Дата: 2016-05-30
Азнавсу?уртакун? - ин системаи муносибат?ои и?тисодие мебошад, ки дар раванди он?о су?уртакунанда хатарро ба су?урта ?абул намуда, як ?исми масъулияти онро бо назардошти имконият?ои молиявияш аз рўи шарт?ои мувофи?ашуда барои ма?сад?ои барпо намудани бастаи (портфели) мутавозини су?уртав?, таъмини устувории молияв? ва даромаднокии амалиёти су?уртав?, ба су?уртакунандагони дигар месупорад. Дар як ва?т ?иссаи дахлдори ?а??и су?урта низ супорида мешавад.
Ватани азнавсу?уртакун? Олмон ?исобида мешавад. Нахустин ?амъияти азнавсу?уртакун? дар Кёлн соли 1846 таъсис ёфтааст, минбаъд ?амъияти азнавсу?уртакунии Мюнхен пайдо шуд.
Дар айни ?ол ?амъияти азнавсу?уртакунии Кёлн калонтарин ?амъияти касбии Олмон мебошад. ?амъоварии ?а??и су?уртаи он бештар аз 2 млрд. маркаро ташикил меди?ад. Дар 18 мамлакати дунё намояндаг? дорад. Ин ?амъияти азнавсу?уртакунии Мюнхен соли 1880 махсус барои гузаронидани амалиёт?ои азнавсу?уртакун? таъсис дода шуда буд. Дар айни замон вай аз ?и?ати ?амъоварии ?а ?ми ?а??и су?урта – 12 млрд. марка - дар ?а?он устуворан ?ои якўмро иш?ол мекунад. Захира?ои техник? – бештар аз 25 млрд. марка як ?оя бо 1,4 млрд.маркаи фонд?ои кафолатнок – ба ?амъият имкон меди?анд ?иссаи хеле калони хатарро барои азнавсу?уртакун? ?абул намояд. Ширкат?ои азнавсу?уртакун? дар дигар система?ои су?уртавии ?а?он низ ву ?уд доранд.
?анўз соли 1915 профессори Донишго?и Киев Воблий дар китоби «Асос?ои су?уртаи и?тисод?» масъала?ои азнавсу?уртакуниро ошкор карда буд: амалияи су?уртакун? бояд бо азнавсу?уртакун? вобаста карда шавад, ки ин ?имати хатар?оро афзоиш меди?ад; ?ар як ?амъияти су?уртав? барои мабла?и су?урта, ки онро ба ивази хатараш мегирад, барои худ ?а ?ми олии хатар?оро муайян менамояд; хатар?ои дигарро бояд ташкилот?ои дигар гиранд; та?сими ибтидоии хатар – су?уртаи муштарак, азнавсу?уртакун? – та?сими дуюми хатар ва ин раванд секарата ва аз ин ?ам зиёдтар, ки ба истило? ретросессия ном дорад, давом карда метавонад.
Дар шартномаи азнавсу?уртакун? ду тараф иштирок менамоянд: ширкати су?уртав?, ки хатарро месупорад ва дигар ширкати су?уртав?, ки масъулияти хатарро ба худ ?абул мекунад.
Су?уртакунандае, ки бо азнавсу?уртакунанда дар бораи азнавсу?уртакун? шартнома бастааст, мутоби?и шартномаи су?урта дар назди су?урташуда дар ?а ?ми пурра чун шахси масъул бо?? мемонад.
?ангоми рўй додани ?одисаи су?уртав?, азнавсу?уртакунанда дар ?а ?ми пурраи ў?дадории ?абулкардааш оид ба азнавсу?уртакун? масъулият дорад.
Муносибат?ои су?уртакунандагон оид ба азнавсу?уртакун? бо шартномаи байни он?о танзим карда мешавад.
Вазифаи асосии азнавсу?уртакун? та?сими дубораи хатар мебошад.
Дар нати ?аи азнавсу?уртакун? ва ретросессия ба ?исса?о ?удо кардани хатар?о, та?сими масъулият дар байни шумораи калони ?амъият?ои су?уртав?, ч? дар бозори дохилии су?уртав? ва ч? дар байни бозори хори ?ии су?уртав?, ба даст оварда мешавад.
Азнавсу?уртакунии хатар?о дар байни ширкат?ои су?уртавии давлат?ои гуногун мо?иятан намуди дигари савдо мебошад. Объекти фурўш кафолат?ои су?уртав? (хизматгузор? оид ба су?утакун?) ба ?исоб меравад.
Да бозори су?урта азнавсу?уртакунии фаъолона ва ?айрифаъолона мав ?уд мебошад. Азнавсу?уртакунии фаъолона аз ?абули хатар?ои хори ?? барои пардохт ё фурўши кафолат?ои су?уртав? иборат аст. Азнавсу?уртакунии ?айрифаъолона маънои ба азнавсу?уртакунандагони хори ?? додани хатар?ои худ? ё хариди кафолат?ои су?уртавиро дорад.
Азнавсу?уртакун? ба таъмини устувории молиявии су?уртакунанда таъсири ?алкунанда мерасонад.
Якўм, дар ?ар кадом намуди ало?идаи су?урта шумораи зиёди хатар?ои калон ё махсусан калон ба таври ногузир мав ?уд аст, ки он?оро як ширкати су?урта пурра ба зиммаи худ гирифта наметавонад. Дар мавриди хатар?ои махсусан калон ширкат метавонад ?абули он?оро бо назардошти имконият?ои молиявии худ ё ма?дуд намуда, бо ро?и су?уртаи муштарак бо дигар ширкат?ои су?уртав?, ки дар ?амон бозор ё бозор?ои гуногун фаъолият менамоянд, амал? кунад, ё бо назардошти супоридани як ?исми он ба ширкати дигари су?урта ё ширкате, ки маш?ули азнавсу?уртакун? мебошад, ?иссаи калони хатарро ?абул намояд. Ма?з бо кадом ро? амал намудани ширкати су?урта аз намуди интихобшудаи су?урта вобаста аст. Му?им он аст, ки ширкати су?уртав? дар ?олати фаро расидани хатар?ои махсусан калон дара ?аи масъулияташро нисбат ба ў?дадори?ои ?абулкардааш кам карда, худро бе?тар ?имоя мекунад. Ба ибораи дигар, «хатар?ои калон» дар портфели ширкат ба дара ?ае расонида мешаванд, ки ба ширкати су?урта имконият меди?анд он?оро бидуни хатар ба худ ?абул намояд.
Дуюм, бо ёрии азнавсу?уртакун? калавиши нати ?а?ои фаъолияти ширкати су?уртавиро дар давоми якчанд сол баробар кардан мумкин аст. Дар азнавсу?уртакун? ?амон принсип?ои та?симоти хатар, ки дар су?уртакун? ?ой доранд, амал менамоянд. Ба нати ?а?ои фаъолияти ширкати су?урта дар давоми як сол талафи ?идд? аз шумораи зиёди пардохти су?уртав?, ки сабабаш рўй додани як ?одисаи су?уртав? мебошад, ё нати ?а?ои хеле бади тамоми бастаи (портфели) су?уртав? дар давоми сол, таъсири номусоид расонида метавонанд. Ин калавиш?оро азнавсу?уртакун? ба мувозинат медарорад. Бо ?амин восита устувории нати ?а?ои фаъолияти ширкати су?уртав? дар давоми сол?ои тўлон? ба даст оварда мешавад ва ин барои таъмини устувории молиявии су?уртакунанда хеле му?им аст.
Ин муло?иза?оро ?амъбаст карда гуфтан мумкин аст, ки ширкати су?урта ба азнавсу?уртакун? э?тиё ? дорад, то ки барои пўшонидани талаф аз хатар?ои ягона ва калон, талаф дар нати ?аи ?одиса?ои фалокатовар ё талафи хатар?о дар мавриди рўй додани ?одиса?ои сершумори су?уртав?, имконият дошта башад. Вай ин кор?оро дар нати ?аи су?урта кардани хатар?о ?исман аз ?исоби азнавсу?урташудагон ан ?ом меди?ад. Ба ибораи дигар азнавсу?уртакунанда ба ширкати су?уртав? кўмаки молияв? мерасонад, то ки вай фаъолияташро васеъ карда тавонад. Ин ?олат ба су?уртакунанда, ки барои ворид шудан ба бозор ва васеъ кардани имконият?ои ширкати су?уртав? манфиатдор аст, хеле му?им мебошад. Вай ин амалро карда наметавонад, агар бе та?дид ба устувории молиявии худ тан?о ?исми ками хатар?ои калонро ?абул намояд.
Ба туфайли азнавсу?уртакун? су?уртакунанда имкон дорад шумораи нисбат ба азнавсу?уртакун? бештари хатар?оро барои су?урта ?абул намояд. Ин ба ширкати су?уртав? имкон меди?ад ?онуни «ра?ам?ои калон» ва принсипи асосии су?уртаро татби? намояд, ки мувофи?и он аксарият бояд зарари якчанд нафарро пўшонанд. Ширкати су?уртав? ?ар ?адаре, ки бештар шартнома бандад, ?амон ?адар бастаи (портфели) су?уртавии он бештар мутавозин мегардад ва дар даъво?ои ба он пешни?одшуда калавиш оид ба пардохт?ои су?уртав? камтар мешавад. Азнавсу?уртакун? ба су?уртакунанда имкон меди?ад фе?ристи хатар?оеро, ки барои су?урта ?абул карда мешаванд, васеъ намуда, шумораи зиёдтари намуд?ои су?уртаро фаро гирад. Ин ба су?уртакунанда имкон меди?ад актив?ои ширкатро дар ?олати нога?он ба амал омадани нати ?а?ои номусоид дар яке аз намуд?ои мушаххаси су?урта ?имоя кунад.
?амин тари? азнавсу?уртакун?, новобаста аз ?а ?ми сармояи худ? ва захира?ои су?уртав?, шарти зарурии таъмини устувории молияв? ва фаъолияти мўътадили ?ар гуна су?уртакунанда мебошад. Мувофи?и ?онуни «ра?ам?ои калон», ки су?урта ба он асос меёбад, ма ?мўи амали ра?ами калони омил?ои тасодуф? дар баъзе шароит?ои умум? ба нати ?ае оварда мерасонад, ки аз ?одисаи ало?ида ?ариб вобаста намебошад. Объект?ои су?уртаи арзишашон тахминан баробар ва дорои э?тимолияти рўй додани ?одисаи су?уртав? ч? ?адар бештар аз ?ониби ширкати су?урта ?абул шуда бошад, бастаи (портфели) су?уртав? (ма ?мўи объект?ои су?урташуда) ?амон ?адар устувортар гардида, нати ?аи амалиёт?ои су?уртав? пешак? ба ?адри коф? ани? ?исоб карда мешавад.
Тавассути азнавсу?уртакун? на фа?ат ?имояи портфели су?уртав? аз таъсири сислсилаи ?одиса?ои калони су?уртав? ё ?атто як ?одисаи фалокатнок ба даст оварда мешавад, инчунин пардохти мабла?и ?уброни су?уртав? оид ба ?амин гуна ?одиса?о, ки ба дўши як ширкати су?уртав? бори гарон аст, коллективона аз ?ониби ?амаи иштирокчиёни азнавсу?уртакунии объекти дахлдор, ан ?ом дода мешавад.
Дар шароити ?озира консентратсияи азими сарват?ои модд? ва, вобаста ба ин, афзоиши мабал??ои су?уртав? оид ба шумораи калони объект?ои су?урта ба амал меояд: и?тидори борбардории ?амаи намуд?ои на?лиёт, ?амчун нати ?аи он - арзиши худи воситаи на?лиёт ва бор?ои бо он кашондашаванда, меафзояд, завод?ои азим сохта мешаванд, су?уртаи ?имати кай?он?, су?уртаи техникаи электронии ?исоббарор? ва ?. пайдо мешавад.
Ягон ширкати су?урта бидуни таъминоти устувори азнавсу?уртакун?, ки аз мабла?и та?ти масъулияташ ?арордошта зиёд мебошад, чунин хатар?оро барои су?урта ?абул карда наметавонад. Дар бисёр ?олат?о арзиш?ои су?уртавии мансуб ба су?уртаи хатар чунон бузург ва хафноканд, ки барои пурра су?урта кардани он?о нерўи баъзе бозор?ои су?урта кифоя намекунад. Дар ин гуна маврид?о хатар ба воситаи азнавсу?уртакун? ба дигар хатар?ои су?уртав?, аз ?умла ба мамлакат?ои хори ?? бо ма?сади ноил шудан ба азнавта?симкунии зарари имконпазир аз ?ониби су?уртакунандагони бисёр, гузаронда мешавад.
?онуни ?ум?урии То ?икистон «Дар бораи су?урта» (моддаи 22) асоси устувории молиявии су?уртакунандагонро, дар баробари фонди оинномавии пардохтшуда ва мав ?удияти захира?ои су?уртав?, инчунин дар ?атман мав ?уд будани системаи азнавсу?уртакун?, му?аррар менамояд. Ба ?айр аз ин, дар моддаи 24-и ?онуни мазкур гуфта шудааст, ки «барои таъмини ?обилияти пардохтпазирии худ су?уртакунандагон вазифадоранд таносуб?ои меъёрии байни дорои?о ва ў?дадори?ои су?уртавии ?абулкардаашонро риоя намоянд. Методикаи ?исоби ин таносуб?о ва ?а ?ми меъёрии он?оро идораи Назорати давлатии су?уртавии Вазорати молияи ?ум?урии То ?икистон му?аррар мекунад».
Мутоби?и методикаи Назорати давлатии су?уртавии мазкур су?уртакунандагон дар сурати риоя нашудани шарт?ои зерин бояд як ?исми ў?дадори?ои дар назди су?урташудагон доштаи худро барои азнавсу?уртакун? супоранд:
S = (А-Yk) ·5% , 100% = 0,05 (А-Yk),
Дар ин ?о S – мабла?ест, ки су?уртакунанда ?у?у? дорад ба он оид ба намуди мазкури су?урта шартнома бандад; А – ?а ?ми дорои?ои су?уртакунанда; Yk – ?а ?ми сармояи оинномавии пардохтшуда; 5 фоиз - нисбати меъёрии фоизи ?а??и су?уртаи воридшуда бар сармояи пардохтшудаи намуди мазкури су?урта.
Мутоби?и шарт?ои и ?озатномади?? ба фаъолияти су?уртав? масъулияти ?адди аксар оид ба хатари ало?идаи су?уртаи ?аёт, су?урта аз ?одиса?ои нохуш ва бемори?о, су?уртаи тибб? ва су?уртаи масъулияти со?ибони восита?ои на?лиёти автомобил? аз 10 фоизи восита?ои худии су?уртакунанда зиёд буда наметавонад. Дар намуд?ои ало?идаи су?урта масъулияти ?адди аксар оид ба пан ? хатари калонтарини бастаи (портфели) су?уртав? аз ?а ?ми дукаратаи восита?ои худ? зиёд буда наметавонад.
Аз ?ониби су?уртакунанда риоя намудани чунин шарт?ои фаъолияташ, ?ангоми барои азнавсу?уртакун? фурўхтани масъулияти су?уртав? оид ба объект?ои су?урташуда, ?обилияти пардохтпазирии су?уртакунандаро дар ?олати ба амал омадани зарар?ои (талафи) фав?улодда кафолат меди?ад.
Вобаста ба ?айриин?исор? шудани со?аи су?урта дар ?ум?урии То ?икистон аз соли 1992 бисёр ширкат?ои су?уртавии дорои шакл?ои гуногуни моликият пайдо шуданд. Аммо ягон ширкати су?уртав? дар ?ум?ур? хатари худро дар ташкилот?ои дигари азнавсу?уртакунанда аз нав су?урта намекунад, чунки то ?ол дар кишвари мо ширкат?ои азнавсу?уртакун? ву ?уд надоранд. Та ?рибаи ба ширкат?ои хори ?ии азнавсу?уртакун? баромадан ?ам мушо?ида намешавад.
Раванди ?айриин?исоркунонии со?аи су?урта баъди пошхўрии соби? Иттифо?и Шўрав? таъсис ёфтан ва фаъолият кардани ширкат?ои бисёри су?уртавии дорои шакл?ои гуногуни моликият зарурати азнавсу?уртакуниро масъалаи рўзмарра гардонид.
Просмотр: 1380
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved