Дата: 2015-02-05
Му?тарам аъзои Ма?лиси милл? ва вакилони Ма?лиси намояндагон!
?амватанони азиз!
Паёми имсола ба Ма?лиси Ол? бо дарназардошти муайян кардани самт?ои фаъолияти со?а?ои и?тисодиву и?тимоии мамлакат, ?алли сарива?тии масъала?ои вобаста ба таъмини нишонди?анда?ои дурнамои соли 2015 ва таъкиди афзалият?о барои давраи миёнаму?лат дар о?ози сол пешни?од мегардад.
Тавре ки бор?о таъкид карда будам, мо азму талош дорем, ки барои ?ар як сокини мамлакат шароити зиндагии шоистаро му?айё созем ва ?амаи на?шаву барнома?оямон ма?з ба хотири амал? гардонидани ?амин ?адафи ол? ?абул ва амал? карда мешаванд.
Зеро мардуми шарифи То?икистон масъулияти имр?зу фардои кишвар, аз ?умла ?ифзи исти?лолият, ?имояи манфиат?ои милл?, та?кими минбаъдаи поя?ои давлатдор?, таъмини амнияту оромии давлату ?омеа ва ободиву пешрафти кишвари азизамонро ба зиммаи мову шумо вогузор намудаанд.
Аз ин р?, ?ар яки мо вазифадорем, ки тамоми азму ирода ва нер?ву имконият?ои худро барои хизмат ба хал?у Ватани ма?бубамон ва минбаъд низ сазовор будан ба эътимоди мардуми кишвар сафарбар намоем.
?укумати мамлакат дар асоси ?адафу вазифа?ои дар паёми соли гузашта баёнгардида иборат аз 52 банд на?шаи мушаххаси чорабини?оро та?ия ва тасди? карда, и?рои он?оро та?ти назорат ?арор додааст.
Барои таъмини рушди минбаъдаи со?а?ои афзалиятноки кишвар, инчунин вилоят?о ва ша?ру но?ия?о 233 санади меъёрии ?у?у??, аз ?умла 15 ?онун, 97 та?йиру илова?о ба ?онунгузории ?ор?, 26 консепсияву стратегия ва барнома?о, 77 шартномаву созишнома ва протокол?ои байналмилал?, 18 созишномаи ?арзиву грант? та?ияву ?абул гардиданд ва татби? шуда истодаанд.
Дар нати?а соли 2014, дар ма?м?ъ, бо нати?а?ои назаррас ?амъбаст гардид ва кишвари мо ба с?и пешрафти босуботи и?тисод? боз як ?адами устувор гузошт.
Бо ву?уди таъсири манфии раванд?ои сиёсиву и?тисодии ?а?он ва минта?а дар соли 2014 мо тавонистем, ки рушди и?тисоди мамлакатро дар сат?и устувор ниго? дошта, и?рои дигар нишонди?анда?ои макрои?тисод? ва и?тимоиро тиб?и ?адаф?ои афзалиятноки худ таъмин намоем.
Дар ин давра ма?м?и ма?сулоти дохил? 45,6 миллиард сомон? ва афзоиши во?еии он 6,7 фоизро ташкил кард.
Даромад?ои пулии а?ол? нисбат ба соли пешин 12 фоиз зиёд шуда, ба 23,8 миллиард сомон? баробар гардиданд ва пасандоз?ои а?ол? дар бонк?о 21 фоиз афзоиш ёфтанд.
Чора?ои сари ва?т андешидаи ?укумат имкон доданд, ки сат?и таваррум дар доираи меъёри барномавии пешбинишуда ва ?атто камтар аз он ниго? дошта шавад.
Соли 2014 дар ?аламрави мамлакат беш аз 252 ?азор ?ой?ои нави кории доим?, мавсим? ва мува??ат? таъсис дода шуданд.
?амаи ин дастовард?о боиси аз 35,6 ба 32 фоиз поён рафтани сат?и камбизоат? гардиданд.
Дар ин сол а?олии кишвар дуюним фоиз афзуда, дарозумрии миёнаи ша?рвандон 73,4 солро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2000-ум беш аз 5 сол зиёд аст.
Мувофи?и маълумоти омор? фавти модарону к?дакон низ нисбат ба сол?ои пешин хеле кам шудааст.
Аз ?умла дар давраи сол?ои 2000 – 2014 фавти к?дакони то 5 - сола ва фавти модарон ?ангоми таваллуд ду баробар кам гардидааст.
Дар соли 2014 дар сат?и 102 фоиз и?ро гардидани бу?ети давлат? имкон дод, ки ?укумати кишвар у?дадори?ои худро дар бобати пардохти сарива?тии маош, нафа?а, стипендия ва кумакпули?о ба а?ол?, мабла?гузории со?а?ои и?тисодиву и?тимо?, аз ?умла со?а?ои таъминкунандаи амнияти мамлакат, сохтмон, энергетика, инфрасохтор ва ро??о пурра и?ро намояд.
Бояд зикр кард, ки дар доираи Стратегияи идоракунии ?арзи давлат? таносуби ?арзи берунаи То?икистон нисбат ба ма?м?и ма?сулоти дохил? дар да? соли охир 1,7 баробар кам гардида, ?оло 22,8 фоизро ташкил меди?ад.
Дар Стратегияи миллии рушд барои давраи то соли 2015 исло?оти идораи давлат?, пешрафти бахши хусус?, ?алби сармоя ва рушди нер?и инсон? ?амчун афзалият?ои милл? муайян шудаанд, ки барои тавсеа ёфтани озоди?ои и?тисод?, густариши ?амкори?ои давлат ва бахши хусус?, инчунин афзоиши ?а?м ва сат?у сифати хизматрасони?ои и?тимо? амал? гардонида мешаванд.
Имсол му?лати амали Стратегияи миллии рушд ба охир мерасад ва мо барои ташкили арзёбии нати?а?ои бадастомада, аз ?умла ?и?ати истифодаи механизми танзими рушд ва асосноксозии самт?ои минбаъдаи фаъолият к?шиш мекунем.
?укумати То?икистон бо дарназардошти та?диду хатар?ои торафт афзояндаи глобаливу минта?ав? ва бо ма?сади пайгир? намудани вазифа?ои дар паём?ои Президенти кишвар муайяншуда ?и?ати ноил гардидан ба ?адаф?ои стратег?, пеш аз ?ама, таъмини исти?лолияти энергетик?, пурра аз бунбасти коммуникатсион? баровардани мамлакат ва ?ифзи амнияти озу?авор? мунтазам чора??? карда истодааст.
?адаф?ои стратег? ва самт?ои афзалиятнок, инчунин и?рои чорабини?ои дар стратегияву консепсия?о ва барнома?ои давлат? пешбинишуда та?ти назорати ?атъ? ?арор доранд.
Дар ин раванд зарур аст, ки мушкилоту камбуди?о сари ва?т бартараф гардида, баробари нати?агир? аз и?рои барнома?о на?шаи фаъолияти ?укумати мамлакат мушаххас гардонида шавад.
Зеро соли ?ор? шиддат гирифтани вазъи сиёсии минта?а?ои гуногуни олам, таъсири бу?рони и?тисодиву молиявии ?а?он?, ноустувории бозор?ои ?а?онии молия ва ашёи хом, инчунин дигар мушкилот ?амчун омил?ои манфии ба рушди минбаъдаи и?тисоди милл? таъсиррасонанда пешбин? мегарданд.
Дар чунин шароит ?укумати мамлакат вазифадор аст, ки бо истифода аз ?амаи захираву имконият?ои мав?уда доир ба ниго? доштани рушди босуботи и?тисод?, самаранокии идораи давлат?, татби?и сиёсати ?адафманди молияв?, таъмини пурраву сарива?тии у?дадори?ои и?тимоии давлат, рушди со?а?ои мухталиф, хусусан со?а?ои исте?сол?, инчунин пешбурди исло?от дар самти дастгирии со?ибкориву сармоягузор? тадбир?ои иловагиро амал? намояд.
Вакилони му?тарам!
?и?ати та?кими замина?ои рушди босуботу дарозмуддат мо дар стратегияву барнома?ои давлат? барои давраи то соли 2030 баланд бардоштани самаранокии истифодаи дорои?ои милл?, махсусан нер?и инсон? ва восита?ои асос?, инчунин та?вияти институтсионалии рушди кишварро самт?ои афзалиятнок мешуморем.
Дар ин раванд, ба масъала?ои пурра ва самаранок ба кор андохтани имконият?ои исте?сол?, ?арчи бештар ?ор? намудани технология?ои муосир, бе?тар гардонидани сифати молу ма?сулот ва хизматрасон?, кам кардани харо?оти барзиёд ва истифодаи дурусту ма?садноки захира?о, содда ва шаффоф гардонидани тартиби танзими фаъолияти со?ибкор? ва аз байн бурдани монеа?ои маъмур? а?мияти махсус дода мешавад.
Бояд гуфт, ки дар доираи татби?и Стратегияи миллии рушд барои давраи то соли 2015 бо азму талоши ?укумат, шарикони рушд ва за?мати софдилонаи мардуми шарифи То?икистон бисёр масъала?ои и?тисодиву и?тимо? пурра ё ?исман ?ал карда шуданд.
Дар баробари ин, бо сабаби ва?т ва захира?ои зиёдро талаб кардани ?алли баъзе масъала?о ва мав?удияти монеа?ои муайян дар ин самт, инчунин вобаста ба вазъи зудта?йирёбандаи минта?а ва ?а?он ?оло ?ам дар ро?и пешрафти кишвар як ?атор мушкилот бо?? мондаанд.
Бинобар ин, мо бояд сиёсати и?тисодии худро тарзе ба ро? монем, ки тавассути истифодаи самараноки захираву имконият?ои мав?уда ва дигар дорои?о ра?обатнокии и?тисоди милл? баланд бардошта шавад.
?оло нати?а?ои Стратегияи миллии рушд барои давраи то соли 2015 дар сат?и вазорату идора?о, вилоят?о ва ша?ру но?ия?о бо ?алби ?омеаи ша?рванд? арзёб? шуда истодаанд.
Мо ба на?ша гирифтаем, ки мо?и феврали соли ?ор? ?исоботи фосилавии стратегияи зикршударо дар Ш?рои миллии рушди назди Президенти кишвар ва Форуми рушд баррас? карда, ?и?ати таъмин намудани пешрафти босуботи мамлакат барои давраи то соли 2030 силсилаи ташаббусу пешни?од?оро му?окима кунем.
Дар иртибот ба ин, бори дигар из?ор медорам, ки ?амаи захираву имконият?ои мав?уда ба ?алли масъала?ои ?ифзи фазои орому осудаи зиндагии ша?рвандон, расидан ба меъёр?ои баландтари нек?а?волии мардум ва шароити боз ?ам бе?тари и?тимо?, та?вияти ?онуният ва адолат ва дар ма?м?ъ, ба таъмини амнияти давлат, ша?рвандон ва ?омеа равона карда мешаванд.
Сиёсати бу?етии давлат дар давраи миёнаму?лат ба таъмини рушди устувори и?тисоди милл?, амал? намудани афзалият?ои стратегии давлат ва ?алли масъала?ои и?тимоии а?ол? равона гардидааст.
Бояд гуфт, ки тан?о дар 7 соли охир даромади бу?ети давлат? беш аз 4 баробар афзоиш ёфта, пешбин? мегардад, ки ?а?ми он соли 2015 ба 15,3 миллиард сомон? расонида мешавад.
Вобаста ба ин, ба мабла?гузории со?а?ои и?тимо? ди??ати махсус дода шуда, имсол тан?о ба ин ма?сад ?ариб 8 миллиард сомон? равона карда мешавад, ки ин ра?ам зиёда аз 50 фоизи харо?оти бу?ети давлатиро ташкил меди?ад.
Инчунин ба ма?сади таъмини у?дадори?ои и?тимоии давлат, аз ?умла пардохти музди ме?нат, нафа?а, ?убронпул? ва кумакпули?о дар соли 2015 аз ?исоби бу?ети давлат зиёда аз 6 миллиард сомон? равона мегардад.
Ба ?укумати мамлакат муяссар гардид, ки тан?о дар 5 соли охир музди ме?нати кормандони со?а?ои бу?ет?, аз ?умла илму маориф, тандурустиву фар?анг, ?ифзи и?тимоии а?ол? ва ма?омоти ?ифзи ?у?у?ро аз дуюним то се баробар зиёд намояд.
Бо дарназардошти рушди и?тисодиёти мамлакат ва имконият?ои имр?заи молияв? аз 1-уми сентябри соли равон мар?алаи навбатии зиёдшавии музди ме?нати кормандони со?а?ои бу?ет? амал? карда мешавад.
Аз ?умла музди ме?нати кормандони ма?омоти ?окимият ва идоракунии давлат?, кормандони ма?омоти ?ифзи ?у?у? ва хизматчиёни ?арб? 15 фоиз, кормандони муассиса?ои маориф, аз ?умла муассиса?ои та?силоти томактаб?, миёнаи умум? ва ол?, дигар муассиса?ои со?аи маориф, илм, фар?анг, варзиш ва тандуруст? 20 фоиз, муассиса?ои со?аи ?ифзи и?тимо?, аз ?умла хона – интернат?о барои пиронсолону маъюбон, шуъба?ои кумаки и?тимо? дар хона ва истиро?атго?у осоишго??о барои соби?адорони ?анги Бузурги Ватан?, ме?нат ва шахсони ба он?о баробаркардашуда 25 фоиз зиёд карда мешавад.
?адди а?ал ва ?адди ни?оии нафа?а аз р?и синну сол ва нафа?аи заминав?, инчунин нафа?а?ои ме?натии ша?рвандон ба ?исоби миёна то 20 фоиз зиёд карда мешаванд.
Дар баробари ин, стипендияи дониш?уён ва дигар намуд?ои стипендия 30 фоиз, инчунин музди ме?нати ?адди а?ал 60 фоиз зиёд гардида, андозаи он аз 250 сомон? то ба 400 сомон? баробар мегардад.
?исми су?уртавии нафа?а?ои су?уртав? низ индексатсия карда мешавад.
Тан?о барои мабла?гузории ин чорабини?о аз бу?ети давлат? дар як сол 1 миллиарду 320 миллион сомон? равона мегардад.
Бинобар ин, ба Вазорати молия супориш дода мешавад, ки як?о бо сохтору ма?омоти дахлдор и?рои сарива?тиву сифатноки даромад ва харо?оти бу?ети давлатиро таъмин карда, ?и?ати истифодаи шаффофу самараноки мабла??ои он барои амалисозии афзалият?ои рушди кишвар чора??? намояд.
Инчунин ?и?ати ?арчи зудтар ?ор? намудани стандарт?ои байналмилалии ?исоботи молияв? бояд тадбир?ои зарур? амал? карда шаванд.
Таъмини назорати доим? ва ?атъии истифодаи ма?садноки мабла?у восита?ои давлат? вазифаи аввалиндара?аи Палатаи ?исоб ва Агентии назорати давлатии молияв? ва мубориза бо коррупсия мебошад.
Дар шароити кунун? мо барои таъмин намудани устувории сат?и нарх?о, низоми бонк?, гардиши пул ва низоми пардохт?о сиёсати пуливу ?арзии самаранокро татби? мекунем.
Маълум аст, ки бинобар таъсири омил?ои беруна, махсусан ко?ишёбии и?тисодиёт ва ?урби пули кишвар?ои шарики ти?оратии мо ва?т?ои охир ?урби пули милл? та?ти фишор ?арор дорад.
Бинобар ин, Бонки милл? вазифадор аст, ки барои татби?и босамари сиёсати пуливу ?арз? ва асъор? дар асоси та?лил?ои асоснок бо дарназардошти манфиат?ои и?тисоди ватан? тадбир?ои зарур? андешад.
Д?стони азиз!
Бо дарназардошти он, ки энергетика яке аз со?а?ои афзалиятноку му?имми и?тисоди кишвар ба шумор меравад, сол?ои охир барои инкишофи он як ?атор тадбир?ои муассир, аз ?умла азнавсозиву бар?ароркунии и?тидор?ои исте?сол? ва шабака?ои инти?оли нер?и бар? амал? карда шуданд.
Тан?о соли 2014 агрегати дуюми нер?го?и бар?и обии «Сангт?да-2» ва агрегати якуми навбати аввали Маркази бар?у гармиди?ии “Душанбе – 2” бо и?тидори 220 мегаватт ба кор дароварда шуда, сохтмони навбати дуюми он о?оз гардид, ки соли 2017 бо дарназардошти навбати аввал бо и?тидори 400 мегаватт ба истифода дода мешавад.
Инчунин ташхиси муста?или байналмилалии лои?аи сохтмони нер?го?и бар?и обии Ро?ун ва арзёбии таъсири экологиву и?тимоии он дар муддати ?афт соли охир аз ?ониби Бонки Умуми?а?он?, коршиносони муста?или байналмилал? ва ширкату мутахассисони хори?ии со?а гузаронида шуд.
Имр?з ба ?ама маълум аст, ки норасоии нер?и бар? яке аз монеа?ои асосии рушди и?тисодиву и?тимоии кишвари мо мебошад ва айни замон дар ?аёти и?тимоии мардум мушкилоти зиёд э?од мекунад.
?и?ати ?алли норасоии шадиди нер?и бар? ва бо ?амин ро? таъмин намудани рушди босуботи и?тисод? ва баланд бардоштани сат?и нек?а?волии мардум мо кор?ои бар?арорсозиву сохтмонро дар ин иншооти та?дирсоз тиб?и талаботи меъёр?ои байналмилал? идома меди?ем.
Ва?т?ои наздик татби?и як ?атор лои?а?ои му?имми давлат?, ки а?мияти минта?ав? доранд, аз ?умла сохтмони лои?а?ои бузурги байнидавлатии хатти инти?оли бар?и баландшиддати КАСА-1000 ва л?лаи гази Осиёи Марказ? – ?ум?урии Хал?ии Хитой о?оз мегардад.
?оло аз ?ониби ?укумати кишвар кор?ои лои?акашии нер?го??ои бар?и обии “Ш?роб”, “Нуробод - 1”, “Нуробод - 2”, “Айн?”, “Фондарё”, “Санобод” ва “Себзор” идома дошта, сохтмони хат?ои инти?оли бар? ва бунёду бар?арорсозии зеристго??ои бар?ии ба на?ша гирифташуда ба итмом расонида мешавад.
Дар баробари ин, та?диду бар?арорсозии нер?го?и Норак идома дошта, соли 2015 кор?ои та?диду бар?арорсозии нер?го??ои ?айро??ум ва Сарбанд шур?ъ мегарданд.
Тан?о барои амалисозии ин се лои?а, яъне та?диду бар?арорсозии нер?го??ое, ки зиёда аз 40-50 сол боз хизмат мекунанд, якуним миллиард сомон? равона карда мешавад.
Умуман, дар даврони исти?лолият да??о нер?го??ои хурду бузург ва Маркази бар?у гармиди?? бо и?тидори 1020 мегаватт сохта, ба истифода дода шудаанд, ки ин ба 24 фоизи и?тидор?ои аз замони ш?рав? то имр?з истифодашаванда баробар аст.
Имр?з То?икистон дар ?оли рушд ?арор дорад ва ин ?олат масъалаи пайдо шудани истифодабарандагони нави нер?и бар?ро ба миён мегузорад, ки таъмини он?о бо нер?и бар? вазифаи ?укумати мамлакат мебошад.
Дар давраи исти?лолият шумораи а?олии кишвар беш аз 65 фоиз афзоиш ёфта, сад?о ?азор оила?ои нав ба ву?уд омаданд, сад?о ?азор манзили исти?оматии нав бунёд шуданд.
Фа?ат дар давоми сол?ои 2013-2014 2 миллиону 100 ?азор метри мураббаъ манзил сохта, ба истифода дода шудааст.
Илова бар ин, дар ин давра 17320 корхонаву корго??ои нави исте?соливу хизматрасон? ба кор о?оз карданд, ки ин ?ама исте?соли нер?и бар?и иловагиро та?озо дорад.
Масалан, тан?о барои истифодабарандагони телефон?ои мобил? ?ариб 22 миллион киловатт - соат бар? зарур аст.
Дар да? соли охир ?и?ати ноил гардидан ба исти?лолияти энергетикии кишвар ва азнавсозии шабака?ои энергетик? аз ?исоби ?амаи сарчашма?ои мабла?гузории давлат? 13,4 миллиард сомон? равона карда шудааст.
Дар соли 2014 ба ин ма?сад зиёда аз 1,8 миллиард сомон? ?удо карда шуд ва ин нишонди?анда дар се соли оянда 7 миллиард сомониро ташкил хо?ад кард.
Бо ву?уди ин, Вазорати энергетика ва захира?ои об ва Ширкати “Бар?и То?ик”-ро зарур аст, ки ?и?ати баланд бардоштани самаранокии истифодаи и?тидор?ои мав?удаи со?а ва кам кардани талафоти нер?и бар? татби?и босифати лои?аи “?ор? намудани системаи ?исоби яклухти инти?оли нер?и бар? ва бе?дошти шабака?ои инти?оли бар?”-ро таъмин намоянд.
Барои бартараф намудани норасоии нер?и бар? ?укумати мамлакат то имр?з кор?ои муайянеро ан?ом дода, барои сол?ои оянда на?шаи нави амал? кардани лои?а?ои энергетикиро тар?рез? намудааст, ки дар ояндаи наздик расидан ба ?адафи стратег?, яъне таъмини исти?лолияти энергетикиро во?е? мегардонад.
Имсол дар маркази ?амаи ша?ру но?ия?о, мактабу беморхона?о бар? ?аст, корхона?ои саноат? пурра кор мекунанд ва умуман лимити инти?оли бар? нисбат ба 2-3 соли пеш ?ариб 5 соат зиёд аст.
Имр?з?о дар ?удуди мамлакат 21 ширкати ватаниву хори?? дар со?аи нафту газ ба кор?ои иктишоф?, пармакун?, истихро? ва коркард маш?ул аст.
Аз ин р?, ?укумати мамлакатро зарур аст, ки масъалаи аз ?ониби ширкат?ои зикршуда и?ро гардидани шарт?ои созишномавиро мунтазам назорат карда, дар сурати и?ро нашудани шарт?ои он?о доир ба бозхонд кардани и?озатнома?о чора?ои дахлдор андешад.
?оло дар ?аламрави кишвар 18 ширкати ватаниву хори?? дар 14 кон бо истихро?и ангишт маш?ул аст.
Бояд гуфт, ки сол?ои охир истихро?и ангишт тадри?ан афзоиш ёфта, соли 2014 исте?соли он ба 875 ?азор тонна расонида шуд, ки ин нишонди?анда нисбат ба соли 1991-ум 3 баробар зиёд мебошад.
Имсол исте?соли ангишт ба 1 миллион тонна расонида, талаботи дохил? пурра ?онеъ карда мешавад.
?озирини гиром?!
То имр?з барои ра?о? бахшидани кишвар аз бунбасти коммуникатсион? тадбир?о ва лои?а?ои зиёди инфрасохториву исло?от? амал? карда шудаанд, аммо ин ни?ояти кор нест, зеро татби?и пурраи ?адафи мазкур барои кишвари мо а?мияти аввалиндара?а дошта, дар сол?ои оянда низ ?амчун самти му?имму афзалиятноки фаъолияти ?укумат бо?? хо?ад монд.
Ба ин ма?сад тан?о дар пан? соли охир 5 миллиард сомон?, аз ?умла соли 2014 зиёда аз як миллиард сомон? равона гардида, дар се соли оянда ?удо намудани беш аз 3 миллиард сомон? пешбин? шудааст.
Дар ин раванд, азнавсозии ро?и мошингарди Душанбе-Турсунзода, ро??ои Душанбе - ??р?онтеппа - Пан?и Поён, Айн? – Пан?акент, Душанбе – Хору? - Кулма (?итъаи Ш?рообод-Дарвоз), Восеъ – Ховалинг, бунёди ро?и о?ани Душанбе-??р?онтеппа (?итъаи Ва?дат-Ёвон), та?диду сохтмони ро??ои байналмилал? ва минта?ав? амал? шуда истодааст.
?оло лои?аи ро??ои Дарвоз – Ван? (сар?ади но?ияи Р?шон) ва Ху?анд – Исфара омода шуда истодааст.
Татби?и ин лои?а?о То?икистонро бо дигар кишвар?ои ?амсоя, яъне бо инфрасохтори коммуникатсионии минта?ав? пайваст хо?ад кард.
Аз ин ли?оз, ба ?укумати мамлакат супориш дода мешавад, ки ба ма?сади боз ?ам вусъат додани ?амкори?о, та?кими робита?ои минта?ав? ва истифодаи самараноки имконият?ои транзитии То?икистон доир ба мабла?гузории татби?и лои?а?ои зикршуда тадбир?ои зарур? андешад.
Зеро мав?удияти шо?ро??ои байналмилалии на?лиёт? барои пешрафти минта?а?ои кишвар имконияти васеъ фаро?ам меорад ва зарур аст, ки ?и?ати табдил додани он?о ба шо?ро??ои байналмилалии и?тисод? низ чора??? карда шавад.
Бинобар ин, вазорат?ои рушди и?тисод ва савдо, на?лиёт, Кумитаи давлатии сармоягузор? ва идораи амволи давлат? ва ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? вазифадоранд, ки дар раванди та?ияи барнома?ои рушди и?тисодиву и?тимоии минта?а?ои мамлакат имконият?ои на?лиётиву транзитии кишварро ?амчун заминаи тара??иёти минбаъда ба инобат гиранд.
Илова бар ин, ба ро?барони вилоят?о ва ша?ру но?ия?о зарур аст, ки дар ?амкор? бо со?ибкорону сармоягузорон ба масъалаи ниго?дор? ва таъмиру бар?арорсозии ро??ои дохилии но?ия?о ва ма?ал?ои а?олинишин, инчунин таъмини а?ол? бо оби босифати н?шок? ва ?алли дигар масъала?ои и?тимо? а?мияти аввалиндара?а ди?анд.
Барои ?алли масъалаи бо оби тозаи н?шок? таъмин кардани а?олии ша?ру но?ия?ои Душанбе, Ху?анд, Чкалов, Бобо?он ?афуров, Исфара, Конибодом, ?айро??ум, Хору?, Исти?лол, ?исор, Р?дак?, Ша?ринав, Турсунзода, Ёвон, ?алолиддини Рум?, Восеъ, К?лоб, Фархор, Пан?акент, Зафаробод, Ша?ристон, Истаравшан, Пан? ва ?амадон? дар сол?ои 2010-2018 беш аз як миллиард сомон? пешбин? гардида, то имр?з хеле кор?о и?ро шудаанд ва кор?ои бар?арорсозии шабака?ои обрасон? дар ша?ру но?ия?ои зикршуда тиб?и на?ша амал? карда мешаванд.
Татби?и чунин барнома?ои бо оби тозаи н?шок? таъмин намудани а?ол? дар дигар ша?ру но?ия?ои мамлакат низ дар назар аст.
?озирини гиром?!
Маълум аст, ки инкишофи минбаъдаи со?аи саноат, аз ?умла со?а?ои коркард ?амчун таъминкунандаи рушди и?тисод аз сат?и таъминот бо ашёи хоми ма?алл? ва истифодаи технология?ои муосир вобастагии ами? дорад.
Дар даврони со?ибисти?лолии мамлакат доир ба рушди со?а?ои зикршуда кор?ои назаррас ан?ом ёфта, тавассути воридоти техникаву технология?ои муосир сол?ои 2012-2014 зиёда аз 1000 корго??ои доим?, мавсим?, инчунин корхона ва и?тидор?ои нав таъсис дода шудаанд.
Дар но?ияи Ёвон корхона?ои исте?соли семент, криолит, фториди алюминий, кислотаи сулфат ва дар но?ия?ои Фархор, Дан?ара, Вахш ва ?исор корхона?ои коркарди нахи пахта сохта шуда истодаанд.
Ин имконият меди?ад, ки сол?ои наздик ?а?ми коркарди нахи пахта дар дохили кишвар ба 70 фоиз расонида шавад.
И?домоти зикршуда бевосита ба болоравии и?тидори исте?солии мамлакат ва ?алли масъала?ои и?тимоии он, махсусан зиёд намудани исте?соли ма?сулоти ра?обатпазир дар асоси коркарди ашёи хоми ватан?, ташкили ?ой?ои нави кор? ва афзоиши даромади бу?ети давлат? мусоидат менамоянд.
?и?ати боз ?ам вусъат додани кор?о дар ин самт вазорат?ои саноат ва технология?ои нав ва кишоварз? бояд дар ?амкор? бо дигар вазорату идора?о ва ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? барои ?алли мушкилоти со?а ва рушди минбаъдаи он чора?ои муассир андешанд.
Захира?ои маъдан ва ашёи хоми кишвар имконият меди?анд, ки дар оянда як ?атор корхона?ои металлургияи ранга ба кор дароварда шуда, тара??иёти минбаъдаи и?тисодиёт ва афзоиш додани и?тидори содиротии мамлакат таъмин карда шавад.
Дар ояндаи наздик сохтмон ва ба истифода супоридани корхонаи металлгудоз? дар но?ияи ?исор бо и?тидори исте?солии 150 ?азор тонна о?ани сохтмон? ва дар ша?ри Исти?лоли вилояти Су?д бо и?тидори 100 ?азор тонна корхонаи металлургии исте?соли металли сурбу ру? идома дорад.
Умуман, дар ин минта?аи саноат? бунёди 5 корхонаи нави исте?сол? ба на?ша гирифта шудааст.
Дар корхонаи коркарди маъдани Анзоб корхонаи металлургии исте?соли сурма бо и?тидори 5 ?азор тонна сохта, ба истифода дода шуд ва дар таърихи саноати металлургии То?икистон бори аввал исте?соли сурмаи металл? о?оз гардид.
Амалисозии ин тадбир?о ба рушди со?аи саноати металлургии то?ик ва ?алли масъала?ои ташкили ?ой?ои кор? такони ?идд? мебахшад.
Инчунин, дар но?ияи Ёвон корхонаи исте?соли семент ба истифода супорида шуда, тиб?и на?ша соли ?ор? боз се корхонаи сементбарор? дар ша?ру но?ия?ои Бобо?он ?афуров, Ва?дат, ва Ёвон бо и?тидори 3 миллион тонна сохта, ба истифода супорида мешавад.
Имсол дар но?ияи Дан?ара бунёди корхонаи сементбарор? бо и?тидори 1,8 миллион тонна ва дар ша?ри Исфара бо и?тидори 1 миллион тонна о?оз мегардад.
И?домоти зикршуда имкон меди?анд, ки воридоти семент аз хори?и кишвар ба содироти он иваз гардад.
Бо ма?сади и?рои на?ша?ои пешбинигардида ?укумати мамлакат бояд истифодаи ?амаи захираву имконият?ои мав?ударо ?и?ати ба ро? мондани фаъолияти мунтазаму самараноки и?тидор?ои саноат? ва коркарди ?арчи бештари ашёи хоми ватан? таъмин намояд.
Илова бар ин, ?и?ати рушди корхона?ои саноат? дар де?от ва но?ия?ои дурдаст тавассути истифодаи технология?ои мутоби? ба шароити минта?а?ои к??истон чора?ои зарур? андешида шаванд.
?амзамон бо ин, ?укумати мамлакатро зарур аст, ки бо дарназардошти Стратегияи рушди милл? барномаи дарозмуддати пешрафти со?аи саноатро та?ия ва ?абул намояд.
Д?стони азиз!
На?ш ва са?ми со?аи кишоварз? дар таъмини амнияти озу?авории мамлакат, рушди со?а?ои саноат, афзоиши имконияти содиротии кишвар ва таъсиси ?ой?ои нави кор? бисёр муассир мебошад.
Дар пан? соли охир масо?ати замин?ои бо?у токзор ?ариб 20 фоиз ва кишти сабзавот 30 фоиз, ?а?ми исте?соли меваю сабзавот 50 фоиз зиёд гардида, тамоюли афзоиши ?а?ми исте?соли дигар намуд?ои ма?сулоти кишоварз? низ ба назар мерасад.
Тан?о дар нати?аи амалисозии Барномаи давлат? оид ба бунёди бо?у токзор?о беш аз 54 ?азор гектар бо??ои нав бунёд карда шуданд.
Яъне ин барнома пурра и?ро гардид ва зарур аст, ки барномаи нави рушди бо?у токпарвар? ?арчи зудтар та?ия ва ба ?укумати мамлакат пешни?од карда шавад.
Инчунин, бори дигар таъкид менамоям, ки ?и?ати и?рои пурраву сарива?тии барнома?ои ?абулнамудаи ?укумати То?икистон доир ба со?аи кишоварз?, аз ?умла масъала?ои баланд бардоштани маданияти истифодаи замин, дуруст ба ро? мондани фаъолияти со?а?ои тухмипарвар?, зотпарвар?, картошкапарвар? ва азхудкунии замин?ои нав чора??? карда шавад.
?и?ати рушди со?а?ои агросаноат? дар пан? соли охир аз ?исоби бу?ети давлат? 1,7 миллиард сомон? равона гардидааст ва дар се соли оянда аз ?исоби ?амаи сарчашма?ои молияв? барои рушди он?о ?удо намудани зиёда аз як миллиард сомон? ба на?ша гирифта шудааст.
То имр?з дар кишвар 52 корхонаи коркарди г?шту шир сохта, ба истифода дода шудааст ва раванди бунёди чунин корхонаву корго??о бомаром идома дорад.
Дар баробари ин, бояд гуфт, ки рушди инфрасохтори исте?солии со?аи кишоварз?, аз ?умла сохтмони сардхона?ои ?озиразамони нига?дории меваю сабзавот, ?ойгиркунии корхона?ои хурди коркарди ма?сулот ва банду басти он ?оло ?ам дар сат?и паст ?арор дошта, боиси талафи зиёди ма?сулоти исте?солшуда мегардад.
Мувофи?и маълумот соли 2014 дар исте?соли бисёр намуд?ои ма?сулоти кишоварз?, аз ?умла ?алладонаги?о, картошка ва пахта ба пастрав? ро? дода шудааст, ки чунин вазъ дар шароити имр?за боиси нигарон? мебошад.
Бинобар ин, Вазорати кишоварз? ва ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? бояд як?о бо со?ибкорон ва ро?барони хо?аги?ои де??он? ?и?ати бартарафсозии камбудиву норасои?ои ?ойдошта, бо дарназардошти талаботи бозор ба на?ша гирифтани кишти зироат?о, воридоти техника, ?ор? намудани нати?аи та??и?оти илм? дар исте?солот, истифодаи ро??ои инноватсион? ва таъмини ?арчи бе?тари бозори дохил? бо ма?сулоти исте?соли худ? чора?ои зарур? андешанд.
?амасола дар таркиби ма?м?и ма?сулоти саноатии То?икистон ?иссаи со?аи саноати коркард на кам аз 60 фоиз ва дар сохтори ма?сулоти саноати коркард ?иссаи исте?соли озу?авор? на кам аз 50 фоизро ташкил менамояд.
Лекин бо ву?уди захираву имконият?ои зиёд ?ан?з ?ам ?иссаи ма?сулоти озу?авор? дар таркиби мол?ои воридот? то 20 фоиз ё та?рибан 3,5 миллиард сомониро ташкил меди?ад, ки ин ?олат тава??у?и хоси масъулон ва сохтору ма?омоти марбутаро талаб менамояд.
Вобаста ба ин, зарур аст, ки ?и?ати афзоиш додани исте?солоти дохил? ва ба ин васила тадри?ан таъмин намудани ?исми асосии бозори истеъмол? бо ма?сулоти ватан? чора??? карда шавад.
Яъне вобаста ба таъмини амнияти озу?авории кишвар мо бояд к?шиш кунем, ки дар сол?ои наздиктарин талаботи мамлакатро ба аксарияти мол?ои озу?авор? тавассути афзоиш додани исте?соли дохил? ?онеъ намоем.
?амзамон бо ин, бо ма?сади ?ор? намудани дастгирии давлатии молисте?солкунандагони ватан? ва дар ин замина афзоиш додани ?а?ми ма?м?и ма?сулоти дохил? ?укумати То?икистонро зарур аст, ки барои таъмини э?тиё?оти ?амаи со?а?ои аз бу?ет мабла?гузоришаванда доир ба ?ойгир намудани фармоиш?ои давлат? дар корхона?ои саноат? ва хо?аги?ои кишоварз?, сарфи назар аз шакли моликияти он?о, тадбир?ои мушаххас андешад.
Дар доираи татби?и лои?а?ои давлатии сармоягузор? ?и?ати таъмини рушди устувори кишвар ба и?тисодиёти мамлакат тан?о дар соли 2014 ба мабла?и зиёда аз 3,7 миллиард сомон? ?арз?ои имтиёзнок ва грант?о ?алб гардидаанд.
Дар пан? соли оянда татби?и як ?атор лои?а?ои му?имми афзалиятнок дар назар дошта шуда, ба ин ма?сад аз ?исоби ?амаи сарчашма?ои мабла?гузор? 70 миллиард сомон?, аз ?умла тавассути сармоягузории муста?им беш аз 40 миллиард сомон? ?алб карда мешавад, ки ба рушди со?а?ои мухталиф ва дар ма?м?ъ, ба таъмини ?адаф?ои стратегии давлат мусоидат хо?ад кард.
Дар ?афт соли охир ба и?тисодиёти То?икистон зиёда аз 11 миллиард сомон? сармояи муста?ими хори?? ворид гардидааст, ки ?исми бештари он ба со?а?ои энергетика, ало?а, сохтмон, истихро?и кандани?ои фоиданок ва бунёди ро??о равона карда шудааст.
Дар шароити имр?за азхудкунии самараноку о?илонаи захира?ои ?аъри замини То?икистон, мабла?гузор? барои истихро? ва коркарди маъдан, инчунин кор?ои ?усту??иву геолог? ва иктишофии кон?ои нав тавассути ?алби сармояи ватаниву хори?? аз ?умлаи самт?ои му?имми рушди со?аи саноат ва ?алли масъала?ои и?тимо?, хусусан ташкили ?ой?ои нави кор? ма?суб меёбад.
Барои ин, зарур аст, ки ?и?ати та?вият бахшидан ба ?араёни татби?и механизми шарикии давлат ва бахши хусус? ва ба таври назаррас зиёд намудани са?ми сармоягузории муста?ими хори?? чора?ои иловаг? андешида шаванд.
Дастгирии со?ибкор? ва дар навбати аввал со?ибкории исте?сол? аз ?умлаи самт?ои асосии фаъолияти сохтору ма?омоти давлат? ба ?исоб меравад.
?укумати кишвар то имр?з бо ма?сади фаро?ам овардани фазои мусоиди со?ибкор? ва ?алби сармоя исло?оти и?тисодиро бомаром идома бахшид, ки дар нати?а То?икистон тиб?и арзёбии ташкилот?ои байналмилалии молияв? ба р?йхати 10 кишвари пешсафи исло?отгари ?а?он дохил гардид.
Соли 2014 аз ?ониби бонк?о ба со?ибкорон 8,2 миллиард сомон?, аз ?умла ба со?ибкории исте?сол? 5,1 миллиард сомон? ?арз дода шудааст, ки нисбат ба соли 2013-ум 17 фоиз зиёд мебошад.
Дар 5 соли охир аз ?исоби бу?ети ?ум?урияв? барои дастгирии со?ибкории хурду миёна беш аз 720 миллион сомон? ?арз?ои имтиёзнок ?удо карда шудаанд.
Дар ин давра аз ?исоби бонк?о ба со?ибкорон 31 миллиард сомон? ?арз дода шудааст ва тавассути пешни?оди имтиёз?ои андоз? барои дастгир? ва пешрафти со?ибкор? 16 миллиард сомон? равона гардидааст.
?укумати мамлакатро зарур аст, ки ?и?ати боз ?ам соддаву оммафа?м намудани низоми андозбанд? ва бе?тар намудани шароит барои рушди со?ибкор? чора?ои зарур? андешад.
Му?тарам аъзои Ма?лиси милл? ва вакилони Ма?лиси намояндагон!
?укумати кишвар бо ву?уди таъсири манфии бу?рон?ои молияв? ва и?тисодиву сиёсии ?а?он? ба ?алли масъала?ои со?а?ои му?имми и?тимо?, аз ?умла илму маориф, тандурустиву фар?анг, шу?л ва ?ифзи и?тимоии а?ол? тава??у?и махсус зо?ир менамояд ва ин муносибатро минбаъд низ пайгирона идома меди?ад.
Як нукта мусаллам аст, ки на?ши кормандони со?а?ои и?тимо? дар амри баланд бардоштани сат?и донишу маърифатнокии наврасону ?авонон, фар?анги мардум, ?ифзи саломатии а?ол?, табобату ниго?убини беморон ва дигар гур???ои ниёзманди ?омеа ни?оят арзишманд мебошад.
?укумати мамлакат гур???ои осебпазиру э?тиё?манди ?омеаро низ мунтазам дастгир? менамояд.
Дар соли 2014 афзун намудани мабла?гузор? дар ин самт, ёрманд? ба ятимону маъюбон, нафа?ах?рон, дастгирии оила?ои камбизоат, парастории пиронсолони ниёзманд, таъмиру та?диди мактаб-интернат?о, хона?ои к?дакону пиронсолон ва бо та??изоти муосир таъмин намудани он?о амал? гардида, ин сиёсат имсол ва сол?ои оянда низ идома меёбад.
Таъсиси ?ой?ои нави кор? яке аз самт?ои му?имми сиёсати и?тимоии ?укумати мамлакат мебошад.
Чунонки болотар зикр намудам, соли 2014 дар кишвар беш аз 252 ?азор ?ой?ои нави кории доим?, мува??ат? ва мавсим? таъсис дода шудаанд. Соли 2015 бояд на кам аз 200 ?азор ?ой?ои нави кор? му?айё карда шаванд.
Бинобар ин, ?укумати То?икистон, ро?барони вилоят?о ва ша?ру но?ия?о вазифадоранд, ки як?о бо бахши хусус? ?и?ати вусъат бахшидани ?араёни таъсиси ?ой?ои нави кор? мунтазам чора??? намоянд.
Тиб?и супориши Ро?бари давлат дар литсею колле??о, марказ?ои таълими калонсолон, баъзе муассиса?ои та?силоти олии касб? ва муассиса?ои таълимии к?то?муддати бахши хусус? ?ар сол зиёда аз 100 ?азор нафар ша?рвандон аз курс?ои касбом?з? гузашта истодаанд ва зарур аст, ки ин раванд дар оянда низ идома дода шавад.
Танзими масъала?ои вобаста ба му?о?ирати ме?нат? яке аз ?адаф?ои асосии ?укумат ва ро?барони ма?омоти и?роияи ?окимияти давлатии вилоят?о ва ша?ру но?ия?о мебошад.
Дар ин самт зарур аст, ки ?и?ати ко?иш додани му?о?ират му?айё намудани ?ой?ои нави кориро дар дохили кишвар ?арчи бештар тавсеа бахшида, доир ба масъала?ои танзими му?о?ирати ме?нат?, аз ?умла ?ифзи ?у?у?и ша?рвандони мо ?амкор? бо ма?омоти марбутаи кишвар?ои ?абулкунандаи нер?и кор? беш аз пеш та?вият бахшида шавад.
Илова бар ин, дар бобати азхуд кардани касбу ?унар?ои ?авобг? ба талаботи бозори ме?нат ва забоном?зии ша?рвандон чора?ои иловаг? андешида, ?и?ати такмили масъала?ои му?о?ирати ме?нат? ва таъмини ?ифзи ?у?у?у манфиат?ои му?о?ирони ме?нат? дар хори?и кишвар то охири соли ?ор? лои?аи ?онун “Дар бораи му?о?ирати ме?нат?” ба ?укумати мамлакат пешни?од карда шавад.
?укумати мамлакат бо ма?сади рушди босуботи со?аи маориф ?амчун самти афзалиятноки сиёсати и?тимо? тамоми тадбир?ои заруриро амал? менамояд.
Соли гузашта ?и?ати пешрафти со?а беш аз дуюним миллиард сомон? ?удо гардида, соли равон ба ин хотир ?удо намудани се миллиард сомон? пешбин? шудааст.
Бо ма?сади инкишофи зинаи аввали та?силот ?укумати мамлакат дар асоси супориши Паёми соли гузаштаи Президенти кишвар “Барномаи рушди муассиса?ои та?силоти томактаб? дар ?ум?урии То?икистон барои сол?ои 2014-2019”-ро ?абул намуд ва ?оло татби?и он идома дорад.
Соли гузашта шумораи к?дакистон?о дар кишвар аз 508 ба 527 расида, шумораи к?даконе, ки дар ин муассиса?о ба таълиму тарбия фаро гирифта шудаанд, ?ариб 80 500 нафарро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2013 беш аз 4000 нафар зиёд мебошад.
Ё худ дар кишвар соли 2012 711 марказ?ои инкишофи к?дакон амал мекарданд ва соли 2014 шумораи он?о ба 1061 расида, 26 000 нафар к?даконро фаро гирифтаанд.
Илова бар ин, дар мамлакат 12 к?дакистони махсусгардонидашуда бо фарогирии ?ариб сеюним ?азор к?дак ва 34 к?дакистони хусус? барои дуюним ?азор нафар к?дакон амал мекунад.
Яъне имр?з барои ?ариб 115 ?азор к?дак шароити муосири таълиму тарбияи томактаб? фаро?ам оварда шудааст.
Бо ву?уди ин, Вазорати маориф ва илм, ма?омоти и?роияи ?окимияти давлатии вилоят?о ва ша?ру но?ия?о вазифадор карда мешаванд, ки бо ?алби имконият?ои ташкилоту созмон?ои ?айри?укумат?, бахши хусус? ва шахсони э?сонкор доир ба таъсиси шакл?ои алтернативии муассиса?ои томактаб?, таъмиру та?дид ва та??изонидани он?о тадбир?ои муассир андешанд.
Аз ?ониби ?укумати кишвар то ба имр?з масъала?ои му?имму аввалиндара?аи зинаи та?силоти миёнаи умум? ?аллу фасл шудаанд.
Бо ву?уди ин, масъала?ои баланд бардоштани сат?у сифати таълим ва дар низоми та?силоти миёнаи умум? ?ор? намудани усул?ои инноватсион? ва фаъоли таълим, инчунин баланд бардоштани сат?и касбии ом?згорон тава??у?и боз ?ам бештари масъулонро та?озо мекунад.
Ом?згор дар раванди таълиму тарбия ?у?у?и хато карданро надорад, зеро та?дири насли ояндасоз ва пешбарандаи давлату ?омеа дар дасти ?ст.
Яъне ом?згор дар раванди таълиму тарбия баробари падару модар ва шахсоне, ки он?оро иваз мекунанд, на?ши асос? дорад ва ?амчун ро?намои маънав? барои ба камол расонидани насли шоистаи даврон масъул аст.
Аз ин р?, ?и?ати боз ?ам баланд бардоштани ма?орат ва малакаи касбии ом?згорон ба таври доим? ташкил кардани курс?ои такмили ихтисос, бозом?з? ва ?арчи бештар шинос намудани он?о бо технология?ои муосири таълим амри зарур? мебошад.
Соли гузашта бори аввал ?абули довталабон ба муассиса?ои та?силоти олии касб? тавассути Маркази миллии тест? ро?андоз? шуд, ки он талаби замон буда, омили асосии ко?ишёбии шиддати кирдор?ои коррупсион? дар ин со?а гардид.
Масалан, сол?ои ?абл? то 20 фоизи довталабон ва падару модарони он?о аз нати?аи имти?он?ои дохилшав? шикоят мекарданд, вале соли гузашта аз 52 ?азор нафар довталабон тан?о 400 нафар шикоят намуданд, ки ин ра?ам ?атто як фоизро ?ам ташкил намеди?ад.
Дар робита ба ин, мехо?ам як масъалаи му?имро хотирнишон намоям.
Падару модарон бояд на дар як р?зи имти?он, балки аз р?зи таваллуди фарзандашон ба таълиму тарбияи ? ди??ати ?идд? ди?анд, барои дуруст ба камол расидани ? шароит фаро?ам оваранд, асбобу ашёи таълимашро таъмин намоянд ва зав?и ?ро барои интихоби дурусти касб бедор созанд.
Вале, мутаассифона, то ба имр?з аксари падару модарон баъди ёзда? сол, яъне тан?о дар давраи имти?оноти хатми мактаб ва озмоиш?ои тест? ого? мешаванд, ки фарзандашон бояд со?иби касбу ихтисосе шавад.
Дар ?омеаи имр?заи мо ин во?еиятест, ки бояд ?атман исло? гардад.
Имти?оноти тест? инчунин то андозае сат?у сифати таълимро дар муассиса?ои та?силоти миёнаи умумии кишвар муайян намуданд.
Баробари ин, маълум гардид, ки дар ин зинаи та?силот таълими фан?ои табииву риёз? ба бе?будии ?идд? ниёз дорад ва масъулони Вазорати маориф ва илм, ро?барону масъулони муассиса?ои таълимиро зарур аст, ки доир ба ин масъала чора?ои муассир андешанд ва ба хонандагон дар бобати интихоби дурусти касбу ?унар, аз ?умла ихтисос?ои му?андис? ва техникиву технолог?, ки барои и?тисоди миллии мо хеле му?имманд, ёрии амал? расонанд.
Илова бар ин, ро?барону масъулони Маркази миллии тест? ва муассиса?ои таълимиро зарур аст, ки камбудиву норасои?ои соли ?аблиро бартараф карда, дар ?ар як мактаби та?силоти умум? бо ?ар яке аз хатмкунандагон ва падару модарони он?о маш?улият?ои ом?зиш? ташкил намоянд, масъала?ои марбут ба ин низомро ом?зонанд ва минбаъд дар асоси ом?зиши та?рибаи пеш?адами ?а?он? сифати имти?оноти тестиро бе?тар гардонанд.
?оло дар мактаб?ои миёнаи кишвар як миллиону 750 ?азор хонандагон та?сил мекунанд ва ?ар сол ?ариб 110-112 ?азор нафар мактабро хатм мекунанд.
Дар зинаи та?силоти миёнаи умум? бо ма?сади пурра ба таълим фаро гирифтани духтарону писарон масъала?ои гузариш ба низоми дувозда?солаи та?силот, аз ну?сола ба да?сола гузаронидани та?силоти асос?, ба муассиса?ои та?силоти умумии асос? табдил додани муассиса?ои ибтидо? ва аз ?ониби ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? пурра татби? гардидани низоми мабла?гузории сарикас? аз ?умлаи тадбир?ое мебошанд, ки бояд дар оянда амал? карда шаванд.
Дар ин ?о бори дигар хотирнишон месозам, ки дастгирии со?аи маориф ва баланд бардоштани ма?оми ом?згор, дар навбати аввал, аз он ?и?ат му?им мебошад, ки а?ли маориф дар рушди нер?и инсон? са?ми бевосита дошта, яке аз ?увва?ои пешбаранда ва фаъоли ?омеаи имр?за ба шумор меравад ва гузашта аз ин, пешрафти тамоми со?а?ои ?аёти ?омеа ва давлат ба сат?и рушди маориф вобастагии муста?им дорад.
Бо сабаби ба низоми кредит? гузаштани муассиса?ои та?силоти олии касбии кишвар ро?барони ин муассиса?оро зарур аст, ки меъёр?ои дар сат?и байналмилал? эътирофшударо пурра татби? намоянд ва доир ба масъалаи ом?зиши технология?ои инноватсион?, ворид намудани та??изоти ?озиразамон ва ба ин восита самаранок гардонидани сифати таълим тадбир?ои ?идд? андешида, ба забоном?зии дониш??ён ва ба ?ойи кор ?озир шудани хатмкунандагон ди??ати махсус ди?анд.
?амчунин, ?и?ати ?алби дониш??ён ба ма?фил?ои илмии мубо?исав?, та?ияи лои?а?ои инноватсион? ва кашфиёту ихтироъкор? грант?ои хурд ?удо карда шаванд.
Дар баробари ин, вазорат?ои рушди и?тисод ва савдо, маориф ва илм, ро?барони муассиса?ои та?силоти олии касб?, ро?барони вилоят?о ва ша?ру но?ия?о, инчунин дигар ма?омоти давлат? вазифадор карда мешаванд, ки то соли 2018 муассиса?ои та?силоти миёнаи умумиро бо ом?згорони сат?и баланди касб? пурра таъмин карда, ба ?укумат ?и?ати тайёр кардани мутахассисони дигар со?а?о пешни?од манзур намоянд.
Баробари таълим масъала?ои тарбияи наврасону ?авонон ва дар р??ияи ватанд?стиву инсонпарвар? ва худого?иву худшинос? ба воя расонидани он?о ни?оят му?им мебошад.
Масъала?ои та?кими робита миёни ?омеа, муассисаи таълим? ва падару модарон тавассути як ?атор ?онун?о, аз ?умла ?онун “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ба танзим дароварда шудаанд.
Вале то ба ?ол механизми дурусти татби?и он муайян нагардидааст.
Бинобар ин, ?и?ати ба ро? мондани назорати и?рои ?онуни ?ум?урии То?икистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ва ?амо?ангсозии фаъолияти ма?омоти дахлдор дар Дастго?и и?роияи Президенти кишвар во?иди нави сохтор? таъсис дода шавад.
Вобаста ба ин, вазорат?ои адлия, маориф ва илм, кор?ои дохил?, Прокуратураи генерал?, кумита?ои оид ба кор?ои дин ва танзими ?ашну маросим?о, кор бо занон ва оила, ?авонон, варзиш ва сайё??, ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? як?о бо ин сохтори навтаъсис татби?и ?онуни мазкур ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?иро дар со?аи таълиму тарбияи к?дак пурра ва ?аматарафа таъмин намоянд.
Инчунин, бо ма?сади таъмини ?ифзи ?у?у?и к?дак дар ?ум?урии То?икистон пешни?од менамоям, ки институти Ваколатдор оид ба ?у?у?и к?дак таъсис дода шавад.
?араёни татби?и барнома ва на?ша?ое, ки доир ба рушди илм ?абул шудаанд, зери назорати доимии ?укумати кишвар ?арор дорад.
Дар ин самт то имр?з тадбир?ои зиёде амал? гардида, та?диди сохтории Академияи илм?о ва академия?ои со?ав? бомаром амал? шуда истодааст.
Бо ву?уди дастовард?ои муайяни илм?, робитаи илм бо исте?солот, воридшавии инноватсия дар низоми илм? ва му?имтар аз ?ама, рушди илм?ое, ки бо и?тисодиёти кишвар робитаи бевосита доранд, ?амчун масъала?ои мубрами р?з бо?? мондаанд.
?амчунин, омода намудани кадр?ои ?авон ва ?алби он?о ба кор?ои илмиву ро?бар? бе?буд? мехо?ад.
Дар баробари ин, Академияи илм?о бояд ?амкории парки технолог? ва инноватсиониро бо парк?ои муассиса?ои та?силоти олии касб? вусъат бахшида, ?и?ати аз соли равон дар исте?солот ба ро? мондани дастовард?ои инноватсион? тадбир?о андешад.
Аз ин ли?оз, вазорат?ои саноат ва технология?ои нав, энергетика ва захира?ои об, кишоварз?, дигар вазорату идора?о ва корхона?ои исте?сол? вазифадор карда мешаванд, ки ?амкориро бо Академияи илм?о та?вият бахшида, ?и?ати татби?и дастовард?ои илм дар исте?солот тадбир?ои зарур? андешанд.
Дар робита ба ин, як масъаларо хотирнишон кардан мехо?ам, ки имр?з баробари донишмандони муътабари мо олимону му?а??и?он ва та?лилгарони ?авон, яъне насли зиёиёни давраи исти?лол ба воя расидаанд ва мо аз он?о умеди зиёд дорем.
Вобаста ба раванд?ои ?а?онишав? ва шиддат гирифтани мубориза?ои иттилоот?, ?амчунин воридшавии мафкураи бегона ба зе?ни ?омеа институт?ои илмиву та??и?отии Академияи илм?о, академия?ои со?ав?, Маркази та??и?оти стратег?, дигар марказ?ои илм? ва кафедра?ои ?омеашиносии муассиса?ои та?силоти олии касбиро зарур аст, ки ба та??и?у табли?и масъала?ои худшиносиву худого??, ?ифзи арзиш?ои миллии таърихиву фар?анг?, тавсеаи ?а?онбинии демокративу дуняв?, пойдории ва?дат ва суботи ?омеа тава??у?и бештар зо?ир намоянд.
Ом?хтани сабаб ва омил?ои сар задани ?анги ша?рванд? дар кишварамон яке аз вазифа?ои му?имтарини олимони ?омеашинос мебошад.
Зеро доир ба ин масъала андешаву та??и?оти муътамади олимон бояд на?ши ?алкунанда дошта бошад, то ин ки ?одиса?ои да?шатноку фо?иабори гузашта барои насл?ои ояндаи хал?амон дарси ?ушёр? ва ибрат гарданд.
Бо дарназардошти вазъи ?ассосу печидаи ?а?они муосир олимону донишмандони мамлакат бояд ба масъала?ои тавсеаи мафкураи милл?, та?кими давлатдор? ва рушди и?тимоиву сиёсии ?омеа, итти?оди нер??ои созандаи кишвар ва ?ифзи манфиат?ои стратегии То?икистон, мубориза бар зидди терроризм ва экстремизм, хурофотпарастиву ифротгаро?, инчунин та??и?и масоили демократикунонии ?аёти и?тимоиву сиёсии То?икистон эътибори аввалиндара?а ди?анд.
?укумати мамлакат дар сиёсати и?тимоии худ навсози?ои со?аи тандурустиро идома дода, мабла?гузории со?аро дар соли 2015 нисбат ба соли гузашта 10 фоиз зиёд пешбин? намудааст.
Соли 2014 шароити инфрасохтори со?аи тандуруст? хеле бе?тар гардида, кумак?ои аввалияи тиббию санитар? тавсеа ёфтанд.
Дар ин давра як ?атор муассиса?ои со?аи тандуруст? бунёд ва таъмиру азнавсоз? гардиданд.
?амчунин, барои пешгир? ва паст намудани шиддати бемори?ои сироят?, таъмини ша?рвандон бо маводи босифати дорувор?, ?ифзи саломатии модару к?дак ва омода намудани мутахассисон як ?атор тадбир?ои муассир амал? карда шуданд.
Дар даврони исти?лолият барои рушди со?аи тандуруст? илова ба мабла??ои аз бу?ет ?удошуда 107 лои?аи сармоягузории давлат? ба мабла?и умумии ?ариб 3 миллиард сомон? татби? гардидааст.
?оло дар со?аи тандуруст? ва ?ифзи и?тимоии а?олии кишвар илова ба мабла??ои бу?ет? татби?и 38 лои?а ба мабла?и 570 миллион сомон? идома дорад.
Чора?ои зикршуда, аз ?умла ворид намудани та??изоти муосир ва технология?ои замонав? боиси бе?тар шудани сифати ташхис, муоина ва табобати беморон гардиданд.
Нати?аи ?амин аст, ки имр?з ба кишвар?ои хори?? барои табобат рафтани ша?рвандони мо хеле кам шудааст.
Бо ву?уди ин, бояд гуфт, ки таъмини муассиса?ои тандуруст? бо кадр?ои баландихтисос, сат?и дониши касбии хатмкунандагони муассиса?ои та?силоти оливу миёнаи тибб?, аз ?умла доир ба истифодаи та??изоти ?озиразамони тибб? ва ташхису табобати як ?атор бемори?о бе?будиро та?озо мекунад.
Фаъолияти муассиса?ои ?ифзи и?тимо? вобаста ба дастгирии маъюбон ва дигар гур???ои осебпазир ба исло?оти ?идд? ниёз дорад ва масъулони со?а вазифадоранд, ки дар асоси та?лили ?аматарафа доир ба рафъи камбудиву мушкилоти ?ойдошта тадбир?ои зарур? андешанд.
Умуман, Вазорати тандуруст? ва ?ифзи и?тимоии а?олиро зарур аст, ки як?о бо ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? ?араёни татби?и санад?ои барномавии со?аро зери назорати ?атъ? ?арор дода, барои боз ?ам бе?тар кардани хизматрасонии тибб? ба а?ол? чора??? намояд.
?амчунин, та?вият бахшидани имконият?ои со?а, баланд бардоштани сат?и касбии мутахассисони со?аи тандуруст? ва ?ифзи и?тимоии а?ол?, такмили ихтисос ва бозом?зии кадр?о аз ?умлаи масъала?ое мебошанд, ки бояд та?ти назорати доимии Вазорати тандуруст? ва ?ифзи и?тимоии а?ол? ?арор дода шаванд.
?озирини гиром?!
?укумати кишвар ба инкишофи бонизоми фар?анг ва махсусан масъала?ои боло бурдани фар?анги ?омеа, э?тиром ба арзиш?ои милливу фар?анг?, э?ёи анъанаву ?унар?ои мардум?, рушди санъату муси?? ва театр тава??у?и хос зо?ир менамояд.
?укумат дар муддати да? соли охир тан?о барои таъмиру та?диди ёдгори?ои таърих? ?ариб 3 миллиард сомон? равона карда, аксари осорхона?о, ?асру марказ?ои фар?анг?, ?алъаву ша?р?ои бостон?, ма?бара?ои шахсият?ои таърихиву ирфон? ва дигар мероси моддиву маънавии хал?амонро азнавсоз? намуд.
Вале бояд гуфт, ки бо ву?уди тадбир?ои то ба ?ол андешидашуда ?ан?з ?ам баъзе масъала?ои ?алталаб, аз ?абили костагии фар?анги гур???ои ало?идаи ?омеа ва гароиши он?о ба мафкураи бегона мав?уданд.
Инчунин таъминоти муассиса?ои фар?анг? бо та??изоту технология?ои муосир ва амсоли ин?о ?алли сарива?тии худро талаб менамоянд.
Дар ин росто, кинои то?ик ба рушди ?идд? ниёз дошта, филм?ои ?озиразамони мустанаду баде?, ки гузаштаву имр?зро во?еъбинона инъикос намоянд, масъала?ои му?имми ?аёти ?омеаро тасвир созанд ва ахло?и ?амидаву анъана?ои неки хал?амонро тар?иб кунанд, кам ба назар мерасанд.
Бинобар ин, Вазорати фар?анг, Кумитаи телевизион ва радио ва иттифо??ои э?од? вазифадор карда мешаванд, ки бо ма?сади табли?и ?оя?ои милл?, тарбияи зебоипараст? ва ?ифзи мероси таърихиву фар?анг? ?и?ати та?ияи асар?ои нави са?нав? ва филмнома?ои таърих? чора?ои зарур? андешанд.
Дар баробари ин, ?укумати мамлакат вазифадор карда мешавад, ки ?и?ати инкишофи ин санъати му?им и?рои барномаи давлатии рушди кинои то?икро та?лил карда, минбаъд ?амасола барои э?оду наворбардории филм?ои нав ва тайёр кардани мутахассисони со?а мабла??ои махсус пешбин? намояд.
Илова бар ин, доир ба ?алли сарива?тии масоилу мушкилоти со?а ва рушди он, интихобу ?оба?огузории барнома?о зарур аст, ки аз ?исоби намояндагони ма?омоти дахлдор ва мутахассисон комиссияи давлат? таъсис дода шавад.
Дар рушди ?аёти и?тимо? на?ши занон ва ?авонон ?амчун нер?и пешбарандаи ?омеа ни?оят арзишманд мебошад.
Ташаббус?ои он?о аз ?ониби ?укумати кишвар ?амеша дастгир? ёфта, занону ?авонон ба кор?ои ро?бар? дар ?амаи шоха?ои ?окимият ва сохтору ма?омоти давлат? ?алб карда мешаванд.
?амчунин фарогирии занону ?авонон ба со?ибкории хурду миёна тавсеа ёфта, бо ин ма?сад аз ?ониби ?укумат лои?а?ои имтиёзнок ва дигар тадбир?ои судманд ро?андоз? шудаанд.
?авонон ?амчун давомди?андагони татби?и ?адаф?ои олии мо имр?з?о бо азму иродаи ?ав? ба хотири пешрафти ояндаи Ватани ма?бубамон саъю талош карда, дар бештари со?а?о ба дастовард?ои назаррас ноил гардидаанд.
Аксари ?авонони бонангу номуси кишвар дар пайи та?сил, интихоби касб ва азхуд кардани техникаву технология?ои муосир талош намуда, дар дохилу хори?и мамлакат илму дониш?ои муосир ва барои кишварамон заруриро азбар карда истодаанд.
Имр?з?о беш аз 12 ?азор нафар ?авонони со?ибистеъдоду лаё?атманди мо дар хори?и кишвар аз ?исоби давлат та?сил карда истодаанд. ?оло дар дохили кишвар зиёда аз 200 ?азор нафар дониш??ён та?сил доранд.
?исме бо азму иродаи матин дар со?а?ои исте?сол? ва сохтмон?ои бузурги кишвар за?мат мекашанд, дар саф?ои ?увва?ои Мусалла?, аз ?умла дар ?ифзи марзу буми Ватан ва таъмини амнияту оромии давлат ва ?омеа ?арор доранд ва иддае парчами То?икистони азизро дар мусоби?а?ои байналмилал? ва минта?ав? баланд мебардоранд.
Барои рушди солими ?омеаи кишвар ва ?алби наврасону ?авонон ба варзиш тайи пан? соли охир 19 варзишго?, 621 майдонча ва 110 толори варзиш?, 11 ?авзи шиновар? ва 9 ма?мааи варзиш? сохта, ба истифода дода шудааст.
Инчунин 2700 майдонча ва 635 толори варзиш?, 14 ?авзи шиновар? ва 5 ма?мааи варзиш? таъмиру азнавсоз? гардидааст.
Вобаста ба ин, таъкид менамоям, ки бо ма?сади оммавигардонии варзиш ва табли?у ташви?и тарзи ?аёти солим иншооти зикршудаи варзиш? дар ?олати хуб ниго? дошта, самараноку ма?саднок истифода бурда шаванд.
?укумат ?амхориро нисбат ба наврасону ?авонон минбаъд низ идома бахшида, ба ин нер?и тавонои кишвар, ки марзу буми То?икистонро ?имоя мекунад, кишварро ободу зебо мегардонад ва номи ватани а?додиро боз ?ам баланд мебардорад, ?амеша такя менамояд.
?укумати кишвар ба занону бонувон э?тироми хоса зо?ир менамояд ва дар якчанд барномаи давлат?, стратегия ва консепсия?о дурнамои фаъолияти занон ва на?ши он?оро дар ма?оми ро?бар?, та?кими давлатдор?, солимии ?омеа ва пойдориву устувории оила таъкид намудааст.
Мо ин сиёсатро дар оянда низ давом дода, занонро ?амчун чаро?и оила, нер?и созандаи ?омеа ва ?имоятгару идомабахши бе?тарин анъана?ои милл? дастгир? менамоем ва дар сохтору ма?омоти давлат? сафи он?оро бештар мегардонем.
Бо ву?уди дастгир? аз ?у?у?у манфиат?ои занону ?авонон дар ин самт проблема?ои ?алталаб ?ан?з зиёданд.
Аз ?умла масъалаи пош х?рдани оила?ои ?авон, ки шумораи он?о сол ба сол зиёд мегардад, ташвишовар мебошад.
Мувофи?и маълумоти омор? соли 2014 аз 95500 а?ди нико?и ба ?айд гирифташуда 9 ?азори он бекор шудааст, ки нисбат ба соли 2013-ум 9,5 фоиз зиёд аст.
Сабаби ин ?олат, пеш аз ?ама, омода набудани ?авонон ба зиндагии муста?илона мебошад.
Дар миёни ?авонон ?олати нико?и хешовандони наздик низ зиёд шуда, боиси таваллуди к?дакони маъюб гардида истодааст.
Имр?з дар ?аламрави кишвар ?ариб 13 ?азор нафар к?дакону наврасони маъюби то 18 - сола аз ?ониби давлат ниго?убин карда мешаванд.
Бештари ин к?дакон маъюби модарзод буда, аз нико?и хешованд?, инчунин аз волидайни гирифтори нашъаманд? ба дунё омадаанд.
Бемории масунияти норасоии бадан бемории шадид буда, имр?з яке аз сарчашма?ои асоси хатар ба ?аёт ва саломатии инсон дар сайёра гаштааст.
Бори аввал ин бемор? дар ?ум?урии То?икистон соли 1991 ба таври расм? ба ?айд гирифта шуд.
Гирифторони он дар кишвар имр?з беш аз шашуним ?азор нафарро ташкил меди?анд, ки чунин вазъ боиси ташвиши ?иддии ?укумати мамлакат ва а?ли ?омеа мебошад.
Пешгирии ин бемор? бояд яке аз вазифа?ои аввалиндара?аи Вазорати тандуруст? ва ?ифзи и?тимоии а?ол? бошад.
Сабаби дигари пош х?рдани оила?о дар он аст, ки бисёре аз падару модарон фарзандонро бе муоинаи пешакии тибб? хонадор карда, вазъи саломатии он?оро ба эътибор намегиранд.
Тиб?и моддаи 15 Кодекси оилаи ?ум?урии То?икистон муоинаи тиббии шахсони нико?шаванда, инчунин додани машварат доир ба масъала?ои тиббиву генетик? ва масъала?ои солимгардонии оила аз ?ониби муассиса?ои давлатии нига?дории тандурустии ма?алли исти?оматии он?о ба таври ройгон ва тан?о бо ризоияти шахсони нико?шаванда ан?ом дода мешавад. Вале он?о аз ин ?у?у?и му?аррарнамудаи ?онун истифода намекунанд.
Аз ин р?, вазорат?ои тандуруст? ва ?ифзи и?тимо?, адлия, кумита?ои кор бо занон ва оила, оид ба кор?ои дин, танзими анъана ва ?ашну маросим?ои милл? вазифадор карда мешаванд, ки масъалаи муоинаи ?атмии пешакии тиббии издиво?кунандагон ва пешгир? намудани нико?и байни хешовандони наздикро як?о бо мардум ва ?омеаи ша?рванд? ?аматарафа ом?хта, ба ?укумат таклиф пешни?од намоянд.
Ин масъала барои хушбахтии оила?ои ?авон бисёр му?им аст. Мо ?ама - падару модарон, бародарону хо?арон ва д?стон оила?ои ?авонро доимо дуои нек мекунем, ки саломат бошанд, хушбахт шаванд, умри дарозу бобаракат бинанд, со?иби фарзанд ва набераву абера гарданд.
Бояд гуфт, ки масъала?ои маърифати оиладор?, баланд бардоштани масъулияти падару модарон дар таълиму тарбияи фарзанд, омода кардани фарзандон ба ?аёти муста?илона ва пойдории оила аз ?умлаи проблема?ое мебошанд, ки ди??ати доимии тамоми ма?омоти давлат?, муассиса?ои та?силот? ва кулли аъзои ?омеаро та?озо мекунад.
Бо дарназардошти а?мияти масъала, мувофи?и ма?сад аст, ки дар синф?ои болоии мактаб?ои та?силоти умум? курс?ои махсуси таълими маърифат ва одоби оиладор? ба ро? монда шавад.
Мусаллам аст, ки ?омеаи солим аз оилаи солим ва насли солим ташаккул меёбад. Вобаста ба ин, пешни?од менамоям, ки соли 2015 дар кишвар “Соли оила” эълон карда шавад.
?амватанони азиз!
Якуми марти соли ?ор? дар кишварамон маъракаи му?имми сиёс? - интихоботи Ма?лиси Ол?, ма?лис?ои ма?алл? ва ?амоат?о баргузор мегардад.
Ин чорабинии сиёс? бояд дар доираи талаботи Конститутсияи ?ум?урии То?икистон, ?онун?ои амалкунанда, дар сат?и баланди ташкил? ва маърифати ?у?у??, шаффофу озод, ба таври демократ? ва бо иштироки фаъолонаи интихобкунандагон доир гардад.
Сохтор?ое, ки ба баргузории ин чорабин? масъуланд, бояд ба ?амаи ?изб?ои сиёсии дар интихобот ширкаткунанда ва ба номзад?ои пешбаришуда шароити баробар му?айё созанд.
Интихоботи навбат? бояд ба омили мутта?идкунандаи хал?и То?икистон, та?кими сул?у субот, ва?дати милливу сар?амъии мардуми кишвар ва болоравии эътибору обр?и давлати мо дар арсаи ?а?он? гардад.
Ман бори дигар хотирнишон менамоям, ки ?амаи мо барои фардои давлату миллат, сул?у субот, ва?дати милл?, хулоса, барои ояндаи осудаи То?икистон масъулият дорем.
Му?тарам аъзои Ма?лиси милл? ва
вакилони Ма?лиси намояндагон!
Ма?омоти ?онунгузори кишвар – Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон, субъект?ои ташаббуси ?онунгузор? ?амасола барои рушди ?онунгузор? кор?ои хубу босамар ан?ом меди?анд ва ?обили зикр аст, ки фаъолияти аъзои Ма?лиси милл? ва вакилони Ма?лиси намояндагон дар пан? соли охир хеле назаррас буд.
Дар баробари ин, мехо?ам ба ?амаи вакилоне, ки тайи пан? сол дар Ма?лиси Ол? за?мат кашида, дар ?абули ?онун?о ва дигар санад?ои му?имми давлат? фаъолона иштирок намуданд, из?ори сипос намоям.
Умед аст, ки фаъолияти ?онунгузор? аз тарафи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагони тозаинтихоб боз ?ам густариш дода мешавад.
То?икистон ?амчун давлати со?ибихтиёр, демократ?, ?у?у?бунёд ва дунявию и?тимо? узви ?омеаи ?а?он? буда, дар ?араёни та?аввулоти босуръати ?а?онишавии муносибат?ои и?тисодиву и?тимо? ва рушди со?а?ои гуногуни ?аёт ?арор дорад.
Имр?з дар як ?атор давлат?о ?анг?ои харобиовар идома дошта, боиси афзоиши шумораи фирориёни и?бор?, бекор?, гуруснаг? ва шиддат гирифтани проблема?ои дигари и?тимо? гардидаанд.
Терроризм ва ифротгаро? беш аз ?арва?та ав? гирифта, бо о?ибат?ои да?шатбору бера?монаи худ ба проблемаи ?иддитарини инсоният дар асри бистуяк табдил ёфтааст.
Бинобар ин, ро?барияти ма?омоти ?ифзи ?у?у? ва сохтор?ои низомии мамлакатро зарур аст, ки дар самти мубориза бар зидди терроризм, ифротгаро?, муомилоти ?айри?онунии восита?ои нашъадор, таъмини амнияти давлат ва ?омеа, баланд бардоштани и?тидори мудофиавии мамлакат ва ?ифзи боэътимоди сар?ади давлат?, инчунин омодабошии ?ангии ?увва?ои Мусалла? тадбир?ои иловаг? андешанд.
Вазъияти ?а?они имр?за моро водор мекунад, ки фаъолияти самараноки тамоми сохтор?ои давлатиро барои таъмини боэътимоди сул?у субот ва амнияти кишварамон равона созем ва барои ?ар як сокини кишвар шароити арзандаи зиндаг? ва ?аёти осиштаро му?айё кунем.
Бори дигар хотиррасон менамоям, ки ?ар як ша?рванди кишвар бояд ба ?адри давлати со?ибисти?лол ва зиндагии орому осуда расида, ?е? го? зиракии сиёсиро аз даст нади?ад ва ?аргиз фирефтаи табли?оту а?ида?ои бебунёди ифрот? нашавад.
?укумати мамлакат вазифадор аст, ки бо ма?сади таъмини амнияти давлат ва ?омеа мабла?гузориро барои таъминоти ма?омоти ?ифзи ?у?у? ва сохтор?ои низом? бо техникаву технология?ои замонав? ва та??изоту дастго??ои муосир, бунёди иншооти сар?ад?, муста?кам намудани замина?ои моддиву техник?, му?айё кардани тамоми шароити зарурии зиндаг? ва хизмат барои сохтору ма?омоти зикршуда сол ба сол зиёд намояд.
Ба хотири ?ифзи сул?у ором? ва пойдории суботи сиёсии ?омеа мо ?ама бояд мутта?ид бошем ва ба фаъолияти сохтору ма?омоти давлат? ?ама?ониба мусоидат намоем.
?и?ати пешгирии па?н намудани намуд?ои нави восита?ои нашъадор, такмили усул?ои мубориза дар ин самт, тарзи офиятбахшии шахсони гирифтори бемории нашъаманд?, та?кими ташаккули афкори ?омеа бар зидди восита?ои нашъадор ва умуман пурз?р намудани мубориза бар зидди ин хатари марговар ба ма?сад мувофи? аст, ки ?онунгузор? дар со?аи назорат ва мубориза бо муомилоти ?айри?онунии чунин восита?о бо дарназардошти та?рибаи кишвар?ои пешрафта ва талаботи санад?ои ?у?у?ии байналмилал? та?диди назар карда шавад.
?амзамон бо ин, ?амкори?ои байналмилал?, махсусан бо кишвари ?амсоя - Аф?онистон дар самти таъмини амният дар хатти сар?ади миёни ду давлат ва мубориза бо муомилоти ?айри?онунии восита?ои нашъадор густариш дода шавад.
Дар баробари ин, тарбияи кадр?ои худшиносу ватанд?ст, дорои масъулият ва малакаи баланди касб?, со?иби донишу та?риба ва ?а?онбинии муосир, фидокор ва соди? ба Ватану миллат, ?ушёру зирак, муборизи ро?и ?а?и?ату адолат вазифаи му?имтарини ?укумат ва ро?барияти ма?омоти ?ифзи ?у?у?, сохтор?ои низомии кишвар ва умуман ?увва?ои Мусалла? мебошад.
Ба ин ма?сад бояд сат?у сифати таълим ва кор?ои тарбияв? дар муассиса?ои та?силоти олии касбии вазорат?ои кор?ои дохил?, мудофиа, Кумитаи давлатии амнияти милл? ва дигар сохтору ма?омоти низом?, инчунин тайёрии касбии кормандони ма?омоти мазкур бояд бо дарназардошти талаботи замони муосир ва вазъи ?а?они имр?за баланд бардошта шавад.
Мо дар паём?ои гузашта ва дар дигар муло?оту чорабини?о доим хотирнишон месозем, ки кирдор?ои коррупсиониро ма?кум мекунем ва мубориза бо ин падидаи номатлубро яке аз самт?ои афзалиятноки фаъолияти давлат мешуморем.
Та?вияти фаъолияти ?окимияти суд? яке аз самт?ои асосии сиёсати давлат? мебошад, зеро фаъолияти суд бо инсон ва ?у?у?у озоди?ои ? пайванди ногусастан? дорад ва ин нуктаро ман бор?о из?ор намудаам.
Бо ма?сади та?кими минбаъдаи ?окимияти суд? 5-уми январи соли 2015 бо Фармони Президенти ?ум?урии То?икистон Барномаи нави исло?оти суд?-?у?у?? дар ?ум?урии То?икистон барои сол?ои 2015-2017 тасди? гардид.
Татби?и барномаи мазкур барои боз ?ам устувор шудани сохтори ма?омоти суд? ва пешрафту пурсамар гардидани фаъолияти он?о, та?кими ?амкории ма?омоти суд? бо дигар ма?омоти ?ифзи ?у?у?, ?амчунин ?и?ати и?рои санад?ои суд? такони ?идд? хо?ад бахшид.
Итминон дорем, ки ро?барият ва кормандони Суди Ол?, Суди Олии и?тисод?, Ш?рои адлия ва Прокуратураи генерал? бо дарки масъулияти баланди касб? ?и?ати амалисозии адолати суд?, таъмини волоияти ?онун ва гузашта аз ин, дар ро?и ?имояи ?у?у?у озоди?ои инсону ша?рванд ва ташкилот?о тамоми чора?ои заруриро меандешанд.
Му?тарам аъзои Ма?лиси милл? ва
вакилони Ма?лиси намояндагон!
Ман дар паём?ои пешина ба Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон ва суханрони?ои худ дар якчанд маросиму муло?от?о оид ба масоили байналмилал? ибрози назар карда, вазифаву ?адаф?ои сиёсати хори?ии кишварро муфассал шар? дода будам.
?оло мехостам таъкид намоям, ки то имр?з усулу асос?о ва афзалият?ои ин сиёсат, ки аз ?имояти манфиат?ои милл?, ?ифзи озодиву исти?лолияти кишвар, амнияту суботи ?омеа ва таъмини рушди То?икистон иборатанд, та?йир наёфтаанд.
Му?таво ва ?адаф?ои сиёсати дар?ои кушода, ки бо амал? намудани он сарзамини мо сафи д?стони худро пайваста зиёд намудааст, ?амоно мисли пештара бо?? хо?анд монд ва барои та?вияти равобити То?икистон бо тамоми кишвар?ои дунё хизмат хо?анд кард.
Имр?з ?амаи шумо ого?ед, ки соли сипаришуда ва якчанд соли пешин пур аз та?аввулоту р?йдод?ои нога?он? ва дигаргун шудани асос?ои ?аблан хеле устувори низоми байналмилал? буданд.
Сар задани алангаи нави мухолифату низоъ?о дар Шар?и Наздик ва минта?а?ои дигари дунё, густариши бесоби?аи терроризми байналмилал? ва ?инояткории муташаккил, муомилоти ?айри?онунии восита?ои нашъадор ва сило?, шиддат гирифтани проблема?ои эколог? ва хуру?и бемори?ои наву басо хатарноки сирояткунанда, ко?иш ёфтани нуфузи ни?од?о ва асос?ои ?у?у?и байналмилал? а?мияти масъала?ои марбут ба таъмини амнияти милл? ва минта?авиро ба маротиб зиёд мегардонанд.
?амаи ин во?еияту р?йдод?о ?а?и?атеро таъкид менамоянд, ки мушкилоти аср ва та?дид?ои нав ба тамаддуни башар? мунтазам афзоиш ёфта, амнияти давлат?ои хурду бузурги олам ва ?атто та?дири тамоми а?ли башарро бо хатар?ои ?идд? р? ба р? сохтаанд.
Ин ?одиса?о бори дигар исбот намуданд, ки терроризм ва экстремизм, аз як ?ониб, чун вабои аср хатари глобалии ?идд? буда, аз ?ониби дигар, аъмоли он гуво? аст, ки террорист ватан, миллат ва дину маз?аб надорад, балки як та?диде ба ?омеаи ?а?он? ва ?они ?ар як сокини сайёра аст.
Ин зу?уроти фалокатбор ?е? умумияте бо дин, аз ?умла бо дини мубини ислом надорад ва бо истифода аз номи ислом ба хотири ?адаф?ои сиё?у ?аразноки сиёс? содир карда мешавад.
Ман ин масъаларо дар чорабини?ои сат?и ол?, аз ?умла аз минбари баланди Созмони Милали Мутта?ид бор?о иброз дошта будам ва имр?з бори дигар из?ор менамоям, ки номи поки исломро бо зу?уроти да?шатноку нафратовари терроризм олуда кардан иштибо?и ма?з аст.
Тамоюли торафт ?увватгирифтаистодаи сиёс? намудани ислом фа?ат бар зарари он сурат гирифта, дар назди оламиён симои поки а?ли онро манфур намоиш меди?ад.
Имр?з мо ниёз ба та?вияти ?арчи бештари асли та?аммулгаро? дорем, ки мардуми мусулмонро чун мардуми мутамаддин ва фар?ангиву илмпарвар та?ассум намояд ва ?и?ати ?амкории ?амаи нер??ои солими башарият хизмат кунад.
Бинобар ин, мо бояд тамоми василаву восита?оро истифода кунем, ки э?тироми ?ояву андеша?ои солиму созанда ва та?аммули фикри якдигар тамоюли асосии дунёи имр?з гардад.
Вале чунин ба назар мерасад, ки “сиёсати дугона”, шиддати бесоби?аи муборизаи геосиёс?, бахусус барои дастёб? ба захира?ои ?аётиву стратег? ва таъмини назорат аз болои минта?а?ои му?имми геостратег? падидаи аз ?ама хатарноки сол?ои охир мебошад.
Мо чунин мешуморем, ки бо талоши як?оя ва даста?амъона эмин ниго? доштани сайёра ва минта?аи мо аз ин офат?о аз ?умлаи вазифа?ои бетаъхир ва му?имтарини давлат?ои милл? ва созмон?ои байналмилалист.
Ин вазъ аз ?амаи мо татби?и сиёсати сан?идаву мутавозинро та?озо мекунад, то ки кишвар?ои мо ба арсаи бесубот? табдил нагарданд.
Аз ин р?, мо мисли пештара тамоми саъю талоши хешро ба хар? хо?ем дод, то минта?аи мо ?аламрави д?стиву ?амкор? ва ?амёриву к?маки байни?амдигар? бошад.
Дар ин росто, такя ба тадбир?ои даста?амъ? ва ?амкории муассир бо шарикони стратегии сан?идаву боэътимод мисли пештара мазмуни асосии сиёсати хори?ии То?икистонро ташкил хо?ад дод.
Робита?ои муассир ва созанда бо созмон?ои байналмилал?, аз ?умла ни?од?ои бонуфузи молияв?, ки мо т?ли сол?ои исти?лолият бо он?о ?амеша ?амкори?ои судманд доштем, ба таври устувор идома хо?анд ёфт.
Дар ин ча?орч?ба мо минбаъд низ бо ро?андозии густурдаи дипломатияи ?амкор? дар со?аи об на?ши пешбарандаи То?икистонро оид ба ин масъала?о дар арсаи байналмилал? та?вият хо?ем бахшид.
Бинобар ин, кишвари мо дар идомаи ташаббус?ои созандаи ?абл? ният дорад, ки ба ма?сади арзёбии фарогири раванди татби?и Да?солаи байналмилалии амал “Об барои ?аёт 2005-2015”, ки бо ташаббуси То?икистон ро?андоз? шуда буд, имсол тиб?и ?арори нави Ма?маи Умумии Созмони Милали Мутта?ид дар Душанбе конфронси байналмилалии сат?и баландро доир намояд.
Ма?сад аз он баррасии мушкилоти глобалии нарасидани оби н?шок? дар сайёра, андешидани чора?ои зарур? дар ?авоби он, таъкиди зарурат ва тал?ини ?ояи ?амкории созанда дар ?алли масъала?ои марбут ба об буда, ба хотири рушди устувори кишвар?ои минта?а ва ояндаи неки мардумони он доир карда мешавад.
Бо зикри ?амаи ин афзалият?о ва самт?ои асосии сиёсати хори?? мо набояд фаром?ш кунем, ки та?вияти минбаъдаи ?амкори?ои муассир ва тавсеаи доираи он?о бо кишвар?ои ?амсояи мо, аз ?умла Аф?онистон, дорои а?мияти хоса мебошад.
Манти?ист, ки дар шароити ба ву?уд омадани во?еияти нав, яъне баъди хуру?и нер??ои эътилоф? аз сарзамини ин кишвари д?сту бародари мо робита?оямон бояд дар ?амаи бахш?о вусъати тоза пайдо намоянд, зеро тавре, ки медонем, масъала?ои суботу амнияти Аф?онистон ва вазъи эмину осоишта дар Осиёи Марказ? бо якдигар сахт ало?аманданд.
Ба таври хулоса, сиёсати хори?ии кишвар мисли анъана бояд бо дарназардошти манфиат?ои олии милл? татби? карда шавад, ки он, дар ни?ояти амр, ба пешрафту ободии сарзамини азизи мо ва мардуми шарифи он равона гаштааст.
Му?тарам аъзои Ма?лиси милл? ва вакилони Ма?лиси намояндагон!
?амватанони азиз!
Вазифа?ое, ки дар Паёми имр?за ба ма?оми олии ?онунгузори кишвар доир ба ?алли масъала?ои аввалиндара?аи ?аёти мамлакат, пеш аз ?ама, ноил шудан ба ?адаф?ои стратег? ва татби?и афзалият?ои милл? гузошта шуданд, тан?о бо такя ба нер?и созандаи мардуми То?икистон ва бо за?мати соди?онаву софдилонаи он?о амал? хо?анд шуд.
Дар ма?м?ъ, вазифа?ои соли ?ор? моро водор мекунанд, ки ?и?ати дар сат?и устувор ниго? доштани нишонди?анда?ои и?тисод?, аз ?умла та?ти назорати доим? ?арор додани вазъи молияв?, дастгирии молисте?солкунандагони ватан?, рушди со?ибкории хурду миёна, ташкили ?ой?ои нави кор?, ?арчи бештар таъмин кардани а?ол? бо мол?ои ниёзи аввал, ?алли сарива?тии мушкилоти мардум, инчунин доир ба пешгирии та?диду хатар?ои ?а?они муосир чора?ои мушаххасу сарива?т? андешем.
Бовар дорам, ки мо як?о бо хал?и шарифу сарбаландамон имсол ва сол?ои минбаъда низ ба хотири рушди босуботи и?тисодиву и?тимоии давлатамон, та?кими ва?дати милл? ва фаро?ам овардани шароити мусоид барои зиндагии шоистаи хал?амон ?а?ду талоши бештар намуда, То?икистони азизамонро дар арсаи олам ба таври сазовор муарриф? мекунем.
Итминон дорам, ки вакилони Ма?лиси Ол?, аъзои ?укумат, тамоми хизматчиёни давлат?, а?ли зиёи мамлакат, бонувони со?ибмаърифат, ?авонони бонангу номус ва худшиносу ватанд?ст, кормандони далеру ?асури ма?омоти ?ифзи ?у?у? ва сохтор?ои низом?, со?ибкорони ?имматбаланд, ?амватанони бурунмарзиамон ва ?ар як фарди ме?анд?сти кишвар ба хотири ободии сарзамини а?додиамон, пешрафти давлати со?ибисти?лоламон, баланд бардоштани обр?и он дар арсаи байналмилал? ва ?имояи манфиат?ои миллату давлат бо дасту дилу нияти пок ва соди?онаву покви?донона хизмат мекунанд ва бо ин амали неку созандаи хеш ?арзи ви?дониву инсонии худро адо менамоянд.
Яъне ?ифзи соди?онаи манфиат?ои милливу давлат?, аз тамоми манфиат?ои дигар афзал донистани манофеи давлату миллат, саъю талоши пайваста ба хотири муста?кам намудани поя?ои давлати милл?, ?ифзи со?ибисти?лолии Ватан, суботи и?тимо?, амнияти давлат ва ?омеа, ва?дати милл? ва и?тидори и?тисодии давлат вазифаи ша?рванд? ва масъулияти фарзандии ?ар яки мову шумо – аъзои ?укумат, вакилони мардум?, ро?барону масъулони идора?о ва ташкилоту муассиса?о, хизматчиёни давлат? ва умуман тамоми хал?и То?икистон мебошад.
Мо медонем, ки дар зиндагии ?омеаи мо ва ?аёти хал?амон ?ан?з мушкилоту масъала?ои зиёди ?алталаб мав?уданд.
Лекин ман ба азму иродаи муста?кам, нияти неку хиради азалии мардуми солору сарбаланди то?ик итминони комил дорам ва дилпурона из?ор менамоям, ки ?амаи мо дар сол?ои наздик мушкилоти мав?ударо бартараф карда, То?икистони ма?бубамонро ба як кишвари ободу пешрафта табдил меди?ем ва барои зиндагии шоистаи сокинон шароити мусоид фаро?ам месозем.
Мо бояд Ватани худро сид?ан ва баробари ?они хеш д?ст дорем, ватанд?сту ме?анпарасти во?е? бошем, шукронаи неъмати бузургтарин ва му?аддаси инсон?, яъне со?ибватан? ва озодиро ба ?о орем, барои ?имояи сарзамини а?дод? ?амеша омода бошем, ба хотири пешрафту ободии давлати со?ибисти?лоламон ва р?згори осудаву ороми ?ар як хонадони кишвари азизамон шабу р?з за?мат кашем.
Дар раванди созандагии Ватан ва та?кими и?тидору обр?и То?икистони ма?бубамон ба тамоми мардуми шарифи кишвар ва ?амаи шумо, ?озирини гиром?, си?атманд? ва барору комёби?ои р?зафзун орзу менамоям.
?амеша саломату сарбаланд бошед, ?амватанони азиз!
Просмотр: 2151
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved