Дата: 2016-05-28
Системаи ибтидоии муносибат?ои бозор? дар со?аи су?урта дар ?ум?урии То ?икистон аз соли 1992 ву ?уд дорад. Вале дар ин давра бозори хизмат?ои су?уртав? ё тамоман ву ?уд надошт ё бо суръати ни?оят суст инкишоф меёфт.
Гарчанде, ки аз ниго?и ?у?у?? бунёди ?амъият?ои су?уртавии са?ом?, байни?амдигар? ва кооператив?, ки бо ширкат?ои су?уртавии давлат? ра?обат мекарданд, ?анўз соли 1990 (?арори Шўрои Вазирони СССР «Дар бораи чора?ои ?айриин?исорикунонии хо ?агии хал?», аз 16-январи соли 1990) эълон шуда буд, дар амал ин раванд тан?о соли 1992 баъди пошхўрии Итти?оди Шўрав? татби?и худро ёфт. Ма?з ?амин сол дар ?ум?урии То ?икистон ширкати муста?или инвеститсионии су?уртавии «Муин» ташкил шуд.
?анўз соли 1991 дар ?ум?ур? назорати давлатии су?уртав? дар назди ?укумати ?ум?урии То ?икистон (баъдан ин ма?омот ба ихтиёри Вазорати молияи ?Т дода шуд), ташкил гардид. Аммо заминаи ?онунии танзими ?у?у?ии бозори миллии су?уртаро ?онуни ?ум?урии То ?икистон «Дар боари су?урта», ки 20 июли соли 1994 ?абул шудааст, гузошт, ки тиб?и он функсия?ои додани и ?озатнома барои фаъолияти су?уртав?, ?ифзи манфиат?о ва ?у?у??ои су?уртшаванда?о, су?уртакунанда?о, давлат ва дигар шахсони манфиатдор ба зиммаи назорати давлатии су?уртав? вогузошта шудааст.
Афзоиши ми?дории ширкат?ои су?уртавии ?айридавлат? дар ?ум?урии То ?икистон ба сол?ои 1993-1997 рост меояд. Дар ин давра дар ?ум?ур? зиёда аз 15 ширкат?ои су?уртавии ?айридавлат? ташкил шуданд. Ин ширкат?ои су?уртав? статуси шахси ?у?у?иро гирифта, дар Вазорати адлияи ?ум?урии То ?икистон номнавис шуданд ва аз Ма?омоти назорати давлатии су?уртавии назди Вазорати молияи ?ум?урии То ?икистон и ?озатнома гирифта, ?у?у?и гузаронидани амалиёти су?уртавиро пайдо карданд. Вобаста ба хислати ташаккулёбии Фонди оинномав? ?амаи ширкат?ои су?уртавиро шартан ба ду гурў? та?сим кардан мумкин аст: са?ом?, кооператив? ва дигар ташкилот?ои су?уртав?, ки нисбати ташкилот?ои давлатии су?уртав? алтернатив? буданд.
Динамикаи афзоиши ми?дории ширкат?ои су?уртавии ?айридавлатии дар ?ум?ур? таъсисёфта, боиси умед бастан ба ташаккулёбии бозори су?урта мешуд. Ин ширкат?о ба фаъолият о?оз карда, ба шахсони во?еъ? ва ?у?у?ии ?ум?ур? шартнома?ои су?уртавиро мутла?о дар асоси ихтиёр? баста, хизмат?ои су?уртавиро пешни?од мекарданд. Гузаштани мабла??ои мувва?атан озоди он?о ба инкишофи и?тисоди ?ум?ур? сол аз сол меафзуд ва ба бу ?ети давлат? аз фаъолияти он?о андоз?ои муайян ворид мегаштанд.
Афзоиши ми?дори ширкат?ои су?уртавии ?айридвлат? ба фаъолияти ташкилот?ои су?уртавии давлат? таъсири манф? мерасонидаг? шуд, зеро он?о дар муддати 70-соли мав ?удияти ин?исории худ ба кор дар дар шароити ра?обати сахт одат накарда буданд. Бинобар ин он?о кўшиш карданд, ки ширкат?ои су?уртавии ?айридавлатиро бо ро?и зиёд кардани Фонди оинномав? барои таъсис ва фаъолияти су?уртав? аз байн баранд.
Баъди он, ки бо ташаббуси ширкат?ои давлатии су?уртав? ?а ?ми Фонди оинномав? барои ширкат?ои су?уртавии ?айридавлат? ба таври сунъ? зиёд карда шуд, аз 15 ширкати су?уртавии ?айридавлат? дар ?ум?ур? тан?о 2 ширкат бо?? монд. Албатта, бо ин ми?дор ташкили бозори мутамаддини су?уртавии бар ра?обати мутамаддин асосёфта дар ?ум?ур? ?айриимкон буд.
Баъди дар соли 1998 бар?амди?ии ширкат?ои су?уртавии ?айридавлат? соли 1998 дар ?ум?урии То ?икистон ?атто дигар кўшише оид ба таъсиси ташкилот?ои су?уртавии ?айридавлат? нашудааст ва бовар? нест, ки он ми?дори ширкат?ои су?уртавии ?айридавлат? дар ояндаи наздик бар?арор карда шаванд.
Чун пештара бозори су?уртавии То ?икистон аз ?ониби ширкат?ои су?уртавии давлат? ин?исор шудааст. Намуд?ои ?атмии су?урта, ки ширкат?ои давлатии су?уртав? бо тариф?ои баланд и ?ро мекунанд, пардохти мабла??ои су?уртавиро пешбин? менамоянд, аммо ?уброни су?уртавиро бо андоза?ои рамз?, яъне хеле кам, мепардозанд, ки ?е ? го? о?ибат?ои ?олати су?уртавиро намепўшонанд ва су?урташударо ма ?бур месозанд, ки барои бар?арор намудани амволи худ ё ?уброни зарар ба шахси сеюм муро ?иат кунад, то ў ин зарарро аз мабла?и худ пардозад (масалан, су?уртаи ?атмии масъулияти граждании со?ибони на?лиёт ва ?.). Хислати хоси сол?ои сипаришуда ин аз тарафи ширкат?ои давлатии су?уртав? зиёдкунии бемайлонаи ми?дори намуд?ои ?атмии су?урта?ои давлат? мебошад. Дар айни замон ми?дори он?о ба 19 расидааст (дар сол?ои шўрав? ?амаг? 2 намуд буд).
Ширкат?ои мазкури су?урта 19 намуди су?уртаи ?атм?, яъне ма ?буриро и ?ро карда ба дигар ширкат?ои ?айридавлат? майдони фаъолиятро танг карда, дар нати ?а гузаронидани су?уртаи ихтиёриро душвор гардондаанд.
?амаи ин ба он оварда расонид, ки су?урта ва фаъолияти су?уртав? дар ?ум?ур? барои ша?рвандон, ташкилот?о ва давлат ба талабот табдил наёфт. Бинобар ин агар дар айни замон офат?ои таби? - ба монанди замин ?унб?, ярч ва дигар?о сар зананд, ?уброни он?о пурра ба дўши давлат меафтад. Аз набудани талабот ба су?урта дар матбуот ва дигар восита?ои ахбори омма оид ба масъала?ои су?урта маълумот кам аст. Дар матбуот оид ба фаъолияти ширкат?ои су?уртав? низ маълумоти тамоман кам чоп мешавад, ?арчанд, ки дар ?онуни ?ум?урии То ?икистон «Дар бораи су?урта» (моддаи-26) омадаст, ки су?уртакунанда?о вазифадоранд ?ар сол маълумотро баъди тасди?и аудитор?о дар бораи баланси солона ва ?исоби фоидаю зарра?о нашр кунанд.
Чунин фаъолияти ношафоффи ширкат?ои су?уртав?, махсусан - давлат?, имконият меди?ад, ки механизм?ои су?уртавиро барои бе?будии ти ?орат? ва идоравии худ пурра истифода баранд, ки он ба манфиат?ои ша?рвандон, ташкилот?о ва давлат ?е ? умумият надорад.
Маълум аст, ки дар ?ум?урии То ?икистон та?йироти ами?и и?тисод? ба амал омада истодааст, ?амъият ба дарки на?ш ва мав?еи механизм?ои бозор? дар тара??иёти и?тисодиёт расидааст. Аммо дар шуури ?омеа то ?оло фикри зарурати су?урта ?амчун ?исми ?удонашавандаи зерсохтор? и?тисоди бозор? пайдо нашудааст.
Аммо дида мешавад, ки доираи таъсири давлат ба рушди и?тисодиёт ва та?сими неъмат?ои модд? танг шуда, хусусигардон? ва са?омикунии моликият бо суръати тез пеш рафта, ми?дори зиёди субъект?ои хо ?агидор пайдо шуда истодаанд, ки бо хавфу таваккали муфлисшав? дар нати ?аи фаъолияти бесамари хо ?агидор? дар шароити ра?обати во?е? амал мекунанд.
Чуноне, ки мо дар боло зикр кардем, набудани тулонии та ?рибаи су?уртаи ихтиёр? дар со?аи саноат ва дигар со?а?ои хо ?агии хал? дар давраи Итти?оди Шўрав? субъект?ои хо ?агидориро ба он водор мекард, ки ?амаи ?адиса?ои фав?улода бояд аз ?ониби давлат ?уброн карда шавад. ?оло ин тавр нест. ?ангоми сар задани ?олати су?уртав? субъекти хо ?агидор бояд худаш ин ?олатро рафъ созад, яъне ба кўмаки давлат интизор нашавад. Зеро ?оло бисёр заводу фабрика?о ва дигар корхона?о ба моликияти давлат? муттаалли? нестанд.
Дар ин вазъият ташкилот?ои су?уртав?, махсусан давлат?, мебоист барандагон ва па?нкунандагони фар?анги су?уртав? дар байни омма бошанд. ?оло бошад, бо сабаби афзудани сат?и таваррум, а?ол? аз бастани шартномаи су?уртаи дарозмуддати ?аёт умуман даст кашидааст, чунки ин амал ба вай муфид нест. Зеро, ки аъзо?а??ии супурдаи су?урташаванда дар давоми 3, 5, 10 сол ва зиёда аз ин метавонад бе?урб шавад. Дар ин ?олат, яъне бе?урбшавии давомнок ва бепойдории асъори милл? бастани шартнома?ои су?уртаи ?олат?ои хатар (су?урта аз ?одиса?ои нохўш, амвол) муфид асту халос, ки мў?лати он?о аз як мо? то як сол аст. Дар чунин муддати кўто?, дар ?олати фаро расидани ?олати су?уртав?, бе?урбшавии асъор чандон назаррас нест.
Дар давраи бе?урбшавии давомнок ва номўътадилии ?урби асъори милл? бастани шартномаи су?уртаи ?аёт бо шарти ?ункун? ва баргардон? хубтар аст. Ин намуди су?уртаро бо нишон додани шарт?ои баргардониши аъзо?а??? ва фарорасии ?олати су?уртав? (сину сол, фавт, маъюбшав?) бо ташкилоти су?уртав? дар асоси асъори устувор (масалан, доллари Америко?) бастан ба манфиати су?урташаванда аст.
Просмотр: 2762
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved