О?ибат?ои и?тисод?-и?тимоии таваррум ва танзими он
Дата: 2016-06-13
На?ша:
- О?ибат?ои сиёс?, и?тисод? ва и?тимоии таваррум
- Тартиби танзими таваррум.
- Сиёсати давлат барои бартараф кардани о?ибат?ои таваррум.
Адабиёт?ои тавсияшаванда:
- ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи Бонки миллии То?икистон», Душанбе 28.07.2011.
- ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи танзими асъор ва назорати асъор», Душанбе 04.11.1995.
- Хон?онов А. «Фаъолияти бонк?», Шар?и озод, Душанбе 2010.
- Шариф Ра?имзода «Муомилоти пул ва ?арз» Душанбе 2008.
- Ашўров Н. «Муомилоти пул ва ?арз» Матбуот, Душанбе – 2006.
- Финансы, денежное обращение и кредит. Учебник для вузов. Под ред. Дробозиной Л. М.: Юнити. 1998.
- Деньги, кредит, банки. Учебник для вузов. Под ред. Негробовой Н. М:. Финансы и статистика. 2000.
О?ибат?ои сиёс?, и?тисод? ва и?тимоии таваррум
Та?рибаи ?а?он? нишон меди?ад, ки яке аз вазифа?ои асосии ?укумат мубориза бар зидди болоравии нарх?о - таваррум ба ?исоб меравад, зеро аз тахти назорат баромадани он окибатхои ногувор дорад.
Бе?урбшав? ба о?ибат?ои зерини и?тимо?-и?тисод? оварда мерасонад.
- Таносуби тара??иёти со?а?ои гуногуни и?тисодиёти мамлакат ва?рон мешавад;
- ?обилияти харидории а?олии мамлакат ни?оят паст мешавад;
- Бисёр со?а?ои исте?солот тамоман аз фаъолият боз мемонад;
- Дара?аи бекор? дар мамлакат меафзояд;
- Дар нати?аи шумораи бекорон зиёд шудан, вазъияти и?тисодию и?тимоии ячейка?ои ?амъият оила?о тезу тунд шуда, дар нати?а барои пайдо шудани ?аргуна норози?о ва ?ан?ол?о байни а?ол? оварда мерасонад.
О?ибат?ои таваррум чунинанд:
1. Азнавта?симкунии даромад?о ба?ни шахсони ало?ида; гурў??ои а?ол?; со?а?ои исте?солот; минта?а?о; хо?аги?о; давлат, а?ол? ва ширкат?о; байни дебиторону кредиторон. Аз чунин азнавта?симкун? бештар нафа?ахўрон, дониш?ўён ва кормандони со?а?ои бу?ет?, ки даромад?ои та?йирнаёбанда доранд, зарар мебинанд.
Та?сими ноаёну беадолатонаи даромад?о байни шахсони ало?идаю гурў??ои а?ол? боиси камба?ал гаштани як гурў? ва беасос доро гаштани дигарон, зиёд шудани норозигии и?тимо? аз сиёсати ?укумат мегардад.
2. Бе?урбшавии захира?ои пулии а?ол?, корхонаю ташкилот?о, муассиса?ои бу?ет? ва фондхои амортизатсион?. Ин амал боиси паст шудани дара?аи зисти мардум, имконият?ои корхонаю ташкилот?о барои таъмини самаранокии исте?солот, аз чониби муассисахои бу?ет? и?ро нашудани на?ша?ои дар наздашон гузошташуда мегардад. Бе?урб шудани фонд?ои амортизатсион? сабаби сари ва?т харидор? нашудани та??изот?ои хозирзамон ва нав накардани тартиби коркарди махсулот дар со?а?ои исте?сол? мегардад
3. Суст шудани фаъолияти со?ибкорон, ширкат?ою сохахои ало?идаи исте?солот. Бе?урбшавии мабла??о, зиёдшавии харо?оту болоравии нарх?о нобоварии мардумро ба фаъолияти самаранок дар оянда зиёд намуда, боиси ба со?а?ои дигар гузаронидани сармоя мегардад.
4. Кам шудани сармоягузорихои дарозмуддат, ки боиси суст шудани дара?аи болоравии и?тисодиёт мегардад.
5. Рушди босуръати иктисод? пасипардаг? ва аз андозеупор? «гурехтани» со?ибкорон;
6. Аз со?а?ои исте?сол? ба со?а?ои савдою амалиёт?ои миёнарав? (фонд?о, биржа?о, ширкат?ои су?уртав? ва ?айра) гузаштани сармоя ва мутахассисон.
7. Номуносиб ё бефоида гаштани истифодаи комёби?ои илмиву техник? барои пешрафти исте?солот.
8. Додани андози иловагии таваррум? ба давлат. Бо болоравии нарх?о мабла?и андоз?о зиёд мешавад. Тавре ки дар боло зикр намудем, бо ма?сади гирифтани даромади иловаг? ?укумат?о аз ?адим дидаю дониста, ба муомилот пули зиёдат? мебароварданд, ки боиси болоравии нарх?о гардида, ?а?ми андоз?ои номиналиро зиёд мекунад.
- Тартиби танзими таваррум.
О?ибат?ои ногувори таваррумро ба инобат гирифта, одамони ало?ида ва корхона?о бо ро?и гуногун мабла??ои пулии худро аз таъсири он ?имоя мекунанд. Танзим ва ё дар сат?и барои ?амъият мусоид ниго? доштани таваррум вазифаи ?укумат аст, ки бо ро?и пешбурди сиёсати дурусти макрои?тисод? таъмин карда мешавад.
Бинобар ин аз тарафи орган?ои давлат? барои бартараф кардани о?ибат?ои и?тимо?-и?тисодии бе?урбшав? ё таваррум чора?ои фавр? ба монанди:
- Пешбурди сиёсати дурусти пул?
- Сиёсати дурусти асъор?.
- Сиёсати дурусти ?арз?.
- Сиёсати дурусти бу?ет?.
- Сиёсати дурусти сохтор?.
- Сиёсати дурусти антимонопол?.
- Сиёсати дуруст дар со?аи савдои берун?.
- Ро? надодан ба истифодаи асъор?ои хори?? дар савдои дохил?.
андешида мешаванд.
?амин тари? татби?и сиёсати дурусти и?тисод? имкон меди?ад, ки таваррум дар сат?и аз ?ониби ?укумат муайяншуда ниго? дошта шавад.
- Сиёсати давлат барои бартараф кардани о?ибат?ои таваррум.
Барои бартараф кардани о?ибат?ои и?тимо? – и?тисодии таваррум аз тарафи давлат сиёсат?ои зерин ба тари?и барномав? ба амал бароварда мешавад:
- Сиёсати даромад? ё, ки ?авасмандкунии тара??иёти и?тисодиёт;
- Сиёсати дефлятсион? ё, ки ниго? доштани тара??иёти и?тисодиёти мамлакат;
Сиёсати даромад? аз тарафи давлат бо ро?и пурзўр намудани назорати давлати аз болои нархгузор? ва танзими музди ме?нат ба амал бароварда мешавад. Ин сиёсат аз 2 ?исм иборат аст:
1. Сиёсати кўто?муддат бо ро??ои зерин ба амал бароварда мешавад:
А) корхонаи давлат?, хусус? гардонида мешавад;
Б) бо корхонаю ташкилот?о имтиёз?о оид ба пардохт?ои андоз?, гумрук? ва ?атмии ?айриандоз? дода мешавад;
В) дар бир?а?о ба таври васеъ фурўши са?мия?о ва дигар ?о?аз?ои ?имматнок корхона?ои шахсии нав ба ро? монда мешавад;
Г) барои ?авасмандии а?ол? ба корхонаю ташкилот?о меъёр?ои фоизии пасандоз?о баланд бардошта мешавад.
2. Сиёсати дурнамо? бо ро??ои зерин ба амал бароварда мешавад:
А) барои кам кардани касри бу?ети давлат?, андоз?о о?иста-о?иста зиёд карда мешаванд;
Б) Харо?от?ои давлат? о?иста-о?иста кам карда мешаванд;
В) чорабини?о барои ба танзим даровардани гардиши пул андешида мешавад.
Агар и?тисодиёти мамлакат ни?оят ба дара?аи баланд тара??? кунад, он го? барои ниго? доштани суръати тара??иёт, сиёсати дефилятсион? бо ро??ои зерин ба амал бароварда мешавад:
- Харо?от?ои давлат? кам карда мешавад;
- ?амаи намуди андоз?о ва меъёри он?о зиёд карда шуда, андоз?ои нав ?ор? карда мешавад;
- Барои бонк?ои ти?орат? меъёр?ои фоиз?ои ?арзди?? баланд карда мешавад;
- Захира?ои нормативии ў?дадории ?атмии бонк?ои ти?орат? аз нав дида баромада мешавад;
- Ба тарафи васеъ фурўши ?о?з?ои ?иматноки давлат? ва дигар ?о?аз?ои ?иматноки корпаратив? ба ро? монда мешавад.
Усул?ои асосии ба танзим даровардани сат?и таваррум аз тарафи бонки марказ? ба ро?и гузаронидани исло?оти пулёб:
- Ташкил кардани низоми нави пул? (гузаштан аз биметаллизм ба монометаллизм аз монометаллизм ба пул?ои ?о?аз?);
- ?исман та?ийр додани системаи пул? (та?и?р додани тартиботи эмиссионии пул? ва намуд?ои пули ?о?азин);
Бонк?о бо усул?ои зерин барои бартараф кардани о?ибат?ои бе?урбшав? гардиши пули миллиро ба танзим медароранд:
- Нулефикатсия – бекор кардани пул?ои бе?урбшуда ва баровардани пул?ои нави милл?;
- Деволватсия – ин паст намудани ?урби милл? нисбат ба асъори хори?? мебошад;
- Револватсия – ин баланд кардани ?урби пули милл? нисбат ба асъори хори?а мебошад;
- Шоковая терапия – ин ба таври тез? гузаштан ба и?тисодиёти бозоргон?, нархгузории озод, ниго? доштани музди ме?нат ва мува?атан паст шудани дара?аи зиндагонии а?ол? мебошад.
- Деноминатсия – ин усул бо ро?и кам кардани сифр?о дар пули ?о?азин ё, ки зиёд кардани масштаби нарх мебошад.
Просмотр: 3687