейкосит?о мав?уд. Дар гире??ои лимфатики намуди лимфосит?о ?осил мешавад.
Гардиши лимфа дар раг?ои лимфатики ба амал меояд. Ба гардиши лимфа як ?атор фактор?о таъсир мекунад. Аз он ?умла кашишхўрии мушак?о. ?ангоми кашишхўрии мушак?о раг?ои лимфатики си??а мешаванд дар ин вакил як ми?дор лимфа аз ?исми поён? ба боло тела дода мешавад. ?ангоми нафаскаши ва нафасбарори дар ?афаси сина фишори манф? ?осил мешавад, вай ба раг?ои лимфатики тази? оварда лимфаро барои ?аракат додан ёр? мерасонад. Дар ?аракати лимфа гиё??ои лимфатик? низ а?амият дорад. Гирё??ои лимфатики вазифаи му?офизатиро и?ро мекунад. а?амияти лимфа дар он, ки гардиши хунро осон мекунад. ?амаи ма?сулоти хун дар раг?ои хунгузар ?аракат накарда як ?исми он дар раг?ои лимфатики гардиш мекунад.
Дил – дили одам ду да?лез ва ду медача дорад. ?исм?ои чап ва рости дил бо девори яксара аз ?амдигар ?удо шудаанд. Да?лез?ои чап ва рости дил бо ?ам ало?а надоранд, медача?о ?ам бо ?ам ало?а надоранд. Да?лез?о ва медача?ои дил бо воситаи сўрох?ое, ки дар девори байни он?о ?астанд ало?а доранд. Сўрох?о дарича?о доранд ки ба сўи медача?о кушода мешаванд. Ин дарича?о дутаба?а мешаванд. Даричаи медачаи рост сетаба?а мебошад. Дарича?о ба тарафи да?лез?ои дил кушода намешавад. Дар ва?ти кашишхўрии медача?о ришта?ои пай таранг мешаванд ва ба тарафи да?лез?ои дил кушода шудани дарича?о монеги мешаванд.
Дар ?удуди байни медачаи чап ва дар байни медачаи рост ва артерияи шуш даричаи ?илолшакл ?астанд, ки сурохи байни медачаи чап ва сурохии артерияи шушро дар медачаи рост мепушанд. ?ам дар медачаи чап ва ?ам дар медачаи рост сетоги даричаи ?илолшакл ?аст. Он?о чунин сохта шудаанд ки хунро аз медача?о ба раг?ои хун бемалол мегузарандду аммо аз раг?ои хун ба меъдача ?ори шудани хун монеъ мешаванд.
Хун дар системаи дилу раг?о фа?ат ба як тараф аз медачаи чап бо воситаи давргашти калони хун ба дахлези рости дил ва аз да?лези рост ба медачаи рост бо воситаи давргашти хурди хун ба да?лези чаппи дил ва аз да?лези чап ба медачаи чап ?ори мешавад. Ба як тараф чори шудани хун ба кашиш хурии пайдарпаи шуъба?ои дил ва аппарати дарича?ои вай вобаста мебошад.
Фаъолияти дил аз се мар?ила иборат, аст мар?илаи якум – систола яъне кашишхўрии дахлези дил мар?илаи дуюм систолаи медача?о ва мар?илаи сеюм тава?уф яъне даврае, ки да?лез?ои дил ва медача?о дар як ва?т суст мешаванд. ?олати сустии да?лез?ои дил ва медача?оро диастола меноманд.
Дил шакли конусмонанд дошта дар тарафи чаппи ?афаси сина ?ойгир шудааст. Дил аз мушак?ои махсуси дил ташкил ёфтааст. Асосан се кабати мушаки дил дида мешавад. Эпикард (?абати берун?) миокард (?абати мушак?) ва эндокард (дохил?).
Вазни дили одами солим аз 250грам то 350 грам вазн дорад. Дили одами солим дар як да?и?а ба ?исоби миёна 70 бор кашиш мех=рад.
Ба задании дил бисер чиз?о таъсир мекунад ва ?атто дар давоми якруз зуд – зуд та?ир меёбад. Аз ?ама тез задании дил дар ?олати рост истодан мушо?ида мешавад, дар ?олати нишастан камтар мезанад, дар ва?ти хоб боз сустар мешавад. Дар аснои варзиш задани дил хеле зиёд мешавад. Дар вакти мусоби?а дар як да?и?а то 250 маротиба дил заниш мекунад. Кори дил ?ангоми нафас кашидан ?ая?они пурэ?сос (тарс, ?азаб, шодди ва ?айра) тез мешавад.
Мураттабкунии дил ва раг?ои хунгард – Дил ва раг?ои хунгард бо ду ро? мураттаб карда мешавад:
1. бо ро?и асаб?
2. бо ро?и гуморал?
Мураттабкунии асиб? нисбат ба мураттабкунии гуморали афзалтар аст. Соли 1848 бародар?о Веберон асаби гумро (парасимпатик?), ки ба дил меояд онро та?рик мекунанд. Дар нати?а фаъолияти дил суст мешавад, ки ин сабаби кам шудани ?а?ми минутии дил ва паст шудани фишори хун мегардад. Он?о бо ин корашон ду хосиятро муайян карданд.
1. хосияти мав?уд будани монеият дар системаи маркази асаб
2. роли асаби парасимпатик? ба фаъолияти дил
Олими рус Иион асаби симпатикии ба дил омодаро та?рик мекунад. ?ангоми та?рик кашишхии дил суратнок мешавад. ?амин тавр муайян карда шуд,ки ба дил ду асаб меояд.
1. Асаби симпатик?
2. асаби парасимпатик?
Асаби симпатик? аз ?исми мў?раи гардан баромада гире?и ситорагиро ?осил мекунанд ва ?исми пост ганглеонарии вай ба медачаи дил меравад. Асаби парасимпатик? аз ма?зи дарозрўя берун шуда тио да?лез ва медачаи дил меравад.
Ба фаъолияти дил як ?атор модда?ое, ки ?ангоми мубодилаи модда ва аз ?адуд?ои тарашухи дохили хори? мешавад таъсир мерасонанд. Масалан: гармони адреналин, ки онро ?адуди болои гурда ?осил мекунад вай фаъолияти дилро метезонад. Агар одам аз ?ад зиёд ?ая?оннок шавад ми?дори адреналин зиёд ?осил мешавад. Инчунин ба фаъолияти дил катион?ои баъзе элемент?ои химияв? таъсир мекунад.
Катион?о калсий ва калий. Катиони калсий фаъолияти дилро метезонад. Катиони калий фаъолияти дилро суст мекунад. ?амин тавр раг?ои хунгард ?ам бо ро?и асаби ва ?ам гуморали муратаб карда мешавад.
?аракати хун дар раг?ои хунгард – хун дар раг?ои хунгард доимо бе танафус ?аракат мекунад. ?аракати хун ба кашишхўрии дил вобаста аст.
Яке аз омил?ои асосии ?аракатди?андаи хун дар раг?о фишор ба шумор меравад. Фишорро дил ?ангоми кашиш хўрданаш ?осил мекунад.
Фишори хун кувваи ?аракатди?андаи хун дар раг?ои мебошад. Фишори хун дар саршавии раг?ои хунгард зиёд аст бинобар он ?аракати хун дар он?о нисбатан зиёдтар аст. Бо баробари ба шоха?о та?сим шудани раг?о фишори хун паст мешавад ва ?аракати хун ?ам суст мешавад.
?аракати хун дар раг?ои хунгузар а?амияти калон дорад. Фишори хунро бо ду ро? муайян карда мешавад.
1. бо ро?и бевосита
2. бо ро?и бовосита
бо ро?и бевосита дар ?айвон?о гузаронида мешавад, инчунин дар одам ва ?айвонот методи ба восита истифода бурда мешавад. Барои кайд кардани фишор асбоб?ои гуногун истифода бурда мешавад. Дар одам барои муайян намудани фишори хун аз асбоби сфигмомонометр истифода бурда мешавад. Асосан ду намуди фишор бо воситаи ин асбоб муайян карда мешавад.
1. фишори ма?симали (систолоки)
2. фишори минимали (диастолики)
ин фишор ба ?олат ва саломатии одам ниго? карда та?ир меёбад. Дар одами мўътадил миёнсол фишори максимали ба 110-120мм сутунчаи симоби баробар ва фишори минимали ба 80-90 мм сутунчаи симоби баробар аст.
?ангоми медачаи чап ?ар як маротиба хунро ба аорта тела додан дар раг?ои хунгузар ларзиш ба амал меояд, ки ин ларзиши ?осилшударо набз менамояд.
Дил пас аз таваллуд сабзиш ва инкишоф мекунад. мушак?о ва бофта?ои пайвасткунандаи дил дар давра?ои тара?иёти синну соли баробар намесабзанд ё инкишоф намебанд. Бофтаи мушаки дил хусусан аз 7 то 12 пурав? месабзад. Сабзиш ва такмилёбии мушак?о ва бофта?ои дил дар 28-30 солаги ба охир мерасад.
Фишори хун ?ам тавсифи синну соли дорад. Фишори систолик? кўдаки 1 сола 85мм сутунчаи симоби кудаки 5 сола 90мм сутунчаи симоби кудаки 10 сола 100мм сутунчаи симоби наврасон 15 сола 118 мм сутунчаи симоби аз они одами калонсолон 120-135мм сутунчаи симоби баробар аст.
Сурати гардиши хун ?ам бо синну сол та?ир меёбад. Хуни кудаки навзод дар 12 сония давргашти худро ба охир мерасонад, давргашти хуни кудаки 3 сола дар 15 сония азони наврасони 14 сола дар 18 сония ва азони одами калонсол дар 25 сония ба амал меояд.
Просмотр: 5559